Au Vakadinata na Yaga ni Ka Dina ena iVolatabu

Talanoataka o Vito Fraese

DE DUA oni se sega ni rogoca na yaca Trentinara. Qo e dua na tauni lailai ena sauca kei Naples, mai Itali. Eratou sucu e kea na noqu itubutubu kei na tuakaqu o Angelo. Ni sucu oti ga o Angelo, rau toki e Mereke na noqu itubutubu me rau lai vakaitikotiko e Rochester, e Niu Yoka, na vanua au sucu kina ena 1926. Ena 1922, a sotavi ira kina ena imatai ni gauna o tamaqu na Gonevuli ni iVolatabu, na yaca era kilai kina na iVakadinadina i Jiova ena gauna oya. Oti ga oya erau sa Gonevuli ni iVolatabu na noqu itubutubu.

E turaga yalomalua qai dau vakasamataka vakabibi na ka o tamaqu, ia e vakacudrui koya na veika tawadodonu. E sega sara ga ni taleitaka na nodra sega ni dau tukuna vakadodonu na ka na bete vei ira na lewenivanua, qori e uqeti koya me dau tukuna na ka dina ena iVolatabu ena gauna veiganiti. Ni cegu mai na nona cakacaka, e veiqaravi sara vakatabakidua, e gumatua tiko ga kina me yacova sara ni yalana na nona veiqaravi na tauvimate kei na draki batabata ni sa yabaki 74. E sega ni cegu na vunau, ni sa yabaki 90 vakacaca e se rawata tiko ga e 40 ina 60 na aua e veivula. E uqeti au sara vakalevu na ivakaraitaki i Ta. Eso na gauna e dau veiwali, ia e dau taura vakabibi na ka. E dau kaya: “Me dau vakabibitaki na ka dina.”

Erau dau saga o Na kei Ta me rau vakavulici keitou kece na lima na gone ena Vosa ni Kalou. Au papitaiso ena ika23 ni Okosita, 1943, au painia sara ena June 1944. A painia voli o ganequ o Carmela mai Geneva, e Niu Yoka, kei Fern na nona itokani e dau yalomamarau. Sega ni dede, au qai kila ni o Fern ga na goneyalewa au taleitaka meu keirau sa na bula vata ena noqu bula taucoko. Keirau mani vakamau ena Okosita 1946.

Daukaulotu

E rua na neirau ilesilesi, na kena imatai me keirau veiqaravi vata kina vakapainia lavotaki oya e Geneva kei Norwich, mai Niu Yoka. Ena Okosita 1948, keirau marautaka me keirau tiko ena ika12 ni kalasi e Kiliati. Keirau lesi sara e Naples, e Itali, kei na dua tale na veiwatini daukaulotu o Carl kei Joanne Ridgeway. Ena gauna oya se sagai tiko me vakavinakataki na ituvaki kei Naples ni oti na vakacaca ni ivalu. A dredre dina me keitou raica e dua na vale, e vica vata gona na vula keitou tiko ena dua na vale lailai ga qai rua na kena rumu.

Ena gauna au tubu cake tiko kina au dau rogoci rau na noqu itubutubu ni rau dau vosa vakaNaples, e rogorogo tu gona vakaMereke na noqu vosa vakaItali ia se bau kilai toka. E dredre vei Fern me kila na vosa qori. Ia e sega ni dede sa kila qai siviti au sara.

Ni se qai tekivu e va wale ga na lewe ni dua na vuvale eratou tataleitaki e Naples. Eratou volitaki tavako tiko vakailoa. Ena dua na siga ni cakacaka, e dau veisau vakalevu na kena irairai o Teresa, e dua vei ratou na lewe ni vuvale qori. E levulevu ena mataka ni sosomaki tu na tavako ena taga ni nona liku. E lila ena yakavi me vaka na kau e dau sala kina na bini. E veisautaka vakadua na vuvale qo na ka dina. Eratou qai iVakadinadina i Jiova e le 16 na lewe ni vuvale qo. Ena gauna qo sa tiko ena siti o Naples e voleka ni 3,700 na iVakadinadina.

