A ka ɖo gbesisɔmɛ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ a?

1. Aniwú é ka nyí nǔnywɛ́nú ɖɔ è ní sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ nú adla lɛ́?

NǓSÍSƆ́ ɖ’ayǐ nɔ hwlɛ́n gbɛ gán. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí adla ɖé j’ayǐ ɔ, é ná ɖibla bɔ wǔ nú mɛ ɖěɖěe sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ lɛ́ é hú gǎn bónú yě ná gán, lobo lɛ́ kpé wú bo d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́. Tutomɛ e nɔ d’alɔ gbɛtɔ́ lɛ́ ɖo Elɔ́pu é ɖokpó ɖɔ: “Nǔsísɔ́ ɖ’ayǐ ganjí sixú xɔ gbɛ nú mɛ.”

2. Aniwú mǐ ka ɖó ná sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ? (Matíe 24:44)

² “Wǔvɛ́ ɖaxó ɔ” ná bɛ́ ɖo ajijimɛ. (Mat. 24:21) Amɔ̌, wǔvɛ́ ɖaxó ɔ ná wá fyán mɛ, lěe é nɔ nyí gbɔn nú adla gěgé ɖěvo lɛ́ é ǎ. Xwe 2000 mɔ̌ ɖíe ɔ, Jezu gb’akpá nú ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní ɖo gbesisɔmɛ nú azǎn énɛ́. (Xa Matíe 24:44.) Ényí mǐ sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ ɔ, é ná bɔ wǔ nú mǐ hú gǎn bɔ mǐ ná xo hwenu vɛ́ wǔ énɛ́ zlɛ́, bo ná lɛ́ d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́ bɔ yě ná wa nǔ ɖokpó ɔ.—Luk. 21:36.

3. Nɛ̌ didɛ, wǔvɛ́sexámɛ kpó wǎnyíyí kpó ka ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná ɖo gbesisɔmɛ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ gbɔn?

³ Mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó jijɔ ɖěɖěe sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná ɖo gbesisɔmɛ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ é atɔn jí. Ényí è byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní jlá wɛn hwɛɖónúmɛ tɔn syɛ́nsyɛ́n ɖé, bónú nǔmaɖitɔ́ lɛ́ klán gbe xá mǐ ɔ, nɛ̌ mǐ ka ná wa nǔ gbɔn? (Nǔɖe. 16:21) Mǐ ná ɖó hudó didɛ tɔn cóbá se tónú nú Jexóva, lobo ɖeji ɖɔ é ná cyɔ́n alɔ mǐ jí. Ényí nɔví mǐtɔn lɛ́ hɛn nǔɖókan yětɔn lɛ́ ɖé lɛ́, alǒ bǐ bú ɔ, étɛ́ mǐ ka ná wa? (Xab. 3:17, 18) Wǔvɛ́sexámɛ ná sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ná hɛn sɔ yě. Ényí é sín dó ahwan e Kplékplé akɔta lɛ́ tɔn ná tɔ́n mǐ é wú, bónú é byɔ́ ɖɔ mǐ kpó nɔví mǐtɔn lɛ́ kpó ní nɔ kpɔ́ nú hwenu ɖé ɔ, nɛ̌ mǐ ka ná wa nǔ gbɔn? (Ezek. 38:10-12) É byɔ́ ɖɔ mǐ ní ɖó wǎnyíyí ɖaxó nú yě; wǎnyíyí mɔ̌hun jɛ́n ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná xo hwenu vɛ́ wǔ énɛ́ lɛ́ zlɛ́.

4. Biblu ɖe xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖó ná kpo ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bá ɖó jijɔ élɔ́ lɛ́: didɛ, wǔvɛ́sexámɛ kpó wǎnyíyí kpó. Gbɔn nɛ̌ é?

