E Kilai Iko o Jiova?
“O Jiova e kilai ira na nona tamata.”—2 TIM. 2:19.
1, 2. (a) Na cava e kauaitaka o Jisu? (b) Na taro cava meda vakasamataka vakabibi?
ENA dua na siga e tarogi Jisu e dua na Farisi: “Na cava na ivunau levu duadua ena Lawa?” E sauma o Jisu: “Mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, ena nomu bula taucoko, kei na nomu vakasama taucoko.” (Maciu 22:35-37) O Jisu e lomana dina na Tamana vakalomalagi, qai laurai qori ena ka e cakava. E kauaitaka tale ga na nona veiwekani kei Jiova, e vakaraitaka qori ena nona yalodina tiko ga me yacova na mate. Ni bera na nona mate, a rawa ni tukuna kina ni kilai koya na Kalou baleta ni muria ena yalodina na nona ivakaro. Io, e lomani Jisu tiko ga o Jiova.—Joni 15:10.
2 Levu nikua era kaya nira lomana na Kalou. Macala ga nida dau tukuna tale ga qori. Ia e bibi meda taroga: ‘Vakacava e kilai au o Jiova? E raici au vakacava o koya? E kilai au niu dua na nona tamata?’ (2 Tim. 2:19) E talei dina na noda vakasamataka ni rawa nida veiwekani voleka kei na Kalou Cecere duadua e lomalagi kei vuravura!
3. Na cava era lomatarotarotaka kina eso na nona kilai ira o Jiova, na cava ena uqeti ira mera veisautaka na nodra rai?
3 Ia eso mada ga era lomani Jiova vakalevu, e dredre mera vakabauta ni kilai ira vinaka na Kalou. Eso era nanuma nira tawayaga, era lomatarotarotaka kina na nona kilai ira na Kalou. Ia eda kalougata ni duidui na nona rai o Jiova me baleti keda! (1 Sam. 16:7) E tukuna na yapositolo o Paula vei ira na tacina vaKarisito: “Ke dua e lomana na Kalou, e kilai koya na Kalou.” (1 Kor. 8:3) Na ikalawa bibi duadua me kilai iko kina na Kalou oya mo lomani koya. Vakasamataka mada: Na cava o wilika tiko kina na mekesini qo? Na cava o gumatua kina ni qaravi Jiova ena lomamu taucoko, nomu bula, na nomu vakasama kei na nomu kaukaua kece? Ke o sa yalataki iko oti vua na Kalou qai papitaiso, na cava e uqeti iko mo cakava kina qori? E vakamacalataka na iVolatabu ni o Jiova e dau dikeva na lomada, e vagolei ira mai na veika domoni. (Wilika Akeai 2:7; Joni 6:44.) E rawa ni o tukuna ni o qaravi Jiova nikua baleta ni vagolei iko mai o koya. Koya gona, ke o yalodina tiko ga vua ena sega vakadua ni biuti iko. E vakamareqeti keda o Jiova, e lomani keda tale ga vakalevu.—Same 94:14.
4. Na cava meda kua kina ni raica vakamamada na noda veiwekani talei kei Jiova?
4 Ni vagolei keda mai o Jiova, e dodonu meda saga meda tiko ga ena nona loloma. (Wilika Juta 20, 21.) Nanuma tiko na iVolatabu e tukuna ni rawa nida ciri tani se yawaka na Kalou. (Iper. 2:1; 3:12, 13) Kena ivakaraitaki, ni bera ni cavuta o Paula na ka e volai ena 2 Timoci 2:19, a cavuti rau taumada o Imeneo kei Filito. Erau nona tamata na Kalou ena dua na gauna, ia e muri erau qai lako tani mai na dina. (2 Tim. 2:16-18) Vakasamataka tale ga ni so ena ivavakoso e Kalatia, a kilai ira tu na Kalou, ia era sega ni dei ena rarama vakayalo era marautaka tu ena dua na gauna. (Kala. 4:9) Meda kua mada ga ni raica vakamamada na noda veiwekani talei kei Jiova.
5. (a) Na itovo cava e taleitaka o Jiova? (b) Na ivakaraitaki cava eda na dikeva?
5 Eso na itovo e dau taleitaka o Jiova. (Same 15:1-5; 1 Pita 3:4) O ira na itokani ni Kalou era kilai tani ena vakabauta kei na yalomalumalumu. Meda dikeva mada e rua na turaga erau vakaraitaka na itovo qo, e rawa kina me taleitaki rau o Jiova. Eda na dikeva tale ga e dua na turaga, a nanuma ni kilai koya na Kalou ia e qai kila e muri ni sega ni taleitaki koya o Jiova ena vuku ni nona dokadoka. E levu na ka eda rawa ni vulica mai na nodratou ivakaraitaki.
