iTalanoa ni Nona Bula

Marautaka Noqu Vakaitavi ena Vakavulici ni iVolatabu e Vuravura Raraba

TALANOATAKA O ANNA MATHEAKIS

Sa kama tiko na waqa. Kevaka ena dromu na waqa levu oqo, e 171 na mita na kena balavu, au na luvu kina. Au sasaga matua meu qalo ena wasawasa voravora oqo. Na sala duadua ga meu nawa tiko kina oya noqu kubeta matua toka na nona iqaloqalo e dua tale na marama. E dua ga na ka au a rawa ni cakava, oya noq u masuta na Kalou me solia vei au na kaukaua kei na yaloqaqa.

A YACO oqo ena 1971 ena gauna au a lesu tiko kina i Itali, na ikatolu ni noqu ilesilesi vakadaukaulotu. Au vakayalia kina e levu na ka au taukena. Ia, au sega ga ni vakayalia na ka e bibi​—na noqu bula, o ira na mataveitacini lotu Vakarisito dauloloma, kei na itavi dokai ni noqu qaravi Jiova. Ena noqu veiqaravi vakadaukaulotu, au sa lakova kina e tolu na vanua lelevu, na dromu ni waqa oqo e dua ga vei ira na veika au sotava ena noqu bula.

Au a sucu ena 1922. Keitou a tiko vakavuvale mai Rām Allāh, voleka ni 16 na kilomita ena vualiku kei Jerusalemi. Erau sucu ruarua ena yanuyanu o Kiriti na noqu itubutubu, ia a susugi o tamaqu mai Nasareci. Keitou le lima na gone, tolu na tagane, kei na rua na yalewa, au gone duadua. A tarai keitou sara vakaca na mate nei ganequ, e taravi koya e ulumatua, a luvu ena uciwai na Joritani ena gade vakoronivuli. Ni oti na leqa oqo, a sega ni via tiko tale e Rām Allāh o tinaqu, keitou qai toki sara i Aceni mai Kirisi, au sa yabaki tolu tiko kina.

Rogoca na Ka Dina ni iVolatabu na Neitou Vuvale

Ni oti ga vakalailai neitou tadu yani i Kirisi, o ganequ qase duadua, o Nikos, se yabaki 22 kina, a veitaratara kei ira na Gonevuli ni iVolatabu, era dau kilai kina na iVakadinadina i Jiova ena gauna oya. A marau vakalevu ni vulica na iVolatabu qai gumatua sara ena cakacaka vakavunau. E vakacudrui tamaqu sara ga, mani vakatalai koya tani. Ia, ena gauna e dau lako kina i Palesitaina o tamaqu, keitou dau tomani Nikos ina veisoqoni vakarisito o tinaqu, tuakaqu, vaka kina o yau. Au se nanuma tiko ga na nona marau o Nau ni vakamacalataka tiko na veika a rogoca ena veisoqoni oqori. Ia, vakalailai ga, a rawai koya na kenisa qai mate ni sa yabaki 42. Ena gauna dredre oya, a qaravi keitou vakavinaka o Ariadne na tuakaqu. Dina ni se gone, ia e vaka sara ga e tinaqu ena veiyabaki e muri.

E dau kauti au o tamaqu ina lotu Greek Orthodox e Aceni, ia ena gauna a leqa kina, sa dau vakavudua sara noqu lako. Me vaka niu sega ni raica kina na yalo ni qaravi Kalou, au mani muduka na lai lotu.

Ni oti nona leqa o Tata, au rawata sara e dua na cakacaka ena tabacakacaka ni ilavo. Ia, na ganequ o Nikos a cakacaka vakavunau vakatabakidua e Kirisi me vica vata na yabaki. Ena 1934 a toki i Saipurusi. Ena gauna oya, e se sega ni dua na iVakadinadina i Jiova e papitaiso me tiko ena yanuyanu oya, a itavi dokai gona vua me vakatetea na cakacaka vakavunau e kea. Na gauna erau sa vakamau oti kina kei Galatia, sa tekivu tomani koya tale ga o watina ena cakacaka vakaitalatala vakatabakidua.a A dau vakauta mai o Nikos na ivola kei na ivoladraudrau e yavutaki vakaivolatabu, ia keitou sega soti ni vakawilika. A tiko ga e Saipurusi o Nikos me yacova nona mate.