⁴ Xó Mawu tɔn dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní kpo ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bá ɖó jijɔ élɔ́ lɛ́: didɛ, wǔvɛ́sexámɛ kpó wǎnyíyí kpó. Luki 21:19 ɖɔ: “Ényí mi dɛ ɔ, mi ná hwlɛ́n gbɛ mitɔn gán.” Kolósinu lɛ́ 3:12 ɖɔ: “Mi ní sɔ́ wǔvɛ́sexámɛ . . . dó.” Gɔ́ ná ɔ, 1 Tɛsaloníkinu lɛ́ 4:9, 10 ɖɔ: “Mawu kplɔ́n miɖésúnɔ ɖɔ mi ní yí wǎn nú miɖée lɛ́. . . . Amɔ̌, nɔví lɛ́ mi, mǐ byɔ́ mi ɖɔ mi ní nɔ ɖo mɔ̌ wa wɛ bǐ mlɛ́mlɛ́.” Xó e ɖo wěmafɔ énɛ́ lɛ́ mɛ lɛ́ é bǐ ɔ, ahwanvú ɖěɖěe ko dɛ, se wǔvɛ́ xá mɛ, lobo lɛ́ yí wǎn nú mɛ lɛ́ é wɛ è ɖɔ yě ná. Amɔ̌, yě ɖó ná lɛ́ kpo ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bo ná nɔ ɖe jijɔ énɛ́ lɛ́ xlɛ́. Mǐ lɔ ɖó ná wa nǔ ɖokpó ɔ. Bo ná dó d’alɔ mǐ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó lěe klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ ɖe jijɔ énɛ́ lɛ́ ɖokpó ɖokpó xlɛ́ gbɔn é wú. Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ ná mɔ lěe mǐ sixú wa nǔ ahwanvú énɛ́ lɛ́ ɖɔhun gbɔn é, bɔ wǎgbɔ tɔn ɔ, mǐ ná xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖo gbesisɔmɛ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ.

NǍ HLƆ̌NHLƆ́N DƐ E DƐ WƐ A ÐE É

5. Nɛ̌ klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ ka nɔ dɛ ɖo wǔvɛ́ yětɔn lɛ́ nu gbɔn?

⁵ Klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ ɖó hudó didɛ tɔn. (Ebl. 10:36) Gbɔn vo nú wǔvɛ́ e gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ nɔ mɔ kpaa lɛ́ é ɔ, yě nɔ lɛ́ mɔ wǔvɛ́ ɖěvo lɛ́. È dó ya nú yě mɛ gěgé, é ka nyí sinsɛngán Jwifu lɛ́ kpó acɛkpatɔ́ Hlɔ̌ma tɔn lɛ́ kpó kɛ́ɖɛ́ ǎ, loɔ, xwédo yěɖésúnɔ tɔn lɛ́ lɔ ɖ’é mɛ. (Mat. 10:21) Gɔ́ ná ɔ, yě ɖó ná lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bɔ adingban-núkplɔ́nmɛ gǔfɔ́ndómawujítɔ́ ɖěɖěe ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ, bo ná klán agun ɔ lɛ́ é tɔn ná wa nǔ dó yě wú ǎ. (Mɛ. 20:29, 30) É ɖo mɔ̌ có, klisánwun énɛ́ lɛ́ dɛ kpó gbejíninɔ kpó. (Nǔɖe. 2:3) Gbɔn nɛ̌ é? Yě nɔ lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú didɛ tɔn e xó Mawuxówéma ɔ ɖɔ lɛ́ é jí, ɖi Jɔbu tɔn. (Ja. 5:10, 11) Yě nɔ xo ɖɛ bo nɔ byɔ́ hlɔ̌nhlɔ́n. (Mɛ. 4:29-31) Gɔ́ ná ɔ, yě nɔ sɔ́ ayi ɖó nyɔ̌ná ɖěɖěe didɛ yětɔn ná hɛn wá lɛ́ é jí.—Mɛ. 5:41.

6. Étɛ́ nǔ e Merita wa dó dɛ ɖo gbeklánxámɛ nu é ka kplɔ́n we?

