Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w95 1/1 bf. 5-10
  • Satan kɛ Enitsumɔi lɛ Anɔ Kunim ni Wɔɔye

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Satan kɛ Enitsumɔi lɛ Anɔ Kunim ni Wɔɔye
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Emuuyeli Mlihiɛmɔ yɛ Yiwaa Shishi
  • Yɛ Rwanda ni Ta Egbala Amɛmli Lɛ
  • Obalahii kɛ Obalayei Emuuyeli Mlihiɛlɔi
  • Satan Ŋaatsɔɔi Krokomɛi ni Yɔɔ Nigii
  • Ani Obaahiɛ Onɔkwayeli lɛ Mli?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2002
  • Ye Nyɔŋmɔ Anɔkwa Daa!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2019
  • Hiob Emuuyeli Lɛ​—Namɔ Baanyɛ Akase?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
  • Ha Yehowa Tsui Anya Kɛtsɔ Emuuyeli Mli Hiɛmɔ Nɔ!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1986
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
w95 1/1 bf. 5-10

Satan kɛ Enitsumɔi lɛ Anɔ Kunim ni Wɔɔye

“No hewɔ lɛ nyɛbaa nyɛhe shi nyɛhaa Nyɔŋmɔ; nyɛtea shi nyɛwoa Abonsam, ni eeejo nyɛnaa foi.”—YAKOBO 4:7.

1. ‘Mɔ fɔŋ lɛ nine’ esa adesai ahe ŋmɛnɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

HIOB wie yɛ gbɛ ni ja nɔ akɛ: “Aŋɔɔ shikpɔŋ lɛ awoɔ mɔ fɔŋ dɛŋ.” (Hiob 9:24) Ni amrɔ nɛɛ wɔkɛ jaramɔ be ni mli wa fe fɛɛ yɛ adesa yinɔsane mli miikpe. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ Satan daimonioi ahewalɛ ni ekɛkudɔɔ shikpɔŋ lɛ “naagbee gbii” amli wɔyɔɔ lɛ. Ebɛ naakpɛɛ akɛ kɛtsɔ Satan yisɛɛ-tsirɛmɔ nɔ lɛ, ‘gbɔmɛi fɔji kɛ shishiulɔi miiwo wu yɛ efɔŋ mli, ni amɛmiilaka mɛi ni amɛ hu aalaka amɛ.’ (2 Timoteo 3:1, 13) Kɛfata he lɛ, ekolɛ yiwaai, jalɛ sane ni ayeee, yiwalɛ nifeemɔi, awuiyelii, shika gbɛfaŋ jaramɔ shihilɛi, helai ni ehiii tsamɔ, gbɔlɛ mli haomɔi, henumɔŋ nɔnyɛɛi—enɛɛmɛi kɛ ekrokomɛi ni fata he lɛ haa wɔwerɛ hoɔ wɔhe ni wɔnijiaŋ jeɔ wui.

2. Mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔkpee Satan tutuamɔi lɛ anaa ŋmɛnɛ?

2 Henyɛlɔ kpele, Satan Abonsam, miiha etutuamɔ lɛ mli miiwa yɛ adesai anɔ, titri lɛ, yɛ Nyɔŋmɔ anɔkwa jalɔi anɔ. Oti ni ma ehiɛ ji ni eha mɛi fɛɛ ni ji emuuyeli mlihiɛlɔi ate shi awo Nyɔŋmɔ, koni amɛbafata ekɛ ebɔfoi daimonioi lɛ ahe kɛya hiɛkpatamɔ mli. Shi, amaa nɔ mi ahaa wɔ akɛ, kɛ wɔŋmɛ wɔtsui shi yɛ emuuyeli mli lɛ, Abonsam baajo wɔnaa foi. Taakɛ Yesu fee lɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ ‘wɔkase toiboo’ ni wɔɔfee wɔha Nyɔŋmɔ, kɛtsɔ amanehului ni wɔnaa lɛ anɔ, ni yɛ E-duromɔ ni wɔsaaa lɛ naa lɛ, wɔbaanyɛ wɔna naanɔ wala.—Hebribii 5:7, 8; Yakobo 4:7; 1 Petro 5:8-10.

3, 4. (a) Mɛɛ kponɔgbɛ kaai komɛi ehe bahia ni Paulo akpee naa? (b) Te Paulo nu he eha tɛŋŋ akɛ Kristofonyo onukpa?

