Ganiti Jiova Noda Duavata ena Vakavinavinaka Vua
“Dou ia vei Jiova na vakavinavinaka”!—SAME 111:1.
1, 2. Na cava na ibalebale ni vosa “Aleluya,” e vakayagataki vakacava ena iVolatabu vaKirisi vaKarisito?
“ALELUYA!” E dau rogoci vakalevu qori vei ira na lotu ni Veivanua vaKarisito. Era dau cavuta tale ga e so nira veivosaki e veisiga. Ia, e le lailai sara era kila na kena ibalebale dina vakalou, ena yasana adua e levu era dau cavuta na vosa qo e sega ni laurai ena nodra bula nira doka na Kalou. (Taito 1:16) E vakamacalataka e dua na ivolavosa ni vosa qo na “Aleluya,” era “vola na daunisame ena nodra veisureti meda duavata kece ena vakavinavinaka se noda vakacaucautaki Jiova.” Era kaya e vica vata na vuku ni iVolatabu, ni ibalebale ni “Aleluya” na “‘Vakavinavinaka vei Ja,’ [ya] o Jiova.”
2 E vakadewataka na vosa qori na iVolatabu vakaViti ena Same 111:1 me “Dou ia vei Jiova na vakavinavinaka”! Na kena vakadewataki mai na vosa vaKirisi e kune vaka va ena Vakatakila 19:1-6, e marautaki kina nona sa vakawabokotaki o lotu lasu. Ni yaco qori, e veiganiti me veidokai na nodra cavuta “Aleluya” na dausokalou dina.
Nona Cakacaka Veivakurabuitaki
3. Na cava na inaki ni noda dau soqoni vata?
3 E tukuna o koya e vola na Same 111 e levu na vuna e ganiti Jiova kina noda duavata ena vakavinavinaka. E kaya na tikina 1: “Au na vakavinavinaka vei Jiova e na yaloqu taucoko, e na nodra bose na yalododonu, kei nai soqosoqo lewe ni lotu.” Qori tale ga na ka era cakava na iVakadinadina i Jiova nikua. Na inaki levu ni noda dau soqoni ena ivavakoso eda lewena kei na soqo ni tikina lelevu oya meda vakavinavinaka vei Jiova.
4. Era na vakasaqara vakacava na tamata na cakacaka i Jiova?
4 “A cakacaka i Jiova sa ka levu, era qara me ra kila ko ira kecega era dauvinakata.” (Same 111:2) Vakasamataka na vosa “dauvinakata.” A tukuni ena dua na vakadidike, ni rawa ni vakaibalebaletaki vei ira na tamata era “gumatua ena kena vakasamataki qai vulici vakatabakidua” na cakacaka ni Kalou. E vakainaki dina nona bulia na ka o Jiova. E tuvanaka na matanisiga, vuravura, kei na vula me ratou cakacaka vata me rawa ni katakata ga vakarauta na vuravura, rarama, bogi se siga, kei na duidui draki, vaka kina na toso ni ua.
5. Na cava e kilai ena vakadidike me baleta na noda lomalagi kei na vuravura?
5 E levu na ka era sa kila na saenitisi me baleta na vanua e toka kina na noda vuravura ena isoso kalokalo, na veiraurau ni vula kei na kena bi, vaka kina na kena sowiri matau tu me ganita na vuravura qo. Ni tuvanaki vakamatau ra qai cakacaka vata na ibulibuli vakalomalagi qo, eda rawa kina ni marautaka na totoka kei na veiveisau ni draki. Levu tale ga na ka e sa vulici me baleta na kena vakarautaki vinaka na vuravura. E vola gona e dua na parofesa ni idinia, ena dua na ivola e kena ulutaga “The Designed ‘Just So’ Universe” (Na Kena Buli Vakamatau na Lomalagi kei na Vuravura): “E kilai rawarawa na vuna era sa veisautaka kina e levu na saenitisi na nodra rai ena 30 na yabaki sa oti. Era duavata ni na gadrevi na vakabauta levu me qai dua e tokona na vakasama ni a basika tu ga vakacalaka na lomalagi kei na vuravura. Nida vulica da qai kila na kena buli vakamatau na noda vuravura sa qai levu ga na vuna vinaka meda vakabauta kina ni tiko e dua na dauveibuli.”