⁶ Ényí mǐ nɔ kplɔ́n nǔ dó kpɔ́ndéwú didɛ tɔn e xó Xó Mawu tɔn kpó wěma mǐtɔn lɛ́ kpó ɖɔ lɛ́ é wú, lobo nɔ lɛ́ lin tamɛ dó yě jí hwɛhwɛ ɔ, mǐ lɔ sixú kpé wú bo dɛ. Mɔ̌ e nɔví nyɔ̌nu e nɔ nyí Merita, bo nɔ nɔ Albanie é wa é zɔ́n bɔ é kpé wú bo dɛ ɖo gbe e klán xá ɛ wɛ xwédo tɔn ɖe syɛ́nsyɛ́n é nu. É ɖɔ: “Tan Jɔbu tɔn e ɖo Biblu mɛ é nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mì titewungbe tɔn. É se wǔvɛ́ tawun có, é ka tuun mɛ e ɖo gǔdo nú wǔvɛ́ tɔn lɛ́ é ǎ; nǔ ɖo mɔ̌ có, é ɖɔ: ‘Káká nú un ná kú ɔ, un ná jó gbejíninɔ ce dó ǎ!’ (Jɔb. 27:5, nwt) Un mɔ ɖɔ wǔvɛ́ ce lɛ́ kún jɛ fí ɖé ɖo Jɔbu tɔn lɛ́ kpá ó. Jɔbu tuun mɛ e wú wǔvɛ́ tɔn lɛ́ sín é ǎ, amɔ̌, nyɛ tuun mɛ e wú cɛ lɛ́ sín é.”

7. Ényí mǐ ma tlɛ ɖo tagba syɛ́nsyɛ́n ɖé nu dɛ ɖe wɛ din ǎ ɔ, étɛ́ mǐ ka ɖó ná kplɔ́n bo ná nɔ wa?

⁷ Ényí mǐ nɔ xo ɖɛ sɛ́dó Jexóva hwɛhwɛ, bo nɔ ɖɔ nǔ e ɖo ayimɛya dó nú mǐ wɛ lɛ́ é bǐ n’i hǔn, hlɔ̌nhlɔ́n ná didɛ mǐtɔn wɛ mǐ ɖe gbɔn mɔ̌ nɛ́. (Filí. 4:6; 1 Tɛ. 5:17) Bóyá fí e mǐ ɖe din é ɔ, a ɖo wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n ɖé ɖí xwi xá wɛ ǎ. É ná bo tlɛ nyí mɔ̌ ɔ, a ka nɔ ba wěɖexámɛ Jexóva tɔn hweɖébǔnu e xomɛ sin we, a flú, alǒ a dán ɖěwagbɛn é a? Ényí a nɔ ba alɔdó Mawu tɔn hwɛhwɛ ɖo wǔvɛ́ e a nɔ mɔ ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe lɛ́ é mɛ din ɔ, a ná xo nǔ kpɔ́n dó mɔ̌ wiwa wú hwenu e a ná wá mɔ wǔvɛ́ e d’agba hú mɔ̌ lɛ́ é ɖo sɔgúdo é ǎ. Mɔ̌ mɛ ɔ, a ná kú d’é jí ɖɔ é tuun hwenu e é ná d’alɔ we é kpó lěe é ná wa mɔ̌ gbɔn é kpó ganjí.—Ðɛh. 27:1, 3.

8. Nɛ̌ kpɔ́ndéwú Mira tɔn ka xlɛ́ ɖɔ ényí mǐ ɖo didɛ ɖo wǔvɛ́ lɛ́ nu wɛ ɖo égbé ɔ, é sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná dɛ ɖo wǔvɛ́ e jawě lɛ́ é nu gbɔn? (Jaki 1:2-4) (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

