Étɛ́ Biblu ka ɖɔ dó ahwan e nɔ vívá nǔ é wú?

Ðó acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n hú gǎn ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é kpo ɖo ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ lɛ́ é bló kɔn nyi kpɔ́ wɛ wútu ɔ, ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ɖo lɛ̌ lɛ́ dó gbɛ ɔ wɛ. É sɔgbe ɖɔ ado ní hu mɛ lɛ́ ɖɔ ɖó kɛ́n ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ bo tíin lɛ́ é tɔn ɖo jijɛjí wɛ wútu ɔ, mɔ̌ wɛ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ɖo lɛ̌ lɛ́ dó gbɛ ɔ wɛ sɔ. Mɛ lɛ́ tlɛ nɔ ɖi xɛsi ɖɔ ényí to ɖé zán bɔ̌nbu kpɛví e nɔ vívá nǔ é ɖokpó kpowun ɔ, é ná hun nǔ sín ahwan e ná vívá gbɛ e mɛ mǐ ɖe é nu. Lěe Bulletin of the Atomic Scientists ɖɔ gbɔn é ɔ, mǐ ɖo gbɛ nɔ wɛ ɖo “hwenu e ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é sixú bɛ́ hweɖébǔnu é ɖé.”

É ka sixú wá jɛ bɔ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ná bɛ́ a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, planɛ́ti mǐtɔn ka ná gán ɖ’é mɛ a? Gɔ́ ná ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixú ɖí xwi xá ado e nɔ hu mǐ dó ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé wú gbɔn? Étɛ́ Biblu ka ɖɔ?

Ðo xóta élɔ́ mɛ

• Biblu ka ko ɖɔ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé xó a?

• Mawu ka ná lɔn bɔ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ná gba nǔ a?

• Planɛ́ti mǐtɔn e nyí ayǐkúngban ɔ é ka ná gán ɖ’é mɛ a?

• Nɛ̌ a ka sixú ɖí xwi xá ado e nɔ hu we dó ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é wú gbɔn?

• Biblu ka ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Aamagedɔ́ni ná nyí ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé wɛ a?

• Étɛ́ Biblu ka ɖɔ dó ahwan wú?

• Ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé wɛ wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ka dó gesí a?

Biblu ka ko ɖɔ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé xó a?

Biblu dó gesí ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé lě ǎ. Amɔ̌, nǔwalɔ gɔ́ nú nǔ e ɖo jijɛ wɛ bɔ Biblu ɖɔ xó yětɔn ɖ’ayǐ lɛ́ é kpó wú wɛ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ɖo lɛ̌ lɛ́ dó gbɛ ɔ wɛ.

Sɔ́ nǔ e xó è ɖɔ ɖo wěmafɔ élɔ́ lɛ́ mɛ lɛ́ é jlɛ́ dó nǔ ɖěɖěe ɖo jijɛ wɛ ɖo gbɛ ɔ mɛ ɖo égbé lɛ́ é wú:

Wěmafɔ Biblu tɔn lɛ́: Ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ kanbyɔ́ ɖɔ: “Ðɔ nú mǐ, hwetɛ́nu nǔ énɛ́ lɛ́ ka ná jɛ? Étɛ́ ka ná nyí wuntun fí ɖiɖe towe kpó azǎn gǔdo gúdo tɔn gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́ kpó tɔn?” Jezu ka yí gbe ɖɔ: “Ðó akɔta ɖě ná tɔ́n ahwan ɖě, bɔ axɔ́súɖuto ɖě ná tɔ́n ahwan ɖě.”—Matíe 24:3, 7.

Nǔ e ɖo jijɛ wɛ ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é: Hwɛhwɛ wɛ ahwan nɔ ba jǒnɔ to lɛ́, káká jɛ to ɖěɖěe ɖó ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ lɛ́ é, alǒ to ɖěɖěe sixú bló ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ lɛ́ é jí.

“Ðo xwe gǔdo gúdo tɔn élɔ́ lɛ́ mɛ ɔ, gbɛ ɔ fɔ́n bo ɖo nylǎnylá d’é jí wɛ, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ ahwan fɔ́n bo ɖo gbigbakpé wɛ hú gǎn.”—The Armed Conflict Location & Event Data Project.

Wěmafɔ Biblu tɔn: “Hwenu e nǔ lɛ́ bǐ ná ɖo nǎ fó wɛ ɔ, axɔ́sú Tofɔligbé tɔn ɔ ná lɛ́ jɛ kɛnfɔ ɖe xá axɔ́sú Totaligbé tɔn ɔ jí.”—Daniyɛ́li 11:40.

