E Rawa Nira Tiko Vinaka na Vuvale iTubutubu Le Dua!

1-3. Na cava e vu ni kena tubu tiko ga na iwiliwili ni vuvale itubutubu le dua? Na cava era sotava na lewe ni vuvale vaka oqo?

E KAINAKI ni “ivakarau ni bula vakavuvale e tubu vakatotolo sara tiko” e Mereke na vuvale itubutubu le dua. E dina oqo ena levu tale na vanua. Na iwiliwili vakaitamera ni veisere, dro, veibiu, kei na luvenisala e lai tarabi sara ga ina nodra bula e vicavata na milioni na itubutubu kei ira na gone.

² “O yau e dua na yada yabaki 28, e rua na luvequ,” e vola e dua na tina. “Au lomabibi dina niu cata meu susugi rau na luvequ rau qai sega tu ni vakatamani. Vaka ga e sega ni dua e kauaitaki au. Dau tarai rau na luvequ nodrau raica noqu tagi ena levu na gauna.” Era sega wale ga ni valuta na nodra cudru, lomaleqa, kei na galili na itubutubu le dua, ia era cakacaka saumi e levu vei ira ra qai veiqaravi tale e vale. E kaya e dua vei ira: “Na itubutubu le dua e vaka e dua na dau vakatasuasua e ciqoma e vicavata na polo ena dua ga na gauna. Ni oti e ono na vula nomu vakatovotovo, o sa rawa ni ciqoma e va na polo ena dua ga na gauna. Ia ena gauna ga o rawata kina, e viritaki yani vei iko e dua tale na polo!”

³ Sa qai tiko na leqa era valuta na gone ena vuvale itubutubu le dua. De ra rarawataka tiko nona biuti ira vakasauri e dua vei rau na itubutubu, se ni mate e dua vei rau. E dau lako sara ga vakaca vei ira e levu na itabagone na nona yali e dua na itubutubu.

4. Eda kila vakacava ni o Jiova e kauaitaki ira na vuvale itubutubu le dua?

⁴ A tiko na vuvale itubutubu le dua ena gauna vakaivolatabu. E tukuni wasoma ena iVolatabu o ira na “sega ni vakatamani” kei ira na “yada.” (Lako Yani 22:22; Vakarua 24:19-21; Jope 31:16-22) E sega ni vakawaleni ira na Kalou o Jiova. Na daunisame e vakatokai koya na Kalou me “tamadra na luveniyali, kei koya sa lewa e na vukudra na yada.” (Same 68:5) E sega ni vakataratutu ni kauaitaki ira tale ga na vuvale itubutubu le dua nikua o Jiova! E tiko ena nona Vosa na ivakavuvuli mera tiko vinaka kina na vuvale vaka oqo.

KILA NA VEIQARAVI E VALE

5. Na leqa cava era dau sotava taumada na itubutubu le dua?

⁵ Vakasamataka mada na kena qaravi na vale. “Au dau diva ena levu na gauna me tiko o watiqu,” e kaya e dua na yalewa sa veisere kei watina, “me vaka na gauna e rogo duatani kina na idini ni motoka, o qai sega ni kila se cava e leqa.” Era nuiqawaqawa tale ga na tagane era sa veisere se o ira sa dawai ena levu ni cakacaka ni vale e tu mera cakava. Vei ira na gone, na yakusurasura ni bula ni vuvale e dau vakatubu veilecayaki kei na lomaleqa.

6, 7. (a) Na cava na nona ivakaraitaki vinaka na “yalewa sa vinaka sara” ena Vosa Vakaibalebale? (b) E yaga vakacava ina vuvale itubutubu le dua na gumatuataki ni cakacaka e vale?

