Nodrau Rarawa na Veitacini Rau “Tara na Vale i Isireli”

NI VOLEKA ni kida na mataka, sa kila o Lia ni sa vakarau kilai na ka e cakava. E sa na kila o Jekope ni yalewa rau moce vata tiko e sega ni o Rejeli na tacina. Ena bogi sa oti a vakaroti Lia o tamana, me lai moce ena idavodavo a vakarautaki tu me nodrau o Jekope kei Rejeli, qai kena irairai ni a tokara tu o Lia e dua na iubi balavu me kua kina ni kilai.

Ena wacava mada na rai i Jekope ni sa kila ena matakalailai ni a lawakitaki! E veiba sara ga kei Lepani na tama i Lia ena levu ni nona cudru. Sega ni vakabekataki ni na vakasamataka tiko o Lia ena gauna vata ga oqori, na nona vakaitavi ena ilawaki oya kei na kena tatara ena nodratou bula vakavuvale ena gauna sa tu mai liu. E tiki bibi ni volaitukutuku ena iVolatabu na italanoa baleti Lia kei Rejeli. E macala tale ga mai na kedrau italanoa ni vinaka vua na tamata me dua ga na watina qai yalodina vei kena isa.

Sotava na Vulagi ena Toevu

Ena vitu na yabaki e liu, a kusa o Rejeli me lai tukuna vei tamana ni a sotava e dua na vulagi e kaya ni ratou veiwekani, ena yasa ni toevu. A kila e muri ni vulagi oya o Jekope na tavalena, e luve i gane i tamana, e qaravi Jiova tale ga. Ni oti e dua na vula, a bole o Jekope me cakacaka yabaki vitu vei Lepani me rawa ni vakawatitaki Rejeli. Mani vakadonuya o Lepani na kerekere i vugona ni raica na vinaka ni nona ivakarau ni cakacaka, e kila tale ga ni dau kena ivakarau ena nodra vanua mera dau vakawati vakaveiwekani ga.​—Vakatekivu 29:1-19.

E lomani Rejeli dina o Jekope, e sega ni domoni koya wale ga. Dina ga ni vitu na yabaki nodrau veimusumusuki, ia e “vaka sa bogi vica walega vua e na vuku ni nona loloma vua.” (Vakatekivu 29:20) E macala ni levu na itovo vinaka e kune vei Rejeli baleta ni lomani koya tu ga o Jekope me yacova sara nona mate.

A diva tale beka ga o Lia me vakawatitaka e dua na dauveiqaravi yalodina i Jiova? E sega ni sauma oqori na iVolatabu. Ia, e vakamatatataka ga na veika e nanuma o Lepani me baleta na vakawati nei Lia. A qai vakayaco soqo ni vakamau o Lepani ni sa mai cava na gauna ni veimusumusuki i Rejeli. Ia, e kaya na iVolatabu ni o Lepani a kauti Lia vei Jekope ena bogi oya, me “veiyacovi kaya.”​—Vakatekivu 29:23.

A nakita beka o Lia me lawakitaki Jekope? Se a vakasaurarataki me talairawarawa vei tamana? Vakacava o Rejeli? A kila beka na ka e yaco tiko oya? Ke kila, na cava sara mada na nona rai? A rawa beka me saqata na lewa i tamana dau vakacolasau? E sega ni sauma na taro kece oqori na iVolatabu. Se mani cava rau nanuma o Rejeli kei Lia me baleta na ka e yaco oya, e cudru vakalevu o Jekope ena gauna e kila kina ni a lawakitaki. A sega ni cudruvi rau na yalewa, ia a veiba ga kei Lepani qai taroga: “Au a sega li ni qaravi iko me watiqu ko Rejeli? a cava ko sa qai vakaisini au kina?” Ia, na cava e tukuna o Lepani? “E sega ni kenai valavala e na neimami vanua, me soli koya eliu na gone, ka soli koya emuri na qase: mo vakaotia mada na kena wiki, keitou na qai soli koya talega oqo vei iko, e na vuku ni nomu cakacaka vei au ka yabaki vitu tale.” (Vakatekivu 29:25-27) O koya gona, e vakamuai o Jekope ena sala qaseqase oqori me rua na watina, qai vakilai ena bula vakawati na veiqati kei na vuvu.

