‘Qo na Sala, Mai Lako tu ga Kina’

Na iTalanoa kei Emilia Pederson

Talanoataka o Ruth E. Pappas

A SUCU na Tinaqu, o Emilia Pederson ena 1878. Dina ni a qasenivuli, ia a dau vinakata voli me tuberi ira tale e so mera volekata na Kalou. E laurai qo ena dua na kato levu ni yaya e tiko ena neitou vale ena taoni lailai e Jasper, Minnesota, mai Mereke. A taura mai qori me rawa ni tawa kina nona iyaya me gole i Jaina, a vinakata me lai cakacaka kina vakaulotu. Ia, a qai mate o tinana, mani sega kina ni yaco na veika a lalawataka voli, ni vinakati me tiko ga i vale me qaravi ratou na tacina. A vakamau kei Theodore Holien ena 1907. Au sucu ena ika2 ni Tiseba, 1925—au gone duadua vei keitou na vitu na veitacini.

A levu na taro i tinaqu me baleta na iVolatabu qai dau vaqara voli na kena isau. A dau taroga na ivakavuvuli me baleti eli ni vanua era vakararawataki kina ena bukawaqa na tamata ca. A taroga e dua na supavaisa ni lotu Lutheran a veisiko tiko yani se tokona vakacava na iVolatabu na ivakavuvuli me baleti eli. E qai kaya na supavaisa qo ni sega ni bibi na ka e kaya na iVolatabu—e dodonu ga me vakavuvulitaki ni o eli na vanua ni veivakararawataki ena bukawaqa.

Vakamamautaki Vakayalo

Ni sivi ga vakalailai na yabaki 1900, a gole ena siti o Northfield, e Minnesota na tinaqu lailai o Emma, me lai vulica kina na ivakatagi ena dua na koronivuli. A lai tiko ena vale i nona qasenivuli o Milius Christianson. Na watina a Gonevuli ni iVolatabu, na yaca era dau vakatokai kina na iVakadinadina i Jiova ena gauna ya. E tukuna o Emma ni tiko e dua na tuakana e dau taleitaka na wili iVolatabu. Sega ni dede a volavola mai o Mrs. Christianson vei tinaqu me sauma nona taro vakaivolatabu.

Dua na siga, a gole mai Sioux Falls, ena ceva kei Dakota o Lora Oathout e dua na Gonevuli ni iVolatabu, a vodo mai ena sitimanivanua me mai vunau i Jasper. A vulica sara o tinaqu na ivola vakaivolatabu e dau taura, ena 1915 sa tekivu wasea yani na ka dina, e dau veisoliyaka na ivola e vakauta mai vua o Lora.

Ena 1916, a rogoca o Tinaqu ni na tiko o Charles Taze Russell ena soqo ni tikina mai Sioux City, e Iowa. A via lako sara ga kina. Ena gauna qori, sa lima tiko na gone qai gone duadua o Marvin, e vula lima. Ia, a kauti ratou kece qai lai vodo sitimanivanua, e rauta ni 160 na kilomita ina siti o Sioux me lai tiko ena soqo ni tikina. A rogoca na ivunau nei Brother Russell, e raica na iyaloyalo na “Photo-Drama of Creation,” a papitaiso tale ga. Ni yaco mai vale, a vola sara e dua na iulutaga me baleta na soqo ni tikina, lai tabaki sara ena Jasper Journal.

Ena 1922, a maliwai ira na rauta na 18,000 o Tinaqu era a tiko ena soqo ni tikina mai Cedar Point, e Ohio. Ni oti mai na soqo ni tikina qori, a sega ni cegu nona wasea yani na veika me baleta na Matanitu ni Kalou. E uqeti keimami nona ivakaraitaki me keimami muria na ivakasala: “Oqo na sala, dou mai lako tu ga kina.”—Aisea 30:21.