Saga me Noqu na Dina ni iVolatabu

Ena yabaki 1940, e dua na iVakadinadina gugumatua mai Aceni, o George Douras, e itokani tale ga i Nikos, a sikovi keitou mai qai sureti keitou me keitou lai veitomani kei na dua na ilawalawa lailai ena nona vale ena vuli iVolatabu. Keitou marautaka na ciqoma na nona veisureti. Sega ni bera na neitou sa wasea yani na ka keitou sa vulica tiko. E uqeti keirau sara ga vakaveitacini na ka keirau vulica tiko mai na iVolatabu, keirau yalataka sara neirau bula vei Jiova. A papitaiso o Ariadne ena 1942, au qai papitaiso ena 1943.

Ni mai cava na iKarua ni iValu Levu, a sureti keirau o Nikos me keirau lai vakaitikotiko e Saipurusi, keirau mani toki i Nicosia ena 1945. A duidui toka o Saipurusi vei Kirisi, ni a sega ni tusaqati kina na cakacaka vakavunau. Keitou sega wale ga ni cakacaka vakavunau e veivale keitou vunau tale ga ena salatu.

Ni oti e rua na yabaki, a gadrevi me lesu tale i Kirisi o Ariadne. A lai sotava e kea e dua na turaga e qaravi Jiova tale ga, nanuma kina o koya me sa na tiko ga e Aceni, e muri rau sa qai vakamau. Vakalailai ga oya sa kerekere mai o tuakaqu kei watina meu lesu yani i Kirisi, meu lai cakacaka vakatabakidua ena kena koroturaga. Me vaka ni noqu isausau tu na painia, au mani lesu tale i Aceni ni gadrevi sara kina vakalevu na veivuke.

Tadola e Levu na Katuba ni Cakacaka

Ena 1 Noveba, 1947, au tekivu cakacaka vakapainia kina, au vakayagataka e 150 na aua e veivula ena cakacaka vakavunau. E vanua levu dina na yalava ni ivavakoso, au dau taubale. Ia, au vakila e levu na veivakalougatataki. Era vesuki ira na iVakadinadina na ovisa ena gauna era cakacaka tiko kina vakavunau, se ena gauna era soqoni kina, sega ni dede au sa vesu tale ga.

Au beitaki niu veisautaka tiko na nodra lotu e so, oqo e cala bibi ena gauna oya. Au totogitaki meu vula rua ena valeniveivesu ni marama e Averof mai Aceni. A vesu tale tu ga kina e dua na marama iVakadinadina, keirau marautaka na veimaliwai vakarisito e bulabula qai veitaraicake dina ga ni keirau vesu tu. Niu suka mai valeniveivesu, au marau meu tomana tale na cakacaka vakapainia. Levu vei ira au vakavulica ena iVolatabu ena gauna oya era se dauveiqaravi yalodina tiko ga i Jiova, oqo e vakamarautaki au sara ga vakalevu.

Ena 1949, au a sureti meu lai vuli ena ika16 ni kalasi ni Watchtower Bible School of Gilead e Mereke, na vanua era vakavulici kina na dauveiqaravi vakatabakidua mera daukaulotu. Keitou marau vakaveiwekani ena itukutuku oqo. Au lalawataka meu tiko ena soqo cokovata ni veimatanitu ena korolevu o Niu Yoka ena vulaikatakata ni 1950, oti oya qai curu e Kiliati.

