O Bau Kila?

O cei o ratou na tamata vuku a sikovi Jisu ni se gonelailai?

▪ E vakamacalataki ena Kosipeli i Maciu me baleta na sucu i Jisu, ni ratou a raica na vulagi mai “natuicake” na nona kalokalo na tui vou eratou qai soli iloloma vei Jisu. Na Kosipeli ena iVolatabu vaKirisi e vakatokai iratou na tamata vuku me maʹgoi. (Maciu 2:​1, VV) Na cava eda kila me baleti iratou?

Na ivakamacala makawa duadua me baleti iratou na tamata vuku a vola o Herodotus na dauvolaitukutuku makawa ni Kirisi. A bula voli o Herodotus ena ikalima ni senitiuri B.S.K., a vola kina ni o iratou na tamata vuku eratou lewe ni matabete ni Perisia, eratou kenadau ena vakacuru, raikalokalo, kei na vakaibalebaletaki ni tadra. Ena gauna i Herodotus, sa tiko na lotu vakaPerisia. E kena irairai gona ni o ratou na tamata vuku eratou kena bete. “Ena kena ibalebale raraba,” e kaya na International Standard Bible Encyclopedia, “ena gauna vaKirisi o ira na mágos e tu vei ira na kila kei na kaukaua vuni, qai so na gauna era dau cakaiba.”

Eso na dauvolavola taumada e nanumi nira lotu vaKarisito, me vakataki Justin Martyr, Origen, kei Tertullian, eratou vakamacalataka ni o ratou na tamata vuku eratou a sikovi Jisu eratou dauraikalokalo. Me kena ivakaraitaki, a vola o Tertullian ena nona ivola On Idolatry: “Keitou kila ni cakaiba kei na dauraikalokalo erau via tautauvata ga. O ratou gona a vakamacalataka na kalokalo ena gauna oya, eratou imatai tale ga . . . me soli ‘iloloma’ vua [Jisu].” Me salavata kei na vakasama qo, e levu na iVolatabu e vakadewataka na vosa maʹgoi me “dauraikalokalo.”

Na cava e lavetaka kina o Maciu na vosa i Sakaraia qai cavuta na yaca i Jeremaia na parofita?

▪ Na tikinivolatabu e tarogi tiko qo e kune ena Maciu 27:​9, 10. A vakamacalataka o koya a vola na Kosipeli na ilavo a soli vei Jutasa Isikarioti me bukiveretaki kina o Jisu. Qo na ka e kaya: “Me vakayacori kina na vosa e cavuta na parofita o Jeremaia: ‘Era taura na tolusagavulu na tikinisiliva, na isau era vakadonuya . . . me kena ivoli, era volia kina na vanua ni tulituli.’ ” A parofisaitaka o Sakaraia na 30 na tikinisiliva me isau ni bukivere, sega ni o Jeremaia.​—Sakaraia 11:​12, 13.

Na iwasewase ni ivola e vakatokai “na Parofita” ena so na gauna e tekivu ena yaca i Jeremaia sega ni o Aisea. (Maciu 22:40) Koya gona ni cavuti “Jeremaia” o Maciu, e dusia na iwasewase taucoko ni iVolatabu e kilai ena imatai ni yaca ena nodra ivola na parofita. E okati ena iwasewase qo na ivola i Sakaraia.

Ena vakasama vata qo, ni cavuta na “Same” o Jisu e vakaibalebaletaka ina vica na ivola e umani ena dua na iwasewase ni iVolatabu. Koya gona ni tukuna o Jisu ni na vakayacori kece na ka e volai me baleti koya “ena lawa i Mosese, nodra ivola na Parofita, kei na Same,” a vakaibalebaletaka tiko na parofisai ena iVolatabu kece vakaIperiu.​—Luke 24:44.