Golevi Jiova, ni Dauvakatovolea na Lomada

“Dou golevi au, mo dou bula kina.”​—EMOSI 5:4.

1, 2. Na cava na ibalebale ni kena dau tukuna na iVolatabu ni ‘raica na lomada o Jiova’?

A KAYA o Jiova vei Samuela na parofita: “Sa raica na ka esau ko ira na tamata, ia sa raica na yalo [“lomada,” NW] ko Jiova.” (1 Samuela 16:7) E raica vakacava na “lomada” o Jiova?

² Ni cavuti ena iVolatabu na lomada, oqori e vakatakarakarataka na noda gagadre, noda vakanananu, na ivakarau ni yaloda, kei na ka eda taleitaka. O koya gona, ni kaya na iVolatabu ni raica na lomada na Kalou, e kena ibalebale ni sega ni raica ga na irairai e sau, ia e kauaitaka ga se eda tamata vakacava.

Vakatovolei Isireli na Kalou

3, 4. Me vaka na Emosi 6:​4-6, na ituvaki cava e sotavi tiko ena matanitu yavusa e tini o Isireli?

³ Ni raica sobu mai na matanitu yavusa e tini o Isireli ena gauna i Emosi na daudikeva na lomada, na cava e raica rawa. E tukuna na Emosi 6:​4-6 ni o ira na tamata era “koto e nai mocemoce tabua, ka dodo tu e na nodrai davodavo.” Era ‘kania na lami e kau mai na qelenisipi, kei na luve ni bulumakau mai na lomanibai.’ Era ‘bulia e so na nodra iyaya ni vakatagi mera vakayagataka nira sere’ ra qai “gunu waini mai na bilo lelevu.”

⁴ E vaka me totoka na ituvaki oqori nida raica vakasauri. O ira na vutuniyau era kania ra qai gunuva tiko na ka vinaka duadua ena nodra vale saulevu ukutaki vinaka, ra qai vakalasai ena iyaya ni ivakatagi vinaka duadua. Era davo toka e “nai mocemoce tabua.” O ira na dauvakekeli era kunea mai Samaria, na koroturaga ni matanitu o Isireli, na tabua e ceuti vakamaqosa. (1 Tui 10:22) E levu vei ira na tabua oqo era rairai kabi vata tu kei na iyaya kau ni lomanivale, se ra ukutaki kina na lalaga kau ni vale.

5. Na cava e cati ira kina na Isireli ena gauna i Emosi na Kalou?

⁵ E cata beka o Jiova nodra bula vakacegu na Isireli, ra kania na kakana vakatitiweli, gunuva na waini vinaka, ra qai vakarorogo ina ivakatagi rogo kamica? Sega. Ni o koya mada ga e vakarautaka vakayauyau mai na veika oqori meda marautaka na tamata. (1 Timoci 6:​17) Na ka ga e cata o Jiova na gagadre cala ni tamata, na ca ni lomadra, na ivalavala ni nodra raica na Kalou kei na nodra sega ni lomani ira na wekadra na Isireli.

6. A vakacava tu mada na ituvaki vakayalo kei Isireli ena gauna i Emosi?

⁶ Era na kurabui o ira na ‘dodo tu ena nodra idavodavo, ra kania tiko na lami e kau mai na qelenisipi, ra gunu waini tiko, ra qai buli iyaya ni vakatagi tiko.’ Era tarogi o ira oqori: Oni “sa vakayawayawataka na siga ca?” E dodonu mera rarawataka vakalevu na ituvaki kei Isireli, ia e sega ni “rarawa na lomadra e na vuku ni sa ca ko ira na Josefa.” (Emosi 6:​3-6) Dina ga ni vutuniyau vakayago na matanitu, ia e raica na Kalou ni sa bau ca sara ga na ituvaki ni nona bula vakayalo o Josefa se Isireli. Era dui sagai ira tu ga na lewenivanua ra qai sega ni kauai. E via vaka tale ga oqori na nodra rai e levu na tamata nikua. Era vakadinadinataka nida sa bula tiko ena gauna dredre, ia ni sega ni vakaleqai ira na bula dredre, oqo e lai vakavuna mera sega ni kauaitaki ira kina e so tale se mera kauaitaka na veika vakayalo.

