“Mo Muria na Noqui Vakaro, Mo Bula”

E SE cauravou gone, e vuku, qai “yagovinaka ka matavinaka.” Dua na ka nona vinakati koya na wati nona turaga, qai sega ni bau madua ni vakaraitaka votu sara ga. Ni domona dina na cauravou oqo, sa qai dau vakasagai koya toka e veisiga. “Sa dua na siga, sa curu ki vale ko Josefa me kitaka na nonai tavi, ka sega ni tiko kina e dua vei ira na lewe-ni-vale. A sa taura ga na nonai sulu, ka kaya, Me daru moce vata”! Ia o Josefa, na luve ni peteriaki o Jekope, e laiva tu yani na nona isulu vua na wati Potifa qai dro.​—Vakatekivu 39:​1-​12.

E dina ni sega ni tamata kece e rawa ni dro tani mai na veitemaki vaka oya. Me kena ivakaraitaki, vakasamataka mada e dua na cauravou gone a raica o Tui Solomoni e Isireli makawa ena dua na tolonisala ena bogi. Ni temaki koya na cauravou oqo e dua na yalewa garosa, “e muri koya sara me vaka na bulumakau me lai vakamatei.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​21, 22, New International Version.

Era vakasalataki na lotu Vakarisito mera “dro tani mai na veibutakoci.” (1 Korinica 6:​18, NW) E volavola o Paula vua na lotu Vakarisito gone o Timoci: “Mo dro tani mai na gagadre ca vakacauravou.” (2 Timoci 2:​22) Nida sotava na ituvaki e veivagarogaroi ena tini ena veidauci, veibutakoci se itovo dukadukali, meda dro tani sara ena noda cata me vaka ga a cakava o Josefa vua na wati Potifa. Na cava ena vukei keda meda tudei ena noda vakatulewa? Ena Vosa Vakaibalebale wase e 7, e vakasalataki keda kina o Solomoni ena so na ivakasala yaga. E sega wale ga ni tukuna na ivakavuvuli meda taqomaki keda kina mai na nodra vecei keda na tamata ivalavala dukadukali, ia e vakaraitaka tale ga na nodra ivalavala ni veitemaki ena nona vakamacalataka na ituvaki e temaka kina e dua na cauravou e dua na yalewa ca.

‘Vauca na Noqu iVunau Ena iQaqalo ni Ligamu’

E tekivuna nona vosa na tui ena ivakasala vakatama oqo: “Na luvequ, mo muria na noqu vosa, ka tugana ki yalomu na noqu vunau. Mo muria na noqui vakaro, mo bula; kei na noqu vunau me vaka na loa ni matamu.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​1, 2.

O ira na itubutubu, vakabibi o ira na tama, e soli vei ira na itavi soli vakalou ena nodra vakavulici na luvedra ena ivakatagedegede ni Kalou ena ka e vinaka kei na ka e ca. E vakadreti ira na tama o Mosese: “Ia na vosa oqo, ka’u sa vakarota vei kemuni e na siga oqo, me tiko ga e na lomamuni: ia mo ni gumatua ni vakavulica vei ira na luvemuni, ka dau vosataka ni kemuni sa tiko e na nomuni vale, ni kemuni sa lako voli talega e na sala, ka ni kemuni sa koto sobu, ni kemuni sa duri caketale ga.” (Vakarua 6:​6, 7) E vola tale na yapositolo o Paula: “Oi kemudou talega na qase, dou kakua ni vakacudrui ira na nomudou gone: ia dou vakavulici ira e na vunau kei nai vakavuvuli ni Turaga.” (Efeso 6:4) O koya gona, na ivakaro ni itubutubu o koya me muri se rokovi e okati kina na veivakadreti, na ivakaro, kei na lawa e kunei ena Vosa ni Kalou, na iVolatabu.

Na veivakavulici vakaitubutubu e okati kina e so tale na lawa​—na lawa ni vuvale. Na lawa oqo ena vinaka ga kina na vuvale. Ena vakatau na soli ni lawa ena ka e gadrevi ena vuvale, ni ratou duidui na lewenivuvale yadua. Ia o ira na itubutubu mera lewa na lawa cava ena yaga ena nodra dui vuvale. Na lawa era virikotora ena vuvale e ivakaraitaki ni nodra loloma dina kei na nodra kauai. Na ivakasala vei ira na gone oya mera muria na lawa oqo kei na veivakavulici vakaivolatabu mai vei ira na nodra itubutubu. Io, e dodonu mo taqomaka na ivakaro oqo “me vaka na loa ni matamu”​—mo taqomaka sara ga vakavinaka. Ena sala oqori o na sega kina ni sotava na leqa levu e dau yaco vei ira era beca na ivakatagedegede i Jiova ia o na “bula” tiko ga.