Na Vuvale Rarawa

E lomani Rejeli o Jekope. Ni raica gona o Jiova ni “cati” o Lia, mani vakarawarawataka me vakaluveni, dina ga ni se sega ni vakaluveni o Rejeli. Ia, e sega wale ga ni vinakata o Lia me vakaluveni, e vinakata tale ga me lomani koya o Jekope. E rarawa vakalevu ni raica ni loloma i Jekope e vakatabakidua ga vei Rejeli. Ia, e nuitaka o Lia ni nona vakasucumi Rupeni, e ibalebale ni yacana, “Raica, na luvemu tagane,” ena vakavuna me lomani koya o Jekope ni oqo na imatai ni luvena. O koya gona, a tiko na vuna a vakatoka kina na yaca oqori vei luvena: “Sa kunea dina ko Jiova na noqu rarawa: o koya oqo sa na qai lomani au na watiqu.” Ia, o Jekope a sega ni lomani Lia ena gauna a vakasucu kina; vaka kina na gauna e sucu kina na ikarua ni luvena. A vakayacana na ikarua ni luvena me o Simioni, e kena ibalebale “Rogoca.” E vakamacalataka o Lia: “Ni sa rogoca ko Jiova ni’u a cati, sa solia kina vei au na gone tagane talega oqo.”​—Vakatekivu 29:30-33.

Nona rogoca o Jiova na kerekere i Lia, e vakaraitaka ni dau masulaka o Lia na kena ituvaki. E kena irairai ni yalewa yalodina. Ia, e se vakila ga na mosi ni yalo, dina ga ni sa mai sucu o Livai na ikatolu ni luvenatagane. E vakamacalataka o Lia na vuna e vakatokai luvena kina ena yaca e kena ibalebale, “Kabi” se “iSema”: “Sa na qai vakabiti vei au na watiqu, ni’u sa vakasucuma e le tolu na luvena tagane.” Ia, e macala ni sega ni bau voleka vua o Jekope. De dua e sa kila o Lia ni sega ni lomani koya o Jekope, oya beka na vuna e sega ni vakayacana kina na ikava ni luvena ena yaca e vakaraitaka na nona vakanuinui ni na lomani koya o watina. Nona vakayacani Juta e vakaraitaka ga na nona vakavinavinaka vei Jiova. Na yaca “Juta” e kena ibalebale na “Vakavinavinaka” se “Ka ni Vakavinavinaka.” E kaya kina o Lia: “Au na qai ia na vakavinavinaka vei Jiova.”​—Vakatekivu 29:34, 35.

E mosi na yalo i Lia ena ka e sotava tiko, ia e rarawa tale ga o Rejeli. E cikevi Jekope: “Solia mada vei au na gone, de’u mate.” (Vakatekivu 30:1) E kila o Rejeli ni lomani koya o Jekope, ia e vinakata me vakaluveni. Ena yasana adua, e vakaluveni o Lia, ia e vinakata me lomani koya o Jekope. Ena ituvaki oya, erau sega ni lomavakacegu na veitacini, erau sega tale ga ni marau. Rau lomani Jekope ruarua, rau qai vinakata me rau vakaluveni vua. Erau veivuvutaki. E sotavi dina na rarawa ena nodrau vuvale!

Vakaluveni o Rejeli?

Ena gauna oya, era dau beci o ira na sega ni vakaluveni. A yalataka o Jiova vei Eparama, Aisake, kei Jekope ni na basika mai na nodratou vuvale na “kawa” ena vakalougatataki kina na vuvale kece e vuravura. (Vakatekivu 26:4; 28:14) Ia, se sega ga ni vakaluveni o Rejeli. E vakasamataka o Jekope ni Kalou ga e rawa ni vakavuna me vakaluveni o Rejeli, me rawa ni vakaitavi kina ena vakayacori ni vosa ni yalayala i Jiova. Ia, a sega ni vosota rawa o Rejeli. “Raica, na noqu vada ko Pila,” e kaya. “Mo curu vua; ka me vakasucu gone ni’u tenea, ka me’u vakaivakawa talega vua.”​—Vakatekivu 30:2, 3.

Ena dredre beka meda kila na ivakarau ni rai i Rejeli. Ia, e so na ivolatukutuku makawa ni veiyalayalati ni vakamau era kune ena Tokalau e Loma, era vakaraitaka ni dau kena ivalavala me solia o yalewa vakawati e sega ni vakaluveni na nona vada vei watina, me rawa ni dua kina na kawa i tagane.a (Vakatekivu 16:1-3) Ena so na gauna, era dau okati mera luve i yalewa vakawati na luve ni vada.

Na gauna e vakaluveni kina o Pila, a kaya o Rejeli ena levu ni nona marau: “Sa lewa e na vukuqu na Kalou, ka sa rogoca na noqu vosa, a sa solia vei au e dua na gonetagane.” E vakayacani koya me o Tani, e kena ibalebale “Dauveilewai.” A masulaka tale ga o Rejeli na ituvaki dredre a sotava tiko. Ni sucu na ikarua ni luve i Pila, o Nafitalai, e ibalebale ni yacana na “Noqu Veiqati,” a kaya o Rejeli, “Au sa veiqati sara kei tuakaqu, ia ka’u sa gumatua.” E laurai votu ena yaca kece oqori na nodrau veiqati na veitacini.​—Vakatekivu 30:5-8.