Nǔ e ɖo jijɛ wɛ ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é: To e nɔ tɔ́n ahwan yěɖée lɛ́ é gɔ́ nú mɛ e ɖo yě jí lɛ́ é nɔ ɖo gǎ dó gɔ mɛ wɛ, alǒ nɔ ɖo kɛnfɔ ɖe xá yěɖée lɛ́ wɛ bá dó nyí nǔsúɖaxó lěe Biblu ko ɖ’ayǐ gbɔn é. Nǔgbó wɛ ɖɔ yě ko zán ahwanfunnú e ná vívá nǔ bo ɖ’agbɔ̌n tawun ɖo égbé lɛ́ é dó tɔ́n ahwan yěɖée lě tlɔlɔ ǎ có, yě kpo ɖo ahwanfunnú mɔ̌ ɖɔhun e ɖ’agbɔ̌n hú gǎn tawun lɛ́ é bló wɛ.

“Ðo xwe wǒ e wá yi lɛ́ é mɛ ɔ, ahwan e tíin ɖo to lɛ́ tɛ́ntin é sukpɔ́ tawun, lobɔ acɛkpikpa e ɖ’agbɔ̌n tawun lɛ́ é nɔ nɔ gǔdo nú to e tɔ́n ahwan yěɖée lɛ́ é.”—The Uppsala Conflict Data Program.

Wěmafɔ Biblu tɔn lɛ́: “Ðo azǎn gǔdo gúdo tɔn lɛ́ mɛ ɔ, hwenu e syɛ́n bo vɛ́ wǔ bɔ è ná ɖí xwi xá lɛ́ é ná tíin. Ðó gbɛtɔ́ lɛ́ . . . ná nɔ ba ná ɖó gbe kpɔ́ ǎ, yě ná nɔ dó ji mɛ, yě ná nɔ ɖu ɖo yěɖée jí ǎ.”—2 Timɔtée 3:1-3.

Nǔ e ɖo jijɛ wɛ ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é: Lěe é nɔ nyí gbɔn nú mɛ gěgé ɖo égbé é ɔ, gǎn gbɛ ɔ tɔn lɛ́ nɔ ɖó gbe kpɔ́ hwɛhwɛ ǎ. Fífá mɛ wɛ yě ɖó ná ko ɖe ɖɛ gbemanɔkpɔ́ yětɔn lɛ́ ɖe, amɔ̌, adǎngblɔ́nnúmɛ kpó zǐngídi kpó wɛ yě nɔ dɔn nyi ayǐ bá ɖe ɖɛ ná. Nǔwiwa mɔ̌hun lɛ́ zɔ́n bɔ ahwan e ná vívá nǔ é ɖo lɛ̌ lɛ́ dó mǐ wɛ hú gǎn.

“Ðó yě ma ba ali e nu yě ná w’azɔ̌ ɖó kpɔ́ xá yěɖée lɛ́ ɖe ganjí é ǎ wútu ɔ, hunnyahunnya lɛ́ ná lɛ́ dɔn kú wá hú gǎn.”—S. Saran kpó J. Harman kpó, World Economic Forum.

Mawu ka ná lɔn bɔ ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé ná gba nǔ a?

Biblu ɖɔ ǎ. Nǔ e é ɖɔ é wɛ nyí ɖɔ “nǔ e ná dó xɛsi [mɛ] lɛ́ é,” alǒ nǔ e ná ɖó adohu adohu nú mɛ lɛ́ é ná jɛ ɖo hwe mǐtɔn nu. (Luki 21:11) Kpɔ́ndéwú nǔ énɛ́ lɛ́ tɔn ɖě wɛ nyí bɔ̌nbu e nɔ gbídí nǔ bɔ è da ɖo Wɛ̌kɛ́hwan wegɔ́ ɔ hwenu lɛ́ é. Biblu tínmɛ nǔ e wú Mawu tin bɔ ahwan dó tíin é. Bo ná dó kplɔ́n nǔ d’é jí hǔn, kpɔ́n video Étɛ́wú Mawu ka tin bɔ wǔvɛ́ mimɔ ɖe?

Planɛ́ti mǐtɔn e nyí ayǐkúngban ɔ é ka ná gán ɖ’é mɛ a?

