E Ka Ca na Kubou​—Vakuvuya Tani

SA VEIVAKAREREI dina na iwiliwili ni tamata era mate tiko: E tukuni nira mate e lewe tolu ena nodra vale e veiminiti ena veisiga. Na vu ni leqa? Na kubou gaga.

Na kubou gaga mai vei oqo? Na kubou ni buka e vakayagataki kina na denimanumanu mamaca, tikitiki ni kau, malamala, co madu, se na ivovo ni itei sa raqosa. E dua na ikatolu ni lewe i vuravura, e sivia na ruanabilioni na tamata, era vakayagataka me nodra buka ni vakasaqa na veika oqo, e vakatakatai tale ga kina na nodra vale, e vola na Kathmandu Post ni Nepal. Vakavuqa, me oqo ga na buka e tu vakarawarawa vei ira na dravudravua.

Ka ni rarawa ni gaga sara vakalevu na kubou ni buka vaka oqo. O koya gona, na cava e rawa ni caka? “E rawarawa sara me wali na leqa me baleta na kubou gaga e lomanivale: me tarovi ga na kubou me kua ni curu i lomanivale se me vakuvui tani mai lomanivale,” e kaya na Intermediate Technology Development Group (ITDG), e dua na isoqosoqo e vukei ira na tamata ena levu na vanua mera toroya cake na ivakatagedegede ni nodra bula.

Na imatai ni vakatutu, oya me caka na vakasaqa e tuba. Ia, vakacava ke sega ni rawa se e sega ni veiganiti? E vakasalataka na isoqosoqo na ITDG, me levu na vanua e lomanivale me curu tani kina na kubou. Rua na sala e rawa ni caka kina​—imatai me vaqarataki na lalaga e voleka ena tutu ni delanivale (me qai sogo ena lawalawa me tarovi ira na manumanu lalai), kena ikarua oya me levu na katubaleka (rawa ni qai viri na kau se kaukamea me tabonaki ira na tiko e lomanivale). Oqo ena vukea me curu mai na cagi qai cagina tani kina na kubou. Ia, e macala ni sega ni veiganiti me vaqarataki na lalaga kevaka e waqa na buka me vakatakatai kina na lomanivale, ena yaga e ke e dua tale na iwalewale.

E dua na sala yaga qai iwalewale vinaka me vakuvui tani kina na kubou oya me ubi na matadravu, e kaya na ITDG. Rawa ni tara na iubi ni vakayagataki na kava sau rawarawa se rawa ni tara ena biriki kei na qele. Me lelevu toka na iubi oqo me rauta vinaka na matadravu qai tiko vata na kena ikuvukuvu me vagolea tani na kubou e dokanivale. Era kaya na kenadau ena tabana oqo, ni gauna e vakavinakataki kina na sala me curu kina na cagi e dokanivale, qai tiko tale ga na iubi ni matadravu, e sa vakalailaitaki kina na kubou gaga e lomanivale ena 80 na pasede. Era kaya o ira na vakayagataka na iubi ni matadravu nira bulabula vinaka, era savasava, era cakacaka vakalevu, era marautaka tale ga na tiko e loma ni nodra vale​—e vakadinadinataka ni rawa ni vakavinakataka na ituvaki ni bula e so na ka e rawarawa ga.

[iYaloyalo ena tabana e 26]

Dua na valenikuro mai Kenya e ubi na kena matadravu, galala vinaka na tutu ni vale e cake, qai vakatubaleka

[Credit Line]

Dr. Nigel Bruce/www.itdg.org