A ‘Veivakabulai’ o Jiova ena Gauna Vakaivolatabu
“Mo ni kusarawa mai vei au, na Kalou: oi kemuni na noqui vukevuke kei na noqui vakabula.”—SAME 70:5.
1, 2. (a) Na gauna cava era dau vakararavi kina vei Jiova na nona dauveiqaravi? (b) Na taro cava meda taroga? E saumi vakacava?
ENA dua na ilakolako va gade, erau qai kila e dua na itubutubu ni yali tawamacala na luvedrau yalewa yabaki 23. A nanumi ni nakicataki. Sega ni bera nodrau sa vakasosolotaka nodrau iyaya me rau lesu i vale, rau qai masuta tiko na veidusimaki i Jiova. A tauva e dua na iVakadinadina yabaki 20 e dua na mate ena vakavuna me paralasi. Mani torovi Jiova ena masu. E sasaga vakaukaua e dua na itubutubu le dua me dua nona cakacaka, e sega ni veirauti na ilavo e tu me volia kina na kedrau kakana kei luvenayalewa yabaki 12. E talaucaka kina na lomana vei Jiova ena masu. Koya gona, ni yacovi keda e so na ituvaki dredre sega ni vakabekataki nida na vakararavi vei Jiova. O sa bau cikevi Jiova va qori ena gauna e yacovi iko kina na ituvaki dredre?
2 E bibi gona meda taroga: Rawa beka nida namaka me sauma o Jiova na noda masu? Na isaunitaro qori e koto ena ika70 ni Same. A vola na same totoka qori o Tevita, e yalodina ena nona qaravi Jiova, qai levu na ituvaki dredre e yacovi koya. E uqeti vakalou na daunisame qo me tukuni Jiova: “Na Kalou: oi kemuni na noqui vukevuke kei na noqui vakabula.” (Same 70:5) E idusidusi yaga dina na Same 70, qai vakadeitaka ni dodonu meda vakararavi vakatabakidua vei Jiova me noda “[i]vakabula” ena gauna dredre.
“Oi Kemuni na . . . Noqui Vakabula”
3. (a) Na masu ni kere veivuke cava e koto ena Same 70? (b) Na cava e nuidei kina o Tevita ena ika70 ni Same?
3 E vakabibitaki ena itekitekivu kei na itinitini ni ika70 ni Same na nona masuta na daunisame na veidusimaki ni Kalou. (Wilika Same 70:1-5.) E cikevi Jiova o Tevita me “kusarawa” qai “kakua ni berabera” ni vakabulai koya. E vakamamasu vakalima o Tevita ena tikina e 2 ina 4, qai tekivutaki na cikecike qori ena “me.” E laurai gona ena masu qo na nona gadreva me vukei. Na imatai ni tolu ni ka e masuta e baleti ira na via vakamatei koya. Mani talaucaka na lomana vei Jiova mera vakamalumalumutaki na nona meca, ra qai vakamaduataki ena nodra itovo ca. Na rua na vakamamasu e tarava ena tikina e 4, e baleti ira na tamata ni Kalou. E masuta o Tevita mera vakalagilagi qai vakacerecerei Jiova o ira na dauvakasaqarai koya. E qai tinia na nona same ni kaya vei Jiova: “Oi kemuni na noqui vukevuke kei na noqui vakabula.” Dikeva ni sega ni tukuna o Tevita, “Me vakadinadinataki ni kemuni,” me vaka ga e kerea tale tiko e dua na ka. Ia a tukuna ga “oi kemuni,” qori e dusia gona nona vakanuinui. E nuidei o Tevita ni na dusimaki dina ga vakalou.
4, 5. Na cava eda vulica me baleti Tevita ena Same 70? Na cava meda nuidei kina?
4 Na cava e vakaraitaka na Same 70 me baleti Tevita? Nira saga na nona meca mera vakamatei koya, a vakatulewataka me kua ni cakava kina e dua na ka. Ia e nuitaki Jiova ga ni na saumi ira na dauveivorati ena sala kei na gauna veiganiti. (1 Sam. 26:10) E vakadeitaka o Tevita ni o Jiova ena vakacegui ira na dau vakasaqarai koya, ena vakabulai ira tale ga. (Iper. 11:6) E vakabauta o Tevita nira na vakalagilagi Jiova na dausokalou dina ena nodra tukuna na nona vinaka vei ira e so tale.—Same 5:11; 35:27.