6. Na cava nomu rai ena nona buli keda na Kalou?
6 E dua tale nona cakacaka vakasikiti na Kalou na keda ibulibuli. (Same 139:14) Na gauna e buli keda kina, e cakava na noda mona kei na yago e tiko kece kina na kena gacagaca, vaka kina na igu meda cakava kina na ka. Kena ivakaraitaki, sa bau vakasakiti dina na isolisoli vakalou meda vosa, vakarorogo, da volavola qai wilivola. E levu e tiko vei ira na isolisoli qori. E vakasakiti tale ga na keda ibulibuli—me vaka noda rawa ni duri vakadodonu. Io e veivakurabuitaki dina na keda ibulibuli, kei na veika eda rawa ni cakava, vaka kina na veiveisau e so e yaco tiko e yagoda. Sega ni o koya ga qori, na nave mada ga e vakavuna na cakacaka ni noda vakasama, e uasivi cake sara mai na ka era sa rawata na saenitisi. Ia na noda rawaka na tamata e rawati ga ena noda vakayagataka noda vakasama. Na idinia mada ga e kenadau qai vuli vinaka, e sega ni bulia rawa na ibulibuli totoka qai yaga era dau cakacaka vata—na iqaqaloniligada kei na idovidovi ni kakana. Taroga mada, ‘Ena rawa beka ni caka na cakacakaniliga totoka kei na tara vale ke sega na iqaqaloniligada e bulia na Kalou?’
Cakacaka Veivakurabuitaki ni Kalou kei na Nona iTovo
7. Na cava meda raica kina na iVolatabu me dua na cakacaka vakasakiti ni Kalou?
7 E okati tale ga ena cakacaka vakasakiti i Jiova na veika totoka sa cakava vei keda na kawatamata, me vaka e volai tu ena iVolatabu. E veivakadrukai dina ni veisemati vinaka na ka era volai tu ena ivola qori. Na ivola qo e ‘vakavuna na Kalou qai yaga me ivakavuvuli.’ (2 Tim. 3:16) Kena ivakaraitaki, na imatai ni ivola ena iVolatabu, na Vakatekivu, e vakamacalataki kina nona vakasavasavataka na vuravura na Kalou mera rusa na tamata ca ena gauna i Noa. Na ikarua ni ivola, na Lako Yani, e vakaraitaki kina nona kaukaua vakalou o Jiova ena nona vakabulai ira na Isireli ena nodra bobula tu mai Ijipita. A rairai vakasamataka tiko qori na daunisame ena gauna e uqeti kina me kaya: “A ka vakaturaga ka vakaiukuuku na nona cakacaka [o Jiova]; ka sa sega ni mudu na nona yalododonu. Sa cakava me nanumi na nona cakacaka mana: sa daulomasoli ko Jiova ka yalololoma.” (Same 111:3, 4) Ni o kila na veika e cakava o Jiova ena itukutuku makawa, okati kina na gauna eda bula tiko kina qo, bau vakasamataka na ‘vakaturaga kei na vakaiukuuku’ ni nona cakacaka?
8, 9. (a) E duidui vakacava na cakacaka ni Kalou ni vakatauvatani kei na nodra cakacaka na tamata? (b) Na itovo cava so ni Kalou o taleitaka?