⁶ Na cava ena veivuke ena ituvaki vaka oqo? Dikeva na ivakaraitaki nei koya “na yalewa sa vinaka sara” ena Vosa Vakaibalebale 31:10-31. E kurabuitaki dina na levu ni ka e rawa ni cakava​—volivoli, volivolitaki, culacula, vakasaqa, voli se volitaki vale se qele, teitei, qai vakacici bisinisi. E rawata vakacava? E yalewa dau cakacaka, e cakacaka me yacova na bogi, e yadra tale ga vakamataka. E tuvanaka vakamatau nona cakacaka, lesia e so mera vukei koya qai veiqaravi sara ga o koya. Sa rauta me vakacaucautaki!

⁷ Ke o dua na itubutubu le dua, qarauna na nomu cakacaka e vale. Dau marautaka na veicakacaka oqori. Ke vaka kina, ena rawa ni ratou lai marau kina na luvemu. Ia e bibi mo navuca vinaka na ka, mo tuvanaka tale ga vakamatau. E kaya na iVolatabu: “Na nona navunavuci o koya e gugumatua e yaga vakalevu.” (Vosa Vakaibalebale 21:5, NW) E kaya e dua na tama itubutubu le dua: “Dau matau vei au meu qai nanuma ga na kana ena gauna au waloloi kina.” Ia e bulabula cake qai taleitaki sara na kakana e vakarautaki vinaka mai na kena e vakarautaki vakatotolo. De na vinakati tale ga mo vulica e so na cakacaka vovou. Ena nodra vakatarogi ira na nodra itokani, nodra wilika na ivola dusidusi, kei na nodra veivukei na kenadau, sa ra kila e levu na tina itubutubu le dua na boroboro, vakacobari ni paipo ni wai, kei na so na iwalewale ni vakavinakataki motoka.

8. Era rawa ni veivuke vakacava na gone ena vuvale itubutubu le dua?

⁸ E dodonu beka mera veivuke e vale na gone? E kaya vaka oqo e dua na tina itubutubu le dua: “O sega ni via vakadredretaka nodratou bula na gone ni sa yali o kemu isa.” De vaka oqori na noda nanuma, ia e kena irairai ni na sega ni vinaka kina o gone. Ena gauna vakaivolatabu e dau lesi nodra cakacaka na itabagone dau rerevaka na Kalou. (Vakatekivu 37:2; Sere i Solomoni 1:6) E dina ni o na qarauna me kua ni sivia tale nona cakacaka o luvemu, ia ena ka vakayalomatua ke o lesia vua e so na cakacaka me vaka beka na masi veleti se me samaka nona rumu. Vakacava mo drau dau cakava vata e so na cakacaka? Ena rawa ni vakavu marau dina.

KENA SAGAI NOMUDOU BULA E VEISIGA

9. Na cava era dau sotava kina na bula dredre vakailavo o ira na tina itubutubu le dua?

⁹ Era dau sotava e levu na itubutubu le dua na bula dredre vakailavo, era vakila vakalevu oqo na goneyalewa era bukete e sala.a Ena veivanua e rawa ni veivuke kina na matanitu, e ka vakayalomatua ke kerei na veivuke oqo. Ena veivuke toka mada ga me yacova ni dua nodra cakacaka saumi. E vakatara na iVolatabu mera kerea na lotu Vakarisito na veivuke ni matanitu, ke gadrevi. (Roma 13:1, 6) Era dau sotava tale ga na bula dredre vakailavo na yada kei ira era sa veisere. E levu vei ira era vaqara cakacaka tale ni oti e dua na gauna balavu nodra veiqaravi voli e vale. Vakalevu mera kunea ga na cakacaka e isau lailai. Ia, e vakarawarawataka nodra vaqara cakacaka e so na nodra vuli cakacaka se nira curu ina so na koronivuli.

