ITALANOA NI NONA BULA
Limasagavulu na Yabaki na Veiqaravi Vakatabakidua Volekata na Arctic Circle
“Ena rawarawa mo painia. Erau tiko ruarua ena dina na nomu itubutubu, erau rawa tale ga ni tokoni iko,” qori na ka keirau tukuna vua na neirau itokani e veiqaravi tiko vakatabakidua. E tukuna lesu mai o koya, “Raica! E dua kece ga na Tamada.” Na ka e tukuna oya e tiko kina e dua na lesoni bibi: Na Tamada vakalomalagi e dau karoni ira na nona dauveiqaravi qai vakaukauataki ira. Io, keirau vakadinadinataka sara ga qori ena ka keirau sotava ena neirau bula.
KEIRAU susu ena dua na vuvale dauteitei mai Northern Ostrobothnia, Finiladi, keitou le tini na veitacini. Keirau se gone sara ena gauna a cabolo kina na iKarua ni iValu Levu. E yawa mai vale na vanua e yaco tiko kina na ivalu, ia e tarai keirau sara ga na kena vakadomobula. Ena gauna a bomutaki kina e rua na siti voleka, o Oulu kei Kalajoki, keirau raica sara ga ni damudamu na maliwalala ena bogi. Erau dau tukuna na neitou itubutubu me keitou dau lai vuni ena gauna ga e vuka mai kina e dua na waqavukanivala. Koya gona, e tarai keirau sara ga na ka a tukuna na ganei keirau qase duadua o Tauno me baleta na vuravura parataisi ena kune kina na lewadodonu.
A vulica o Tauno na ka dina vakaivolatabu mai na nodra ivola na Gonevuli ni Vuli iVolatabu ni se qai yabaki 14. Ena gauna e tekivu kina na iKarua ni iValu Levu, a sega ni via curu ena mataivalu ena vuku ni nona lewaeloma e vakavulici vakaivolatabu, mani bala kina e valeniveivesu. A vakalolomataki sara ga e keri. Ia e sa qai dei ga na yalona me qaravi Jiova, qai gugumatua ena cakacaka vakaitalatala ena gauna sa sereki kina. E uqeti keirau sara ga na nona ivakaraitaki vinaka o Tauno me keirau gole ena nodra soqoni na iVakadinadina e dau caka tiko ena dua na koro voleka. Keirau dau gole tale ga ena soqo ni tikina, dina ni vinakati na sasaga me keirau maroroi ilavo me keirau gole rawa kina. Keirau dau cula na nodra isulu na tiko volekati keirau, dautei varasa, keirau dau beti berry tale ga. Ni levu na itavi me qaravi ena iteitei, levu na gauna keirau sega ni dau rawa ni lako vata kina ena soqo ni tikina.
Na ka dina keirau vulica me baleti Jiova kei na nona inaki e sa qai vakatitobutaka ga na neirau lomani koya, keirau mani nanuma me keirau yalataka na neirau bula vua. Keirau vakaraitaka na neirau yalayala qori ena neirau papitaiso ena 1947—Annikki ena yabaki 15, Aili ena yabaki 17. A papitaiso tale ga ena yabaki oya e dua na tuakai keirau o Saimi. Keirau vakavulici Linnea tale ga ena iVolatabu, e dua tale na tuakai keirau sa vakawati. Eratou qai iVakadinadina i Jiova tale ga vakavuvale. Ni keirau sa papitaiso oti, keirau lalawataka sara me keirau painia, qori neirau dau painia veivuke ena levu na gauna.
VEIQARAVI VAKATABAKIDUA
Ena 1955, keirau toki e Kemi, dua na siti yawa sara ena vualiku. Keirau cakacaka saumi ruarua, ia keirau se vinakata ga me keirau painia. Na leqa ga oya keirau na bula rawa vakacava. Keirau mani nanuma me keirau maroroi ilavo. Qori sara ga na gauna keitou veitalanoa kina kei na tacida yalewa painia sa cavuti mai cake. E vukei keirau qori me keirau raica ni noda qaravi Jiova vakatabakidua e sega ni vakatau ga ena noda iyau se nodra veitokoni na noda vuvale. Na ka e bibi duadua oya meda vakararavi vua na Tamada vakalomalagi.
Ena gauna qori, e veirauti na ilavo keirau sa maroroya me keirau bula toka kina me rua na vula. Ena vula gona o Me ni 1957, keirau vakatovolea tu ga na neirau biuta na ivola kerekere ni painia me rua na vula e Pello mai Lapland, e toka e ra na taoni qori qai toka e cake na Arctic Circle. Ni oti e rua na vula, e se vo vinaka tu ga na ilavo keirau maroroya tu, keirau mani biuta tale neirau ivola kerekere ni painia me rua tale na vula. Ni oti tale e rua na vula, e se vo tu ga na ilavo kece keirau maroroya tu. Keirau sa qai vakadeitaka e kea ni na karoni keirau o Jiova. E sa oti qo e 50 na yabaki na neirau painia, e se vo tu ga na ilavo keirau maroroya! Ni keirau rai lesu, e vaka ga e taura tiko na ligai keirau o Jiova qai tukuna tiko: “Kakua ni rere; ka’u na vukei iko.”—Aisea 41:13.