⁸ Ényí mǐ nɔ dɛ ɖo wǔvɛ́ lɛ́ nu ɖo égbé ɔ, é ná ɖibla bɔ wǔ nú mǐ hú gǎn bɔ mǐ ná dɛ ɖo wǔvɛ́ ɖaxó e jawě é nu. (Hlɔ̌. 5:3) Étɛ́wú mǐ ka sixú ɖɔ mɔ̌? Nɔví gěgé ɖɔ ɖɔ hweɖébǔnu e émí dɛ ɖo ninɔmɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé nu é ɔ, é nɔ d’alɔ émí bɔ émí nɔ dɛ ɖo wǔvɛ́ e bɔ d’é wú é nu. Didɛ nɔ zɔ́n bɔ yě nɔ kpɔ́n te d’é jí; é nɔ lɛ́ ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi e yě ɖó ɖɔ Jexóva ɖo gbesisɔmɛ, bo lɛ́ ɖó jlǒ ɔ, lobo ná d’alɔ yě é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, nǔɖiɖi nɔ d’alɔ yě bɔ yě nɔ dɛ ɖo wǔvɛ́ e bɔ d’é wú é nu. (Xa Jaki 1:2-4.) Nɔví nyɔ̌nu ɖé nɔ nyí Mira, bo nyí gběxosín-alijítɔ́ ɖo Albanie, bo mɔ ɖɔ dɛ e émí ko dɛ wá yi é d’alɔ émí bɔ émí kpo ɖo didɛ wɛ. É yí gbe ɖɔ hweɖélɛ́nu ɔ, émí nɔ mɔ ɖɔ émíɖokpónɔ jɛ́n ɖo tagba gěgé mɔ wɛ. Amɔ̌, é flín lě do Jexóva d’alɔ ɛ ɖo xwe 20 e wá yi lɛ́ é mɛ sɔ é, bo ɖɔ nú éɖée ɖɔ: ‘Kpo ɖo gbejí nɔ wɛ! Ma ɖó Jexóva sinsɛn te ó, é ma nyí mɔ̌ ǎ ɔ, alɔ e Jexóva dó we bɔ a ɖu ɖo wǔvɛ́ tootóbú énɛ́ lɛ́ jí ɖo xwe énɛ́ lɛ́ bǐ vlamɛ é ná nyí sin kɔn nyi kpákpá nɛgbé.’ Hwi lɔ sixú nɔ flín lěe Jexóva ko d’alɔ we bɔ a dɛ gbɔn é. Ðeji ɖɔ hweɖébǔnu e a dɛ ɖo wǔvɛ́ ɖé nu é ɔ, é nɔ ɖ’ayi wú, bo ka ná d’ajɔ tɔn we. (Mat. 5:10-12) Énɛ́ ɔ, hwenu e wǔvɛ́ ɖaxó ɔ ná bɛ́ é ɔ, a ná ko kplɔ́n lěe a ná dɛ gbɔn é, lobo ná kán ɖ’é jí, bo ná kpo ɖo didɛ wɛ.

NƆ SE WǓVƐ́ XÁ MƐ

9. Nɛ̌ klisánwun e ɖo Antyɔ́ci Silíi tɔn lɛ́ é ka ɖe wǔvɛ́sexámɛ xlɛ́ gbɔn?

⁹ Mi nú mǐ ní kpɔ́n nǔ e jɛ hwenu e adɔ syɛ́nsyɛ́n ɖé wa nǔ dó klisánwun e ɖo Judée lɛ́ é wú é. Hwenu e agun e ɖo Antyɔ́ci Silíi tɔn é se adɔ ɔ xó é ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ, mɛ e ɖo agun ɔ mɛ lɛ́ é se wǔvɛ́ xá nɔví yětɔn e ɖo Judée lɛ́ é. Amɔ̌, énɛ́ gúdo ɔ, yě wa nǔɖé dó ɖe wǔvɛ́sexámɛ yětɔn xlɛ́. Yě “wá gbeta ɔ kɔn bo ná hɛn sɔ nɔví e nɔ nɔ Judée lɛ́ é, sɔgbe xá nǔ e yě mɛ ɖokpó ɖokpó sixú ná é.” (Mɛ. 11:27-30) Nǔgbó wɛ ɖɔ nɔví e wú adɔ ɔ wa nǔ dó lɛ́ é ɔ, fí e yě ɖe é lín tawun có, klisánwun e ɖo Antyɔ́ci lɛ́ é kán ɖ’é jí, bo ná d’alɔ yě.—1 Jaan 3:17, 18.

