iTalanoa ni Nona Bula

Yaga Vei Au Nodratou Yalodina Noqu Vuvale

TALANOATAKA O KATHLEEN COOKE

NI LAI sikovi iratou na wekana e Glasgow mai Sikoteladi ena 1911 o buqu o Mary Ellen Thompson, e lai rogoca sara e dua na ivunau i Charles Taze Russell, e dua e kilai levu vei ira na Gonevuli ni iVolatabu, kilai ena gauna oqo me iVakadinadina i Jiova. E marautaka dina o buqu na veika e rogoca. Ni lesu mai i Sauca Aferika, e mai veitaratara sara kei ira na Gonevuli ni iVolatabu. E yaco sara me dua vei ira na lewe 16 era papitaiso ena imatai ni nodra soqo ni tikina na Gonevuli ni iVolatabu e vakayacori e Sauca Aferika ena Epereli 1914. Na luve i buqu o Edith, e qai tinaqu, e se yabaki ono ena gauna oya.

Ena gauna sa mate kina o Brother Russell ena 1916, era tawase na Gonevuli ni iVolatabu e veiyasa i vuravura. E lutu na kedra iwiliwili na yalodina e Durban mai na 60 ina rauta na 12. Rau okati rau vata kei ira na yalodina o buqu o Ingeborg Myrdal kei luvena gonetagane o Henry e se qai papitaiso ga. E tekivu painia, se dauvunau vakatabakidua ni iVakadinadina i Jiova o Henry ena 1924. E vunau o koya ena levu sara na vanua ena ceva kei Aferika ena lima na yabaki e tarava. Rau vakamau o Henry kei Edith ena 1930, au sucu ni oti e tolu na yabaki.

Neitou Vuvale

Keitou a tiko e Mozambique ni bera neitou toki ina nodrau vale o buqu kei tukaqu o Thompson e Johannesburg ena 1939. E sega ni taleitaka o tukaqu na ka dina mai na iVolatabu qai dau saqati buqu ena so na gauna, ia e dau veikauaitaki vakalevu o koya. E sucu na taciqu o Thelma ena 1940, keirau qai vulica me keirau dau qaravi ira na sa qase. E dau dede e levu na neitou vakayakavi ni keitou dau veitalanoataka na veika keitou cakava ena siga oya se raica lesu na veika sa oti.

Keitou dau marautaka vakavuvale na nodra veisiko mai na iVakadinadina, vakauasivi o ira na painia. Era vakaitavi tale ga ena neitou veitalanoa ena gauna ni vakayakavi, na veika era tukuna e vukea me keitou marautaka na neitou ivotavota vakayalo. E vukei keirau tale ga kei Thelma me keirau gadreva na cakacaka vakapainia.

Ni keirau se gonelalai, keirau sa vakavulici me keirau taleitaka na wilivola. Ratou dau wilika vei keirau e so na ivola ni talanoa vivinaka se ratou wilika sara ga na iVolatabu vei keirau o tinaqu, tamaqu, kei buqu. E tiki ni neitou bula na lako ina soqoni kei na cakacaka vakavunau. E company servant (yacana ena gauna oqo na ivakatawa daulewa) o tamaqu ena ivavakoso o Johannesburg, a vinakati gona me keitou dau yaco totolo yani ena soqoni. Ni dau vakayacori na soqo ni tikina, e dau osooso o tamaqu ena kena cicivaki na soqo, o tinaqu e dau veivuke ena tabana ni veivakaicilitaki.

Soqo ni Tikina Uasivi Vei Keitou

E uasivi dina vei keitou na soqo ni tikina e vakayacori e Johannesburg ena 1948. Oqo e se qai imatai ni gauna mera tiko kina na lewe ni itikotiko liu ni iVakadinadina i Jiova mai Brooklyn, Niu Yoka. A lesi o tamaqu me draivataki rau voli o Nathan Knorr kei Milton Henschel ena nona motoka. Au papitaiso tale ga ena soqo oya.

Oti toka ga oya, e kidacala o tamaqu ena nona tukuna vua o tamana ni veivutunitaka na nona muri ira na tawase tani vei ira na Gonevuli ni iVolatabu ena gauna sa mate kina o Brother Russell. Ni oti ga e vica na vula sa vakacegu o tukaqu. Ia e yalodina tiko ga o buqu o Myrdal me yacova ni vakaotia na nona veiqaravi e vuravura ena 1955.