“Vauca [na noqu ivunau] ki nai qaqalo ni ligamu,” e tomana o Solomoni, mo “vola sara ki na lomamu.” (Vosa Vakaibalebale 7:3) Ni tu e matada na iqaqaloniligada qai yaga nida cakava kina na noda cakacaka, ena vaka sara ga na ka e vulici mai ena veisusu e yavutaki ena iVolatabu se na taukeni ni kilaka vakaivolatabu, ni dodonu me vakadreti keda qai dusimaki keda tiko ena ka kece eda cakava. E dodonu meda vola ena lomada, me ivakarau ni noda bula.

Nona sega ni guilecava na vuku kei na yalomatua, e veivakasalataki kina na tui: “Mo kaya ki na vuku: ko iko na ganequ; ka vakatoka na yalomatua me wekamu yalewa.” (Vosa Vakaibalebale 7:4) Na vuku oya na nomu rawa ni vakayagataka vinaka na kilaka soli vakalou. Meda taleitaka na vuku me vaka sara ga na noda taleitaka e dua na ganeda lomani. Na cava na yalomatua? Na yalomatua oya na noda rawa ni raica na ka da qai kila sara ena noda veidutaitaka na veitikina kei na iyaloyalo taucoko ni dua na ka. Na yalomatua e dodonu me voleka vei keda me vaka e dua na noda itokani voleka.

Na cava meda kabita kina na veivakavulici vakaivolatabu da qai bucina na vuku kei na yalomatua? Me “rau maroroi [keda] mai na yalewa tani, mai vua na kai tani sa vosavakaveicavilaki.” (Vosa Vakaibalebale 7:5) O koya gona, noda cakava oqo eda na taqomaki keda kina mai na itovo ni veicavilaki kei na veirawai ni dua e vulagi, se kaitani​—mai vua na tamata itovo dukadukali.a

Rau Sota na Cauravou Gone Kei ‘na Yalewa Lawaki Ca’

E vakamacalataka tarava na tui Isireli na ka e raica: “Ni’u a rai yani mai nai sogo cicila, mai na katuba ni noqu vale. Ka’u a raici ira na yalowai, ka’u a kunea e na kedra maliwa na cauravou, e dua vei ira sa sega ni vakayalo, ka sa lako voli yani e na sala ka volekata na nona tikina na yalewa; ka sa muria na sala ki nona vale, ni sa yakavi sobu, e na yakavi bogi, ni sa bogi loaloa ka butobuto mai.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​6-9.

Na isogo e rai tu mai kina o Solomoni e qaraqara tu​—kena irairai ni isogo oqo e caka ena so na kau mamare qai rairai ukutaki ena ka e ceuti tu kina. Ni dau dromu na siga, sa dau buto tale ga na veitolonisala. E raica sara e dua na cauravou ni yabe tu yani vakadinamati ena gaunisala oqo. E yalowai qai lialia, e sega ni vakayalo. E sega ni vakabekataki ni kila vinaka tu se vanua vakacava sa lai tu kina kei na ka e rawa ni yacovi koya e kea. E toso volekata yani na cauravou oqo na “nona tikina na yalewa,” na sala i nona vale. O cei na yalewa oqo? Na cava e vinakata?

E tomana na tui dauvakadidike oqo: “Ka raica, sa rau sota kaya e dua na yalewa, sa vakaisulu e nai sulu ni yalewa dautagane, a sa qaseqase na yalona. Sa daudomo levu ko koya, ka yalokaukauwa, ka sa sega ni tiko dei na yavana e nona vale: oqo sa tiko etautuba, oqo sa tiko e na saqata ni koro, sa wawa tiko e na tutu ni sala kecega.”​​—Vosa Vakaibalebale 7:​10-​12.

