Qaravi Jiova ni Bera na Veisiga Ca

1, 2. (a) Na ivakasala cava a uqeti vakalou o Solomoni me vola vei ira na itabagone? (b) Na cava mera kauaitaka tale ga kina na ivakasala i Solomoni na lotu vaKarisito era sa yabaki 50 vakacaca se sivia?

A UQETI vakalou o Tui Solomoni me vakadreti ira na itabagone: “Mo nanumi koya ka Buli iko ni ko sa cauravou tiko, ni sa bera ni yaco na veisiga ca.” Na cava “na veisiga ca”? E vakayagataka o Solomoni na vosa uqeti vakaserekali me vakamacalataka na ituvaki e dau vakilai ena bula va qase​—ninini na liga kei na yava, sega na batidra, buawa na mata, sega ni rogo vinaka, sikoa na drauniulu, kei na vakalairoro. E sega ni dodonu gona me waraka e dua me yacova na yabaki ni bula qori me qai qaravi Jiova.​—Wilika Dauvunau 12:​1-5.

² E levu na lotu vaKarisito era sa yabaki 50 vakacaca se sivia, era se kaukaua vinaka tu ga. E dina ni sa sikoa mai na uludra, ia e se bera ni yacovi ira na ituvaki e vakamacalataka o Solomoni. Ena yaga vakacava vei ira na lotu vaKarisito qo na ivakasala uqeti vakalou e tau vei ira na itabagone: “Nanumi koya ka Buli iko”? Na cava na ibalebale ni ivakasala qori?

3. Na cava e okati ena noda nanumi koya na Dauveibuli Cecere?

³ E dina nida sa qaravi Jiova tiko mai me vica vata na yabaki, e vinaka me tiko na gauna meda dau vakasamataka kina na nona cecere na Dauveibuli. E vakatubuqoroqoro dina na noda buli, se vakaevei? Na kena vereverea e sega ni katuma rawa na kawatamata. E vakarautaka o Jiova e levu na ka meda marautaka kina na bula. Nida vakasamataka vakatitobu na ibulibuli i Jiova, eda na vakavinavinakataka tiko ga kina na nona loloma, vuku, kei na kaukaua. (Same 143:5) Ia na noda nanumi koya se vakasamataki koya na Dauveibuli Cecere e okati kina na noda dau vakasamataka na ka e vinakata vei keda. Na gauna kece eda cakava kina qori, ena uqeti keda meda vakavinavinakataki koya na Dauveibuli ena noda qaravi koya ena noda igu kei na noda bula taucoko.​—Dauv. 12:13.

ITAVI NI VEIQARAVI O RAWA NI TADOLOVA ENA VEISIGA E MURI

4. Na taro cava era rawa ni taroga o ira na lotu vaKarisito sa dua toka na itaba, na vuna?

⁴ Ke o sa dua toka na itaba, tarogi iko ena taro bibi qo, ‘Na cava au na cakava ena noqu bula, ni se tu na kaukaua kei na igu?’ Ni o lotu vaKarisito matua, e levu na itavi ni veiqaravi o rawa ni vakaitavitaki iko kina ni vakatauvatani kei na so tale. O rawa ni vakavulici ira era gone vei iko ena veika o vulica mai vei Jiova. O rawa tale ga ni uqeti ira na so tale ena nomu tukuna na veika vinaka o vakila ena nomu qaravi Kalou. A masulaka o Tui Tevita me cakava tale ga qori. E vola: “O ni a vakavulici au, na Kalou, ni’u a gone. . . . Ni ka’u sa qase ka sika mai, mo ni kakua ni laivi au na Kalou; ka me’u vakatakila mada eliu na nomuni kaukauwa vei ira nai tabatamata oqo, kei na nomuni qaqa vei ira kecega era na tubu maimuri.”​—Same 71:​17, 18.