10. E rawa ni vakamacalataka vakacava e dua na tina itubutubu le dua vei iratou na luvena na vuna e cakacaka kina?

¹⁰ Ni o vaqara cakacaka, kua ni kurabui ke ratou sega ni marautaka na luvemu. Kua ni lomaleqa kina. Ia, tukuna vei iratou na vuna o cakacaka kina, vukei iratou me ratou raica ni vinakata o Jiova mo qaravi iratou. (1 Timoci 5:8) E levu na gone e veisau tale nodra rai ni toso na gauna. Ia, saga me levu na gauna mo dou dau tiko vata kina, dina ni o dau osooso. Na nomu veikauaitaki vaka oqo ena rawa ni sega ni tarabi sara kina na bula dredre beka vakailavo dou dau sotava vakavuvale.​—Vosa Vakaibalebale 15:16, 17.

O CEI E QARAVI CEI?

11, 12. Na itavi cava mera kua ni kalawaca na itubutubu le dua? Me caka vakacava oqo?

¹¹ Sa kena ivalavala ga mera dau veivolekati na itubutubu le dua kei iratou na luvena. Ia, me qarauni sara me kua ni kalawaci na itavi e lesia na Kalou vua na itubutubu kei na itavi e lesi vua na gone. Me kena ivakaraitaki, e rawa ni tubu na leqa levu ke namaka o tina itubutubu le dua me colata na itavi vakaulunivuvale o luvena gonetagane, se me dau tukuna nona ka vuni vua na luvena goneyalewa, me vaka me nona itokani dredre. Oqo e sega ni veiganiti, e vakavu taqaya, rairai vakavu veilecayaki tale ga vua na gone.

¹² Vakadeitaka vei ira na luvemu ni o na qaravi ira, ni o nodra itubutubu​—ena sega ni veiqaravi o ira. (Vakatauvatana 2 Korinica 12:14.) De o na via taro ivakasala se o gadreva na veivuke ena so na gauna. Tarogi ira na qase lotu Vakarisito se dua beka na yalewa matua lotu Vakarisito. Kua ga ni tarogi luvemu ni se gone.​—Taito 2:3.

DAU VEIVAKADODONUTAKI

13. Me baleta na veivakadodonutaki, na leqa cava ena rairai sotava na tina itubutubu le dua?

¹³ Rairai dau rogoci totolo na tagane ke veivakadodonutaki, ia ena dredre toka beka nona rogoci na yalewa. E kaya e dua na tina itubutubu le dua: “Na kedratou ibulicaki na luvequ gonetagane e vaka sara ga eratou sa tagane lelevu, qai bi na domodratou. Niu vakatauvatani keitou, dau vaka ga e rogorogo malumu na domoqu me dredre kina nodratou rogoci au.” Rairai o se rarawataka tiko ga na mate nei watimu lomani, de se ora tiko na lomamu se o cudruvaka na kena kavoro nomudrau bula vakawati. Ke drau sa veisere qai lewai vakalawa me ratou dau lako tale ga na gone vei kemu isa makawa, o na ririkotaka de ratou taleitaki koya cake na luvemu. Ena rawa ni vakadredretaka oqo nomu veivakadodonutaki.

14. Na cava mera cakava na itubutubu le dua me donu tiko ga kina nodra rai me baleta na veivakadodonutaki?

¹⁴ E kaya na iVolatabu ni “gone sa biu wale tu me veitalia sa vakamaduataki tinana.” (Vosa Vakaibalebale 29:15) E tokoni iko gona na Kalou o Jiova ni o kotora na lawa me baleta na nomu vuvale o qai raica me muri na veilawa oqori. Me kua gona ni ora na lomamu, mo rarawa, se ririko. (Vosa Vakaibalebale 1:8) Kua vakadua ni beca na ivakavuvuli ena iVolatabu. (Vosa Vakaibalebale 13:24) Tovolea mo dau yalorawarawa, dau dei, kua ni veivukiyaki nomu lewa. Dau levu na gauna era na vakarorogo na gone. Ia, mo dau nanumi koya tale ga na luvemu. E kaya e dua na tama itubutubu le dua: “Au dau veivakadodonutaki ena yalo ni veinanumi ni ratou rui rarawataka na yali nei tinadratou. Au dau vosa vei iratou ena gauna veiganiti kece ga. Dau totoka sara neitou veitalanoa ena gauna keitou vakarautaka kina na ivakayakavi. Oya na gauna eratou dau tukuna kina na ka eratou kubuta lo tu.”