Tamadra Kece na Vakabauta
6. (a) E vakaraitaka vakacava o Eparama ni vakabauta na yalayala i Jiova? (b) Na sala cava e kilai Eparama kina o Jiova?
6 O Eparama e dua na turaga e “vakabauti Jiova.” A vakatokai mada ga me “tamadra kece na vakabauta.” (Vkte. 15:6; Roma 4:11) Ena nona vakabauta, a biuta kina na nona vanua, nona itokani kei na ka e taukena me toki ina vanua yawa. (Vkte. 12:1-4; Iper. 11:8-10) Ni toso na gauna, e dei tu ga na vakabauta i Eparama. E vakadinadinataki qori ena gauna e “soli Aisake kina me vakacabora” ena nona talairawarawa ena ivakaro i Jiova. (Iper. 11:17-19) E vakaraitaka o Eparama ni vakabauta na yalayala i Jiova. E taleitaki koya kina na Kalou, e kilai koya vinaka sara ga. (Wilika Vakatekivu 18:19.) Macala eke ni sega ni kilai Eparama wale ga o Jiova; e kilai koya sara ga me vaka e dua na nona itokani.—Jeme. 2:22, 23.
7. Na cava e vakasakiti kina na vakayacori ni yalayala i Jiova, e raica vakacava qori o Eparama?
7 Meda nanuma tiko ni sega ni taukena o Eparama na vanua a yalataki vua ena gauna e bula voli kina. A sega tale ga ni raica me yaco na nona kawa me vaka na “nuku mai matasawa.” (Vkte. 22:17, 18) A sega ni vakayacori ena gauna i Eparama na yalayala kece qori, ia a dei tiko ga ena nona vakabauti Jiova. E vakabauta o Eparama ni na yaco dina na ka e yalataka o Jiova qai laurai qori ena ivakarau ni nona bula kece. (Wilika Iperiu 11:13.) Vakacava, e kilai keda o Jiova ni tautauvata noda vakabauta kei Eparama?
Noda Waraki Jiova e iVakaraitaki ni Vakabauta
8. Na cava era vinakata tu e levu?
8 Eda rairai vinakata me yaco eso na ka eda waraka tu mai vakabalavu. E sega ni cala meda vinakata na vakawati, vakaluveni, kei na bula vinaka. Ia qori eso na ka era na sega ni rawata e levu. Ke da sotava na ituvaki qori, na ka eda cakava ena laurai kina na dei ni noda vakabauta.
9, 10. (a) Na cava era cakava e levu me yaco kina na ka era vinakata? (b) Na cava o nanuma me baleta na vakayacori ni yalayala ni Kalou?
9 E sega ni ka vakayalomatua ke da saga meda rawata na ka eda vinakata ena sala e sega ni taleitaka na Kalou. Qo ena vakaleqa na noda veiwekani kei Jiova. Kena ivakaraitaki, eso era qara na mataqali veiqaravi vakavuniwai e veisaqasaqa kei na ivakaro i Jiova. Eso era qara na cakacaka era na veiyawaki kina vakavuvale se calata kina na soqoni. Se veibuku kei na dua e sega ni qaravi Jiova. Ke cakava qori na lotu vaKarisito, vakacava e saga dina tiko me kilai koya o Jiova? Ena vakacava na rai i Jiova ke sega ni waraka o Eparama me vakayacori na ka e yalataki vua? Vakacava ke sega ni waraki Jiova o Eparama ena nona vinakata ga me cakava na ka e vinakata, me tiko dei ena dua na vanua qai dokadokataka na kena irogorogo? (Vakatauvatana Vakatekivu 11:4.) Ena kilai koya vinaka tiko ga kina o Jiova?
10 Na cava o vinakata tu mai vakabalavu me yaco? Vakacava e dei na nomu vakabauta mo waraki Jiova, o koya e yalataka ni na vakarautaka na ka o gadreva? (Same 145:16) Me vakataki Eparama ga, eso na yalayala i Jiova ena sega ni yaco totolo me vaka eda namaka. Ia e talei tiko ga vei Jiova na noda bucina na vakabauta me vakataki Eparama qai salavata qori kei na noda bula. Eda na vakalougatataki dina ke da cakava qori.—Iper. 11:6.