8 E vakabibitaka tale ga na daunisame na itovo e qoroi kina o Jiova, me vaka na yalododonu, yalovinaka kei na loloma. Eda kila vinaka tu ni levu ga na gauna e sega ni dau yavutaki ena yalododonu na nodra cakacaka na tamata ivalavala ca. Dau caka ga na ka ena dela ni kocokoco, vuvu, kei na dokadoka. Laurai votu qo ena iyaragi vakadomobula era bulia me vakayagataki ena ivalu, ra qai rawa ilavo kina. Ra tini vakaleqai kina e vica vata na milioni na lewenivanua. O ira na dravudravua era dau vakalolomataki ena nodra vakacakacakataki vakasivia. Era na rairai nanuma e levu na nodra a vakayagataki na bobula mera tara na piramiti. Qori me nodra ibulubulu na Fero. Ia, e sega wale ga ni veivakalolomataki na ka era cakava na tamata nikua, era sa “vakawabokotaki vuravura” sara tiko ga.—Wilika Vakatakila 11:18.
9 Ia e duidui sara ni vakatauvatani kei na cakacaka ni Kalou, ni dau dodonu vakaoti! E okati kina nona vakarautaka vakayalololoma na noda vakabulai na kawatamata ivalavala ca. E vakaraitaka na Kalou nona “yalododonu” ni vakarautaka na ivoli. (Roma 3:25, 26) Io ‘e sega ni mudu na nona yalododonu’! E vakaraitaka nona yalovinaka na nona dauvosoti ira na tamata ivalavala ca. Ni vakamasuti ira mera biuta na ka ca ra qai caka dodonu, e dau vosa ga vakayalovinaka vei ira.—Wilika Isikeli 18:25.
Dina ina Nona Yalayala
10. Na ivakaraitaki ni yalodina cava eda vulica vei Jiova ena nona yalayala vei Eparama?
10 “Sa solia na kedra vei ira era sa rerevaki koya: ena nanuma tikoga na nona veiyalayalati.” (Same 111:5) E rairai vakaibalebaletaka tiko na daunisame na nona yalayala o Jiova vei Eparama. A yalataka o Jiova ni na vakalougatataka na kawa i Eparama, e tukuna tale ga nira na qai taukena na matamatanikoro ni nodra meca. (Vkte. 22:17, 18; Same 105:8, 9) A qai yaco na vosa ni yalayala qori ena gauna sa yaco kina me matanitu o Isireli na kawa i Eprama. A dua na gauna balavu na nodra bobula tu e Ijipita na matanitu qori, ia e qai “nanuma na Kalou na nona vosa ni yalayala vei Eparama” mani sereki ira. (Lako 2:24) E vakaraitaka na nona lomasoli o Jiova ena veika e qai cakava veitaravi vei ira. A vakarautaka na kakana mera bulabula kina vakayago, vaka kina na kakana vakayalo me yaga ina nodra vakasama kei na lomadra. (Vkru. 6:1-3; 8:4; Niem. 9:21) Na matanitu tiko ga qori a qai talaidredre vua na Kalou ena vica tale na senitiuri tarava, dina ni talai ira yani nona parofita mera uqeti kina mera suka vua. Ni oti tale e sivia na 1,500 na yabaki nona vakabulai ira na Isireli mai Ijipita, sa qai tala mai vuravura na Luvena duabau ga. Era cakitaki Jisu e levu na Jiu, ra qai sega ni tarova nona vakamatei. E qai tauyavutaka kina o Jiova e dua na matanitu vou, e vakayalo, “na Isireli ni Kalou.” Na matanitu qo kei Karisito e dusi ira tiko vakaivakatakarakara na kawa vakayalo i Eparama, a parofisaitaka o Jiova nida na vakalougatataki kina.—Kala. 3:16, 29; 6:16.
11. E “nanuma tikoga” vakacava o Jiova “na nona veiyalayalati” kei Eparama?
11 A “nanuma tikoga na nona veiyalayalati” o Jiova kei na kena veivakalougatataki. E vakarautaka tiko nikua na magiti levu vakayalo ena sivia na 400 na vosa. E sauma tale ga na noda masu me baleta na veika eda gadreva vakayago, me salavata kei na kerekere qo: “Mo ni solia mai vei keimami e na siga yadua na kakana e yaga vei keimami.”—Luke 11:3; Same 72:16, 17; Aisea 25:6-8.