E sa oti qo e 50 na yabaki na neirau painia, e se vo tu ga na ilavo keirau maroroya!
Ena 1958, e vakatututaka vei keirau na ivakatawa ni tabacakacaka me keirau lai veiqaravi vakapainia lavotaki e Sodankylä, Lapland. Ena gauna ya, a se dua ga na tacida yalewa e iVakadinadina ena yasayasa qori. E vakasakiti na sala a vulica kina na ka dina. A gole tu na luvena tagane ena dua na nodra gade ni kalasi ina koroturaga kei Finiladi o Helsinki. Nira taubale voli na lewe ni kalasi ena loma ni siti, a solia sara e dua na tacida yalewa itabaqase Na Vale ni Vakatawa vei cauravou lailai a muri sara tiko mai, qai kerei gone me solia vei tinana. A cakava qori o gone, qai totolo ga na nona kila o tinana ni oya na ka dina.
E toka ena yasayasa oya e dua na vanua ni varo kau, keirau qai rede ena dua na rumu e toka e cake. E dau caka e keri na soqoni. Ni se qai tekivu na soqoni, erau dau tiko ga kina na tacida yalewa kei na luvena yalewa, kei keirau. Keitou dau wilika vata na ivola e vulici. E muri, a qai mai cakacaka ena vanua ni varo kau e dua na turaga sa vulica tiko mai na iVolatabu. Sa mai sosoqoni sara kei keitou na turaga oya kei na nona vuvale. Ni toso na gauna, a papitaiso na turaga oya kei na watina. Sa liutaka sara ga na tacida tagane qori na neitou soqoni. Eso tale ga na tagane era cakacaka tiko ena vanua ni varo kau era sa tekivu gole mai ena soqoni, ra ciqoma tale ga na ka dina vakaivolatabu. Ni oti e vica na yabaki, keimami sa lewe levu, sa tauyavu sara kina e dua na ivavakoso.
ITUVAKI DREDRE
Dua na ka e dau vakadredretaka na neirau cakacaka vakavunau, oya na yawa ni vanua. Ena vulaikatakata, keirau na taubale, vodo basikeli, keirau vodo waqa tale ga me keirau vunau kina vei ira ena neirau yalava. E yaga sara vakalevu vei keirau na basikeli. Keirau dau vakayagataka tale ga qori ni keirau gole ena soqo ni tikina, ni keirau lai sikovi rau tale ga na neirau itubutubu erau tiko sara mai vakayawa. Ena vulaililiwa, keirau na vodo basi ena mataka caca me keirau gole ena dua na koro, keirau qai taubale mai na dua na vale ina dua tale. Ni keirau cakacaka oti ena dua na koro, keirau taubale ina koro tarava. E dau vavaku na ucacevata qai sega ni dau kau tani mai gaunisala. Levu na gauna keirau muria na mawe ni qiqi e dreta na ose e laurai tu ena ucacevata. Eso na gauna na ucacevata e dau ubia na sala era sa muria oti eso, ni sa dau tekivu na vulaitubutubu e dau dredre na taubale ni sa dau malumu qai waicala na ucacevata.
Keirau vulica na vakaisulu katakata ena vuku ni batabata kei na kena dau lutu na ucacevata. Keirau dau dara na sitokini balavu e caka mai na vutinisipi qai rua se tolu na pea na sitokini leleka, kei na vava e sivia na noda qurulasawa na kena balavu. E levu na gauna e dau curuma na neirau vava na ucacevata. Ni keirau yaco yani ena dua na ikabakaba ni vale, keirau na luvata na neirau ivava qai kureitaka mai tuba na ucacevata. Na bele tale ga ni neirau kote balavu e dau suasua ena gauna keirau dau taubale kina. Ena gauna sa dau batabata kina vakalevu, e dau cevata na bele ni kote qai vaka tale na kaukamea mamare. E tukuna e dua na radinivale: “Dua na ka na levu ni nomudrau vakabauta, ni drau bolea mai na mataqali draki va qo.” Keirau taubaletaka e 11 na kilomita me keirau yacova na vale ya.
Ni sa rui yawa na vanua, keirau na moce ena nodra vale na lewenivanua ekea. Ni sa buto, keirau dau kerea me keirau moce ena dua na vanua. Era sega ni vale lelevu sara, ia era dau veikauaitaki ra qai dauloloma na lewenivanua. Era sega wale ga ni vakadonuya me keirau moce ena nodra vale, ia era dau vakarautaka tale ga na keirau kakana. E dau neirau imocemoce na kuli ni manumanu me vaka na reindeer, moose, se na bea. Eso na gauna e dau totoka sara na vanua keirau moce kina. Kena ivakaraitaki, dua na marama e vakavale levu a vakadonuya me keirau tiko ena dua na rumu ni vulagi ena tabavale e cake, e tu kina e dua na imocemoce totoka e ubi tu ena talitali vulavula. E levu na gauna keitou dau veivosakitaka na iVolatabu kei na itaukeinivale me yaco sara na bogilevu tutu. Ena dua tale na vale, erau moce na veiwatini ena dua na yasa ni rumu, keirau moce ena dua tale na yasana. Na neitou veitalanoa vakaivolatabu e dau yacova sara na mataka caca. E dau levu qai veitaravi na nodrau taro na veiwatini.