Saqati Neitou Vunau

Oti ga e ciwa na vula neitou tiko e Naples, e vakasavi keitou mai na siti na matanitu. Keitou gole sara i Suwitisiladi me voleka ni dua na vula, keitou lesu mai Itali ena ivolatara ni saravanua. Keirau lesi sara kei Fern e Turin. Keirau redetaka e dua na rumu ni nona vale e dua na marama, keitou vakayagataka vata na nona valenisili kei na valenikuro. Ni rau yaco mai na Ridgeway e Turin, keitou redetaka sara e dua na vale. Toso na gauna, eratou tiko tale ga kina e lima na veiwatini daukaulotu.

Ena 1955 ni tukuna na matanitu me keitou biuti Turin, sa tauyavutaki rawa e va na ivavakoso. Era sa rawa ni qarava na ivavakoso qori na mataveitacini tagane era sa rawata na kena ivakatagedegede. E tukuna vei keitou na matanitu: “Keitou kila ni gauna ga dou lako kina na kai Mereke, ena guilecavi na ka kece dou sa rawata.” Ia na tubu e qai yaco e muri e vakaraitaka ni vakatau vua na Kalou na vuavuaivinaka ni cakacaka. Nikua e sa sivia ni 4,600 na iVakadinadina e Turin, e 56 tale ga na ivavakoso.

Na Siti Totoka o Florence

Na neirau ilesilesi tarava o Florence. Keirau sa dau rogoca tu ga na siti qo, ni a nona ilesilesi vakadaukaulotu o ganequ o Carmella kei na watina o Merlin Hartzler. Vakasamataka mada na bula ena so na vanua totoka ena siti me vakataki Piazza della Signoria, Ponte Vecchio, Piazzale Michelangelo, kei Palazzo Pitti! E talei meda raica na ka era cakava eso na lewe i Florence me baleta na itukutuku vinaka.

Keirau vuli kei na dua na vuvale, erau papitaiso sara na itubutubu. E dau vakatavako o tamadratou. Ena 1973, e vakamacalataka na Watchtower ni ka dukadukali na vakatavako qai uqeti ira na dauwiliwili mera biuta. Erau vakamasuti koya na luvena qase me biuta. E yalataka ni na cakava, ia e sega. Dua na yakavi e vakatalai rau na drua erau yabaki ciwa o watina me rau lai moce, ia eratou se sega ni masu vata. E qai ca na lomana mani lako ina nodrau rumu. Erau sa masu ga vakataki rau. “Na cava drau masulaka?” e taroga o tinadrau. “I Jiova, keirau kerea moni vukei Ta me muduka na nona vakatavako.” E kacivi tamadratou sara, “Mai rogoca mada na nodrau masu na luvemu.” Ni rogoca oti, e tagi sara ga qai kaya, “Au sa na sega tale ni vakatavako!” E dina ena nona yalayala, ena gauna qo sa sivia ni le 15 ena vuvale oya era iVakadinadina.

Veiqaravi e Aferika

Keirau lesi sara i Mogadishu, e Somalia ena 1959, kei na rua tale na daukaulotu, o Arturo Leveris kei na tuakaqu o Angelo. E ca sara tu ga na bula vakapolitiki ena gauna keirau yaco yani kina. Ena lewa ni Matabose kei Vuravura, na matanitu o Itali a dodonu me vukei Somalia me tu vakataki koya, ia e ca tiko ga na veika e yaco. Era biuta na vanua eso na kai Itali keirau a vakavulici ira, e dredre gona me tuvanaki e kea e dua na ivavakoso.

Ena gauna oya, e vakatura na ivakatawa ni dua na iwase kei vuravura meu nona ivukevuke. Keirau tekivu sikova sara na veivanua voleka. Era toso eso keirau a vakavulica ia era biuta tale na nodra vanua nira tusaqati. Era tiko ga eso, ia era vosota e levu na ka rarawa.a E dau tonawanawa na matai keirau ni keirau vakasamataka na nodra lomani Jiova kei na nodra vosota mera yalodina tiko ga kina.