Vakasakiti na Kaukaua Levu i Jiova
12. A soli vakacava vei Isireli na “nodrai votavota na veimatanitu”?
12 “Sa vakatakila oti na kaukauwa ni nona cakacaka vei ira na nona tamata, ni sa solia vei ira me nodrai votavota na veimatanitu.” (Same 111:6) E dua na ivakaraitaki ni nona kaukaua levu o Jiova a rairai vakasamataka tiko na daunisame, oya na nodra vakabulai vakacakamana na Isireli mai Ijipita. Na gauna e vakatara kina o Jiova mera curuma yani na Vanua Yalataki na Isireli, a rawa sara ga nira ravuta na veimatanitu ena tokalau kei na ra ni uciwai na Joritani. (Wilika Niemaia 9:22-25.) Io, a solia dina vei Isireli o Jiova na “nodrai votavota na veimatanitu.” E ivakaraitaki vakasakiti ni nona kaukaua levu na Kalou!
13, 14. (a) Na cava a rairai vakasamataka tiko na daunisame ena vuku ni kaukaua ni Kalou a vakaraitaka ina matanitu o Papiloni? (b) Na veivakabulai cava tale sa vakayacora o Jiova?
13 Eda kila ni levu sara na ka a cakava o Jiova vei ira na Isireli, ia era sega ga ni dokai koya se mera doka na nodra qase me vakataki Eparama, Aisake kei Jekope. Era talaidredre tiko ga me yacova ni sa vakayagataki Papiloni na Kalou me kauti ira tani vakavesu mai na nodra vanua. (2 Vei. 36:15-17; Niem. 9:28-30) Me vaka era tukuna e so na vuku ni iVolatabu, ke a bula o koya e vola na Same 111 nira sa sereki mai Papiloni na Isireli, ena tiko e so tale na vuna vinaka me vakavinavinakataki Jiova kina ena nona yalodina kei na nona kaukaua. E vakaraitaka na Kalou na nona yalodina kei na nona kaukaua ena nona sereki ira na Jiu mai Papiloni—na matanitu e kena ivakarau mera kua ni sereki na bobula.—Aisea 14:4, 17.
14 Ni oti tale e lima na senitiuri, e vakaraitaka o Jiova na nona kaukaua ena dua na sala e uasivi cake, e vakabulai ira na kawatamata mai na ivalavala ca kei na mate. (Roma 5:12) E yaga nona veivakabulai qori nira mai imuri lumuti kina i Karisito e 144,000. A laurai tale ga nona kaukaua ena 1919 ni vakabulai ira na ivovo ni lumuti era vesuki tu ena ivakavuvuli ni lotu lasu. Na ka era rawata ena gauna ni ivakataotioti qo e vakavinavinakataki ga kina na kaukaua ni Kalou. Ke ra yalodina tiko me yacova na mate, era na qai tomani Jisu Karisito mera lewa kei koya mai lomalagi, me yaga nodra veiliutaki vei ira na kawatamata era veivutuni e vuravura. (Vkta. 2:26, 27; 5:9, 10) Ena vinaka cake sara na nodra taukena na vuravura o ira qo ni vakatauvatani kei na nodra a tawana voli na Isireli makawa.—Maciu 5:5.
Tawamudu Qai iVakavuvuli Nuitaki
15, 16. (a) Na cava e okati ena nona cakacaka na Kalou? (b) Na cava na lawa ni Kalou vei ira na Isireli makawa?
15 “Sa dina ka dodonu na cakacaka ni ligana; sa vakadinadinataki na nonai vakaro kecega. Sa vakataudeitaki me sega ni mudu, ka sa caka e na yalodina kei na yalododonu.” (Same 111:7, 8) E okati ena “cakacaka ni ligana [o Jiova],” e rua na vatu raraba a volai kina e tini na lawa e bibi mera muria na Isireli. (Lako 31:18) Na lawa qori, vaka kina na lewa tale e so era qai tiki ni veiyalayalati ni Lawa a soli vei Mosese, era yavutaki ena ivakavuvuli e nuitaki, e yaga tawamudu.
