Taro na Dauwiliwili
Cava Era Sega ni Vakayagataka Kina na iVakadinadina i Jiova na Kauveilatai ena Sokalou?
Era vakabauta na iVakadinadina i Jiova ni mate i Jisu Karisito e dolava na sala mera rawata kina na bula tawamudu o ira na vakabauti koya. (Maciu 20:28; Joni 3:16) Ia era sega ni vakabauta ni a mate ena kauveilatai me vaka e dau vakaraitaki tu ena so na itaba. Era vakabauta ga ni a mate o Jisu ena dua na tolo ni kau, sega ni rua na tolo ni kau e veilatai.
A tekivu vakayagataki na kauveilatai mai Mesopotemia, rauta ni rua na udolu na yabaki ni bera ni basika na Karisito. O Sven Tito Achen e dua na daunitukutuku makawa ni Denmark e kenadau tale ga ena ivakatakarakara, a vola ena ivola Symbols Around Us, nira vakayagataka na kauveilatai na lotu butobuto me “ivakatakilakila . . . me itataqomaki, qai vu ni kalougata.” Sa rauta me tukuna na ivola na New Catholic Encyclopedia: “Era vakayagataka na kauveilatai o ira na se bera ni lotu vaKarisito kei ira era sega sara ga ni lotu vaKarisito qai ivakatakarakara ni lomalagi, vuravura kei na veika bula era tu e macawa na kauveilatai.” Cava era digia kina na veimatalotu me nodra ivakatakarakara tabu na kauveilatai?
E tukuna o W. E. Vine na vuku ni Peritania: “Ena lomaloma ni ika3 ni senitiuri A.D. . . . era sa vakadonui na lotu butobuto mera lewena na veimatalotu . . . e vakadonui tale ga mera vakayagataka tiko ga na nodra ivakatakilakila kei na ivakatakarakara ni lotu butobuto. Tekivu mai na gauna qori . . . na vakayagataki ni kauveilatai ena lotu.”—Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.
E tomana o Vine ena nona kaya ni vosa na “korosi” kei na “vakoti” e dusia “e dua na tolo ni kau . . . duidui sara mai na kauveilatai era vakayagataka tu na veimatalotu.” Qori e tautauvata kei na ka e tukuna na Oxford University’s Companion Bible: “E vakadinadinataki . . . ni a vakamatei na Turaga ena dua na kau dodonu, sega ni rua na tolo ni kau e veilatai.” Sega ni vakabekataki nira sa muria tu na veimatalotu e dua na ivalavala e sega ni yavutaki vakaivolatabu.
E kaya o Achen na daunitukutuku makawa e cavuti mai cake: “Ena loma ni rua na senitiuri mai na nona mate o Jisu, kena irairai nira sega ni bau vakayagataka na lotu vaKarisito na kauveilatai.” E tomana ni o ira na lotu vaKarisito taumada era okata na kauveilatai “me dua na ka e dusia na mate kei na ca.”
Koya e bibi sara, se mani iwalewale cava e vakararawataki qai vakamatei kina o Jisu, e sega ni dodonu me vakayagataki na kena ivakatakarakara ena nodra sokalou na lotu vaKarisito. E vakarota na iVolatabu: ‘Dro tani mai na qaravi matakau.’ (1 Korinica 10:14) A vakavotuya o Jisu na kedra ivakatakilakila na nona imuri dina. E kaya: “A ka oqo era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.”—Joni 13:35.
Me vakataki ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri, era saga na iVakadinadina i Jiova mera muria na ka e tukuna na iVolatabu me baleta na sokalou, sega ni ivalavala vakavanua. (Roma 3:4; Kolosa 2:8) Qori na vuna era sega ni vakayagataka kina na kauveilatai ena nodra sokalou.
[iYaloyalo ena tabana e 32]
Nona taubena na kauveilatai na tui lotu butobuto ni Siria rauta na 800 B.S.K., e ivakatakarakara ni vakacegu
[Credit Line]
Photograph taken by courtesy of the British Museum