Vua na Cakacaka Vakaitalatala

Ena itekitekivu ni 1920, rau a toki na noqu itubutubu ina dua na vale ena taudaku kei Jasper. A toso vinaka na bisinisi nei Tamaqu qai qarava tale ga e dua na vuvale levu. A sega ni dau vulica na iVolatabu me vakataki Tinaqu, ia e dau tokona mai vu ni lomana na cakacaka vakaitalatala qai dolava tu ga na vale vei ira na ivakatawa dauveilakoyaki, ena gauna ya se ra kilai ena yaca pilgrims. Koya gona, ni dau vunau e vale e dua na tacida tagane vulagi era dau mai vakarorogo e drau vakacaca—era osota na neitou rumu ni gade, rumu ni kana, kei na rumu ni moce.

Niu voleka ni yabaki vitu, a qiri mai vale na tinaqu lailai o Lettie qai kaya ni rau via vuli iVolatabu e dua na veiwatini ratou tiko veitikivi, o Ed Larson kei na watina yalewa. Rau taleitaka sara ga na ka dina mai na iVolatabu, rau mani sureta e dua tale ratou tiko veitikivi me vuli tale ga, o Martha Van Daalen, e walu na luvena. E mai Gonevuli ni iVolatabu tale ga o Martha kei na nona vuvale.a

Donuya na gauna qori, a tekivu cakacaka vata kei Tamaqu e dua na cauravou o Gordon Kammerud, e sega ni yawa mai vale na vanua e vakaitikotiko kina. A vakasalataki: “Qarauni ratou vinaka na luvei boso yalewa. E duatani nodratou lotu.” Ia, a tekivu vuli iVolatabu o Gordon, sega ni dede sa vakadeitaka ni ka dina na veika e vulica tiko. Ni oti ga e tolu na vula, a papitaiso sara. Erau mai vakabauta tale ga nona itubutubu, mani veitokani vinaka sara na neitou vuvale na Holien, kei ratou na Kammerud, kei na Van Daalen.

Vakayaloqaqataki ena Soqo ni Tikina

A uqeti Tinaqu sara ga na soqo ni tikina mai Cedar Point mani vakavuna nona dau via tiko ena soqo kece va qori. Au se nanuma tiko ga qo noqu dau vodo vakabalavu meu lai tiko ena soqo va ya. Na soqo ni tikina guiguilecavi dredre a caka mai Columbus, e Ohio, ena 1931, baleta ni a tekivu vakayagataki kina na yaca iVakadinadina i Jiova. (Aisea 43:10-12) Au se nanuma vinaka tiko ga na soqo ni tikina a vakayacori mai Washington, D.C. ena 1935, na ivunau me baleta nodra vakatakilakilataki “na ilawalawa levu,” se “[i]soqosoqo levu,” e vakamacalataki ena Vakatakila. (Vkta. 7:9; King James Version) Rau maliwai ira na sivia na 800 era papitaiso o rau na tuakaqu, o Lilian kei Eunice.

Keitou gole tale ena soqo ni tikina a caka mai Columbus, e Ohio ena 1937; i Seattle tale ga mai Washington ena 1938; kei Niu Yoka ena 1939. Eratou veitomani ena ilakolako qo na vuvale na Van Daalen, Kammerud kei na so tale, keimami keba ga i gaunisala ni sa buto na vanua. Ena 1940 rau vakamau o Leo Van Daalen kei Eunice, rau painia sara. Ena yabaki tiko ga qori, rau vakamau o Gordon Kammerud kei Lilian, rau mani painia tale ga.

A lavotaki dina na soqo ni tikina a vakayacori mai St. Louis, Missouri ena 1941. Era taura kina na ivola Children e vica na udolu na itabagone. A veisautaka dina na noqu bula na soqo ni tikina qo. Au painia ena 1 Sepiteba, 1941, niu se qai yabaki 15, kei na ganequ o Marvin kei na watina o Joyce.

