Étɛ́ un ka ɖó ná tuun dó azɔ nunu kpó sigáa kuláannɔ nunu kpó wú?

“Ðo fí e un nɔ nɔ é ɔ, ɖibla nyí mɛ e ma ko ɖó xwe 25 ǎ lɛ́ é bǐ wɛ ko nu azɔ alǒ sigáa kuláannɔ kpɔ́n.”—Julia.

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:

• Nǔ e a ɖó ná tuun é

• Nǔ e a sixú wa é

• Azɔ e nɔ nyí marijuana é ka lo?

• Nǔ e gbɛ̌ towe lɛ́ nɔ ɖɔ é

Nǔ e a ɖó ná tuun é

• Sigáa sixú hu we. Nǔɖé nɔ ɖo sigáa lɛ́ mɛ bo nɔ nyí nicotine; é nɔ zɔ́n bɔ è nɔ nyí kannumɔ nú sigáa nunu. Tutomɛ e nɔ ɖɔ nǔ dó lanmɛ ná nɔ ganjí wú ɖo États-Unis é ɖɔ ɖɔ “azɔ nyí ɖokpó ɖo nǔ tají ɖěɖěe è sixú nyi alɔ ná bɔ yě ka nɔ zɔ́n bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ nɔ yá wǔ jɛ azɔn bo nɔ lɛ́ yá wǔ kú lɛ́ é mɛ.”

  “Un nɔ w’azɔ̌ ɖo dotóoxwé ɖé bo nɔ zán macínu dó gbéjé wǔjɔnú agbaza tɔn lɛ́ kpɔ́n (échographiste), bɔ un ko mɔ ɖiɖe ɖěɖěe xlɛ́ lě do azɔ ko hɛn nǔ gblé dó azinzɔnnɔ lɛ́ sín agbaza wú sɔ lɛ́ é. Nǔ kwíji tobutóbú e nɔ xo kplé cí agbazakan azɔnutɔ́ lɛ́ tɔn lɛ́ mɛ lɛ́ é nɔ sɛ hǔn d’aga. Agbaza ce vɛ́ nú mì tawun, b’ɛ zɔ́n bɔ un ba ná nu azɔ ǎ.”—Theresa.

  A ka tuun a? Ajɔxanú 7000 mɔ̌ wɛ nɔ ɖo sigáa lɛ́ mɛ, bɔ gěgé ka nyí aɖǐnɔ. Xwe ɖokpó mɛ tɛgbɛ ɔ, gbɛtɔ́ lǐvi mɔ̌kpán wɛ azɔn e azɔ nɔ dó mɛ lɛ́ é nɔ hu.

• Sigáa kuláannɔ nunu nɔ zɔ́n bɔ nǔ aɖǐnɔ lɛ́ nɔ byɔ́ agbaza mɛtɔn mɛ. Sigáa kuláannɔ nunu nɔ d’akpa fíjó mɛtɔn wú bo nɔ lɛ́ hu mɛ. Gɔ́ ná ɔ, sigáa ɖě lɛ́ ɖɔhun ɔ, nicotine nɔ ɖo sigáa kuláannɔ lɛ́ gěgé mɛ. Wěma e ɖɔ sigáa kuláannɔ xó é ɖé ɖɔ ɖɔ ɖó nicotine nɔ zɔ́n bɔ sigáa nunu jíjódó nɔ vɛ́ wú tawun wútu ɔ, é sixú “wa nǔ dó taglo mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ tɔn wú bɔ yě ná húzú kannumɔ nú azɔ ɖěvo lɛ́.”

  “Sigáa kuláannɔ sín ajɔxanú ɖé lɛ́ nɔ víví bɔnwunbɔ́nwún kpó atín sínsɛ́n e nɔ nyí cerise é kpó ɖɔhun; yɔkpɔ́vú lɛ́ kpó mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ kpó ka nɔ gbo nǔ énɛ́ lɛ́ dó ǎ. Lěe yě nɔ cí ɖo ɖɛ̌ ta é zɔ́n bɔ yě nɔ lin ɖɔ yě kún nɔ hɛn nǔ gblé dó mɛ wú ó.”—Miranda.

  A ka tuun a? Azizɔ e nɔ tɔ́n sín sigáa kuláannɔ mɛ é nyí sin kpowun ǎ. Nǔ aɖǐnɔ syɛ́nsyɛ́n ɖé lɛ́ ɖ’é mɛ bo nɔ hun káká yi fíjó lɛ́ mɛ.

Nǔ e a sixú wa é

• Tuun xó nǔgbó lɛ́. Ma nɔ yí gbe nú nǔ e a se lɛ́ é bǐ kpowun ó; ɖi kpɔ́ndéwú ɔ, ɖɔ e mɛ lɛ́ nɔ ɖɔ ɖɔ sigáa kuláannɔ kún nɔ hɛn nǔ gblé dó mɛ wú ó, alǒ nunu tɔn nyí ali ɖagbe e nu è sixú ɖe linkpɔ́n ɖe é ɖokpó é ɔ, ma nɔ ɖi nǔ ná kpowun ó. Hwiɖésúnɔ ní ba dó nú nǔ, bo wá gbeta e nǔnywɛ́ kpé bo jínjɔ́n nǔ e nyí nǔgbó lɛ́ é jí é ɖé kɔn.

  Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Gbɛtɔ́ e ayivɔ vún ɔ nɔ ɖi nǔ nú nǔ e è ɖɔ n’i lɛ́ bǐ; mɛ e ayi tɔn ka ɖo te ɔ nɔ lin tamɛ cóbó nɔ wa nǔ.”—Nǔnywɛ́xó 14:15.

  “Ényí a lin tamɛ dó nǔ nyanya e azɔ nunu kpó sigáa kuláannɔ nunu kpó nɔ ji lɛ́ é jí ɔ, a ná mɔ ɖɔ nǔ e ɖo glɔ̌ fínɛ́ é syɛ́n tawun hú ɖɔ e mɛ nukúnɖéjí lɛ́ kpó gbɛ̌ towe lɛ́ kpó nɔ ɖɔ ɖɔ é nɔ ɖe ayi ɖ’ayǐ nú mɛ enyíi é.”—Evan.

  Lin tamɛ d’é jí: Mɛ wínnyáwínnyá ɖěɖěe nɔ nu azɔ alǒ sigáa kuláannɔ lɛ́ é ka nɔ ɖó awǎjijɛ hú gǎn a? Yě ka nɔ ɖo gbesisɔmɛ hú gǎn bo ná ɖí xwi xá gbɛ mɛ tagba lɛ́ ɖo égbé kpó sɔgúdo kpó a? Alǒ nǔkún e ná dɔn tagba gěgé wá nú yě lɛ́ é dó wɛ yě ɖe a?

• Ba ali e nu a ná ɖí xwi xá linkpɔ́n ɖe b’ɛ ná hɛn le wá nú we lɛ́ é. Ali ɖagbe e nu a ná ɖe linkpɔ́n ɖe lɛ́ é wɛ nyí nǔ e ná wa ɖagbe nú lanmɛ towe lɛ́ é wiwa, ɖi lanmɛ bibakpɔ́n, nǔxixa, alǒ hwenu ɖagbe zínzán ɖó kpɔ́ xá xɔ́ntɔn ɖěɖěe ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú we lɛ́ é. Ðó a ɖó nǔ ɖagbe gěgé bo ná sɔ́ ayi ɖ’é jí wútu ɔ, azɔ nunu ná jló we a.

  Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Linkpɔ́n ɖo ayi mɛ nú mɛ ɔ, kanmɛ nɔ gbɔjɔ́ mɛ; è ka ɖɔ xó ɖagbe nú mɛ ɔ, wǔ nɔ yá mɛ.”—Nǔnywɛ́xó 12:25.

  “Mɛ lɛ́ nɔ lin ɖɔ azɔ nunu kpó sigáa kuláannɔ nunu kpó nɔ ɖe linkpɔ́n. Amɔ̌, nǔ ɖagbe hú gǎn e nǔ énɛ́ lɛ́ sixú wa é jɛ́n nyí ɖɔ yě ná bló bɔ a ná mɔ hwiɖée mɛ nú táan kléwún ɖé bo ka ná hɛn nǔ gblé dó wǔ we dó nǔjɔnǔ mɛ nú gbɛzán towe e kpo é bǐ. Nǔ e è sixú wa dó ɖí xwi xá linkpɔ́n lɛ́ é ɖagbe hú gǎn ɖěvo lɛ́ ɖe.”—Angela.

  Lin tamɛ d’é jí: Ali tɛ́ lɛ́ nu mɔ̌ a ka sixú ɖí xwi xá linkpɔ́n ɖe ganjí? Nú a ɖó hudó alɔdó tɔn hǔn, kpɔ́n “Nǔ e mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ nɔ kanbyɔ́ lɛ́ é” sín xóta “Comment faire face à l’inquiétude ?”

• Sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ bá gbí dɔn ɖo kɔgbídínúmɛ hǎgbɛ́ lɛ́ tɔn nukɔn. Wěmaxɔmɛvígbɛ́ towe lɛ́ alǒ nǔ e a tlɛ nɔ dó ɖe ayi ɖ’ayǐ ná lɛ́ é sixú gbídí kɔ nú we. Hwɛhwɛ ɔ, fímu lɛ́, nǔ e nɔ dín ɖo telée lɛ́ é kpó tɛn Ɛntɛnɛ́ti tɔn e jí è nɔ zun xɔ́ntɔn ɖe lɛ́ é kpó nɔ xlɛ́ ɖɔ azɔ nunu kpó sigáa kuláannɔ nunu kpó cí nǔ e nyɔ́ bo nɔ ɖe ayi ɖ’ayǐ nú mɛ lɛ́ é ɖɔhun.

  Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mɛ e zin lɛ́ é . . . kplɔ́n nǔwúkpíkpé [nukúnnúmɔjɛnǔmɛ tɔn yětɔn], bónú é ná nɔ tuun nǔ ɖagbe ɖó vo nú nǔ nyanya.”—Eblée lɛ́ 5:14.

  “Hwenu e un ɖo wěmaxɔmɛ yi wɛ é ɔ, hǎgbɛ́ ce lɛ́ gěgé nɔ ɖó sísí nú mì, ɖó azɔ alǒ sigáa kuláannɔ e un ma nɔ nu ǎ é wú. Ée un tínmɛ nú yě nyi wɛn ɖɔ un kún ná nu azɔ alǒ sigáa kuláannɔ ó é ɔ, yě tlɛ jɛ hun dó jǐ ce. Énɛ́ wú ɔ, é sixú kpácá we, amɔ̌, gbeta e kɔn a wá é ɖiɖɔ sixú nya xɛ ɖo jǐ towe.”—Anna.

  Lin tamɛ d’é jí: A ka kpé wú bá gbí dɔn ɖo kɔgbídínúmɛ hǎgbɛ́ lɛ́ tɔn nukɔn a? A sixú ná kpɔ́ndéwú ɖěɖěe mɛ a ko wa mɔ̌ ɖe lɛ́ é tɔn ɖé lɛ́ a? Nú a ɖó hudó alɔdó tɔn ɖo akpá énɛ́ xwé hǔn, kpɔ́n gbǎví “Contre la pression du groupe” ɖo wěma Les jeunes s’interrogent — Réponses pratiques, volume 2 sín wěmata 15​gɔ́ ɔ mɛ.

• Nɔ acéjí dó cyán xɔ́ntɔn towe lɛ́. Azɔ alǒ sigáa kuláannɔ nunu ná nɔ jló we ǎ, ényí xɔ́ntɔn towe lɛ́ nɔ ɖó linlin ɖokpó ɔ xá we dó nǔwalɔ énɛ́ lɛ́ wú ɔ nɛ́.

  Nǔgbódodó Biblu tɔn: “A dó nǔnywɛ́tɔ́ há ɔ, a ná húzú nǔnywɛ́tɔ́; a ka dó xlonɔ há ɔ, a ná wa nǔ dó hwiɖée wú.”—Nǔnywɛ́xó 13:20.

  “Ényí è zun xɔ́ntɔn xá mɛ ɖěɖěe nɔ ɖu ɖo yěɖée jí bo nɔ lɛ́ nɔ gbejí lɛ́ é ɔ, é nɔ d’alɔ mɛ tawun. Nú a mɔ lěe nǔ lɛ́ ɖo yiyi wɛ ganjí nú yě gbɔn é ɔ, akpakpa ná sɔ́ we bɔ a ná ba ná cí yěɖɔhun.”—Calvin.

  Lin tamɛ d’é jí: Xɔ́ntɔn vívɛ́ towe lɛ́ ka nɔ nɔ gǔdo nú kán e a kán ɖ’é jí bo ná zán gbɛ mímɛ́, gbɛ ɖagbe é a, alǒ yě nɔ ba ná vɔ́ da ná?

Azɔ e nɔ nyí marijuana é ka lo?

Mɛ gěgé nɔ ɖɔ ɖɔ marijuana kún nɔ hɛn nǔ gblé dó mɛ wú ó. Adingban ka wɛ!

• Mɛ wínnyáwínnyá ɖěɖěe nɔ nu marijuana lɛ́ é nɔ wá nyí kannumɔ ná. Dobanúnǔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ marijuana nunu sixú d’akpa fɔn mɛtɔn wú káká sɔ́yi, bo sixú zɔ́n bɔ è sɔ́ ná bí ǎ.

• Sɔgbe kpó azɔ̌xwé États-Unis tɔn Substance Abuse and Mental Health Services Administration kpó ɔ, “dobanúnǔ xlɛ́ ɖɔ tagba nɔ yá wǔ tɔ́n ɖo mɛ ɖěɖěe nɔ nu marijuana lɛ́ é kpó xwédo yětɔn lɛ́ kpó, kpódó xɔ́ntɔn yětɔn lɛ́ kpán tɛ́ntin, yě nɔ w’azɔ̌ ɖo wěmaxɔmɛ ǎ, azɔ̌ e yě nɔ wa lɛ́ é nɔ kpa yě mɔ̌ ǎ, lobɔ gbɛ ɔ nɔ jɛmɛ nú yě ǎ.”

  “Un ba ná nu marijuana ɖó un jló ná ɖe ta sín linkpɔ́n ce mɛ wútu. Amɔ̌, ée un lin tamɛ dó kannumɔ e un sixú wá nyí ná é, akwɛ́ e é ná ɖu nú mì é kpó nǔ e é ná wa dó lanmɛ ce wú é kpó jí é ɔ, un wá mɔ ɖɔ marijuana nunu ná bló bɔ linkpɔ́n ce ná lɛ́ syɛ́n d’é jí.”—Judah.