Na Lailai ni Moce​—E Leqa Levu Beka?

E LAURAI ni dua na ka e takiveiyaga tiko ena nodra bula e vica vata na milioni na tamata nikua. Na ka oqo e kunei ni vakavuna vakalevu na vakacacani ni nodra motoka, vakaleqai nodra cakacaka saumi, bau lai kavoro sara ga kina na nodra bula vakawati. E dau tara sara ga vakaca na nodra bula, qai rawa tale ga ni vakalekalekataka. Bau lai vakamalumalumutaka tale ga na sotia ni yago, qai vakarawarawataka sara na kena takavi ira na mate. Na matenisuka, mateniuto, na kana vakasivia, kei na so tale na mate, e vakadeitaki ni rawa ni semati ina ka e takiveiyaga tiko oqo. Ia, e levu era sega sara tu ga ni vakila ni nodra leqa.

E veivosakitaki tiko e ke na lailai ni moce, oya ni sega ni moce e dua ena loma ni gauna e dodonu me moce kina, me bulabula kina. E rawa ni vu mai na nona lewa vakataki koya me yadra balavu tu baleta ni oqori sa ivakarau ga ni nona bula, se ni dredre nona moce baleta ni tauvimate tiko.

Era raica na dauvakadidike ena tabana vakavuniwai me baleti keda na lewe i vuravura edaidai, ni vakatauvatani na balavu ni gauna e dodonu meda moce kina, sa musu sobu ena rauta ni dua na aua ena veibogi. Dina ni lailai sara na dua ga na aua, ia ke da vakalevutaka kei na keda iwiliwili e ononabilioni, sa rauta me sa usutu ni vakadidike. E vinakati me laurai se tauvimate cava soti e vu mai na lailai ni moce kei na kena cakayaco ena noda bula.

E liu, e dau okata na tabana vakavuniwai me dua ga na mate na insomnia, se nona sega ni moce rawa e dua. Ia, e dua na ilawalawa e lesia na U.S. Congress me cakava e dua na vakadidike, era kunea ni 17 taucoko na mate e vu mai na sega ni moce rawa. Se mani e vei vei rau oqo e dina, na ka ga e kilai, ni levu na ka e rawa ni vakavuna na sega ni moce rawa, ia ena dua tale na yasana, e rawa ni dusia ni tiko na leqa. Rawa ni vakatauvatani oqo kei na nona curumi katakata e dua, e dusia ni tiko na manumanu ni mate ena yago.

Ke dau vagauna mada ga na lailai ni moce e se rawa tiko ga ni veivakaleqai. Dikevi Tom mada. Dina ni sa buta vinaka tu o koya ena draiva, ia a vakalutuka ga na lori levu a draivataka tiko, e tasova kina e 400 na lita na wainimate na sulfuric acid, qai drodrova e dua na gaunisala osooso. E vakatusa o Tom: “Au a sosovu.” Ena dua na vakadidike a caka ena rua na gaunisala lelevu mai Mereke, e laurai ni nodra dau sosovu na draiva e vakavuna e rauta ni 50 na pasede na coqa vakacalaka.

Vakasamataka tale ga na kena rerevaki na cakacaka vata kei ira e lailai na nodra moce. E kaya o Ann Williamson, e dua na dauvakadidike mai Ositerelia: “Vei ira [na vakaitavi] ena dua na vakatovotovo, e laurai ni gauna era sega ni moce tu kina me 17 ina 19 na aua, e tautauvata vinaka sara ga na kedra ituvaki se ca sara, ni vakatauvatani kei na dua [e kune ena nona dra] e 0.05 na pasede na yaqona ni valagi.” Kena ibalebale, na ituvaki era sa toka kina na vakadikevi oya, sa tautauvata se sivia tale, na levu ni yaqona ni valagi e vakatarai vakalawa ena so na matanitu me kune ena nona dra e dua na dau vakau lori! Ni laurai vata oqo kei na kena dau yaco e vica vata na udolu na coqa vakacalaka, vaka kina na mavoa e valenicakacaka e veiyabaki e vu mai na lailai ni moce, e sega ni tukuni rawa na levu ni ka e vakalusi e vuravura raraba, vaka kina na leqa e kauta mai ina matavuvale.a

Na cava mada e so na ka e lai vakavuna na lailai ni moce? Dua, oya na ivakarau sara ga ni bula e kune ena so na vanua, era vakatoka me 24/7​—na nodra sa cakacaka tu ga na tamata me 24 na aua, ena loma ni vitu taucoko na siga e veimacawa, sa sega na cegu. Na ivola USA Today e vakamacalataka ni ivakarau ni bula oqo e “vaka na uneune, ena kena sa vakatoboicutaka na noda bula nikua,” e tomana tale “sa qai levu tiko ga na dauveivoli era sa dola sitoa ena bogi kei na siga, vaka kina na valenikana, valeniveikoti se so na taba ni veiqaravi vaka oqori. Era rawailavo mai na nodra vakawalena na moce.” Ena levu na vanua era yadra tu ga na tamata ena loma ni bogi taucoko ena gauna e dodonu mera moce kina, mera sara retioyaloyalo kei na nodra vakayagataka na Internet. Dua tale na ka e vakavuna na lailai ni moce, oya e so na ituvaki e dau tara sara vakaca na bula me vaka na nuiqawaqawa. Sa qai dau ca ga vakalevu ena vuku ni oca kei na kena sa rui totolo na ivakarau ni bula. Kena itinitini, na levu sara ga ni veimataqali tauvimate e dau veitauvi, e vakavuna na lailai ni moce.

Era kaya e levu na vuniwai ni dau dredre mera raica o ira na dau lai laurai vakavuniwai ni leqa bibi na lailai ni moce. E kudruvaka e dua na vuniwai ni so e vaka me “qaciqaciataka” tale na nodra wawale vakasivia. Me vaka ga ni na kakana sobu vakamalua na kedra ituvaki, era lecava nira sa tiko sara ga ena dua na ituvaki leqataki e vu mai na lailai ni moce. Era dau kaya e levu, ‘Au sa qase ga mai’ se, ‘Au sa sega ni qai rawata na bula, koya gona meu sa kua mada ga ni cakava e dua na ka’ se, ‘Au sa wawale tu ga ena veigauna, baleta ni sega na gauna meu cegu vakabalavu kina.’

E itavi levu dina na kena sagai me vakavinakataki na leqa oqo. Ia, nida kila na kena vinaka i yagoda na balavu ni gauna e dodonu meda moce kina kei na noda toboka totolo na ivakatakilakila ni sa lailai tiko noda moce, ena vukei keda meda cakava kina e so na veiveisau. Ena rawa ni vakabulai keda noda kila na ivakatakilakila e dusia tiko ni sa rui lailai na gauna eda moce kina.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 4]

Ke dau vagauna mada ga na lailai ni moce e se rawa tiko ga ni veivakaleqai