Na Yalomalumalumu kei na Dokadoka
11. Na veivakalougatataki cava a rairai donuya o Kora, na cava e vakaraitaka qori me baleta na nona qaravi Jiova?
11 E duidui na ka erau cakava o Mosese kei Kora me baleta na dokai ni ituvatuva i Jiova kei na nona vakatulewa. Na ka erau dui cakava qori e laurai kina na rai Jiova me baleti rau. O Kora e dua na Livai e kawa i Koaca, e raica tale ga e levu na veivakalougatataki i Jiova. Qori e rairai okati kina na nona raica na nodra vakabulai na Isireli ena Wasa Damudamu, a tokona na vakatulewa i Jiova me baleta na nodra talaidredre na Isireli ena Ulunivanua e Saineai, qai vakaitavi ena kena kau tiko na kato ni veiyalayalati. (Lako 32:26-29; Tiko 3:30, 31) Io, e yalodina tiko vei Jiova me vica vata na yabaki ra qai dokai koya e levu na Isireli.
12. E laurai ena iyaloyalo ena tabana e 28 na dokadoka i Kora, e vakaleqa vakacava qori na nona veiwekani kei Jiova?
12 Ia ena nodra ilakolako na Isireli ena Vanua Yalataki, a nanuma o Kora ni cala na ituvatuva i Jiova. Era totaki koya e 250 na tagane dokai ena nodra saga mera cakava na veiveisau. E rairai nanuma o Kora kei na nona ilawalawa ni dei na nodra veiwekani kei Jiova. Era tukuna vei Mosese: “Drau sa viavialevu, ni ra sa savasava ko ira kece sara nai soqosoqo taucoko, ka sa tiko vei ira ko Jiova.” (Tiko 16:1-3) Era dokadoka qai viavialevu! E tukuna vei ira o Mosese: “Ena vakatakila ko Jiova se ko cei sa nona.” (Wilika Tiko Voli Mai na Lekutu 16:5.) Ni oti ga e dua na siga, e mate o Kora kei ira kece era totaki koya.—Tiko 16:31-35.
13, 14. Na sala cava e vakaraitaka kina o Mosese na nona yalomalumalumu?
13 Kena veibasai o Mosese, e “uasivi e na yalomalumalumu, vei ira na tamata kecega sa tiko e vuravura.” (Tiko 12:3) E laurai na nona yalomalua kei na nona yalomalumalumu ena nona sasaga me muria na veidusimaki i Jiova. (Lako 7:6; 40:16) E sega vakadua ni vakalewa o Mosese na ituvatuva ni Kalou se cakava vakavoraki na ka e tuvanaka o Jiova. Kena ivakaraitaki, e vakarota o Jiova na ituvatuva matailalai me baleta na kena tara na valeniveitavaki, me vaka na roka ni wa kei na iwiliwili ni tali raoni e caka ena isulu ni valelaca. (Lako 26:1-6) Ke dua e liutaki keda ena isoqosoqo i Jiova qai vakarautaka eso na ituvatuva matailalai, de dua o na sega ni taleitaka ena so na gauna. Ia o Jiova e noda iliuliu uasivi, e lesi ira vakamatau na nona dauveiqaravi qai nuitaki ira. Ni vakarautaka na ituvatuva matailalai, e tiko na vuna vinaka e cakava kina qori. Nanuma tiko, a sega ni votivoti vei Mosese na nona vakarautaka o Jiova na veika matailalai me muria. Se nanuma ni beci koya o Jiova se yalani na nona galala me cakava na ka e kila. Ia e raica ga o Mosese mera “cakava vakakina” o ira na tamata cakacaka. (Lako 39:32) Dua dina na ivakaraitaki vinaka ni yalomalumalumu! A kila o Mosese ni qori e cakacaka i Jiova, e vakayagataki koya o Jiova me vaka ga e dua na iyaya ni cakacaka me cakava kina na ka e vinakata.