Keitou vakaitikotiko ena vanua era bini kina na vakaiteitei, dau dredre gona vei ira na mataveitacini mera gole ina soqo ni tikina ni veidonui sara ga kei na kena tamusuki na nodra were. Koya gona ni oti na soqo ni tikina, e dau qai caka na railesuvi ena daku ni neitou vale me rawa ni yaga vei ira na sega ni tiko ena soqo qo. E gauna marautaki dina qo.

Kiliati kei na iLesilesi e Vanuatani

Ena Feperueri 1943, a tauyavu kina na Koronivuli e Kiliati ra vakavulici kina na painia mera daukaulotu. Eratou lewena na imatai ni kalasi e lewe ono mai na vuvale na Van Daalen—ratou na veitacini tagane o Emil, Arthur, Homer, kei Leo; dua ratou veitatacini o Donald; kei na wati Leo o Eunice na tuakaqu. Keitou veitalatala ena luluvu, ni keitou sega ni kila na gauna keitou na veirai tale kina. Ni oti ga na tuvaitutu keitou a lesi kece na lewe ono i Puerto Rico, na vanua e sega mada ga ni yacova na 12 na iVakadinadina.

Ni oti ga e dua na yabaki, eratou a tiko ena ika3 ni kalasi e Kiliati o Lilian kei Gordon, vaka kina o Marvin kei Joyce. Ratou a lesi tale ga yani e Puerto Rico. Ena Sepiteba 1944, niu se qai yabaki 18, au lai vuli ena ikava ni kalasi e Kiliati. Ni oti ga noqu tuvaitutu ena Feperueri 1945, au tomani rau na tuakaqu kei na ganequ e Puerto Rico. Dua na ka talei dina qo vei au! Dina ni ka ni bolebole toka na vulici ni vosa vakaSipeni, ia e so vei keimami e sivia sara na 20 nona vuli iVolatabu. A vakalougatataka dina o Jiova na cakacaka. Ena gauna qo sa volekata na 25,000 na iVakadinadina e Puerto Rico!

Yaco na Leqa ena Vuvale

Rau a tiko ga e Puerto Rico o Leo kei Eunice ni sucu oti na luvedrau o Mark, ena 1950. Rau navuca me ratou gade lesu i Mereke ena 1952, me ratou lai sikovi ira na weka. Ratou lai vodo waqavuka ena ika11 ni Epereli. A qai yaco e dua na ka vakaloloma. Ni oti ga vakalailai na kena vuka na waqavuka, a naulu sobu i wasawasa. Rau mani leqa kina o Leo kei Eunice. A laurai o Mark ni ciri toka e wasawasa, sa yabaki rua toka ena gauna ya. A viritaki koya ina bavelo e dua na turaga a bula tale ga, qai caka vua na iwalewale ni veivakabulai e dau caka vei ira na luvu—a mani bula kina.b

Ni oti tale e lima na yabaki, ena ika7 ni Maji, 1957, rau a draiva tiko ina Kingdom Hall o Tinaqu kei Tamaqu qai kacabote na taya ni motoka. Ni veisautaka tiko na taya ena bati ni gaunisala o Tamaqu, a qai laucoqa mate. Era a tiko ena vunau ni veibulu e rauta ni 600, qai dua na ivunau vinaka a vakayacori ena siga ya vei ira na vakaitikotiko e kea, nira dau dokai Tamaqu.

iLesilesi Vou

Ni bera ni mate o Tamaqu, au a lesi tu meu lai veiqaravi e Argentina. Ena Okosita 1957, au yaco yani ena siti o Mendoza, e toka ena ruku ni ulunivanua na Andes. Ena 1958, a lesi tale ga yani e Argentina o George Pappas, a vuli ena ika30 ni kalasi e Kiliati. Keirau mai veitokani vinaka sara, keirau qai vakamau ena Epereli 1960. A leqa o Tinaqu ena 1961 ni sa yabaki 83. A yalodina voli ena sokalou dina qai vukea e levu sara mera yalodina tale ga.