Ganjí. Ényí gbɛtɔ́ ná bo tlɛ lɛ́ zán ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ lɛ́ é ɔ, Mawu ná lɔn bɔ ninɔmɛ ɔ ná vántán káká bɔ è ná sú gbɛ ɔ bǐ sín kún dó gbeɖé ǎ. Biblu ɖɔ ɖɔ é kún nyí nǔ nyanya e ɖo lɛ̌ lɛ́ dó planɛ́ti mǐtɔn e nyí ayǐkúngban ɔ é kɛ́ɖɛ́ wɛ é ná xo zlɛ́ ó, loɔ, gbɛtɔ́ lɛ́ ná nɔ jí káká sɔ́yi.

Mɛɖé lɛ́ lin ɖɔ ɖo sɔgúdo ɔ, mɛ kpɛɛ e ɖo xwi ɖí wɛ bá nɔ gbɛ ɖo wɛ̌kɛ́ e é sín ahwan e nɔ vívá nǔ lɛ́ é wú bɔ é gblé bǐ é mɛ é kɛ́ɖɛ́ jɛ́n ná nɔ ayǐkúngban ɔ jí. Amɔ̌, Biblu ɖe xlɛ́ ɖɔ nǔ e ahwan hɛn gblé dó ayǐkúngban ɔ wú é bǐ wɛ è ná bló ɖó.

Gbɛɖótɔ́ mǐtɔn bló ayǐkúngban ɔ bɔ é ɖó nǔwúkpíkpé jí wǔ ɖé, bo hɛn ɔ, é ná vɔ́ éɖée jlá ɖó. Gɔ́ ná ɔ, mǐ lɛ́ tuun ɖɔ Mawu ná zán hlɔ̌nhlɔ́n tɔn dó jlá ayǐkúngban ɔ ɖó, bɔ é ná nyí xwé ɖaaɖagbe ɖé nú gbɛtɔ́ lɛ́ káká sɔ́yi.—Ðɛhan 37:11, 29; Nǔɖexlɛ́mɛ 21:5.

Nɛ̌ a ka sixú ɖí xwi xá ado e nɔ hu we dó ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é wú gbɔn?

Mɛɖé lɛ́ tíin bɔ ado wɛ nɔ hu yě dó ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é kpó nǔ e é ná wa dó yě wú lɛ́ é kpó wú. Akpá Biblu tɔn lɛ́ kpó wěɖexámɛ tɔn lɛ́ kpó sixú d’alɔ mɛ ɖěɖěe wú é wa nǔ dó lɛ́ é bɔ xɛsi yětɔn ná ɖe kpo. Gbɔn nɛ̌ é?

Biblu tínmɛ nukúnɖíɖó sɔgúdo tɔn ɖaaɖagbe e tíin nú ayǐkúngban ɔ kpó mɛ e ɖ’é jí lɛ́ é kpó é. Nǔkplɔ́nkplɔ́n dó nukúnɖíɖó énɛ́ wú sixú cí “gandótɔnu ɖɔhun nú gbɛ mǐtɔn,” bo ná zɔ́n bɔ ado sɔ́ ná nɔ hu mǐ dín ǎ. (Eblée lɛ́ 6:19, tínmɛ e ɖo do é) Mǐ sixú lɛ́ bló bɔ adohu adohu mǐtɔn ná ɖe kpo gbɔn ayi sísɔ́ ɖó azǎn ɖokpó ɖokpó jí gblamɛ, bɔ é ná nyí ɖó nǔ e sixú wá jɛ ɖo sɔgúdo lɛ́ é jí ǎ. Lěe Jezu ɖɔ gbɔn é ɔ, “azǎn ɖokpó ɖokpó wɛ ɖó tagba éɖésúnɔ tɔn lɛ́.”—Matíe 6:34.

É ɖo tají ɖɔ mǐ mɛ bǐ ní kpé nukún dó mǐɖée lɛ́ wú, énɛ́ ná zɔ́n bɔ mǐ sixú lin tamɛ ganjí, bɔ ayi mǐtɔn mɛ ná fá. Mǐ sixú wa mɔ̌ gbɔn alɔ nyinyi nú nǔ e mǐ nɔ xa, kpɔ́n, alǒ se bɔ yě nɔ zɔ́n bɔ ado nɔ hu mǐ lɛ́ é gblamɛ, ɖi xóɖɔɖókpɔ́ lɛ́, nǔ e è lin ɖɔ é ná wá jɛ lɛ́ é kpó linlin vovo e mɛ lɛ́ nɔ ɖó dó nǔ gǔdo gúdo tɔn e ɖe tɔ́n wɛ è ɖe ɖo ahwanfunnú e nɔ vívá nǔ lɛ́ é kpáxwé é. Énɛ́ sín tínmɛ wɛ nyí ɖɔ mǐ ná wɔn ya nú nǔ e ɖo jijɛ wɛ lɛ́ é ǎ. Loɔ, mǐ ná wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ bá ɖó ado e nɔ hu mǐ ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe dó nǔ ɖěɖěe jí mǐ ma sixú ɖó acɛ dó ǎ, lobɔ yě ma sixú ɖo ná jɛ wɛ gbeɖé ǎ lɛ́ é te.