Niu yaco yani e Mereke, e soli vei au na itavi dokai meu lai sasamaki ena itikotiko liu ni iVakadinadina i Jiova ena korolevu o Niu Yoka. E dua na vanua savasava, totoka, qai veitaraicake, au qai maliwai ira na mataveitacini mamarau. Au na sega ni guilecava rawa na totoka ni ono na vula au tiko kina e kea. Oti oya, au curu sara ena Koronivuli o Kiliati, e totolo ga na lima na vula ni vuli lesoni kei na veivakavulici. Keimami raica na gonevuli na kena talei kei na totoka ni kilaka vakaivolatabu, keimami marautaka kina qai uqeti tale ga me keimami wasea yani na kilaka dina ena rawati kina na bula.

iMatai ni Noqu iLesilesi Vakadaukaulotu

Ena Koronivuli o Kiliati, a soli na galala vei ira na gonevuli mera digia na kedra isa mera cakacaka vata ena vanua era lesi kina. Keirau cakacaka vata kei Ruth Hemmig (sa o Bosshard nikua), e dua na marama gugumatua. Sega ni tukuni rawa na levu ni neirau marau ena gauna keirau lesi kina i Istanbul, mai Taki​—na vanua erau sota kina na sala mai Esia kei na sala i Urope! Keirau kila ni se sega ni vakadonui vakalawa na cakacaka ena vanua oqo, ia keirau sega ni vakabekataka ni na vukei keirau o Jiova.

E dua na korolevu totoka o Istanbul era tu kina na duikaikai. E levu ena vanua oqo na veimataqali ivoli kei ira na tamata era dau basa, veicurumaki ni icakacaka ni kakana mai na veiyasa i vuravura, na vale ni iyau maroroi totoka, veitikivi ni veivale rairai vinaka, kei na itikotiko era toka e batiniwai. O koya e bibi sara, keirau kunei ira na tamata lomadina era tu vakarau mera vulica na ka e baleta na Kalou. Era lewe ni ilawalawa lailai ni iVakadinadina e Istanbul o ira mai Armenia, Kirisi, kei ira na Jiu. Ia, era tiko tale ga kina e levu na duikaikai, qai yaga toka na noda kila vakalalai e vica na vosa, okati kina na vosa vakataki. Keirau marautaka sara ga na sotavi ira na tamata era duikaikai, ra qai taleitaka tale ga na ka dina. E levu vei ira oqori era se yalodina tiko ga vei Jiova.

Ka ni rarawa ni a sega ni rawa vei Ruth me vakavoutaka na nona ivolatara me tiko tale, sa dodonu ga kina me sa biubiu. Se tomana tiko ga nona veiqaravi vakatabakidua e Suwitisiladi. Dina ni sa dede sara na neirau veibiu, ia au se dau nanuma tiko ga nona dau veikauaitaki.

Toso ina Dua Tale na Vanua

Ena 1963 a sega ni rawa ni vakavoui na noqu ivolatara meu tiko e Taki. Ka mosimosi toka na noqu biuti ira tu mai na taciqu vakarisito, au a raica sara ga na nodra toso vakayalo e so ena gauna era sotava tiko kina na ituvaki dredre. Ni ratou via vakamarautaki au na wekaqu, eratou sauma na noqu ilakolako i Niu Yoka meu lai tiko ena dua na soqo ni tikina e caka e kea. Se sega kina niu se taura na noqu ilesilesi e tarava.

Ni oti na soqo ni tikina, au a lesi sara i Lima, mai Peru. Au biubiu mai Niu Yoka kei na dua na taciqu vakarisito me keirau veisa ena cakacaka, au gole vakadodonu sara ina noqu ilesilesi vou. Au vulica na vosa vakasipeni, qai vakaitikotiko ena vale ni daukaulotu e toka ena tabavale e cake ni valenivolavola ni tabana ni iVakadinadina i Jiova. E marautaki dina na cakacaka vakavunau e kea kei na noqu veikilai kei ira na mataveitacini.

Dua Tale na iLesilesi, Dua Tale na Vosa

Ni toso na gauna, eratou sa vakila na wekaqu mai Kirisi na bula vaqase kei na tautauvimate. Eratou sega ni vakaukauataki au meu tagutuva noqu veiqaravi vakatabakidua, meu lai qaravi iratou. Au vakasamataka vakavinaka,qai masulaka tale ga, au mani siqema kina ni na vinaka cake meu veiqaravi vakavoleka toka ga vei iratou noqu vuvale. Era duavata kina na veitacini era raica tiko na cakacaka ena valenivolavola ni tabana, au mani lesi kina i Itali. Eratou lomasoli na wekaqu me ratou sauma na noqu ilakolako. E qai laurai ni a gadrevi vakalevu na daukaulotu e Itali.