5. Era na wasea vakacava na lotu vaKarisito sa dua toka na itaba na kila e tu vei ira?

⁵ O na wasea vakacava na ka o sa kila tu mai ena vica vata na yabaki? Vakacava mo sureti ira e vale na mataveitacini era gone vei iko moni veimaliwai, moni veivakayaloqaqataki tale ga? Vakacava mo sureti ira mera tomani iko ena cakacaka vakaitalatala, mera raica tale ga ni o marautaka na nomu qaravi Jiova? E kaya o Ilaiu ena gauna makawa: “Me vosa mada ko ira sa bula dede, ia me vakatavuvulitaka na vuku ko ira ka yabaki vuqa.” (Jope 32:7) Na yapositolo o Paula e uqeti ira na yalewa lotu vaKarisito era sa kenamarama mera dau veivakauqeti ena vosa kei na nodra ivakaraitaki. E vola: “Na kenamarama. . . . mera dau vakavulica na ka vinaka.”​—Taito 2:3.

KA O RAWA NI CAKAVA MO VEIVUKE KINA

6. Na cava mera kua kina ni beci ira na lotu vaKarisito sa dua toka na itaba?

⁶ Ke o dua na lotu vaKarisito sa dua toka na itaba, e levu na ka o rawa ni cakava. Vakasamataka mada na veika o sa mai kila tu qo, o sega tu ni kila ena 30 se 40 na yabaki sa oti. O sa kila na sala mo bulataka kina na ivakavuvuli vakaivolatabu. Sega ni vakabekataki ni o sa rawa ni uqeta na lomadra eso tale ena ka dina vakaivolatabu. Ke o dua na qase ni ivavakoso, o sa kila na sala mo vukei ira kina na mataveitacini era butucala. (Kala. 6:1) De dua o sa vulica na sala mo qarava kina e dua na ivavakoso, na tabana ena soqo ni tikina, se na tara ni Vale ni Soqoni. O sa na rairai kila na sala mo uqeti ira na vuniwai mera vakayacora na veiqaravi e sega ni vakayagataki kina na dra. Ke o se qai vulica wale ga qo na ka dina, sa tu tale ga vei iko na kila me baleta na bula ni veisiga. Kena ivakaraitaki, ke o vakaluveni se susu gone mai ena dua na gauna, e levu na ka o kila me baleta na tikina qori. O ira na lotu vaKarisito era dua toka na itaba, era ivurevure ni veivakayaloqaqataki vei ira na tamata i Jiova ena nodra veivakavulici, veidusimaki, kei na nodra veivakaukauataki vei ira na mataveitacini.​—Wilika Jope 12:12.

7. Na veivakavulici cava e rawa nira cakava na lotu vaKarisito sa dua toka na itaba vei ira era gone?

⁷ O na vakayagataka vinaka vakacava na kila e tiko vei iko? De dua o rawa ni vakaraitaka vei ira era gone vei iko na iwalewale ni kena tauyavutaki kei na caka ni vuli iVolatabu. Ke o dua na lotu vaKarisito sa kenamarama, o na uqeti ira vakacava na yalewa gone mera kauaitaka nodra veika vakayalo nira qaravi luvedra tiko? Ke o dua na lotu vaKarisito sa kena turaga, vakacava o rawa ni vakavulici ira na tagane era gone vei iko me veiuqeti nodra ivunau, mera gumatua tale ga ena cakacaka vakavunau? Vakacava mo vakaraitaka na sala mera sikovi kina na itabaqase me rawa nira uqeti vakayalo? Ke sa sega vei iko na kaukaua ni vakatauvatani kei na veigauna sa sivi, o se rawa ga ni vakavulici ira era gone vei iko. E kaya na Vosa ni Kalou: “Sa nodra ka ni lagilagi na cauravou ni ra sa kaukauwa: kei na nodrai ukuuku na qase na ulu sika.”​—Vkai. 20:29.