E sivia na katakata kei na tunumaka ni draki e Somalia kei Eritrea. E qai vakavuna ga na neirau katakata sivia eso na kakana e kea. Na imatai ni gauna keirau kania kina e dua na kakana va qori ena nona vale e dua na vuli iVolatabu, e veiwalitaka sara o watiqu ni damudamu ni daligana e vaka na cina damudamu ni gaunisala!

Ni dua tale na nodrau ilesilesi o Angelo kei Arturo, keirau sa qai tiko ga mai. E sega ni ka rawarawa ni sega ni dua me vakayaloqaqataki keirau. Ia e uqeti keirau na ituvaki qori me keirau volekati Jiova kina, keirau nuitaki koya tale ga vakalevu. E dau veivakauqeti dina na neirau sikova na veivanua e vakatabui tu kina na cakacaka.

E levu na ka dredre e Somalia. E sega na neirau kato ni wai liliwa, keirau volia ga kina na kakana me keirau kania ena dua na siga, se mani tikitiki ni qio na mataitaliga se vuanikau ga era tu e kea, me vaka na maqo, weleti, molijamu, niu, se jaina. Era dau vakasosani keirau tale ga na manumanuvuka lalai. Era dau ro ena domoi keirau ena so na gauna ni keirau veivakavulici tiko ena iVolatabu. Vinaka mada ga ni tiko na neirau motopai lailai, keirau sega gona ni taubale me vica vata na aua ena todra ni siga.

Lesu i Itali

Keirau vakavinavinakataka nodra lomasoli na neirau itokani, rawa kina ni keirau vodo ena waqa e dau usa jaina me keirau lesu i Itali me keirau lai tiko ena soqo e vakayacori e Turin ena 1961, era tiko kina na tacida mai na veimatanitu. E tukuni vei keirau ni keirau na lesi ina dua tale na vanua. Keirau lesu i Itali ena Seviteba 1962, au tekivu veiqaravi sara vakaivakatawa ni tabacakacaka. Keirau volia e dua na motoka lailai, keirau qai vakayagataka me lima na yabaki ena neirau veisiko tiko ena rua na tabacakacaka.

Ni oti mai na katakata e Aferika, keirau tekivu vosota yani qo na liliwa. Ena imatai ni vulaililiwa ni keirau veisiko tiko ena dua na ivavakoso ena ruku ni veiulunivanua na Alps, keirau moce ena dua na rumu e sega ni vakatakata, ena dela ni co madu. Dua na ka na batabata, keirau dara tu ga na neirau kote ni keirau moce. Ena bogi oya e mate voleka e kea e va na tinanitoa kei na rua na koli ena levu ni liliwa!

Oti au veiqaravi tale ga vakaivakatawa ni tikina. Keirau qaravi Itali taucoko ena gauna oya. Keirau lako vakalevu ena so na vanua me vakataki Calabria kei Sicily. Keirau vakayaloqaqataki ira na itabagone mera toso vakayalo, mera qase ni ivavakoso, mera ivakatawa dauveilakoyaki, se ra veiqaravi e Peceli.

E levu na ka keirau vulica vei ira na neirau itokani yalodina era qaravi Jiova mai vu ni lomadra. Keirau taleitaka na nodra itovo, me vaka na nodra dau yalodina tu ga vei Jiova, na nodra lomasoli, na nodra lomani ira na mataveitacini, na nodra yalorawarawa ni veisau, kei na nodra dau vakuai ira. Keirau dau tiko tale ga ena soqo ni vakamau ena Kingdom Hall. Era caka vakamau o ira na iVakadinadina era vakadonui vakalawa mera italatala, na ka a sega ni caka rawa ena vanua oya ena vica na yabaki sa oti. Era sega tale ni dau soqoni na mataveitacini ena nodra valenikuro na tacidra se ra dabe tu ga ena kau, me vaka era dau cakava mai Turin. Ia e levu na ivavakoso era marautaka tiko nodra vakayagataka na Kingdom Hall e dokai kina o Jiova. Sa oti vakadua na neimami dau soqovata tiko ena valeniyaloyalo e sega ni vinaka tu na kena ituvaki, ia keimami sa vakayagataka tiko qo na Assembly Hall lelevu. E marautaki dina ni sa sivia na 243,000 na iwiliwili ni dautukutuku. Ni keirau yaco yani e Itali, era se le 490 ga.