10. Ali tɛ́ lɛ́ nu mǐ ka sixú xlɛ́ ɖɔ mǐ se wǔvɛ́ xá nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn e wú adla wa nǔ dó lɛ́ é ɖe? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁰ Ényí mǐ se ɖɔ adla wa nǔ dó nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn lɛ́ wú ɔ, mǐ lɔ sixú ɖe wǔvɛ́sexámɛ xlɛ́. Mǐ nɔ yá wǔ zé mǐɖée jó dó d’alɔ, vlafo gbɔn kinkanbyɔ́ mɛxó agun tɔn mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ ka sixú wa nǔɖé dó d’alɔ a jí gblamɛ; mǐ sixú ná nǔ dó azɔ̌ e è nɔ wa gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é takúnmɛ, alǒ nɔ xo ɖɛ dó mɛ e wú adla ɔ wa nǔ dó lɛ́ é takúnmɛ.b (Nǔx. 17:17, nwt) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo 2020 ɔ, è ɖó Wěɖegbɛ́ sɔhɛnmɛ tɔn 950 jɛjí ayǐ gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ, bo ná dó kpé nukún dó mɛ ɖěɖěe wú jɛmɛjí Covid-19 wa nǔ dó lɛ́ é wú. Azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n e nɔví ɖěɖěe ɖ’alɔ ɖo sɔhɛnmɛzɔ́ énɛ́ mɛ lɛ́ é wa lɛ́ é su nukún mǐtɔn mɛ tawun. Ðó yě se wǔvɛ́ xá nɔví yětɔn lɛ́ wútu ɔ, yě má dandannú lɛ́ nú yě, bo lɛ́ kpé nukún dó yě wú ɖo gbigbɔ lixo, bɔ ɖo ninɔmɛ ɖé lɛ́ mɛ ɔ, yě vɔ́ xwé yětɔn lɛ́ kpó fí e yě nɔ sɛn Mawu ɖe lɛ́ é kpó gbá, alǒ jlá ɖó.—Sɔ́ jlɛ́ dó 2 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 8:1-4 wú.

11. Nɛ̌ wǔvɛ́sexámɛ núwiwa lɛ́ ka nɔ wlí yɛ̌yi nú Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn ɔ gbɔn?

¹¹ Ényí mǐ ɖe wǔvɛ́sexámɛ xlɛ́ ɖo adla j’ayǐ ɖé gúdo ɔ, mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ ɖ’ayi vɔ̌ e mǐ nɔ sá lɛ́ é wú. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ɖo 2019 ɔ, jɔhɔn syɛ́nsyɛ́n e nɔ nyí Doriane é hánnyá kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn e ɖo Bahamas é ɖokpó. Hwenu e nɔví lɛ́ ɖo kpléxɔ ɔ vɔ́ gbá wɛ é ɔ, yě kanbyɔ́ xɔzɔ́watɔ́ e ma nyí Kúnnuɖetɔ́ ǎ é ɖé ɖɔ nabí é ka ná yí dó wa azɔ̌ tají ɖé lɛ́ nú yě a jí. É ɖɔ nú yě ɖɔ: “Un ba ná sɛ́ azɔ̌wanú lɛ́ kpó azɔ̌watɔ́ lɛ́ kpó dó mi, bo ka ná yí ɖɔ̌la ɖo mi sí ǎ. . . . Tutoblónúnǔ mitɔn kɛ́ɖɛ́ jɛ́n un ba ná wa mɔ̌ ná. Lěe nǔ nɔ cí nú mi dó xɔ́ntɔn mitɔn lɛ́ wú é jí wǔ nú mì.” Mɛ e ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é gěgé tuun Jexóva ǎ. Amɔ̌, yě mɛ gěgé nɔ mɔ nǔ e Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ nɔ wa dó d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́ é. Wǔjɔmɛ ɖaxó ɖé wɛ é nyí ɖɔ mǐ ní tuun ɖɔ wǔvɛ́sexámɛ mǐtɔn sixú dɔn mɛ lɛ́ bɔ yě ná sɛkpɔ́ mɛ e ‘nǔbláwǔkúnúmɛ tɔn túnflá’ é!—Efɛ́. 2:4.

12. Nɛ̌ tíntɛ́nkpɔ́n bá se wǔvɛ́ xá mɛ din ka nɔ sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ nú mǐ nú wǔvɛ́ ɖaxó ɔ gbɔn? (Nǔɖexlɛ́mɛ 13:16, 17)

¹² Étɛ́wú é ka ná byɔ́ ɖɔ mǐ ní ɖe wǔvɛ́sexámɛ xlɛ́ ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu? Biblu ɖe xlɛ́ ɖɔ mɛ ɖěɖěe ma ná nɔ gǔdo nú acɛkpikpa gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́ ǎ lɛ́ é ná mɔ wǔvɛ́ lɛ́ din, lobo ná lɛ́ mɔ ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu. (Xa Nǔɖexlɛ́mɛ 13:16, 17.) Nɔví mǐtɔn lɛ́ sixú ɖó hudó alɔdó tɔn bá dó mɔ dandannú lɛ́. Mǐ ba ɖɔ hwenu e Axɔ́sú mǐtɔn Klísu Jezu ná ɖó hwɛ nú gbɛtɔ́ lɛ́ é ɔ, é ní se wǔvɛ́ xá mǐ, bo byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wá “ɖu gǔ Axɔ́súɖuto” ɔ tɔn.—Mat. 25:34-40.