16 Me kena ivakaraitaki, e volai ena dua na vatu qori na ivakaro se lawa: “O yau o Jiova na nomu Kalou, na Kalou e vinakata na sokalou vakatabakidua.” E tukuni tale ga kina ni o Jiova ena vakatakila “na loloma vei ira nai tabatamata e udolu, vei ira era sa lomani au, ka muria na noqu vunau.” Na vatu tale ga qori e tiko kina na ivakavuvuli e yaga tawamudu me vaka na nomu “vakarokorokotaki rau na tamamu kei na tinamu” kei na nomu “kakua ni butako,” vaka kina na lawa e veivakauqeti meda kua ni kocova na ka e nodra e so tale.—Lako 20:5, NW, 6, 12, 15, 17.
Na iVakabula e Savasava Qai Rerevaki
17. Na cava a cakava na Kalou e dodonu kina me uqeti ira na Isireli mera dokai koya?
17 “Sa vakayacora na bula ko koya vei ira na nona tamata: sa lesia na nona veiyalayalati me sega ni mudu: sa ka savasava ka rerevaki na yacana.” (Same 111:9) A rairai vakasamataka tale na daunisame na nona yalodina o Jiova ina nona veiyalayalati kei Eparama. Qori gona na vuna e sega ni guilecavi ira kina na nona tamata o Jiova nira a bobula taumada e Ijipita makawa, oti ra qai kau vakavesu i Papiloni. Ena ituvaki ruarua qori, a vakabulai ira nona tamata na Kalou. Na nona vakabulai ira mada ga vakarua qori, e vuna vinaka sara ga mera doka kina na yacana.—Wilika Lako Yani 20:7; Roma 2:23, 24.
18. Na cava e ka dokai kina noda vakarokorokotaka na yaca ni Kalou?
18 Qori tale ga na ka mera cakava na lotu vaKarisito nikua, nira vakabulai mai na veivakabobulataki ni ivalavala ca kei na mate. Meda gumatua gona, me salasalavata kei na noda bula na imatai ni ka e tukuna o Jisu ena masu a vakavuvulitaka: “Me vakarokorokotaki na yacamuni.” (Maciu 6:9) Na noda vakasamataka na yaca lagilagi qori ena uqeti keda meda rere tiko vakalou. A tiko sara ga na rai donu me baleta na rere vakalou vei koya a vola na Same 111 ena nona kaya: “Na rerevaki Jiova sa kenai vakatekivu ni vuku: era sa yalomatua kecega ko ira era sa cakava na nona vunau.”—Same 111:10.
19. Na cava eda na vulica ena ulutaga e tarava?
19 Na noda rere ni vakacudruya na Kalou eda na cata kina na cakava na ka ca. Ena uqeti keda tale ga meda vakatotomuria na itovo qoroi ni Kalou e tukuni tiko ena Same 112, eda na qai vulica qori ena ulutaga e tarava. E vakamacalataki ena Same qori na sala eda na rawa ni tomani ira kina na vica vata na milioni era na marau ni vakavinavinaka vua na Kalou me tawamudu. Sa ganiti koya vinaka ga qori. “Sa na sega ni mudu na nona vakavinavinakataki.”—Same 111:10.
Taro me Vakananumi
• Na cava e ganiti Jiova kina na noda duavata ena vakavinavinaka?
• Na itovo qoroi cava i Jiova e vakatakilai ena nona cakacaka?
• Na cava e ka dokai kina noda vakarokorokotaka na yaca ni Kalou?
[iYaloyalo ena tabana e 20]
Na inaki levu ni noda dau soqoni oya meda vakavinavinakataki Jiova
[iYaloyalo ena tabana e 23]
Na lawa kece i Jiova era yavutaki ena ivakavuvuli e nuitaki, qai tawamudu na kena yaga