Torosobu na Matanitu o Isireli

7. Na cava ena yaco ke ra sega ni rogoca na ivakasala ni Kalou na lewe i Isireli?

⁷ E boroya na ivola i Emosi e dua na iyaloyalo torosobu ni matanitu o Isireli dina ga ni vutuniyau tu. Nira sega ni rogoca na ivakasala ni Kalou ra qai sega ni vakadodonutaka nodra rai, ena sega ni taqomaki ira o Jiova mai vei ira na kedra meca. Era na yarataki ira vakaukaua mai na nodra imocemoce tabua totoka na kai Asiria mera kauti ira vakavesu ina nodra vanua. Sa na oti vakadua nodra bula vakacegu!

8. E yaco vakacava me mai tu ena ituvaki ca vakayalo o Isireli?

⁸ E mai tu vakacava ena ituvaki vakaloloma oya na matanitu o Isireli? A tekivu kadre na ituvaki oqo ena 997 B.S.K., na gauna e sosomitaki Tui Solomoni kina na luvena o Riopoami, ra qai wasei ira tani mai e tini na yavusa mai vei rau na yavusa e rua o Juta kei Penijamini. O Jeropoami, “na luve i Nipati,” e imatai ni tui ni matanitu yavusa e tini o Isireli. (1 Tui 11:26) A rawai ira na lewe ni matanitu ena vualiku o Jeropoami ena nona kaya ni sa rui yawa o Jerusalemi mera lai sokalou kina vei Jiova. Ia a sega ni kauaitaki ira dina na lewenivanua o koya. E saga ga me yaco na lomana. (1 Tui 12:26) A ririkotaka o Jeropoami de ra na vakarorogo tale vei Juta o ira na Isireli ke ra lako tiko ga e veiyabaki ina valenisoro e Jerusalemi mera lai sokalou vei Jiova. Me kua ni yaco oya, e bulia o Jeropoami e rua na luve ni bulumakau koula, qai vakaduria e dua e Tani, dua tale mai Peceli. E qai yaco na sokalou ina luve ni bulumakau me lotu ni matanitu o Isireli.​—2 Veigauna 11:​13-15.

9, 10. (a) Na solevu vakalotu cava e vakarautaka o Tui Jeropoami l? (b) E raica vakacava na Kalou na solevu e caka e Isireli ena gauna i Tui Jeropoami II?

⁹ E cakava o Jeropoami na ka me rairai dokai kina na lotu vou oqo. E vakatura e so na soqo vakalotu e tautauvata kei na solevu e dau caka mai Jerusalemi. Eda wilika ena 1 Tui 12:32: “Sa lesia ko Jeropoami e dua na so levu e na kenai kawalu ni vula, e na kenai katinikalima ni siga ni vula, me tauvata kei na so levu mai Juta, a sa vakacaboi soro e nai cabocabo-ni-soro. Sa kitaka vakakina mai Peceli.”

¹⁰ A sega ni vakadonuya o Jiova na veisolevu ni lotu lasu oya. E qai vakaraitaka oqo ena gusu i Emosi ni oti e dua na senitiuri, ena gauna sa veiliutaki tiko kina o Tui Jeropoami ll, na tui ni matanitu yavusa e tini o Isireli ena rauta na yabaki 844 B.S.K. (Emosi 1:1) E kaya na Kalou ena Emosi 5:​21-​24: “Au sa cata, au sa vakasisilataka na nomudou so levu, au na sega talega ni vinakata na nomudoui soqosoqo tabu. Ni dou vakacabora vei au nai soro kama kei na nomudoui madrali laukana, au na sega ni vakadonuya: ia nai soro ni veivinakati, na nomudou manumanu uro, au na sega ni goleva. Kauta tani vei au na domo ni nomudou meke; ia ka’u sa bese ni rogoca na domo ni nomudou api. Ia me dave yani me vaka na wai na lewa dodonu, kei nai valavala dodonu me vaka na uciwai sa vuabale.”

Tautauvata kei na Gauna Oqo

11, 12. E tautauvata vakacava na nodra sokalou na Isireli ena gauna makawa kei na lotu ni Veivanua Vakarisito?