NǍ HLƆ̌NHLƆ́N WǍN E A YÍ NÚ NƆVÍ TOWE LƐ́ É

13. Lěe Hlɔ̌manu lɛ́ 15:7 xlɛ́ gbɔn é ɔ, nɛ̌ klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ ka ná hlɔ̌nhlɔ́n wǎn e yě yí nú yěɖée lɛ́ é gbɔn?

¹³ Wǎnyíyí wɛ nyí wuntun e nɔ dó gesí klisánwun nukɔn nukɔntɔn lɛ́ é. Amɔ̌, wǎnyíyí ɖiɖexlɛ́ ka bɔ wǔ nú yě wɛ a? Mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó lěe mɛ ɖěɖěe ɖo agun Hlɔ̌ma tɔn mɛ lɛ́ é gbɔn vo nú yěɖée lɛ́ gbɔn é jí. Jwifu ɖěɖěe è kplɔ́n Mɔyízisɛ́n ɔ lɛ́ é kɛ́ɖɛ́ wɛ ɖo agun ɔ mɛ ǎ, loɔ, Kosi ɖěɖěe su ɖo gbě ɖěvo séé jí lɛ́ é lɔ ɖo agun ɔ mɛ. É cí ɖɔ klisánwun ɖé lɛ́ nyí kannumɔ, bɔ mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo yěɖée sí, lobɔ vlafo ɔ, mɛɖé lɛ́ tlɛ ɖo agun ɔ mɛ bɔ kannumɔ lɛ́ ɖo así yětɔn. Nɛ̌ klisánwun énɛ́ lɛ́ ka ɖu ɖo vogbingbɔn énɛ́ lɛ́ jí, bo ná hlɔ̌nhlɔ́n wǎnyíyí e yě ɖó nú yěɖée lɛ́ é gbɔn? Mɛsɛ́dó Pɔ́lu byɔ́ yě ɖɔ: “Mi . . . nɔ yí miɖée lɛ́.” (Xa Hlɔ̌manu lɛ́ 15:7.) Étɛ́ ka nyí tínmɛ tɔn? Xókwín e è tínmɛ bɔ é nyí “yí” é sín tínmɛ wɛ nyí è ní yí jǒnɔ mɛɖé tɔn kpó xomɛnyínyɔ́ kpó, alǒ hun alɔ dó ná nǔ mɛ ɔ, bɔ é ná cí nú mɛ ɔ ɖɔ xwédo tɔn mɛ wɛ é ɖe, alǒ xɔ́ntɔn tɔn lɛ́ tɛ́ntin wɛ é ɖe ɖɔhun. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Pɔ́lu ɖɔ lěe Filemɔ́ɔ ná yí Onɛzímu e nyí kannumɔ e hɔn é gbɔn é, bo ɖɔ: “Yǐ i kpó xomɛnyínyɔ́ kpó.” (File. 17) Gɔ́ ná ɔ, Plisílu kpó Akilási kpó yí Apolósu e ma tuun nǔ nabí ɖé dó nǔkplɔ́nmɛ klisánwun tɔn lɛ́ wú sɔ yědɛɛ lɛ́ ǎ é, bo “dɔn ɛ dó wǔ.” (Mɛ. 18:26) Klisánwun énɛ́ lɛ́ jó vogbingbɔn e ɖo tɛ́ntin yětɔn lɛ́ é dó bónú é klán yě ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, yě ɖu ɖo vogbingbɔn énɛ́ lɛ́ jí, lobo yí yěɖée lɛ́.