15. Me baleti koya na kena isa makawa, na cava na ka me kua ni dau cavuta o koya na itubutubu e veisere?

¹⁵ Ke drau sa veisere, e sega ni vinaka ke o saga mo vakaucacataki kemu isa makawa vei iratou na gone. Era dau rarawataka na gone nodrau veivala na itubutubu, na kena itinitini ga nira na sega ni dokai kemudrau ruarua kina. Koya gona, me kua ni dau cavuti na vosa me vaka: “O sa ucuya ga na tamamu!” De a vakararawataki iko o kemu isa makawa oqori, ia e se itubutubu tiko ga nei luvemu. E bibi vua na gone me lomani, kauaitaki, qai vakadodonutaki vei rau ruarua na nona itubutubu.b

16. Na ituvatuva vakayalo cava e dodonu me tiki ni veivakadodonutaki ena vuvale itubutubu le dua?

¹⁶ Me vaka e tukuni ena vica na wase sa oti, e tiki tale ga ni veivakadodonutaki na veivakavulici, sega ni kena tau ga na itotogi. Ena sega ni yaco e levu na leqa ke tiko e dua na porokaramu vinaka ni veivakavulici vakayalo. (Filipai 3:16) E bibi na dau tiko wasoma ena soqoni vakarisito. (Iperiu 10:24, 25) Vaka kina na vuli iVolatabu vakavuvale e veimacawa. Me dau caka wasoma na vuli vaka oqo e sega ni ka rawarawa. “Au dau via vakacegu ni oti noqu cakacaka ena dua na siga,” e kaya e dua na tina mamakutu. “Ia, au dau vorata na noqu via vakacegu meu vuli ga kei luvequ goneyalewa, niu kila ni bibi dina oqo. Dau marautaka o koya neirau vuli vakaveitinani!”

17. Na cava eda rawa ni vulica mai na veisusu vinaka a caka vua na itokani i Paula, o Timoci?

¹⁷ Na itokani nei Paula na yapositolo, o Timoci, e rairai kila na ivakavuvuli ena iVolatabu mai vei tinana kei buna​—rairai sega ni vulica oqo vei tamana. Ia, e yaco o Timoci me dua na duru ni lotu Vakarisito! (Cakacaka 16:1, 2; 2 Timoci 1:5; 3:14, 15) E rawa ni vaka tale ga oqo na luvemu ke o saga mo susugi koya “ena veivakadodonutaki kei na ivakarau ni vakasama i Jiova.”​—Efeso 6:4,  NW.

VALUTA NA GALILI

18, 19. (a) E rawa ni votu vakacava na galili vua e dua na itubutubu le dua? (b) Na cava na ivakasala me baleta na kena valuti na gagadre vakayago?

¹⁸ E kaya ena vuturi e dua na itubutubu le dua: “Niu yaco i vale meu qai liaca niu tu taudua, vakauasivi ke ratou sa moce na gone, e dau tarai au sara ga na galili.” Io, na galili e vaka me nodra leqa levu duadua tiko na itubutubu le dua. Sa kena ivalavala ga me dau divi na totoka ni bula vakawati. E kena ibalebale beka kina me valuti na galili vaka oqo ena sala ga e rawa? Ena gauna i Paula na yapositolo, era “garogaro ga, ka sega ni nanumi Karisito” e so na yada gone. (1 Timoci 5:11, 12) Ena tubu na leqa ke vakaliuci na gagadre vakayago mai na ka bibi vakayalo.​—1 Timoci 5:6.