¹¹ E macala ni o Jiova e dikeva na lomadra na vakaitavi tiko ena solevu vakalotu oya qai sega ni vakadonuya o koya na veisoqo oya kei na isoro era cabora. E sega tale ga ni vakadonuya na Kalou nodra solevu butobuto na lotu ni Veivanua Vakarisito me vaka na Kirisimasi kei na Easter. Ena sega ni rawa vei ira na qaravi Jiova mera bosoka vata na ka e dodonu kei na ka e cala, rau sega tale ga ni veiwekani na rarama kei na butobuto.​—2 Korinica 6:​14-​16.

¹² E so tale na ka erau tautauvata kina na nodra sokalou na lotu ni Veivanua Vakarisito kei na nodra sokaloutaka na luve ni bulumakau na Isireli. E so era kaya nira lotu Vakarisito era vakabauta na iVolatabu, ia na nodra sokalou e vakaraitaka nira sega ni lomana dina na Kalou. Ke ra lomana dina na Kalou, era na sokalou “vakayalo ka vakaidina” vei Jiova, ni oqori na mataqali sokalou e marautaka o koya. (Joni 4:24) O lotu ni Veivanua Vakarisito e sega tale ga ni uqeta na kena “dave yani me vaka na wai na lewa dodonu, kei nai valavala dodonu me vaka na uciwai sa vuabale.” Ia e taura vakamamada tu ga na ivakatagedegede ni Kalou e vauca na itovo e kilikili. E vakatara na veidauci kei na ivalavala ca bibi, e bau vakadonuya tale ga na veiwatini vakatagane se vakayalewa!

“Vinakata na Ka Vinaka”

13. Na cava meda muria kina na vosa ena Emosi 5:​15?

¹³ E kaya o Jiova vei ira kece na via sokaloutaki koya vakadodonu: “Cata na ka ca, ka vinakata na ka vinaka.” (Emosi 5:​15) Erau dau vu sara ga mai lomada na loloma kei na veicati. Ni dauveivakaisini na lomada, e bibi meda saga ena noda igu kece meda taqomaka na lomada. (Vosa Vakaibalebale 4:​23; Jeremaia 17:9) Ke da vakalaiva me goleva na gagadre ca na lomada, sa na rawa ni itekitekivu sara ga oya ni noda lomana na ka ca da qai cata na ka vinaka. Kevaka eda vakaceguya na veigagadre ca meda valavala ca tiko ga, ena sega ni vakadonui keda na Kalou se mani vakacava sara na noda yalogu. Meda masulaka tiko ga me vukei keda na Kalou meda “cata na ka ca, ka vinakata na ka vinaka.”

14, 15. (a) E Isireli, o cei era cakava tiko na veika e vinaka, ia na cava e caka vei ira? (b) Eda na uqeti ira vakacava na cakacaka vakatabakidua tiko nikua?

¹⁴ Era sega ni caka ca tiko ena mata i Jiova na Isireli kece. Me kena ivakaraitaki, o Osea kei Emosi erau “vinakata na ka vinaka” ni rau parofita rau qai qarava tiko na Kalou ena yalodina. So tale era tawasei ira me nona na Kalou se ra Nasaraiti. Ena gauna taucoko era Nasaraiti voli kina, era vakatabui ira mera kua ni vakayagataka na vuanivaini, vakabibi na waini. (Tiko Voli Mai na Lekutu 6:​1-4, NW) Era raica vakacava na vo ni Isireli na nodra vakuai ira ena so na ka o ira na daucakava na veika vinaka? Na isaunitaro oqori e vakaraitaka na kena sa torosobu dina na nodra kauaitaka na veika vakayalo na matanitu oya. E kaya na Emosi 2:​12: “Dou a vagunuvi ira e na waini era tawase me nona na Kalou: ka vakaroti ira na parofita, ka vaka, Dou kakua ni parofisai.”

¹⁵ Nira raica nodra ivakaraitaki vinaka na Nasaraiti kei na parofita, e dodonu sara ga vei ira na Isireli mera madua, ra qai veisau. Ia, era vakayalolailaitaki ira ga na tamata yalodina mera kua ni vakalagilagia na Kalou. Meda kua vakadua ni uqeti ira na tacida era painia, daukaulotu, ivakatawa dauveilakoyaki, se o ira na lewe i Peceli mera cegu mai na nodra cakacaka vakatabakidua mera lesuva tale na bula era vakatoka e so me ivakarau ni bula dina. E dodonu ga meda uqeti ira mera tomana tiko ga na cakacaka vinaka era cakava tiko!