VEIQARAVI ENA VANUA E VINAKATI VAKALEVU KINA NA VEIVUKE

8. Na cava a cakava na yapositolo o Paula ni sa dua toka na itaba?

⁸ A ogaoga tiko ga na yapositolo o Paula ena nona veiqaravi vei Jiova dina ni sa qase. Ena gauna e sereki mai kina e Roma ena rauta na 61 S.K., e sa vosota voli mai me vica vata na yabaki na veika dredre e sotava ena nona cakacaka vakadaukaulotu, a rawa mada ga ni tiko vakadua e Roma me vunau ekea. (2 Kor. 11:​23-27) Sega ni vakabekataki nira na vinakata na mataveitacini ena siti qori me tiko ga e Roma o Paula. Ia e raica ni gadrevi vakalevu na veivuke ena so tale na vanua. A mani kauti rau o Timoci kei Taito me tomani na ilakolako vakadaukaulotu, ratou gole i Efeso, gole sara i Kiriti, qai kena irairai i Masitonia. (1 Tim. 1:3; Taito 1:5) Eda sega ni kila se a sikovi Sipeni, ni a vinakata me gole ekea.​—Roma 15:​24, 28.

9. Na gauna cava a rairai toki kina o Pita me lai veiqaravi ina vanua e gadrevi vakalevu kina na veivuke? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁹ Kena irairai, a toki na yapositolo o Pita ina vanua e gadrevi vakalevu kina na veivuke ni sa yabaki 50 vakacaca. Eda kila vakacava qori? Ke tautauvata nona yabaki ni bula kei Jisu se sivia vakalailai, kena irairai ni sa via yabaki 50 ena gauna e sotavi ira kina na vo ni yapositolo e Jerusalemi ena 49 S.K. (Caka. 15:7) Ni oti ga qori, a lai vakaitikotiko o Pita i Papiloni, de dua me vunau vei ira na iwase levu ni Jiu era tiko ekea. (Kala. 2:9) A tiko ekea ena gauna e vola kina na imatai ni nona ivola uqeti vakalou ena 62 S.K. (1 Pita 5:13) E sega ni ka rawarawa na toki ina vanua eda vulagi kina, ia e sega ni vakalaiva o Pita na toso ni nona yabaki me sega ni marautaka kina nona qaravi Jiova mai vu ni lomana.

10, 11. Tukuna nona ivakaraitaki e dua a toki ina vanua e gadrevi vakalevu kina na veivuke ni sa dua toka na itaba.

¹⁰ E levu na lotu vaKarisito nikua era sa yabaki 50 vakacaca se sivia, era raica ni sa veisau na kedra ituvaki, ia era rawa ni qaravi Jiova ena so tale na sala. Eso era toki ina vanua e gadrevi vakalevu kina na veivuke. Kena ivakaraitaki, a vola o Robert: “Ena gauna keirau sa yabaki 50 vakacaca kina vakaveiwatini, keirau kila ni levu na ka e rawa ni keirau cakava. Sa sega ni tiko i vale na luvei keirau tagane, keirau sa galala mai na nodrau qaravi na neirau itubutubu qase, qai volai tu vei keirau e dua na ivotavota lailai. Au cakacakataka ke volitaki na neirau vale ena rawa ni saumi kece kina na dinau, ena tauri keirau tiko me yacova niu sa tauri peniseni. Keirau rogoca ni levu na tamata mai Bolivia era vuli iVolatabu tiko qai isau lailai na iyaya ekea. Keirau mani vakatulewataka me keirau toki. E sega ni rawarawa me keirau vakamatauni keirau ena ivakarau ni bula ekea. E duidui sara mai na ivakarau ni bula ni vanua e Noca Amerika (North America). Ia keirau vakalougatataki ena neirau sasaga.”

¹¹ E tomana o Robert: “E ivakarau sara tu ga ni neirau bula na veika e vauca na ivavakoso. Sa papitaiso eso keirau vakavulica ena iVolatabu. Keirau vakavulica tiko e dua na vuvale e sega ni rawati ratou, eratou vakaitikotiko ena dua na koro e vica vata na maile mai na vanua keirau tiko kina. Ia e veimacawa ratou dau gole mai taoni ena soqoni, dina ni dredre na ilakolako. Dua na ka na neirau marau ni ratou toso vakayalo na vuvale qo, e painia mada ga o koya e qase duadua vei ratou na tagane.”