Veika e Veisautaka Noqu Bula

Au tekivu painia tudei ena 1 Feperueri, 1949. E rogo sara mai na kena kacivaki ni na vakayacori e dua na soqo ni veimatanitu e Niu Yoka ena yabaki e tarava. Keitou diva me keitou lako, ia e leka na neitou iqila. E leqa o tukaqu o Thompson ena Feperueri 1950, e qai vakayagataka o buqu na ilavo e biuta tu mai vua me sauma kina na neitou ivodovodo limalima.

Ni vo e vica na macawa me keitou biubiu, au taura e dua na ivola mai na itikotiko liu ni iVakadinadina i Jiova e Brooklyn, Niu Yoka. Au sureti kina meu lai vuli ena ika16 ni kalasi ni koronivuli ni kaulotu e Kiliati. Au sega ni tukuna rawa na noqu marau, niu se bera mada ga ni yabaki 17! Ni tekivu na vuli, au sa dabe vata toka kei na lewe ciwa tale na gonevuli mai Sauca Aferika, me keimami marautaka na isolisoli dokai oya.

Ni oti na tuvaitutu ena Feperueri 1951, keitou lesi tale e lewe walu me keitou lai kaulotu e Sauca Aferika. Ena vica na yabaki e tarava, keirau vunau vakalevu voli ga kei na kequ isa ena veitauni lalai e vakayagataki kina na vosa vaka Afrikaans. Au a sega ni kila vinaka na vosa oya, au lai nanuma sara na noqu lesu tagitagi i vale ena dua na siga niu vodo tiko ena noqu basikeli baleta ni sega ni yaga na noqu vunau ena siga oya. Ia, ni oti e dua na gauna au sa qai kila vinaka na vosa oya baleta ni vakalougatataka o Jiova na noqu sasaga.

Vakawati kei na Veisikovi

Keirau veikilai kei John Cooke ena 1955. E veivuke o koya ena kena tekivutaki na cakacaka vakavunau mai Potukali, Spain kei Varanise, ni se bera kei na gauna e oti kina na iKarua ni iValu Levu, ni bera ni qai mai kaulotu e Aferika ena yabaki keirau veikilai kina. E qai vola ena dua na gauna e muri: “E yaco vakidacala vei au e tolu na ka ena loma ga ni dua na macawa . . . E solia vei au e dua na motoka lailai e dua na tacida lomasavu; au lesi meu ivakatawa ni tikina; au qai domona e dua na yalewa.”a Keirau vakamau ena Tiseba 1957.

Ena gauna keirau veivosaki tiko kina, e vakadeitaka vei au o John ni na sega ni matemate na bula vata kei koya. E dina na vosa oya. Keirau sikova na veivavakoso e Sauca Aferika, vakauasivi ena vanua era tiko kina na yago loaloa. Keirau dau kerea na veivakadonui e veimacawa me keirau curuma na vanua era tiko kina na yago loaloa. E sega ni vakatarai me keirau moce e kea. So na gauna keirau moce toka ga ena fuloa ni sitoa sa lala tu ena nodra yasana na yago vulavula, qai keirau saga me keirau kua ni laurai. Ke sega, keirau na lai vakaicili sara vua e dua na iVakadinadina yago vulavula e tu sara mai vakayawa.

A ka ni bolebole tale ga vei keirau na dau tiko ena vanua e vakayacori kina na soqo ni tabacakacaka e loma ni veikau. Keirau dau vakaraitaka na iyaloyalo yavala e vakarautaka na iVakadinadina i Jiova mera kila kina na lewenivanua na qaqaco ni noda mataveitacini e vuravura raraba. Keirau dau kauta voli na neirau idini ni livaliva baleta ni sega ni vakadrodroi na livaliva ena levu na vanua. E dredre na neirau cakacaka ena yasana e qali i Peritania ni a vakatabui tu kina na noda ivola, qai dredre tale ga na neirau vulica na vosa vaka Zulu. Ia keirau marautaka ga na neirau qaravi ira na tacida.

A lesi o John me isevu ni qasenivuli ni nodra vuli na qase ni ivavakoso ena Okosita 1961. E maqosa na nona veivakavulici ni dau tara na lomadra na vakavulici na nona ivakamacala rawarawa qai dau vakayagataka talega na vosa vakatakarakara. E voleka ni dua veimama na yabaki na neirau veilakoyaki voli ena kena lai vakayacori na vuli ena vosa vakavalagi ena veivanua e vakayacori kina. Ni veivakavulici tiko o John, au dau lako ina cakacaka vakavunau kei ira na iVakadinadina ena vanua oya. Oti oya, keirau kidacalataka neirau ciqoma e dua na ivola keirau sureti kina me keirau lai cakacaka ena valenivolavola ni tabana e Sauca Aferika volekati Johannesburg me tekivu ena 1 Julai, 1964.