16. Na cava e vinaka cake kina na nodra bula na Isireli ena gauna i Mosese ni vakatauvatani kei na gauna i Emosi?

¹⁶ E levu na Isireli ena gauna i Emosi era bula vutuniyau tu vakayago, ia era “sega ni vutuniyau e na mata ni Kalou.” (Luke 12:​13-​21, VV) Ia, o ira na tukadra era kana mana voli ga ena vanualiwa me 40 na yabaki. Era sega ni kana bulumakau e vakani vinaka se vakacegu ena imocemoce tabua. Ia, e tukuna vei ira o Mosese: “Sa vakalougatataki kemuni ko Jiova na nomuni Kalou e na cakacaka kecega ni ligamuni. . . . E vasagavulu na yabaki oqo sa tiko ga kei kemuni ko Jiova na nomuni Kalou; sa sega na ka ko ni sa dravudravua kina.” (Vakarua 2:7) Io, era sega ni leqa ena dua na ka na Isireli ena gauna era tiko kina ena vanualiwa. Vakauasivi ni lomani ira, taqomaki ira, qai vakalougatataki ira voli na Kalou.

17. Na cava e kauti ira kina na Isireli ina Vanua Yalataki o Jiova?

¹⁷ E tokaruataka vei ira na Isireli ena gauna i Emosi o Jiova ni a kauti ira mai na nodra qase ina Vanua Yalataki qai vukei ira mera vagalalataki na nodra meca kece. (Emosi 2:​9, 10) Ia na cava e kauti ira tani kina na Isireli mai Ijipita na Kalou qai vakatikori ira ena vanua yalataki? Me rawa beka ga kina nira mai bula vakacegu ra qai vakanadakuya na Dauveibuli? Sega! Me vakarawarawataka ga nodra sokaloutaki koya ena galala ra qai savasava vakayalo tale tiko ga. Ia o ira na lewe ni matanitu yavusa e tini o Isireli era sega ni cata na ka ca ra qai vinakata na ka vinaka. Era sega ni vakalagilagia na Kalou o Jiova, era vakalagilagi ira voli ga na matakau. Sa dua dina na ka torosobu!

Tarogi Keda o Jiova

18. Na cava e vu ni nona sereki keda vakayalo o Jiova?

¹⁸ Ena sega ni guilecava na Kalou na ivakarau vakamadua i Isireli. E vakamatatataka oqo ena nona kaya: “Ka’u na cudruvi [“tarogi,” NW] kemudou kina e na vuku ni nomudou caka cala kecega.” (Emosi 3:2) Na veivosa oqori e vukei keda meda vakasamataka na noda dui sereki mai vei Ijipita ni gauna oqo, oya na ituvaki ca kei vuravura nikua. E sega ni sereki keda vakayalo o Jiova meda mai caka noda. E sereki keda ga me rawa kina nida vakalagilagi koya ena galala ena noda vakaitavi ena sokalou savasava. Eda na saumitaro kece me baleta noda vakayagataka na galala e solia vei keda na Kalou.​—Roma 14:12.

19. Me vaka e tukuni ena Emosi 4:​4, 5, na cava era lomana e levu na Isireli?

¹⁹ Ka ni rarawa ni levu vei ira e Isireli era sega ni kauaitaka na itukutuku e kacivaka o Emosi. E vakavotuya na parofita na ituvaki vakaloloma ni lomadra ena veivosa oqo e volai ena Emosi 4:​4, 5: “Dou lako mai ki Peceli, mo dou ia na talaidredre; ia ko Kilikali talega, dou vakalevutaka na nomudou talaidredre, . . . ni dou sa vinakata me vakaoqo, na Isireli.” Era sega ni bucina e lomadra na Isireli na gagadre e kilikili. Era sega ni taqomaka na lomadra. Oya na vuna e levu kina vei ira era lomana na ka ca ra qai cata na ka vinaka. Era talaidredre, ra qai sega ni veisautaki ira na dausokaloutaka na luve ni bulumakau. Ena tarogi ira o Jiova, era na mate vata kei na nodra vakadrecike!