GADREVI NA VEIVUKE ENA YALAVA E DUIDUI NA KENA VOSA

12, 13. Tukuna na ka e cakava e dua na tacida ni sa vakacegu mai na nona cakacaka.

¹² E rawa ni yaga tale ga ina ivavakoso kei na iwasewase lalai e duidui na nodra vosa na nodra ivakaraitaki na mataveitacini era sa itabaqase. E dau marautaki tale ga na cakacakataki ni yalava va qori. Kena ivakaraitaki, a vola o Brian: “Keirau vakila vakaveiwatini ni vakavucesa na bula ena gauna keirau yacova kina na yabaki 65, qori na yabaki ni vakacegu e Peritania. Erau sa sega ni tiko i vale na luvei keirau, e dredre tale ga me keirau kunea na tataleitaki era via vulica na iVolatabu. Ia keirau sotava e dua na cauravou ni Jaina e daunivakadidike tiko ena dua na univesiti ena neirau yasayasa. E vakadonuya noqu veisureti me tiko ena soqoni, au sa tekivu vakavulici koya tale ga ena iVolatabu. Ena vica na macawa tarava, a lakovata mai kei na dua nona itokani ena vuli iVolatabu. Ena rua na macawa tarava, a tomani rau mai e dua tale me ratou sa le tolu, oti a gole tale ga mai na kena ikava.

¹³ “Ena gauna a kerea kina na kena ikalima me vulica na iVolatabu, au veinanuyaka, ‘Niu sa yabaki 65, e sega ni kena ibalebale meu sa cegu tale ga ena noqu veiqaravi vei Jiova.’ Au mani tarogi watiqu, e gone vei au ena rua na yabaki, ke vinakata tale ga me vulica na vosa vakaJaina. Keirau dau vakayagataka na katokatoni ni vosa qori me keirau vuli kina. Sa oti qo e tini na yabaki. E vaka ga me keirau gone tale ni keirau vunau ena yalava e duidui na kena vosa. Ena gauna qo, keirau sa vakavulica tiko e 112 na kai Jaina ena iVolatabu! E levu vei ira qori era sa dau tikova na soqoni. E dua vei ira e sa tomani keirau tiko ena cakacaka vakapainia.”

MARAUTAKA NA VEIKA O RAWA NI CAKAVA

14. Na cava mera nanuma tiko na lotu vaKarisito era sa dua toka na itaba, ena uqeti ira vakacava na ivakaraitaki i Paula?

¹⁴ E levu na lotu vaKarisito era yabaki 50 vakacaca era rawa ni qaravi Jiova ena so tale na sala, ia eso tale e sega ni rawa. O ira qori era tautauvimate, eso era qaravi ira na nodra itubutubu qase se luvedra. Ia mo nanuma tiko, se mani cava o cakava ena nomu veiqaravi vei Jiova, e marautaka qori o koya. Kua gona ni rarawataka na veika o sega ni cakava rawa, marautaka ga na ka o sa cakava tiko. Dikeva mada na ivakaraitaki ni yapositolo o Paula. A vakatabui me biuta na vale a tiko kina, ena sega gona ni rawa me tomana nona cakacaka vakadaukaulotu. Ia ena gauna kece era sikovi koya kina na tamata, e vakamacalataka vei ira na iVolatabu qai vakaukauataki ira mera dei ena vakabauta.​—Caka. 28:​16, 30, 31.