E tini na yabaki na neirau veiqaravi voli kei ira na so tale na daukaulotu ena vanua keimami dau vakavaletaki kina. E vitu na yabaki na noqu tomani George ena nona veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka. Ena 1975 keirau lesu i Mereke mera lai qaravi na wekai keirau ra tauvimate tu. A sureti o watiqu ena 1980 me cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka ena yalava ni vosa vakaSipeni. Ena gauna ya a rauta ni 600 na ivavakoso vosa vakaSipeni e Mereke. E 26 na yabaki na neirau dau sikova e levu na ivavakoso qori, qai raica sara ga na tubu ni wiliwili ni ivavakoso me sivia na 3,000.

Era sa Muria Dina “na Sala”

A marautaka o Tinaqu ni raici ira nona lewenivuvale gone nira cakacaka vakatabakidua. Kena ivakaraitaki, a tekivu painia ena 1953 o Carol, na luvena yalewa o Ester na tuakaqu e qase duadua vei keitou. A vakamau o Carol kei Dennis Trumbore, oti ga nodrau vakamau rau sa tekivu cakacaka vakatabakidua sara. Dua tale na luvei Ester o Lois, a vakamau kei Wendell Jensen. Rau a vuli ena ika41 ni kalasi e Kiliati, rau qai veiqaravi vakadaukaulotu me 15 na yabaki e Nigeria. O Mark, a mate nona itubutubu ena waqavuka, a susugi koya na ganei Leo, o Ruth La Londe kei na watina o Curtiss. Rau painia voli me vicavata na yabaki o Mark kei na watina o Lavonne qai susugi ratou na va na luvedrau me ratou muria tale ga “na sala.”—Aisea 30:21.

Na ganequ ga e bula tiko ena gauna qo o Orlen, e sa yabaki 90 vakacaca qo. E se yalodina tiko ga ena nona qaravi Jiova. Keirau marautaka tiko ga kei George na neirau cakacaka vakatabakidua.

Na iYaya Talei i Tinaqu

Au maroroya tiko e dua na iyaya talei i Tinaqu—nona desi. A lolomataka vua o Tamaqu ena nodrau siga ni vakamau. Ena dua na droa e tiko kina e dua na ivola makawa sara, ra toka e loma e so na ivola kei na ulutaga ni niusipepa a vola o koya me vunautaka kina na veika me baleta na Matanitu ni Kalou. So na ulutaga qo ra se volai sara ena itekitekivu ni veiyabaki ni 1900. Era maroroi tale tu ga ena desi qo na ivola e dau vakamareqeta o Tinaqu era a vola vua na luvena era veiqaravi tu vakadaukaulotu. Au sega ni oca na dau vakawilika! E veivauqeti tale ga na nona ivola a vola vei keitou qai veivakayaloqaqataki. A sega ni veiqaravi vakadaukaulotu o Tinaqu, me vaka na ka a dau lalawataka tu. Ia, e dau gumatua o koya na cakava na cakacaka ni daukaulotu, e uqeti ira kina e so era gone sara vua mera vakayacora na cakacaka qo. Au rai vakanamata tu ena gauna keitou na veisotari tale kina vakavuvale kei rau na noqu itubutubu ena vuravura parataisi!​—Vkta. 21:3, 4.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 17]

Emilia Pederson

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Ena 1916: Tinaqu, Tamaqu (keveti Marvin tiko); iyatu iliu, mai na mawi: Orlen, Ester, Lilian, Mildred

[iYaloyalo ena tabana e 19]

Leo kei Eunice, ni bera toka ga nodrau mate

[iYaloyalo ena tabana e 20]

1950: Mai na imawi, iyatu e muri: Ester, Mildred, Lilian, Eunice, Ruth; iyatu iliu: Orlen, Tinaqu, Tamaqu, kei Marvin

[iYaloyalo ena tabana e 20]

George kei Ruth Pappas ena cakacaka vakaivakatawa ni tabacakacaka, ena 2001