20. E rawa vakacava meda cakava na ka e tukuni ena Emosi 5:4?

²⁰ E rairai sega ni ka rawarawa vua e dua e bula donuya na gauna oya e Isireli me yalodina tiko ga vei Jiova. Eda kila vinaka na lotu Vakarisito gone kei na qase ni dredre meda qalo vorata na kui. Ia e so na Isireli era dei tiko ga ena sokalou dina baleta ni uqeti ira nodra lomana na Kalou kei na nodra via vakamarautaki koya. A sureti ira kina vakayalololoma o Jiova ena malanivosa e volai ena Emosi 5:4: “Dou golevi au, mo dou bula kina.” Na Kalou e vosoti ira tale ga o ira na veivutuni era vulica na ka dina ena nona Vosa ra qai cakava na lomana. E sega ni ka rawarawa na noda cakava na veika oqori, ia kevaka eda vakayacora ena rawa ni kauti keda ina bula tawamudu.​—Joni 17:3.

Sautu ena Gauna ni Dausiga Vakayalo

21. Na dausiga cava era vakila o ira na sega ni sokalou dina?

²¹ Na cava ena qai yacovi ira na sega ni tokona na sokalou dina? Na dausiga ca duadua, oya na dausiga vakayalo! “Ena yaco na gauna,” e kaya na Turaga Cecere o Jiova, “ka’u na vakayacora kina na dausiga ki na vanua, ena sega ni dausiga ni viakana, se na viagunu wai, ia nira mate ga e na via rogoca na vosa i Jiova.” (Emosi 8:​11) Sa vakilai sara tiko ga ena lotu ni Veivanua Vakarisito na dausiga vakayalo oqo. Ia e so vei ira era yalomalumalumu era sa raica na nodra sautu vakayalo na tamata ni Kalou ra qai tabili ina isoqosoqo i Jiova. Na kedra duidui na lotu Vakarisito kei na lotu ni Veivanua Vakarisito e vakaraitaki ena vosa i Jiova oqo: “Raica, ko ira na noqu tamata era na kana, ia dou na viakana; raica, ko ira na noqu tamata era na gunu, ia dou na viagunu; raica, ko ira na noqu tamata era na reki, ia dou na madua.”​—Aisea 65:13.

22. Na cava e dodonu meda marau kina?

²² Nida dauveiqaravi i Jiova, vakacava eda marautaka na kena vakarautaki mai na isolisoli vakayalo kei na veivakalougatataki eda vakila tiko? Nida vulica na iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu da qai tiko ena soqo ni tabacakacaka kei na soqo ni tikina, e gu dina na yaloda meda kaila ena reki baleta ni marau na lomada! Eda rekitaka na kena vakamakaretaki vei keda na Vosa ni Kalou, wili kina na parofisai veivakauqeti nei Emosi.

23. Na cava era marautaka o ira na lagita na Kalou?

²³ Na itukutuku ni inuinui ena ivola i Emosi ena yaga vei ira kece era lomana na Kalou ra qai via vakalagilagi koya. Se mani vakacava na ituvaki ni noda bula vakailavo, se veivakatovolei cava eda sotava tiko ena vuravura oqo, o keda na lomana tiko na Kalou eda sa vakalougatataki da qai kania tiko na kakana vakayalo vinaka duadua. (Vosa Vakaibalebale 10:22; Maciu 24:​45-​47, VV) Meda lagita tiko ga na Kalou e solia vakalevu tiko mai na ka e yaga vei keda. Me tawamudu mada ga na noda solia tiko vua na veivakacaucautaki e vu mai lomada. Eda na marau ni cakava oqori kevaka eda golevi Jiova, ni dauvakatovolea na lomada.

O na Sauma Vakacava?

• Na ituvaki ni bula cava e vakilai tiko e Isireli ena gauna i Emosi?

• O cei e vakila tale tiko ga nikua na ituvaki e vakilai voli ena matanitu yavusa e tini o Isireli?

• Na dausiga cava e parofisaitaki tu mai e laurai tiko nikua, o cei e sega ni vakaleqai kina?

[iYaloyalo ena tabana e 21]

Levu na Isireli era bula vakacegu ia era sega ni vutuniyau vakayalo

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Uqeti ira na cakacaka vakatabakidua mera tomana tiko na nodra cakacaka vinaka

[iYaloyalo ena tabana e 25]

Era sega ni vakila na dausiga vakayalo na tamata mamarau i Jiova