5 Me vakataki Tevita ga, e rawa nida nuitaki Jiova me noda ivukevuke kei na noda “[i]vakabula.” O koya gona, e vinaka meda masuti Jiova me vakacegui keda ni yacovi keda na veika dredre, da qai gadreva dina na nona veivukei. (Same 71:12) Ena sauma vakacava o Jiova na noda masu? Ni bera ni veivosakitaki qori, meda raica mada e tolu na sala a vakabulai Tevita kina o Jiova ena gauna dredre e gadreva sara tu ga kina na nona veivukei.
Era Vakabulai Nira Tusaqati
6. A kila vakacava o Tevita ni dau vakarautaka o Jiova na sala mera vakabulai kina na yalododonu?
6 E dina ni a vica wale na ivola vakaivolatabu a tu ena gauna ya, ia a kila o Tevita ni rawa vei ira na yalododonu mera nuitaka na veivakacegui i Jiova. Ena gauna a luvuca kina na vuravura tawavakalou o Jiova, a vakabulai Noa kei na nona vuvale eratou dau sokaloutaki koya. (Vkte. 7:23) Ena nona veidusimaki, eratou a bula o Loti kei na rua na luvenayalewa ni vakarusai o Sotoma kei Komora ena bukawaqa kei na sulifure. (Vkte. 19:12-26) A taqomaki ira nona tamata o Jiova ena gauna a vakarusai kina na iliuliu dokadoka o Fero kei na nona mataivalu ena Wasa Damudamu. A taqomaki ira nona tamata mera bulata na veivakarusai qori. (Lako 14:19-28) Sa rauta me vakacaucautaki Jiova o Tevita ena dua tale na Same ena nona kaya ni “sa dauia na veivakabulai”?—Same 68:20.
7-9. (a) Na cava e nuitaka kina o Tevita na liga kaukaua ni veivakabulai ni Kalou? (b) O cei a vakavinavinakataka o Tevita ni vakabulai koya?
7 A tiko tale ga e so na vuna e nuitaka kina vakatabakidua o Tevita na kaukaua ni veivakabulai i Jiova. E sa vakadinadinataka taumada o Tevita ni dauveivakabulai na ‘liga tawamudu’ i Jiova. (Vkru. 33:27) Ena vica na ituvaki, a vakabulai Tevita o Jiova ena kedra maliwa na nona “meca.” (Same 18:17-19, 48) Dikeva mada e dua na kena ivakaraitaki.
8 Nira vakacaucautaki Tevita na marama ni Isireli ena nona doudou kei na nona yaloqaqa ena veika ivalu, a vuvutaki koya o Tui Saula, mani cokataka na nona moto vei Tevita ena rua na ituvaki. (1 Sam. 18:6-9) A dro rawa o Tevita ena rua na ituvaki qori ni calati koya na ucu ni moto. A dro bula beka ga ena vuku ni kilaka e tu vua me baleta na ivalu? Sega. E vakamacalataka na iVolatabu ni ‘a tiko kei koya o Jiova.’ (Wilika 1 Samuela 18:11-14.) Ni sa sega ni yaco na inaki i Saula mera vakamatei Tevita o ira na kai Filisitia, “A sa raica ko Saula ka kila ni sa tiko kei Tevita ko Jiova.”—1 Sam. 18:17-28.
9 A qai vakavinavinakataki cei o Tevita ni vakabulai? E kaya na ivakamacala taumada ni Same 18 ni a “vosataka vei Jiova na vosa oqo” o Tevita “ena siga sa vakabulai koya kina ko Jiova . . . mai na liga i Saula.” E vakaraitaka na lomana o Tevita ni lagata: “A noqu uluvatu ko Jiova, kei na noqui drodro, kei na noqui vakabula; a noqu Kalou, o koya na noqu kaukauwa, ka’u na vakararavi vua.” (Same 18:2) E sega li ni vaqaqacotaka noda vakabauta na noda kila ni dau vakabulai ira nona tamata o Jiova?—Same 35:10.
Era Karoni Nira Tauvimate
10, 11. Eda kila vakacava na gauna a tauvimate kina o Tevita, me vaka e tukuni ena Same 41?
10 A tauvimate bibi tale ga o Tui Tevita, me vaka e vakamacalataki ena Same 41. Era nanuma nona meca ni na sega ni “duri cake tale” ni a tauvimate bibi sara ga qai koto ga ena nona idavodavo. (Tikina 7, 8) Na gauna cava a tauvimate bibi kina o Tevita? Na ituvaki e vakamacalataki ena same qo e rairai dusia na gauna osooso a via kovea kina na luvena o Apisalome na itutu ni veiliutaki.—2 Sam. 15:6, 13, 14.