3 Aka bɔfo Paulo hu yɛ gbɛi babaoo nɔ. Beni etsɔɔ ehesaai akɛ Kristo sɔɔlɔ lɛ, eŋma akɛ: “Mife no; yɛ tɔlɛ nitsumɔ ni teke nɔ mli, yɛ yii ni fa tsɔ mli, yɛ tsuŋwooi babaoo mli, yɛ gbelei amli kpitiokpitio; Yudafoi yi mi kpaai, shwɛ ekome ni afee nyɔŋmai ejwɛ, shii enumɔ; ayi mi tsei shii etɛ, atswia mi tɛi shikome, mikɛ lɛlɛ sha shi shii etɛ, miye jenamɔ kɛ jetsɛremɔ yɛ bu kwɔŋkwɔŋ lɛŋ; mifa gbɛ kpitiokpitio, mina nɔ yɛ faai ahiɛ, mina nɔ yɛ ojotswalɔi adɛŋ, mina nɔ yɛ mijakubii adɛŋ, mina nɔ yɛ jeŋmajiaŋbii adɛŋ, mina nɔ yɛ maŋ, mina nɔ yɛ ŋa nɔ, mina nɔ yɛ ŋshɔ hiɛ, mina nɔ yɛ amale nyɛmimɛi lɛ ateŋ; yɛ nitsumɔ kɛ tɔlɛ mli, yɛ kpeshii amli kpitiokpitio, yɛ hɔmɔ kɛ kumai mli, yɛ buadayelii amli kpitiokpitio, yɛ fɛ̃i kɛ yayai-nyiɛmɔ mli.

4 “Soro nibii ni yɔɔ sɛɛ; ni asaŋ mihaomɔ ni mináa daa kɛ asafoi lɛ fɛɛ ahe susumɔ. Namɔ gbedeɔ, ni mi lɛ migbedeee? Namɔ nane atɔ̃tɔ̃ɔ, ni mimli eshaaa mi haaa lɛ?” (2 Korintobii 11:23-29) Enɛ hewɔ lɛ, Paulo tee nɔ ehiɛ emuuyeli mli, beni ekɛ yiwaai kɛ kaai ni jɛ sɛɛ ba enɔ lɛ kpe lɛ, ni akɛ Kristofonyo onukpa hu lɛ, enu he waa akɛ esa akɛ ewo nyɛmimɛi hii kɛ yei ni yɔɔ asafo lɛ mli ni amɛgbɔjɔ lɛ hewalɛ, ni eye ebua amɛ ni amɛhiɛ emuuyeli mli. Kwɛ nɔkwɛmɔ nɔ fɛfɛo ni enɛ ji kɛha Kristofoi onukpai ŋmɛnɛ!

Emuuyeli Mlihiɛmɔ yɛ Yiwaa Shishi

5. Mɛni ji yiwaa ni baa tɛɛ lɛ hetoo?

5 Mɛɛ ŋaa gbɛi Satan kɛtsuɔ nii ni ekɛwuleɔ emuuyeli mlihiɛmɔ? Taakɛ atsɔɔ yɛ yiteŋgbɛ lɛ, Satan ŋaatsɔɔi ni mli wa waa fe fɛɛ lɛ ateŋ ekome ji yiwaa ni ekɛbaa wɔ nɔ tɛɛ, shi hetoo yɛ kɛha enɛ. Efesobii 6:10, 11 woɔ wɔ ŋaa akɛ: “Nyɛhe awaa yɛ Nuntsɔ lɛ kɛ ehewalɛ nyɛmɔ lɛ mli. Nyɛwoa Nyɔŋmɔ tawuu nii lɛ fɛɛ, koni nyɛnyɛ Abonsam ŋaatsɔɔi [aloo, “nifeemɔi ni yɔɔ nigii,” NW, shishigbɛ niŋmaa] lɛ anaa nyɛdamɔ.”

6. Mɛɛ gbɛ nɔ abaanyɛ atsɔɔ yɛ akɛ Yehowa Odasefoi ‘eye kunim aahu’?

6 Bei pii lɛ, Yehowa Odasefoi kɛ kaai kpeɔ yɛ nɛkɛ naagbee gbii nɛɛ amli. Enɛ hewɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔkɛ Paulo akɛɛ akɛ: “Shi kɛlɛ, enɛɛmɛi fiaa mli lɛ wɔtsɔɔ mɔ ni sumɔ wɔ lɛ nɔ wɔyeɔ kunim aahu.” (Romabii 8:37) Nɔ ni yeɔ enɛ he odase ji Yehowa Odasefoi a-emuuyeli mlihiɛmɔ yɛ yiwalɛ ŋsarai amli yɛ Germany, Austria, Poland, kɛ Yugoslavia, yɛ Nazi nɔyeli beaŋ kɛjɛ 1933 kɛbashi 1945 mli, yɛ Komunistbii anɔnyɛɛ shihilɛi ashishi yɛ Europa Bokagbɛ yɛ 1945 kɛbashi 1989 afii lɛ amli, kɛ yiwaai ni ba yɛ Afrika kɛ Latin Amerika hei komɛi yɛ nyɛsɛɛ afii fioo ni ho nɛɛ amli lɛ ahe saji ni aŋmala ashwie shi lɛ.