Na isulusulu ni yalewa oqo e tukuna sara tu ga se mataqali yalewa vakacava o koya. (Vakatekivu 38:​14, 15) E veivagarogaroi na nona isulusulu me vaka na isulusulu ni yalewa ca. Kena ikuri, e qaseqase na yalona​—e “vakaisini” koya ga na lomana qai “lawaki ca.” (An American Translation; New International Version) E domolevu qai yalokaukaua, e dau vosa qai viavialevu, e wacece qai dau vakauyalona, e gusulevu qai dokadoka. E sega ni vinakata me tiko vakamalua ga ena nona vale, e vinaka cake vua me lako tu e matanalevu me rawa ni lai vuni tu vakalasulasu ena veitolonisala me coriti ira na tagane. E waraka sara tu ga e dua e vaka na cauravou oqo.

Ni ‘Levu na Vosa Kamikamica’

Rau sota na cauravou kei na yalewa ca qai qaseqase oqo. E dreta sara ga na mata i Solomoni na ka e raica! E kaya: “Sa tauri koya, ka reguca, ka sa vaqaqataka na matana vua, ka kaya, sa tu vei au nai madrali ni veivinakati; e na siga edaidai ka’u sa ia oti na noqu bubului: o koya ka’u a lako mai kina me’u tavaki iko, me’u qarai iko matua; ia ka’u sa qai kunei iko.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​13-​15.

E veirawai na gusu ni yalewa oqo. Ena dei ni yalokanimatana, e vakadeitaka kina ni ka e kaya tiko e dina. E tuvana vinaka na ka kece e kaya me rawai koya kina na cauravou oqo. Ni tukuna ni sa cabora oti na imadrali ni veivinakati ena siga oya kei na nona bubului, e cakava vakarairai me kilai kina ni yalewa yalododonu, me vakaraitaka ni kaukaua vakayalo. Na imadrali ni veivinakati e dau cabori ena valenisoro mai Jerusalemi e caka ena lewenimanumanu, falawa, waiwai, kei na waini. (Vunau ni Soro 19:​5, 6; 22:21; Tiko Voli Mai na Lekutu 15:​8-​10) Ni rawa ni vakacabora na imadrali ni veivinakati ena vukuna kei na nona vuvale o koya e vakacaboisoro, e tukuna gona kina na yalewa oqo ni levu tu na kakana kei na gunu mai nona vale. E matata na ka e tiko dina e lomana: Ena marautaka nona tiko e kea na cauravou oqo. A lako sara tu ga na yalewa oqo me lai vaqara na cauravou oya. Sa bau vakaloloma dina​—ke dua e vakabauta nona vosa. “E dina ni a lai vaqara e dua,” e kaya e dua na vuku ni iVolatabu, “ia e lako beka me lai vaqara sara ga vakatabakidua na cauravou oqo? Na lialia ga​—rairai o koya sara ga na cauravou oqo​—ena vakabauti koya.”

Ni oti nona volitaki koya ena nona isulusulu, ena nona vosa ni veicavilaki, ena nona imoko, kei na kamica ni tebenigusuna, sa qai vakayatuyatutaka na yalewa ca oqo na iboi ni nona vale. E kaya: “Au sa vakaiukuukutaka oti na noqui kotokoto e nai tutuvi sa cula vakamatai. Kei na ka sa ceuti, kei na lineni matailalai ka veivolavolai ni Ijipita: au sa vakaisaluakitaka na noqui davodavo e na mura, kei na yasi, kei na sinamoni.” (Vosa Vakaibalebale 7:​16, 17) E ukutaka nona idavodavo ena isulu duiroka ni Ijipita qai vakaboivinakataka ena veimataqali kaloni me vaka na mura, na yasi kei na sinamoni.

“Daru mai la’ki vakamarautaki vata mada e na loloma me mataka,” qai tomana, “Me daru veivakacegui sara e na veilomani.” Na veisureti oya e sega wale ga ni yaco ena nodrau vakayakavi vata e le rua. Ni yalataka na yalewa me rau na lai marautaka tale ga na nodrau veiyacovi. E ka vou qai ka ni marau vua na cauravou oqo na veisureti oya! Ena nona marimari, e tomana ena nona kaya: “Ni sa yali mai vale na watiqu, sa la’ki lako vakayawa ko koya: sa kauta vata kaya e dua na tagai lavo, ena lako tale mai ki neitou e na siga ga ka lokuci.” (Vosa Vakaibalebale 7:​18-​20) Erau na sega ni tobo, e vakadeitaka vua na cauravou na yalewa oqo, ni lai cakacaka tu vakayawa o watina. Sa bau qaseqase dina na nona temaka na cauravou oqo! “E na nona vosa kamikamica tiko sa rawai koya, e na vosaveicavilaki ni gusuna sa gumatua vua.” (Vosa Vakaibalebale 7:​21) Ena rawa ga ni besetaka na veivagarogaroi vaka oya e dua na cauravou yalomatua vakataki Josefa. (Vakatekivu 39:​9, 12) E vaka beka kina na cauravou oqo?