Donuya tale ga na gauna oqo sa vaka e veilecayaki na bula i John. E tauvi koya na mate ni gacagaca ena 1948 qai vaka e dau oca vakalevu. E dau tauvi matetaka qai dau davo tu me vica na siga, e sega ni cakava rawa e dua na ka se via raica e dua. E kaya e dua na vuniwai keirau lai raica ni bera neirau lai cakacaka ena valenivolavola ni tabana ni dauyalolailai o John.

A sega sara ga ni rawa vei keirau me keirau musuka sobu na neirau cakacaka, me vaka e vakatura o vuniwai. A lesi o John me cakacaka ena Service Department, o yau ena tabana ni proofreading. Keirau marautaka dina ni sa dua ga na neirau rumu! A cakacaka voli ena yasayasa era tiko kina na kai Potukali o John ni bera ni keirau vakamau, ena 1967 keirau a kerei me keirau vukea na vuvale duadua ga ni Potukali eratou iVakadinadina me keitou lai vunau vei ira na iwiliwili levu ni kai Potukali era tu e Johannesburg. A vinakati kina meu vulica tale e dua na vosa vou.

Nira veituyaki na kai Potukali, e dau yawa sara na vanua keitou vakalakova, so na gauna e dau 300 na kilomita na yawa ni vanua keitou lakova me keitou sikovi ira e so. Ena gauna tale ga oya era sa dau sikovi keitou mai kina na iVakadinadina era vosa vakaPotukali mai Mozambique ena gauna e caka kina na soqo ni tabacakacaka, na veisiko oqo e vukei ira vakalevu na ka vou. Ena loma ni 11 na yabaki keirau tiko kina kei ira na vosa vakaPotukali, e tubucake na keimami iwiliwili mai na 30 ina va na ivavakoso.

Veisau e Yaco e Vale

E yaco e so na veisau ena nodrau vale noqu itubutubu. Ena 1960 e vakamau na taciqu o Thelma kei John Urban, e dua na painia mai Mereke. Rau vuli ena ika40 ni kalasi ena koronivuli o Kiliati ena 1965 rau qai lai kaulotu voli mai Brazil me 25 na yabaki. Rau suka i Ohio ena 1990 me rau lai qaravi rau na itubutubu i John erau sa malumalumu. Dina ni rau ogaoga ena veiqaravi, ia erau se painia tiko ga.

E vakacavara na nona veiqaravi e vuravura o buqu o Thompson ena 1965, e yalodina tiko ga ena nona qarava na Kalou me yacova ni sa yabaki 98. E cegu mai na cakacaka o tamaqu ena yabaki oya. Ni keirau a kerei kei John me keirau lai veivuke vei ira na vosa vakaPotukali, rau bole o tamaqu kei tinaqu me rau tomani keirau. Rau mai veivuke sara vakalevu baleta ni oti ga e vica na vula, sa tauyavutaki na imatai ni ivavakoso. Dede ga vakalailai sa leqa o tinaqu ena 1971 ni tauvi kenisa. E leqa o tamaqu ni oti e vitu na yabaki mai na gauna oya.

Vosota Voli na Tauvimate i John

E vakilai ena 1970 ni na sega ni bula mai na nona tauvimate o John. Sa cegu tiko vakalalai ena so na itavi e vakacolati kina me vaka na nona veitauri ena vuli Vale ni Vakatawa e veimacawa kei na veivosakitaki ni iVolatabu ena veimataka e Peceli. E veisau tale ga na nona cakacaka mai na Service Department ina Mail Room qai lai tini sara ena nona qarava na lomanibai.

E vakadredretaka na nona veisautaki koya o John na nona sega ni dau via soro. Niu dau tovolea meu tukuna vua me toso vakamalua, e dau veiwalitaki au tale meu vaka na jeini kei na polo kaukaumea e dau vesu e yavadra na bobula. Ni oti ga nona tukuna na vosa oya e qai dau mokoti au. Ia keirau sa qai raica ni vinaka cake me keirau sa biuta na yalava ni vosa vakaPotukali me keirau lai lewena ga na ivavakoso era soqoni tiko ena Kingdom Hall ena valenivolavola ni tabana.