¹⁹ E kaya e dua na tagane lotu Vakarisito: “E kaukaua dina na gagadre ni veiyacovi, ia o rawa ni valuta. Kua ni vakasamataka tiko ga. Muduka totolo sara na vakasama vaka oqori. Dau vinaka tale ga mo vakasamataki luvemu.” E vakasala kina na Vosa ni Kalou: ‘Vakamatea na garogaro ca.’ (Kolosa 3:5) Ke o via “vakamatea” nomu dau “garova” na kakana, o na dau wilika tiko beka ga na ivola era tabaki kina na kakana vakatitiweli, se o na lasavi ira tiko ga e wewe ni gusudra na kakana? Sega sara! E dina tale ga oqo me baleta na gagadre vakayago.

20. (a) Na leqa cava e rawa nira sotava na via vakawatitaki ira na sega ni vakabauta? (b) Na cava era cakava na dawai ena imatai ni senitiuri kei na gauna oqo mera valuta kina na galili?

²⁰ E so na lotu Vakarisito era via vakawatitaki ira na sega ni vakabauta. (1 Korinica 7:39) E walia oqo na nodra leqa? Sega. E veivakaroti e dua na yalewa lotu Vakarisito sa veisere. “E bau vinaka cake na bula vakadawai. E ca sara ke o vakawati kei na dua e sega ni kilikili mo vakawatitaka!” Sega ni vakataratutu nira dau galili tale ga na yada lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri. Ia o ira na yalomatua era vakaogai ira ena nodra ‘dolava nodra vale vei ira na vulagi, savata na yavadra na tamata ni Kalou, qai vukei ira na leqa.’ (1 Timoci 5:10, VV) Nikua, era ogaoga tale tiko ga na lotu Vakarisito yalodina nira waraka na gauna era kunea kina e dua na kedra isa dau rerevaka na Kalou. Ni galili e dua na yada lotu Vakarisito e yabaki 68, e dau sikovi ira sara na nona itokani era yada tale ga. E kaya: “Au raica ni seavu noqu dau via galili keu veisiko vaka oqo, au qarava noqu cakacaka ni vale, meu dau qai qarauna noqu toso vakayalo.” E dua na cakacaka yaga sara na noda vakavulici ira na tani ena ka me baleta na Matanitu ni Kalou.​—Maciu 28:19, 20.

21. E vorati vakacava na galili ena masu kei na veimaliwai vinaka?

²¹ Ia, e sega ni dua na iwali totolo ni galili. E rawa ga ni vosoti ena kaukaua e solia o Jiova. E solia nona kaukaua ke gumatua na lotu Vakarisito ena “veimasulaki kei na kerekere e na bogi kei na siga.” (1 Timoci 5:5) Na veimasulaki se vakamamasu e masu ni kere veivuke, nomu tagica beka e dua na ka. (Vakatauvatana Iperiu 5:7.) Ena yaga sara ke o talaucaka na lomamu vei Jiova ena “bogi kei na siga.” E kauta tani tale ga na galili na nomu veimaliwai kei ira na tamata itovo vinaka. Ena veimaliwai vaka oqo, o na rogoca kina “na vosa vinaka” ni veivakayaloqaqataki e tukuni tiko ena Vosa Vakaibalebale 12:25.

22. Na cava me dau vakasamataki ni tubu na galili?

²² Ni o galili ena so na gauna, nanuma ni se sega ni bula uasivi e dua vei keda, me sega nona leqa. Na kena dina ni o “ira na wekamudou era sa tiko voli e vuravura oqo” era sotava tale tu ga na leqa. (1 Pita 5:9) Kua ni diva na ka sa oti. (Dauvunau 7:10) Vakamareqeta na ka vinaka o sotava. Kena ilutua, me nomu inaki mo yalodina tiko ga, mo vakamarautaka na loma i Jiova.​—Vosa Vakaibalebale 27:11.

SALA MERA VEIVUKE KINA NA TANI

23. Na cava e nodra itavi na lotu Vakarisito vei ira na itubutubu le dua ena ivavakoso?

²³ E yaga vakalevu na nodra veitokoni kei na nodra veivuke na mataveitacini lotu Vakarisito. E kaya na Jemesa 1:27: “Na lotu savasava ka sega ni cala e mata ni Kalou ko Tamada sa vakaoqo, Me sa dau raici ira na luveniyali kei ira na yada, ni ra sa rarawa.” Io, e dodonu vei ira na lotu Vakarisito mera vukei ira na vuvale itubutubu le dua. Na cava e so na sala yaga era rawa ni veivuke kina?