Keirau Vakatulewa Vinaka

Eso tale ga na ituvaki dredre keirau sotava, wili kina na vakanananu i vale kei na tauvimate. E dau vakanananu i vale o Fern ena gauna kece e raica kina na waitui. E tolu tale ga na veisele levu e caka vua. Kena imatai, oya na nona lai veivakavulici tiko ena iVolatabu qai suaki koya ena mataiva e dua na dauveitusaqati. Qori tale ga e vakasa kina e valenibula.

Eso tale ga na gauna keirau dau yalolailai, ia keirau ‘nuitaki Jiova’ ga me vaka e kaya na Lele i Jeremaia 3:​24 ni Kalou dau veivakacegui. Ena dua na gauna ni yalolailai sara tu ga o Fern, e taura e dua na ivola totoka e vola mai o Brother Nathan Knorr. E vola mai ni a sucu volekati Peceliema, e Pennsylvania, na vanua e tekivu painia kina o Ferne, e kila vinaka kina nira kaukaua ra qai yalodei na yalewa ni Necaladi era tiko e Pennsylvania. E dina o koya. E levu era dau vakayaloqaqataki keirau ena veiyabaki sa sivi, e levu tale ga na sala era cakava kina qori.

Ena ka dredre keirau sotava, keirau saga me keirau gumatua tiko ga ena cakacaka vakavunau. E vakatauvatana o Fern na neirau yalogu ina dua na waini ni Itali e kamica qai taliva, na Lambrusco, e veiwalitaka sara, “Me taliva tiko ga na nodaru yalogu.” Oti e sivia ni 40 na yabaki na neirau veiqaravi voli vakaivakatawa ni tabacakacaka kei na tikina, e dua tale na neirau itavi dokai me keirau sikova, keirau tuvanaka tale ga na iwasewase lalai kei na ivavakoso era sega ni vosa vakaItali. Na iwasewase qo era vunau vei ira mai Bangladesh, Jaina, Eritrea, Iciopea, Ghana, Idia, Nigeria, na Yatu Filipaini, Sri Lanka, kei na so tale na vanua. Ena sega ni rauta e dua na ivola na sala totoka keirau raica kina na kaukaua ni Kalou me veisautaka na nodra bula o ira era sa vakila na nona yalololoma.​​—Maika 7:​18, 19.

Keirau masulaka e veisiga me vakaukauataki keirau tiko ga vakayalo, vakayago tale ga o Jiova, me keirau tomana tiko ga na neirau cakacaka vakavunau. E vakaukauataki keirau na marau e solia na Turaga. E serau kina na matai keirau, e vakadeitaka tale ga ni keirau vakatulewa vinaka ena neirau bula ni keirau vakatetea na dina ena iVolatabu.​​—Efeso 3:7; Kolo. 1:​29.

[iVakamacala e ra]

[Chart/iYaloyalo ena tabana e 27-29]

(Raica tale na ivola)

O rau na noqu itubutubu e Rochester, Niu Yoka

1948

Ena ika12 ni kalasi e Kiliati mai South Lansing

1949

O yau kei Fern ni bera na neirau gole i Itali

Capri, e Itali

1952

Kei na so tale na daukaulotu e Turin kei Naples

1963

O Fern kei na so na nona vuli iVolatabu

“Me taliva tiko ga na nodaru yalogu”