11 Me kena ivakaraitaki, a vakamacalataka o Tevita na nona nakicataki koya e dua nona itokani nuitaki, rau daukana madrai vata. (Tikina 9) Eda na lai nanuma kina e dua na ituvaki ena bula i Tevita. Ena gauna e talaidredre kina o Apisalome, a nuitaka o Tevita nona daunivakasala o Eitofeli, ia a cakitaki koya qai tokoni Apisalome me rau talaidredre vua na tui. (2 Sam. 15:31; 16:15) Vakasamataka mada nona sa davo no na tui ena nona loga ni tauvimate, sega vua na kaukaua me tucake kina, qai kila vinaka tu na nodra sa yavoliti koya tiko na daubukivere era vinakata me mate, me rawa ni yaco kina na nodra inaki ca.—Tikina 5.
12, 13. (a) E nuidei tiko ga vakacava o Tevita? (b) A rairai vakaukauataki Tevita vakacava na Kalou?
12 A sega ni lomalomarua o Tevita ni nuitaka na ‘Dauveivakabulai.’ E kaya o Tevita me baleta na nona tauvimate e dua e dauveiqaravi ena yalodina: “Ena vakabulai koya ko Jiova e na siga ni rarawa. Ena vakaukauwataki koya ko Jiova ni sa malumalumu koto; o na cakava me vinaka tiko na nonai mocemoce ni sa mate no.” (Same 41:1, 3) Eda raica tale ga ena tikina qo na nona vakanuinui o Tevita, ni tukuna “Ena vakaukauwataki koya ko Jiova.” A vakadeitaka o Tevita ni na vakabulai koya o Jiova. Ena sala cava?
13 A sega ni namaka o Tevita me na vakabulai koya vakacakamana o Jiova mai na nona tauvimate. Ia a vakadeitaka ga ni na ‘karoni koya’ o Jiova— ni na tokoni koya qai vakaukauataki koya ena gauna a davo tu kina ena nona loga ni tauvimate. A gadreva sara ga o Tevita na veivakaukauataki qori. Sa vakamalumalumutaki koya tu mada na nona tauvimate, sa ra qai wavoliti koya tale tu na nona meca era tukuna na veika ca baleti koya. (Tikina 5, 6) A rairai vakaukauataki Tevita o Jiova ena nona vakaceguya na nona vakasama. E kaya kina o Tevita: “Ko ni sa vakataudeitaki au e na noqu yalododonu.” (Tikina 12) E rairai vakaukauataki Tevita na nona vakasamataka ni se okati koya tiko ga o Jiova me tamata yalododonu, dina ni vakamalumalumutaki koya na nona tauvimate kei na nodra tukuna na veika ca baleti koya na nona meca. A qai bula mai na nona tauvimate o Tevita. Sega li ni veivakacegui na noda kila ni dau karoni ira na tauvimate o Jiova?—2 Kor. 1:3.
Vakarautaki na Veika Mera Bula Kina
14, 15. Na gauna cava era a gadreva kina na tamata i Tevita na veika vakayago mera bula kina? Na cava e qai soli vei ratou?
14 Ni sa tui e Isireli o Tevita, a rawa vua me marautaka na kakana vinaka, gunu kei na nona sureti ira e so tale mera mai kanavata kei koya. (2 Sam. 9:10) Ia a vakila tale ga o Tevita na leqa ni kakana kei na gunu. Na gauna a saga kina na luvena me veretaki koya me kovea na itutu ni veiliutaki, era dro tani mai Jerusalemi o Tevita kei ira na dau tokoni koya. Era dro ina vanua o Kiliati, ena tai kadua ni Uciwai na Joritani. (2 Sam. 17:22, 24) Nira dro voli, era gadreva kina na kakana, gunu kei na vakacegu. Era na kunea vakacava na kakana ena vanua yawa va qori?
15 Nira yaco yani ena korolevu o Meeneimi o Tevita kei ira na nona tamata era sotava e tolu na tagane yaloqaqa—o Sopi, Mekiri, kei Pasiliai. Eratou bolemate me ratou vukea na tui digitaki vakalou, ni ratou kila tiko ke mani veiliutaki o Apisalomi, macala ga ni totogitaki ira sara ga vakaukaua na tokoni Tevita. Ni ratou rogoca na kerekere i Tevita kei ira nona tamata, eratou vakarautaka na le tolu na veika vakayago era gadreva, okati kina na idavodavo, sila, parile, sila tavu, bini, e dua tale na bini e vakatokai na lentil, oni, bata, kei na sipi. (Wilika 2 Samuela 17:27-29.) A rairai uqeti Tevita sara ga na nodratou yalodina. Ena guilecava beka o Tevita na ka eratou cakava?