Se baci gadrevi tale meu vulica e dua na vosa vou​—na vosa vakaitali. E imatai ni noqu ilesilesi na korolevu o Foggia. E muri, au sa qai lesi i Naples, a gadrevi vakalevu kina na veivuke. Au a lesi ena yalava o Posilipo, e dua na vanua rairai vinaka e Naples. E kovuta e dua na yalava levu, qai dua ga na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou. Au marautaka vakalevu na cakacaka, qai vukei au o Jiova meu tekivutaka e levu na vuli iVolatabu. Ni toso na gauna, sa tauyavu e dua na ivavakoso levu ena yalava oya.

E dua vei ira na noqu vuli iVolatabu ena yalava oya e tina qai va na luvena. Eratou se iVakadinadina i Jiova tiko ga na marama oqo kei na rua na luvenayalewa. Au vuli tale ga kei na dua na veiwatini, a dua tiko na luvedrau yalewa lailai. Eratou toso vinaka kece vakayalo, ratou qai vakaraitaka nodratou yalayala ni ratou papitaiso. Ena gauna oqo sa vakawati kei na dua na dauveiqaravi yalodina i Jiova na luvedrau yalewa, rau qai gugumatua ena qaravi Kalou. Ena na gauna au vuli iVolatabu tiko kina kei na dua na vuvale levu, au kurabuitaka sara ga na kaukaua ni Vosa ni Kalou. Ni keitou wilika e vica na tikinivolatabu e vakaraitaka ni sega ni vakadonuya na Kalou na mataqali sokalou e vakayagataki kina na matakau, e sega tale ni qai wawa o tinadratou me oti na vuli. Ena gauna vata ga oya e kauta laivi kece na matakau e tu ena nodratou vale!

Leqa e Wasawasa

Ena gauna au dau veilakoyaki voli kina e Itali kei Kirisi, au dau vodo waqa tu ga. E dau totoka na sokowasa. Ia, e dua ga na soko ena vulaikatakata ni 1971, a duidui vakalailai. Au a lesu tale tiko i Itali ena waqa na Heleanna. Ena matakacaca ni 28 Okosita, a tekivu na kama ena valenikuro ni waqa. A tete totolo na kama vaka kina na nodra rere na pasidia. Era rebo na marama, ra tagi na gone, era kudru ra qai vosavosa tale ga na turaga. Era ciciva na pasidia na velovelo era vesu tu ena yasa ruarua ni waqa. Ia, a sega ni veirauti na iqaloqalo, qai sega ni cakacaka vinaka tu na misini e vakasobura na velovelo. A sega ni dua na noqu iqaloqalo, ia sa tubu totolo tiko na yameyame, e ka vakayalomatua ena gauna oya meu sa na lade ga i wai.

Ena gauna au sa tau kina e wai, au raica sara e dua na marama a dara tiko na iqaloqalo ni ciri volekati au mai. E kena irairai ni sega ni rawa ni qalo, au sa qai yaluma na ligana meu dreti koya tani mai na waqa sa lutudromu tiko. A voravora toka na wasawasa, qai tuburi au na wawale niu tovolea meu vude tiko ga. Dua na ituvaki leqataki sara oqo, ia au masuti Jiova tiko ga me solia vei au na yaloqaqa, oqo e vakaukauataki au. Au nanuma sara na kena kasa na waqa a vodo tiko kina na yapositolo o Paula.​—Cakacaka, wase 27.