De dua e nanuma o Rejeli ni salavata na nona masu kei na nona soli Pila vei Jekope, ia e sega ni vakayagataka oqori na Kalou me vakaluveni kina o Rejeli. Eda vulica e ke meda kua ni yalototolo, ia meda vosovoso nida masu vei Jiova. E rawa ni sauma na noda masu ena sala kei na gauna eda sega ni namaka.

O Lia a solia tale ga vei Jekope na nona vada, o Silipa, me saumi kina na ka e cakava o Rejeli. O Silipa a vakasucumi Kati e liu, sa qai sucu e muri o Aseri.​—Vakatekivu 30:9-13.

A laurai votu na nodrau veiqati o Lia kei Rejeli ena gauna a kunea kina o Rupeni e so na vua ni tuta. A nanumi ni vuanikau oqo e dau vakarawarawataka na vakaluveni. Ni kerea e so na vua ni tuta o Rejeli, a kaya yani vua ena vosa cudrucudru o Lia: “E ka lailai beka ni ko sa kauta tani na watiqu? ia ko sa via kauta talega na nona tuta na luvequ?” Era kaya e so ni vosavosa i Lia e vakaraitaka ni rau dau tiko vata ga vakalevu o Jekope kei Rejeli. A rairai raica rawa o Rejeli na vu ni rarawa i Lia, mani kaya vua: “Ia drau na moce vata kaya e na bogi oqo ka me qau na nona tuta na luvemu.” Ni lesu mai o Jekope ena bogi oya, e kaya sara vua o Lia: “Ko na mai moceri au; ni’u sa voli iko dina ga e na nona tuta na luvequ.”—Vakatekivu 30:15, 16.

A rua tale na luve i Lia, o Isikari, na ikalima ni luvenatagane, kei Sepuloni na kena ikaono. Oti oya, sa qai kaya o Lia: “Sa na qai via tiko vata kei au na watiqu, ka ni’u sa vakasucuma e le ono na luvena tagane.”b​—Vakatekivu 30:17-20.

A sega ni yaga na tuta. Ni oti e ono na yabaki na nona vakawati, sa qai kunekune o Rejeli qai sucu kina o Josefa, baleta ni “nanumi” koya o Jiova qai sauma nona masu. Mani kaya kina o Rejeli: “Sa kauta tani na noqu madua na Kalou!”​—Vakatekivu 30:22-24.

Mate kei na iVotavota

A mate o Rejeli ena gauna a vakasucu kina vei Penijamini na ikarua ni luvena. E lomani Rejeli dina o Jekope, qai vakamareqeti rau na luvenatagane. Oti e vica na yabaki ni sa voleka ni mate, a nanuma lesu o Jekope na matedole nei Rejeli na nona daulomani. (Vakatekivu 30:1; 35:16-19; 48:7) E lailai sara na ka eda kila me baleta na mate i Lia, eda kila ga ni a buluti koya o Jekope ina dua na qaravatu a via bulu tale ga kina o koya.​—Vakatekivu 49:29-32.

Ni sa kena turaga o Jekope e qai tusanaka ni levu sara na rarawa e sotava ena nona bula—okati kina na nona bula vakavuvale. (Vakatekivu 47:9) Sega ni vakabekataki ni rau a bula rarawa tale ga o Lia kei Rejeli. E laurai votu ena kedratou itukutuku na ca ni kena sivia na dua, na isa ni vakawati, kei na vuna a nakita kina o Jiova vua na tagane me dua ga na watina. (Maciu 19:4-8; 1 Timoci 3:2, 12) E dau yaco na vuvu ena gauna e sega ni vakatabakidua kina na loloma ni dua na tagane se yalewa vakawati vua na kena isa. Oqori e dua na vuna e vakatabuya kina o Jiova na veidauci kei na veibutakoci.​—1 Korinica 6:18; Iperiu 13:4.

Na Kalou a vakayagataki ira, e se vakayagataki ira tiko ga na tagane kei na yalewa yalodina era sega ni uasivi ena vakayacori ni nona inaki. Me vakataki rau ga na veitacini oya, o keda tale ga e tu na noda malumalumu. A tekivu vakayacori vei rau na veitacini na vosa ni yalayala i Jiova vei Eparama. Sa veiganiti ga me tukuni ni rau a “tara na vale i Isireli” o Lia kei Rejeli.​—Ruci 4:11.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Erau sega ni lomavakacegu o Lia kei Rejeli, erau sega tale ga ni marau

[iYaloyalo ena tabana e 10]

E basika na matanitu o Isireli mai vei iratou na luve i Jekope tagane le 12