16. O cei a vakaitavi vakalevu ena kena vakarautaki na veika e gadreva o Tevita kei ira nona tamata?
16 O cei e nona itavi me vakarautaki na veika vakayago e gadreva o Tevita kei ira nona tamata? A vakadeitaka o Tevita ni kauaitaki ira nona tamata o Jiova. E rawa sara ga ni uqeti ira nona dauveiqaravi o Jiova mera yavala totolo mera vukei ira na nodra itokani vakabauta era vakaloloma tu. Ni vakasamataka lesu na veika a yaco ena vanua o Kiliati, macala ga ni raica votu o Tevita na loloma levu i Jiova ena nodratou veivuke na tolu na tagane ya. Ni voleka ni mai cava nona bula o Tevita a qai vola: “Au a gone, ka’u sa qase mai; ia ka’u a sega ni raica na yalododonu [okati kina o koya] ni sa biu laivi, se na nona kawa ni ra sa vosai kedra madrai.” (Same 37:25) E sega li ni veivakacegui nida kila ni na sega ni tu vakasuka o Jiova me vakarautaka na veika eda gadreva?—Vkai. 10:3.
‘E Kila o Jiova na Sala me Veivakabulai Kina’
17. Na cava e dau vakaraitaka o Jiova ena levu na gauna?
17 E dua vei ira na dauveiqaravi a vakabula o Jiova ena gauna vakaivolatabu o Tevita. Tekivu mai na gauna ya, sa dau vakaraitaka na Kalou na dina ni nona vosa na yapositolo o Pita: “Sa kila kina na Turaga [Jiova] me vakabulai ira era sa daulotu mai na veivakatovolei.” (2 Pita 2:9) Vakasamataka mada e rua tale na ivakaraitaki.
18. E veivakabulai vakacava o Jiova ena gauna i Esekaia?
18 Ena gauna e kabai Juta kina na mataivalu kaukaua ni Asiria ena ika8 ni senitiuri B.S.K, qai vakarerei Jerusalemi, a masulaka o Tui Esekaia: “Jiova na neimami Kalou, mo ni vakabulai keimami . . . me kila kina na veimatanitu kecega e vuravura ni sai kemuni duaduaga ko Jiova.” (Aisea 37:20) E kauaitaka vakalevu o Esekaia na yaca kei na irogorogo ni Kalou. A qai sauma o Jiova na nona masu mai vu ni lomana. Ena dua ga na bogi a ravuta e le 185,000 na kai Asiria e dua na agilosi, ra vakabulai kina na dauveiqaravi i Jiova.—Aisea 37:32, 36.
19. Na ivakasala cava era muria na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri ra qai vakabulai kina?
19 Ena vica na siga ni bera ni mate, a veivakasalataki vakaparofisai o Jisu vei ira na tisaipeli e Jutia mera qaqarauni. (Wilika Luke 21:20-22.) Ni oti e vicasagavulu na yabaki, era yavala na mataivalu ni Roma ena 66 S.K. mera ravuti Jerusalemi nira a vakabebe na Jiu. Era vakarusa na bai ni valenisoro na mataivalu a liutaka o Cestius Gallus, ia ra qai suka tale. Era kidava na lotu vaKarisito yalodina ni qo sara ga na sala mera na bulata kina na veivakarusai a parofisaitaka o Jisu, era qai dro bula ina ulunivanua. A qai lesu tale yani na mataivalu ni Roma ena 70 S.K., ia ena gauna qo era sega ni tu suka me yacova ni sa vakarusai vakadua o Jerusalemi. O ira ga na lotu vaKarisito era talairawarawa ina ivakasala i Jisu era a dro bula mai na ituvaki leqataki qori.—Luke 19:41-44.
20. Na cava meda nuitaka kina ni ‘Dauveivakabulai’ o Jiova?
20 E vaqaqacotaka dina noda vakabauta nida vakasamataka nona dauvakabulai ira nona tamata o Jiova. Qori e dua na yavu vinaka meda nuitaki koya kina. Se mani ituvaki dredre cava eda sotava, ena gauna qo se na veisiga se bera mai, meda nuitaki Jiova ga ni ‘Dauveivakabulai’ o koya. E veivakabulai vakacava o Jiova? Vakacava o iratou na vakamacalataki tiko ena itekitekivu ni ulutaga qo? Na cava a qai yacovi ratou? Ena qai veivosakitaki qori ena ulutaga e tarava.
O se Nanuma Tiko?
• E uqeti keda na Same 70 meda nuitaka na cava?
• A vakaukauataki vakacava o Tevita ena gauna a tauvimate kina?
• Na cava e so na ivakaraitaki ni dau vakabulai ira nona tamata o Jiova nira tusaqati?
[iYaloyalo ena tabana e 6]
A sauma o Jiova na masu i Esekaia