Lěe ahwan kpó hunnyahunnya lɛ́ kpó nɔ wa nǔ dó mǐ bǐ wú gbɔn é
“Hunnyahunnya syɛ́nsyɛ́n e ɖí xwi xá wɛ gbɛ ɔ ɖe lɛ́ é sín kɛ́n ko yi aga bǐ sín Wɛ̌kɛ́hwan wegɔ́ ɔ hwenu, bɔ gbɛtɔ́ lǐva we, énɛ́ wɛ nyí ɛnɛvlɔ́ɖó gbɛtɔ́ e ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é tɔn nɔ nɔ fí énɛ́ lɛ́ e hunnyahunnya mɔ̌hun ko hɛn nǔ gblé ɖe lɛ́ é.”
Vice-Secrétaire générale de l’Organisation des Nations Unies Amina J. Mohammed, 26 janvier 2023.
Ahwan kpó hunnyahunnya kpó sixú bɛ́ ɖo ajijimɛ ɖo fí e è ma ɖó nukún tɔn ɖe ǎ é. Mɛ ɖěɖěe ma tlɛ nɔ nɔ fí e fun ahwan ɖe wɛ è ɖe lɛ́ é ǎ é lɔ sixú se xɔxɔ tɔn. Gɔ́ ná ɔ, ényí ahwan ɔ fó gúdo ɔ, nǔ nyanya e é dɔn kɔn nyi ayǐ lɛ́ é sixú nɔ ayǐ nú hwenu línlín. Mǐ ní kpɔ́n kpɔ́ndéwú ɖé lɛ́:
Nǔɖuɖu hwedó mɛ. Tutomɛ gbɛ ɔ tɔn éé nɔ ɖɔ nǔ dó nǔɖuɖu nu é ɖɔ ɖɔ “hunnyahunnya kpo ɖo nǔ ɖaxó hú gǎn é nɔ dɔn adɔ wá é nyí wɛ. Mɛ ɖěɖěe adɔ ɖo ya dó ná wɛ ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é 70 ɖo kanweko jí nɔ nɔ fí ɖěɖěe ahwan kpó dǎkaxixo kpó hɛn nǔ gblé ɖe lɛ́ é.”
Ahwan nɔ dó azɔn mɛ ɖo agbaza kpó taglo kpó mɛ. Ényí è mɔ ɖɔ ahwan ɖo nǎ tɔ́n wɛ ɖo xá ɖé mɛ ɔ, mɛ e ɖo xá ɔ mɛ lɛ́ é sixú ɖo síjá jí, bɔ ado ná lɛ́ hu yě zɛ xwé wú. Mɛ ɖěɖěe nɔ nɔ fí e ahwan ɖo nǔ gba ɖe wɛ lɛ́ é nɔ se wǔvɛ́ ɖo agbaza lixo kɛ́ɖɛ́ kpowun ǎ, loɔ, é nɔ lɛ́ dó taglomɛzɔn yě. Gɔ́ ná ɔ, é blá wǔ ɖɔ hwɛhwɛ ɔ, yě nɔ sixú mɔ alɔdó dotóoxwé tɔn e sín hudó yě ɖó lɛ́ é ǎ.
Tɛnsisɛ gǎnnugǎnnu. Sɔgbe xá nǔ e Gbɛ̌ kplékplé akɔta lɛ́ tɔn sín azɔ̌xɔsá e nɔ kpé nukún dó bibɛtɛnbatɔ́ lɛ́ wú é ɖɔ é ɔ, sín septembre 2023 ɔ, gbɛtɔ́ lǐvi 114 jɛjí wɛ ko hɔn sín xwé yětɔn lɛ́ gbe gǎnnugǎnnu gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ. Ahwan kpó hunnyahunnya syɛ́nsyɛ́n kpó wɛ nyí nǔ tají e wú nǔ mɔ̌hun sín é.
Akwɛ́yózo. Hwɛhwɛ ɔ, ahwan lɛ́ nɔ dɔn akwɛ́yózo wá, ɖi kpɔ́ndéwú ɔ, nǔ lɛ́ sixú v’axi tawun hú lěe yě ko ɖe gbɔn ɖ’ayǐ é. Ényí è ma zán nǔɖókan acɛkpikpa ɔ tɔn lɛ́ dó lanmɛ ná nɔ ganjí kpó wěma kplɔ́nkplɔ́n kpó mɛ ǎ, bo zán dó ahwanfunfun mɛ ɔ, yě sixú se wǔvɛ́. Gɔ́ ná ɔ, nǔ e ahwan ko vívá lɛ́ é vívɔ́ blóɖó nɔ ɖu akwɛ́ gěgé.
Ahwan nɔ wa nǔ dó ayǐkúngban ɔ wú. Mɛ lɛ́ nɔ se wǔvɛ́ hwenu e è tuun ganjí bo hɛn ayǐdɔkun e kanmɛ yě gán jɛ lɛ́ é gblé é. Sin kwíjikwíji, jɔhɔn blíblí kpó ayǐkúngban e è hɛn gblé é kpó sixú dɔn azɔn e ná nɔ ayǐ nú hwenu línlín lɛ́ é nyi ayǐ. Gɔ́ ná ɔ, ahwan ɔ ná bo tlɛ ko fó ɔ, awǒvinú e ahwanfunnú e ɖo ayǐkúngban ɔ lanmɛ lɛ́ é nɔ dɔn kɔn nyi ayǐ lɛ́ é nɔ nɔ ayǐ nú hwenu línlín.
É ɖo wɛn ɖɔ ahwan nɔ hɛn nǔ gblé bo nɔ lɛ́ ɖu akwɛ́ tawun.