VUAVUAIVINAKA NA CAKACAKA VAKAITALATALA
E vanua lala o Lapland, ia e vanua rairai vinaka ni salavata kei na veisau ni draki. Ia vei keirau era totoka cake sara o ira era sa mai kilai Jiova. Eso keirau dau vunau vei ira era dau musu kau ra qai mai cakacaka ena vanua ni varokau e Lapland. Eso na gauna era na tu ena dua na rumu lailai e vica vata na tagane, oti me keirau qai curu tu yani o keirau na yalewa lalai qo. Era taleitaka na tagane momoqaqa qo mera rogoca na itukutuku mai na iVolatabu ra qai marautaka mera vakawilika na ivola.
E levu sara na veika totoka keirau sotava. Dua na siga, a totolo tiko ena lima na miniti na kaloko ena vanua ni wawa basi, keirau mani calata kina na basi. Keirau mani nanuma me keirau vodo ena dua tale na basi e gole ena dua tale na koro. Keirau se bera vakadua ni cakacaka ena yasayasa oya. Keirau sotava ena neirau imatai ni vale e dua na yalewa gone, a kaya, “Drau sa yaco mai, au waraki kemudrau sara tiko ga.” Keirau vuli iVolatabu tiko kei na tuakana, a kerei tuakana gona me keirau sikovi koya yani ena siga sara ga oya. Ia a sega ni tukuni vei keirau qori. A tekivu vuli iVolatabu sara, era vuli tale ga na wekana era tiko tikivi koya. Sega ni dede, keirau sa vakavulici ira kece ga vakadua, era tiko kina e rauta ni tinivakacaca. Tekivu mai na gauna qori, e levu vei ira na lewe ni vuvale qo era yaco mera iVakadinadina i Jiova.
Ena 1965, keirau sa lesi ena ivavakoso keirau sa lewena tiko qo, o Kuusamo, e toka e ra na vanua qo, e toka e cake na Arctic Circle. Ena gauna ya era se le vica ga na dautukutuku. Ni se qai tekivu, e via dredre toka vei keirau na yalava vou qo. Era dau lotu na tiko eke ra qai dau veivakaduiduitaki. Ia e levu era doka na iVolatabu, qo e dua na sala vinaka me tekivutaki kina na veivosaki. Keirau saga me keirau kilai ira na tamata, ni oti e rauta ni rua na yabaki, e sa rawarawa sara na kena tauyavutaki na vuli iVolatabu.
KEIRAU GUMATUA TIKO GA ENA CAKACAKA VAKAITALATALA
Nikua, sa sega vei keirau na kaukaua me keirau vunau kina ena dua na siga taucoko, ia voleka ni veisiga keirau vakaitavi ena cakacaka vakavunau. A taura o Aili ena 1987 na nona laiseni ni draiva ni yabaki 56, qori e vakarawarawataka na vakatetei ni itukutuku vinaka ena yalava levu keirau lesi kina. A uqeti koya kina o vugoi keirau. A yaga tale ga vei keirau na kena tara na Vale ni Soqoni vou, keirau qai toki ena vale e sema toka kina.
Na tubu keirau raica e vakamarautaki keirau vakalevu. Ena gauna keirau cakacaka vakavunau kina ena vualiku kei Finiladi, era lewe lailai ga na dautukutuku ena vanua vakaitamera ra qai veituyaki. Qo sa vica toka na ivavakoso era lewe ni dua na tabacakacaka. E levu na gauna ni keirau lako ena soqo cokovata, ena gole mai e dua me mai vakamacalataki koya qai taroga ke keirau kilai koya. Eso na gauna keirau a caka vuli iVolatabu ena nona vale ni se gone. Io, sa vua na sorenitei a kaburaki ena vica vata se sagavulu sara na yabaki sa oti.—1 Kor. 3:6.
Ena 2008 e sa 50 na yabaki na neirau painia lavotaki. Keirau vakavinavinakataki Jiova ni keirau rawa ni dau veivakauqeti me keirau vosota kina na cakava na nona cakacaka talei. E rawarawa ga na neirau bula, e sega tale ga ni dua na ka keirau lekata. (Same 23:1) E sega sara ga ni yaga na neirau tu vakasuka ena imatai ni gauna! E ka marautaki ni vakaukauataki keirau tiko ena gauna kece qo o Jiova, qori e salavata kei na nona yalayala ena Aisea 41:10: “Ka’u na vakaukauwataki iko; io, ka’u na vukei iko; io, ka’u na tokoni iko e na ligaqu i matau sa daudina.”