Au kukube toka vei noqu itokani, dua na ka na noqu sasaga toka e wai ena loma ni va na aua, au qalo ena gauna e tu kina vei au na kaukaua qai kerea tiko na veivuke i Jiova. Ni toso na gauna, au raica sara e dua na waqa lailai ni gole tiko mai. Au vueti, ia a sa mate koto o noqu itokani. Ena gauna keimami yaco yani kina ina tauni o Bari, e Itali, au kau sara i valenibula meu lai qaravi kina vakavuniwai. E vica na siga noqu tiko e valenibula, qai levu na iVakadinadina era sikovi au, era vakarautaka ena yalololoma na ka kece au gadreva. E tarai ira sara ga na tiko ena vanua au curu tiko kina na loloma vakarisito era vakaraitaka na mataveitacini.b

Ena gauna au sa bula vinaka tale kina, au a lesi sara i Roma. A kerei meu cakacaka ena yalava ni bisinisi ena loma ni korolevu, ena veivuke i Jiova au cakacaka tiko kina ena lima na yabaki. E 20 na yabaki noqu marautaka na noqu cakacaka vakaitalatala e Itali, dua na ka na noqu taleitaki ira na kai Itali.

Lesu Tale ina Vanua Au Tekivu Kina

Toso na gauna, sa torosobu sara na ituvaki ni nodrau bula o Ariadne kei watina. Au raica niu rawa ni vukei rau kevaka au tiko voleka, meu bau rawa ni sauma lesu ena so na basogana na veika kece rau a cakava vakayalololoma vei au. Au luluvu dina niu sa biuti Itali. Ia, dua na ka na nodra veitokoni na mataveitacini era qarava tiko na cakacaka e kea. O koya gona, ena vulaikatakata ni 1985, au sa painia tale tiko e Aceni, na vanua au a tekivu veiqaravi kina vakatabakidua ena 1947.

Au vunau ena yalava ni ivavakoso au lewena, au qai kerea tale ga ina valenivolavola ni tabana ke rawa niu vunau ena yalava ni bisinisi ena loma ni korolevu. Tolu na yabaki na noqu cakava tiko oqo kei na dua na noqu itokani ena cakacaka vakapainia. Keirau vunau kina vei ira na sega ni dau kune vakalevu e vale.

Ni toso na gauna, au sa qai taleitaka ga vakalevu na veiqaravi, ia ena yasana adua sa malumu tiko mai na yagoqu. Ia sa mai leqa na noqu daku. O Ariadne na tuakaqu, a dau vaka voli na tinaqu, sa mataboko. Au a bulabula vinaka sara ena gauna au se cakacaka kina vakatabakidua. Ia ena dua na gauna tiko ga oqo, au lutu ena dua na ikabakaba qai ramusu na ligaqu i matau. Oti oya, au se baci lutu tale, qai ramusu na sui ni dibiqu. Au mani sele kina qai dua na gauna balavu noqu davo tu. Au sa sega ni rawa ni veilakoyaki. Au sa vakaititoko tiko, au qai lako ga e tuba ni dua e tomani au. Ia, au se solia tiko ga noqu vinaka taucoko ena cakacaka vakavunau, au nuitaka tu ni na vinaka tale na kequ ituvaki. Na noqu vakaitavi ena vakavulici ni iVolatabu, ena sala mada ga au bau rawata, e se noqu ivurevure tiko ga ni marau kei na lomavakacegu.

Dua na ka na vuabale ni noqu vakavinavinaka vei Jiova niu nanuma lesu na veiyabaki marautaki au a vakayagataka ena cakacaka vakaitalatala vakatabakidua. E vukei au vakalevu, qai vakarautaka na idusidusi yaga o Jiova kei na nona isoqosoqo laurai e vuravura, au rawa kina ni solia noqu vinaka kece meu qaravi koya kina ena noqu bula. Au gadreva tu mai vu ni lomaqu me solia vei au na kaukaua o Jiova meu tomana tiko noqu qaravi koya. Au marau ni bau dua noqu itavi lailai ena vakavulici ni iVolatabu e vuravura raraba ena nona veidusimaki.​—Malakai 3:​10.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 9]

O yau kei tuakaqu, o Ariadne, kei Michalis na watina, niu vakarau gole i Kiliati

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Au a lesi kei Ruth Hemmig i Istanbul, mai Taki

[iYaloyalo ena tabana e 11]

Ena itekitekivu ni 1970 e Itali

[iYaloyalo ena tabana e 12]

O yau kei na tuakaqu o Ariadne nikua