‘Vaka na Bulumakau me Lai Vakamatei’

“Sa la’ki muri koya sara,” e kaya o Solomoni, “me vaka na pulumokau ni sa la’ki vakamatei, se vaka na lialia ni sa la’ki vesuki e nai vesu kau; ka me qai laubasikataka na yatena na gasau; me vaka na manumanu sa kusarawa yani ki nai cori, ka sa sega ni kila ni sa ka me mate kina.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​22, 23.

Sa bau dredre vua na cauravou oqo me vakuakua ina veisureti oya. Sa guilecava na ka kece, ena nona muria na yalewa me ‘vaka na bulumakau me lai vakamatei.’ Me vaka e dua e vesu qai sega ni drotaka rawa na kena itotogi, e vaka kina na cauravou oqo ena nona soli koya ina ivalavala ca. E sega ni raica rawa na kena rerevaki me yacova ni “laubasikataka na yatena na gasau,” oya ni na qai mavoa qai tini mate sara kina. De na rairai tauvi koya na mate ca ni veiyacovi e sega na kena iwali.b E rawa tale ga ni vu ni nona mate vakayalo na mavoa; io e rawa ni “mate [sara ga] kina.” Na nona bula kece e sa vakacacani vakaca, sa valavala ca tale ga vakalevu o koya ena mata ni Kalou. E coko ena dai me vaka nona coko na manumanu vuka ena kena dai!

“Kakua ni Lako Sese Voli e na Nona Sala”

Ni vakamacalataka na ka meda vuli kina ena ka e raica, e veiuqeti kina na tui vuku: “O koya mo dou mai rogoci au mada, ragone, ka vakarorogo ki na vosa ni gusuqu. Me kakua ni lesu tani na yalomu ki na nonai valavala, kakua ni lako sese voli e na nona sala; ni sa vakabalei ira oti na lewe vuqa: io, sa vakamatei ira na kaukauwa e lewe vuqa sara. A nona vale na sala ki nai bulubulu, sa lako sobu ki na loma ni vanua ni mate.”​—Vosa Vakaibalebale 7:​24-​27.

E macala ni ivakasala i Solomoni, oya mo lako tani mai na itovo ca “mo bula.” (Vosa Vakaibalebale 7:2) Sa bau yaco donu mai na ivakasala oqo ena noda gauna! E rui bibi gona meda kua ni lakova na vanua era tu vakalevu kina na dauveicoriti. Na cava mo lako kina ina vanua vaka oya, mo lai coko wale tu kina ena nodra ivadi? Se cava mo vakataki koya kina “sa sega ni vakayalo,” mo lakova kina na sala ni “kai tani”?

Na “yalewa tani” a raica na tui e vagarogaroya na cauravou oqo ni sureti koya ena nona kaya “me daru veivakacegui sara e na veilomani.” E levu sara na itabagone​—vakabibi o ira na goneyalewa​—era bacani ena salavata oya, se vakaevei? Ia vakasamataka mada: Ni dua e temaki iko mo drau veiyacovi, e vakaraitaka beka oya ni vinakati iko dina se vinakata ga me vakaceguya na nona garogaro ca? Ena rawa vakacava vua e dua na tagane e vinakata dina e dua na yalewa me vakasaurarataki koya tale me vakacaraka na nona kila kei na nona lewaeloma vakarisito? “Me kakua ni lesu tani na yalomu” ina sala vaka oya, e veivakasalataki kina o Solomoni.

Na vosa ni veitemaki e dau kamikamica qai tuvani vinaka. Ni tiko vei keda na vuku kei na yalomatua ena tarovi keda meda kua ni galeleta na vosa vaka oya. Me kua vakadua nida guilecava na ivunau i Jiova, ni na taqomaki keda. O koya gona, meda saga tiko mada ga meda ‘muria na ivakaro ni Kalou meda bula,’ io me tawamudu.​—1 Joni 2:​17.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 29]

O dau raica vakacava na lawa erau biuta nomu itubutubu?

[iYaloyalo ena tabana e 31]

Na muri ni ivakaro ni Kalou ena tini ina bula