Ni sa torosobu tiko na bula i John, e tarai au dina na nodrau sa qai veivolekati sara kei Jiova. Ni dau yadra ena lomalomanibogi o John qai vakilai vua na nona yalolailai, keirau dau veitalanoa me yacova sara ni sa qai rawa ni masu vei Jiova me kerea na nona veivukei. E muri sa qai dau walia ga na nona leqa oqori ena nona dau saga vakaukaua me cavuqaqataka vakamalua na Filipai 4:​6, 7, VV: “Ni kakua ni lomaleqataka e dua na ka . . . ” Oqo e vakavuna me qai lomavakacegu me rawa kina ni tekivu masu. Levu na gauna au dau yadra tiko niu raica ni yavala toka na gusuna ni masu vei Jiova.

Ni sa oso na neitou valenivolavola ni tabana, a vinakati me tara e dua na vale vou qai levu ena taudaku kei Johannesburg. Keirau dau gade vakalevu kei John ina vanua vakanomodi oya ni keirau drovaka na irorogo tatamosamosa ni siti. E vukei John vakalevu na neirau lai vakaitikotiko e kea ni bera mada ga ni vakaoti na kena tara na vale vou.

Veika Vou e Bolei Au

Ni sa dredre tiko ga mai vei John me vakasamataka na ka, sa dredre sara nona cakava na nona cakacaka. E tarai au dina na nodra tokoni John e so. Me kena ivakaraitaki, ni gole e dua na tacida tagane ina laibri me lai cakava e so na vakadidike, e dau kauti John tale ga. E dau vuvuce na taga nei John ena ivolacebaceba kei na ivoladraudrau ena siga e lako kina oya. E vakila kina o John ni sa vakayacora tiko e so na ka qai yaga tale tiko ga.

Ni tauvi John na mate na Alzheimer sa sega sara ga ni rawa ni wilivola. Keirau vakavinavinakataka dina na kaseti era katoni tu kina na ivola vakaivolatabu kei na noda sere. Keirau dau vakarogoca wasoma. E dau rarawa o John niu sega ni dabe me keirau rogoca vata na kaseti, au sa qai dau vakaogai au tiko ena gauna vaka oqori ena noqu taliwa. E tali rawa sara kina e so na neirau siqeleti ni katakata kei na itutuvi!

Ni toso na gauna sa qai levu cake tiko ga na gauna au vakayagataka ena noqu qaravi John. Ena levu ni noqu oca au sa sega ni wilivola se vuli vakataki au ena so na gauna, ia au marau ga niu qaravi John tiko me yacova ni sa vakacegu. E yaco oqori ena 1998 niu tiko sara ga kei koya. E yalodina tiko ga me yacova ni leqa ni sa yabaki 85. Au sa vakanamata tiko me keirau lai sota ni sa vakaturi mai qai bulabula vinaka!

Vakabulabulataki

E sega ni ka rawarawa na noqu tiko duadua voli ni sa yali o John. Au mani gade ena Me 1999 vei taciqu o Thelma kei watina i Mereke. Au marautaka dina qai veivakacegui vei au na noqu lai sotavi ira e levu na noqu itokani yalodina e kea, vakauasivi ena noqu gade ina itikotiko liu ni iVakadinadina i Jiova e Niu Yoka! Oya sara ga na veivakabulabulataki vakayalo au gadreva.

Niu dau vakananuma na nodratou bula na wekaqu voleka era yalodina tu ga, au vakila votu na kena yaga vei au. A vukei au na nodratou dau veivakaroti, na nodratou ivakaraitaki, kei na nodratou veivukei ni vakarabailevutaka na noqu rai meu lomani ira na tamata mai na duidui vanua kei na matatamata. Au vulica vei iratou na vosovoso kei na yalorawarawa. Kena ilutua, au vakila sara ga na nona yalovinaka o Jiova, o koya e daurogoca na masu. Au duavata kei na daunisame ena nona vola: “Sa kalougata na tamata ko ni sa digitaka, ka kauta voleka mai, me tiko ga e na nomuni lomanibai: keimami na vakamamautaki e na ka vinaka mai na nomuni vale.”​​—Same 65:4.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 8]

O buqu kei rau na luvenayalewa

[iYaloyalo ena tabana e 9]

O yau kei rau na noqu itubutubu niu papitaiso ena 1948

[iYaloyalo ena tabana e 10]

O yau, na vunivola ni koronivuli o Kiliati, o Albert Schroeder, kei na ciwa na gonevuli mai Sauca Aferika

[iYaloyalo ena tabana e 10]

O yau kei John ena 1984