14. Nɛ̌ Anna kpó asú tɔn kpó ka ɖe wǎnyíyí xlɛ́ gbɔn?

¹⁴ Mǐ lɔ sixú xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú yě, gbɔn xɔ́ntɔn dídó yě kpó hwenu zínzán ɖó kpɔ́ xá yě kpó gblamɛ. Énɛ́ ná sísɛ́ yě bɔ yě lɔmɔ̌ ná nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́ mǐ. (2 Kɔ. 6:11-13) Mi nú mǐ ní ɖɔ xó dó nǔ e Anna kpó asú tɔn kpó mɔ kpɔ́n é wú. Ée yě sɛ tɛn yi fí yɔ̌yɔ́ e è sɛ́ yě dó bɔ yě ná yi wa mɛsɛ́dózɔ́ ɖe ɖo gbadahwe jí Aflíka tɔn gúdo tlóló é jɛ́n jɛmɛjí Covid-19 ɔ bɛ́. Jɛmɛjí ɔ zɔ́n bɔ yě nɔ sixú kplé lě cɔɔ bo nɔ bló kplé lɛ́ xá agun ɔ ǎ, bɔ énɛ́ lɛ́ zɔ́n bɔ é vɛ́ wǔ nú yě bónú yě ná tuun nɔví lɛ́. Nɛ̌ asú kpó asi kpó ɔ ka ɖe wǎnyíyí yětɔn xlɛ́ gbɔn? Yě ɖɔ xó xá nɔví lɛ́ gbɔn kan jí, bo ɖe lě do yě ba ná tuun yě hú gǎn sɔ é xlɛ́ yě. Wǎnyíyí e mɛsɛ́dó lɛ́ ɖe xlɛ́ xwédo lɛ́ é su nukún yětɔn mɛ, bɔ xwédo lɛ́ lɔ jɛ mɛsɛ́dó lɛ́ ylɔ́ jí, lobo nɔ lɛ́ wlán nǔ sɛ́dó yě hwɛhwɛ. Aniwú mɛsɛ́dó lɛ́ ka tɛ́n kpɔ́n bo tuun nɔví e ɖo agun yětɔn yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ lɛ́ é? Anna ɖɔ: “Un ná wɔn wǎnyíyí e nɔví lɛ́ ɖe xlɛ́ nyi kpó xwédo ce kpó ɖo hwenu ɖagbe lɛ́ kpó hwenu vɛ́ wǔ lɛ́ kpó mɛ é gbeɖé ǎ. Kpɔ́ndéwú yětɔn sísɛ́ mì bɔ un nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́.”

15. Étɛ́ lěe Vanessa nɔ yí wǎn nú nɔví lɛ́ bǐ gbɔn é ka kplɔ́n we? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁵ Mǐ mɛ gěgé nɔ yi kplé dó agun e mɛ nɔví lɛ́ gosín fí vovo ɖe lɛ́ é, bɔ jijɔ vovo lɛ́ wɛ yě lɛ́ ɖó. Mǐ sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n wǎn e mǐ yí nú yě mɛ ɖokpó ɖokpó é gbɔn ayi sísɔ́ ɖó jijɔ ɖagbe yětɔn lɛ́ jí gblamɛ. Nɔví nyɔ̌nu ɖé nɔ nyí Vanessa, bo nɔ nɔ Nouvelle-Zélande, bɔ hwɛhwɛ ɔ, xɔ́ntɔn ɖagbe lɛ́ zunzun xá mɛ e ɖo agun tɔn mɛ lɛ́ é nɔ vɛ́ wǔ n’i. Amɔ̌, é wá gbeta ɔ kɔn bo sɔ́ ná nɔ gbɔn zɔzɔ nú mɛ ɖěɖěe mɛ alɔkpa e yě nyí é nɔ dó xomɛsin n’i lɛ́ é ɖě ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, é ná nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá yě hú gǎn. Mɔ̌ wiwa zɔ́n bɔ é nɔ mɔ nǔ e Jexóva yí wǎn ná ɖo yě gɔ́n lɛ́ é. É ɖɔ: “Sín hwenu e asú ce húzú nukúnkpénǔwútɔ́ lɛ̌dó tɔn é ɔ, nɔví e ɖó jijɔ vovo lɛ́ é gěgé wɛ mǐ nɔ zán hwenu ɖó kpɔ́ xá, bɔ un mɔ ɖɔ mǐ nɔ yá wǔ se nǔ jɛ mǐɖée gbe mɛ. Din ɔ, un yí wǎn nú mɛ vovo lɛ́. É ɖo wɛn ɖɔ, Jexóva lɔmɔ̌ nɔ yí wǎn nú mɛ vovo lɛ́, ɖó mɛ ɖěɖěe é yí gbe ná bɔ yě ɖo sinsɛn ɛ wɛ lɛ́ é bǐ wɛ gbɔn vo nú yěɖée tawun.” Ényí mǐ kplɔ́n bo nɔ ɖó linlin ɖokpó ɔ dó mɛ lɛ́ wú Jexóva ɖɔhun ɔ, mǐ nɔ ɖe xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú yě.—2 Kɔ. 8:24.