24. Era rawa ni vukei ena sala cava soti na vuvale itubutubu le dua?

²⁴ Eda rawa ni soli ka vei ira. E kaya na iVolatabu: “Ko koya sa tu vua nai yau ni vuravura oqo, a sa raica na wekana ni sa dravudravua, a sa sogota na lomana vua, sa tiko vakacava e na lomana na loloma vua na Kalou?” (1 Joni 3:17) Na vosa taumada vakirisi ni “raica” e sega ni kena ibalebale nomu rai kivita ga e dua na ka. Ia oqo nomu raica matua sara ga. E rairai kena ibalebale nona raica na lotu Vakarisito yalovinaka na nodratou bula e dua na vuvale qai kila na ka eratou leqa kina. De ratou leqa tu vakailavo. E so beka e vinakata na veivuke me vakavinakataki na nodratou vale. Se ena vinaka me dua e sureti ira ina vakayakavi se soqo ni marau.

25. E rawa nira lomani ira vakacava na itubutubu le dua na nodra itokani lotu Vakarisito?

²⁵ Me kena ikuri, e kaya na 1 Pita 3:8: “Dou lomavata kecega, dou ia na loloma vakai kemudou, dou veilomani me vaka na veitacini, dou yalololoma.” E kaya e dua na itubutubu le dua e ono na luvena: “Sa bau bula dredre dina, au dau yalolailai sara ga ena so na gauna. Ia, e tiko na gauna ena tukuna vei au e dua na ganequ se taciqu: ‘Sa dua na itavi vinaka o cakava tiko Joana. O na tauca dina na vua ni nomu sasaga.’ E yaga sara ga noqu kila nira dau nanumi au na tani, era kauaitaki au tale ga.” O ira na yalewa qase lotu Vakarisito era rawa ni vukei ira na yalewa gone era itubutubu le dua. Oqo ena nodra dau vakarogoca na nodra leqa, na leqa ena rairai dredre beka mera veivosakitaka kei na dua na tagane.

26. E rawa nira vukei ira vakacava na gone e sega na tamadra o ira na tagane matua lotu Vakarisito?

²⁶ O ira na tagane lotu Vakarisito era rawa ni veivuke ena so tale na sala. E kaya na tagane yalododonu o Jope: “Ni’u a vakabula . . . na luveniyali . . . kei koya sa sega e dua me vukei koya.” (Jope 29:12) E so tale ga na tagane lotu Vakarisito edaidai era dau kauaitaki ira dina na luveniyali, oqo ‘na loloma ena yalo savasava,’ sega ena ivadi ca. (1 Timoci 1:5) Dina era sega ni via vakawalena nodra vuvale o ira na tagane lotu Vakarisito, ia era na cakacaka vata beka ena so na gauna kei ira na gone vaka oqo ena cakacaka vakaitalatala. Era na sureti ira tale beka ga ina nodratou vuli iVolatabu vakavuvale se ni ratou veilasamaki. Na yalololoma vaka oqo e rawa nira sega ni lako sese kina mai muri na gone era sega ni vakatamani.

27. Na veitokoni nei cei e rawa nira nuitaka na itubutubu le dua?

²⁷ E macala nira na ‘colata ga na nodra icolacola’ o ira na itubutubu le dua. (Kalatia 6:5) Ia, mera kila ni na lomani ira o ira na tacidra kei na ganedra lotu Vakarisito, vaka tale ga kina na Kalou o Jiova. Me baleti Jiova e kaya kina na iVolatabu: “Sa vakabulai ira tiko era sega ni vakatamani kei na yada.” (Same 146:9) Ena nona veitokoni, e rawa nira tiko vinaka na vuvale itubutubu le dua!