Nǎ agbɔ̌n hwiɖée, bo ma sɔ́ nɔ lin tamɛ dó wɛn nyanya lɛ́ jí ɖě ó, é nyɔ́ wa hǔn, nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ ɖagbe lɛ́ jí ɖo gbɛzán towe mɛ.

Nǔkplɔ́nkplɔ́n dó akpá Mawu tɔn lɛ́ wú d’é jí sixú ná we nukúnɖíɖó, awǎjijɛ kpó fífá ayi mɛ tɔn kpó.

Biblu ka ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ Aamagedɔ́ni ná nyí ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun é ɖé wɛ a?

Mɛɖé lɛ́ nɔ lin ɖɔ Aamagedɔ́ni ɔ, ahwan e ná vívá nǔ bɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ná fun gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é ɖé wɛ. É ɖo wɛn ɖɔ yě nɔ dó nukún lě do ahwan énɛ́ ná gbádá nǔ sɔ é mɛ kpɔ́n.

Amɔ̌, Biblu nɔ zán xókwín “Aamagedɔ́ni” dó dó gesí ahwan e ná tíin ɖo “axɔ́sú e ɖo ayǐkúngban ɔ bǐ jí lɛ́ é,” alǒ acɛkpikpa gbɛtɔ́ lɛ́ tɔn lɛ́ kpó Mawu kpó tɛ́ntin é.a (Nǔɖexlɛ́mɛ 16:14, 16) Aamagedɔ́ni ná sú kún dó nú gbɛtɔ́ lɛ́ kpó ayǐkúngban ɔ kpó mɔ̌ kpowun lěe bɔ̌nbu e nɔ gbídí nǔ é ɖé nɔ wa gbɔn é ɖɔhun ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, ɖo Aamagedɔ́ni ɔ, mɛ nyanya lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ Mawu ná sú kún dó ná, bɔ é ná zɔ́n bɔ fífá jɔ fífá kpó ayijayǐ jɔ ayijayǐ kpó ná tíin.—Ðɛhan 37:9, 10; Ezayíi 32:17, 18; Matíe 6:10.

Étɛ́ Biblu ka ɖɔ dó ahwan wú?

Jexóvab Mawu ná kp’acɛ gbɔn akɔta e mɛ fun ahwan ɖe wɛ è ɖe lɛ́ é bǐ, bo ná ɖó nǔ ahwan nu, lobo hɛn ahwanfunnú yětɔn lɛ́ bǐ gblé. É ná wa mɔ̌ gbɔn Axɔ́súɖuto tɔn, énɛ́ wɛ nyí acɛkpikpa jǐxwé tɔn e ná kp’acɛ gbɔn ayǐkúngban ɔ bǐ jí é gblamɛ.—Daniyɛ́li 2:44.

Axɔ́súɖuto Mawu tɔn ná kplɔ́n lěe è ná nɔ fífá mɛ bo wa nǔ ɖó kpɔ́ gbɔn é gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ. Ðó acɛkpikpa ɖokpó géé wɛ ná kp’acɛ dó ayǐkúngban ɔ bǐ jí wú ɔ, gbemanɔkpɔ́ e nɔ tíin ɖo to lɛ́ tɛ́ntin é bǐ ná blí bú; gbɛtɔ́ lɛ́ tlɛ sɔ́ ná kplɔ́n lěe è nɔ fun ahwan gbɔn é kpɔ́n ǎ! (Micée 4:1-3) Nɛ̌ nǔ lɛ́ ka ná nyí gbɔn? “Mɛ ɖokpó ɖokpó ná vo ɖo vǐwuntín tɔn kpó fígitín tɔn kpó sá, bɔ mɛ ɖěbǔ sɔ́ ná ɖe bó ná gba ayi dó nú yě ǎ.”—Micée 4:4, Mawuxówéma.