15. Na cava era dokai kina vakalevu na lotu vaKarisito itabaqase?

¹⁵ Ia vakacava o ira na itabaqase? Io, e marautaka tale ga vakalevu o Jiova na veika e rawa nira cakava ena nodra sokalou vua. E dina ni vakabibitaka o Solomoni ni sega ni rawarawa na bula ni sa itabaqase e dua, ia o Jiova e doka na ka e rawa nira cakava na lotu vaKarisito era sa qase sara mera vakalagilagi koya kina. (Luke 21:​2-4) Era vakavinavinakataka na ivavakoso na ivakaraitaki ni nodra yalodina na lotu vaKarisito era sa itabaqase.

16. Na itavi ni veiqaravi cava a rairai sega ni cakava rawa o Ana, ia na cava e rawa ni cakava ena nona veiqaravi vua na Kalou?

¹⁶ E vakamacalataki ena iVolatabu o Ana, sa kenamarama qai vakacaucautaki Jiova tiko ga ena yalodina ena nona bula kece. A yada voli o Ana ena gauna a sucu kina o Jisu, sa yabaki 84 tale ga. Kena irairai a sega ni bula donuya na gauna me dua kina na imuri i Jisu, me lumuti ena yalo tabu, se me marautaka na kena vunautaki na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Ia e marautaka o Ana na veika e rawa ni cakava. “E sega vakadua ni yali mai na valenisoro ena nona dau sokalou ena bogi kei na siga.” (Luke 2:​36, 37) Ni vakama na bete na veika boi vinaka ena veimataka kei na veiyakavi ena valenisoro, ena maliwai ira na lewe vuqa o Ana ena rara me masu, kena irairai me veimama ni aua. Ena gauna e raici Jisu kina ni se gonedramidrami, a tekivu me “tukuna tale ga na ka kece baleta na gone vei ira era waraka tiko na vakabulai nei Jerusalemi.”​—Luke 2:38.

17. Eda na vukei ira vakacava na tacida era itabaqase se ra sa malumalumu mera vakaitavi ena sokalou dina?

¹⁷ Nikua, e dodonu meda tu vakarau ni vukei ira na itabaqase se o ira na lotu vaKarisito era sa malumalumu. Eso vei ira qori era dau vinakata mera tiko ena soqoni kei na soqo ni tikina, ia era sega ni rawa ni gole. Ena so na vanua, e dau tuvanaka vakayalololoma na ivavakoso mera rogoca na soqoni ena talevoni. Ena so tale na vanua ena rairai sega ni rawa qori. Ke sega mada ga ni rawa nira tiko ena soqoni, e rawa ga nira tokona na sokalou dina. Kena ivakaraitaki, e rawa nira masulaka me cicivaki vinaka na ivavakoso.​—Wilika Same 92:​13, 14.

18, 19. (a) E veivakauqeti vakacava na nodra ivakaraitaki na tacida itabaqase? (b) O cei e rawa ni muria na ivakasala: “Nanumi koya ka Buli iko”?

¹⁸ De dua era na sega ni kila na lotu vaKarisito itabaqase nira vu ni veivakayaloqaqataki vei ira na tacidra. Kena ivakaraitaki, a vica vata na yabaki nona yalodina o Ana ena nona dau gole ena valenisoro, ia e sega ni kila ni nona ivakaraitaki ena uqeti ira na so tale ena veisenitiuri e muri. E volatukutukutaki mada ga ena iVolatabu na ivakaraitaki ni nona lomani Jiova o Ana. Sega ni vakabekataki nira na sega tale ga ni guilecava na tacimu vakayalo na ivakaraitaki ni nomu lomani Jiova. Sa rauta me kaya na Vosa ni Kalou: “Ai sala vakaiukuuku na ulu sika, ni sa kune e na sala ni valavala dodonu”!​—Vkai. 16:31.

¹⁹ E vakaiyalayala na ka eda rawa ni cakava ena noda veiqaravi vei Jiova. Ia ke se tu vei keda na kaukaua kei na igu, meda vakananuma mada ga na vosa uqeti vakalou qo: “Nanumi koya ka Buli iko . . . ni sa bera ni yaco na veisiga ca.”​—Dauv. 12:1.