14 E laurai tale ga na yalomalumalumu i Mosese ena gauna e sotava kina na ituvaki rarawataki. Ena dua na gauna, a sega ni lewai koya vinaka nira vosa kudrukudru na Isireli, a mani sega ni vakalagilagia na Kalou. Na cava e qai yaco? A tukuna vei Mosese o Jiova ni na sega ni liutaki ira na Isireli ena Vanua Yalataki. (Tiko 20:2-12) Io, erau vosota tu mai kei Eroni na tacina me vica vata na yabaki na nodra kudru na Isireli. Ia ena dua wale ga na cala e cakava o Mosese, a sega kina ni raica me vakayacori na ka e namaka tu mai vakabalavu! E raica vakacava qori o Mosese? Macala ga ni rarawataka, ia e ciqoma ena yalomalumalumu na vakatulewa i Jiova. A kila ni Kalou yalododonu o Jiova, e sega ni dau caka ca. (Vkru. 3:25-27; 32:4) Ni o vakasamataki Mosese, o raici koya ni dua e kila o Jiova?—Wilika Lako Yani 33:12, 13.
Bibi na Yalomalumalumu Meda Talairawarawa Kina Vei Jiova
15. Na cava eda vulica ena dokadoka i Kora?
15 Na ka eda cakava me baleta eso na veiveisau e caka ena ivavakoso kece vaKarisito e vuravura kei na vakatulewa era cakava o ira na liutaki keda tiko, ena vakatau kina na nona kilai keda o Jiova. E yawaki Jiova o Kora kei ira na nona ilawalawa nira nuitaki ira vakasivia, dokadoka qai lailai na nodra vakabauta. E nanuma o Kora ni vakatulewataka tiko o Mosese na ka me caka e veisiga, ia o Jiova ga e liutaki ira dina tiko na Isireli. A sega ni raica vakabibi qori o Kora, lai vakavuna kina me sega ni dokai ira e lesia na Kalou. E vinaka ga me waraki Jiova, me vakamatatataki vua na ka se na veiveisau me caka ke gadrevi dina. Koya gona, ena vuku ni dokadoka e maumau wale kina na nona yalodina voli mai o Kora ena dua na gauna!
16. Me rawa ni kilai keda o Jiova, ena yaga vakacava na noda muria na ivakaraitaki ni yalomalumalumu i Mosese?
16 Na ivakaraitaki i Kora e rawa nira vuli kina na qase ni ivavakoso kei na so tale ena ivavakoso nikua. E vinakati dina na yalomalumalumu nida waraki Jiova da qai muria na nodra veidusimaki o ira era lesi mera liutaki keda. Vakacava, eda dau yalomalumalumu qai yalomalua me vakataki Mosese? Vakacava eda dau ciqoma nira lesi eso mera liutaki keda da qai talairawarawa ena nodra veidusimaki? Eda dau lewai keda vinaka nida sega ni taleitaka eso na ka e caka? Ke da cakava qori, ena kilai keda vinaka o Jiova. Na noda yalomalumalumu kei noda talairawarawa eda na talei kina vua.
Kilai Ira Vinaka na Nona Tamata o Jiova
17, 18. Na cava ena vukei keda me kilai keda tiko ga kina o Jiova?
17 E yaga dina meda vakananuma na nodra ivakaraitaki o ira e vagolei ira mai o Jiova, kei ira tale ga e kila vinaka. Erau sega ni uasivi o Eparama kei Mosese, e tiko tale ga na nodrau malumalumu me vakataki keda ga. Ia e kilai rau vinaka o Jiova me vaka ga e dua na nodrau itokani. E macala mai na ivakaraitaki i Kora nida rawa ni vakanadakui Jiova, me sega ni kilai keda tale ga. E vinaka gona meda taroga: ‘E raici au vakacava o Jiova? Na cava au vulica mai na ivakaraitaki vakaivolatabu qori?’
18 Mo nuidei ni o Jiova e raici ira na yalodina e vagolei ira mai mera nona tamata. Mo bucina tiko ga na vakabauta, na yalomalumalumu kei na so tale na itovo e rawa ni o talei kina vua na Kalou. E macala ga ni ka dokai dina na nona kilai keda o Jiova, qo eda na marau kina ena gauna qo da qai vakalougatataki ena gauna se bera mai.—Same 37:18.
O se Nanuma Tiko?
• Na veiwekani talei cava o rawa ni marautaka kei Jiova?
• O na vakatotomuria vakacava na vakabauta i Eparama?
• Na cava eda vulica ena ka e cakava o Kora kei na ka e cakava o Mosese?
[iYaloyalo ena tabana e 26]
Me vakataki Eparama ga, eda vakabauta ni o Jiova ena vakayacora dina na nona yalayala?
[iYaloyalo ena tabana e 28]
A sega ni yalomalumalumu o Kora me talairawarawa ena veidusimaki
[iYaloyalo ena tabana e 29]
Vakacava, e raici iko o Jiova ni o dau yalomalumalumu mo talairawarawa ena veidusimaki?