16. Aniwú wǎnyíyí ka ná ɖo tají ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu? (Lɛ̌ kpɔ́n fɔtóo ɔ.)

¹⁶ Wǎnyíyí ná ɖo tají ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu. Nɛ̌ Jexóva ka ná cyɔ́n alɔ mǐ jí hwenu e wǔvɛ́ énɛ́ ná bɛ́ é gbɔn? Ð’ayi nǔ e Jexóva ɖɔ nú togun tɔn ɖɔ é ní wa hwenu e è tɔ́n ahwan Babilɔ́nu hwexónu tɔn ɔ é wú, é ɖɔ: “Togun ce e mi, mi yi xɔ mitɔn lɛ́ mɛ, mi dɔn hɔn mitɔn sú dó ta, bo nɔ fínɛ́ kpɛɖé, bónú xomɛsin Mawu tɔn ní wá yi.” (Eza. 26:20) Vlafo é ná byɔ́ ɖɔ mǐ lɔmɔ̌ ní xwedó wěɖexámɛ ɖokpó ɔ lɛ́ ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu. Xókwín “xɔ” ɔ sixú ɖo gesí dó agun mǐtɔn lɛ́ wɛ. Jexóva d’akpá ɖɔ émí ná cyɔ́n alɔ mǐ jí ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu, ényí mǐ nɔ nɔ bǔ xá nɔví mǐtɔn lɛ́ ɔ nɛ́. Énɛ́ wú ɔ, mǐ ɖó ná dó gǎn din bá yí wǎn nú nɔví mǐtɔn lɛ́; nǔwanyido yětɔn lɛ́ kɛ́ɖɛ́ nu wɛ mǐ ɖó ná dó gǎn bá dɛ ɖe ǎ. Hwlɛngán mǐtɔn ná sín énɛ́ wú!

SƆ́ NǓ Ð’AYǏ DIN

17. Ényí mǐ sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ din ɔ, étɛ́ lɛ́ wú mǐ ka ná kpé bo wa ɖo wǔvɛ́ ɖaxó ɔ hwenu?

¹⁷ Gbɛtɔ́ lɛ́ bǐ wɛ ná se xɔxɔ ‘azǎn ɖaxó Jexóva tɔn’ tɔn. (Sof. 1:14, 15) Togun Jexóva tɔn lɔ ná se wǔvɛ́ tɔn. Amɔ̌, ényí mǐ sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ din ɔ, mǐ ná kpé wú bo ná cí xwíí, lobo lɛ́ d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́. Mǐ ná dɛ ɖo wǔvɛ́ ɖěbǔ e mǐ sixú mɔ lɛ́ é nu. Hwenu e nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn lɛ́ ná ɖo wǔvɛ́ mɛ é ɔ, mǐ ná wa nǔ e wú mǐ kpé é bǐ dó hɛn sɔ yě gbɔn wǔvɛ́ sise xá yě kpó nǔ e hudó yě lɛ́ é sín do súsú nú yě kpó gblamɛ. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ kplɔ́n bo nɔ yí wǎn nú nɔví mǐtɔn lɛ́ din ɔ, mǐ ná lɛ́ ɖe wǎnyíyí xlɛ́ yě ɖo sɔgúdo. Mɔ̌ mɛ ɔ, Jexóva ná dó gbɛ mavɔmavɔ sín ajɔ mǐ; mɛɖé sɔ́ ná flín adla kpó wǔvɛ́ kpó ɖě ɖo gbɛ énɛ́ mɛ ǎ.—Eza. 65:17.