7. Mɛɛ emuuyeli mlihiɛmɔ he nɔkwɛmɔ nii ni kanyaa mɔ abɔɔ he amaniɛ kɛjɛɔ Ethiopia?

7 Yehowa Odasefoi ni yɔɔ Ethiopia lɛ fee emuuyeli mlihiɛmɔ he nɔkwɛmɔ nɔ ni kanyaa mɔ, kɛjɛ 1974 kɛbashi 1991 afi lɛ mli. Mɛi ni mɔ nyɛminuu ko amɛwo tsuŋ lɛ ateŋ mɔ kome ni hiɛ maŋkwramɔŋ susumɔi lɛ kɛɛ nyɛminuu lɛ akɛ: “Ebaahi akɛ aaaŋmɛɛ jatai ni yɔɔ kooloi akwɛmɔ he lɛ moŋ ahe, fe ni aaaŋmɛɛ nyɛhe ni aha nyɛye nyɛhe ekoŋŋ!” Nɛkɛ yiwalɔi nɛɛ fee Yehowa tsuji nisenianii waa, ni yɛ afii komɛi asɛɛ lɛ, kojomɔ he ni nɔ kwɔ, ni aha esaa ekwɛ sane lɛ mli ekoŋŋ lɛ fã ni agbe amɛ. Akɛ nyɛminuu ko gbonyo tsɔɔ yɛ faŋŋ mli akɛ kɔkɔbɔɔ he nɔkwɛmɔ nɔ. Kojomɔ he ko ni ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ ha aŋmɛɛ nyɛmimɛi hii krokomɛi ni bi ni asaa akwɛ gbele fɔ ni abu amɛ lɛ mli ekoŋŋ lɛ ahe, ni nɛkɛ ‘kunimyelɔi’ anɔkwafoi nɛɛ ateŋ mɛi komɛi ha wiemɔi kɛ niiashikpamɔi yɛ “Ŋwɛi Nitsɔɔmɔ” Kpokpaa Wulu nɔ Kpee ni afee yɛ Addis Ababa yɛ 1994 shishijee mli lɛ shishi.a—Yohane 16:33; okɛto 1 Korintobii 4:9 he.

8. Satan eka akɛ ekɛ “hewolonɔ sui ahetsuumɔ” baatsu nii yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

8 Satan nyɛɛɛ aku nɛkɛ nyɛmimɛi hii kɛ yei anɔkwafoi nɛɛ a-emuuyeli mlihiɛmɔ lɛ mli kɛtsɔ tutuamɔ ni ekɛbaa amɛnɔ tɛɛ lɛ nɔ. No hewɔ lɛ, mɛɛ ŋaa gbɛi krokomɛi ni yɔɔ nigii ekɛtsuɔ nii? Kpojiemɔ 12:12 wieɔ yɛ nɛkɛ naagbee gbii nɛɛ ahe akɛ: “Kpoo ha mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ kɛ ŋshɔ hiɛ lɛ, ejaakɛ Abonsam lɛ ekpeleke shi kɛba nyɛŋɔɔ, egri naakpa, ni ele akɛ be fioo kɛkɛ eyɔɔ.” Akɛni enyɛɛɛ ekpata Nyɔŋmɔ tsuji anɔkwafoi lɛ ahiɛ kɛtsɔ yiwaa nɔ hewɔ lɛ, ekɛ emlifu lɛ kaa akɛ ebaagbe gbɔmɛi ni yɔɔ maŋ muu fɛɛ mli, ni ŋwanejee ko bɛ he akɛ, efeɔ enɛ kɛ yiŋtoo akɛ ebaakpata Yehowa tsuji ahiɛ efata mɛi krokomɛi ni eshwɛ lɛ ahe. Enɛ hewɔ lɛ, atsu nɔ ni atsɛɔ lɛ akɛ hewolonɔ sui ahetsuumɔ lɛ he nii yɛ tsutsu Yugoslavia hei komɛi, ni aka gbɔmɛi akuu muu fɛɛ ni ji wiemɔ loo weku kome mlibii fɛɛ ashishibulemɔ yɛ Liberia, Burundi, kɛ Rwanda.

9. Mɛni hewɔ bei pii lɛ Satan ŋaai lɛ yeee omanye lɛ? Ha nɔkwɛmɔ nii.

9 Shi, bei pii lɛ, Satan ŋaatsɔɔi lɛ tsɔɔ sɛɛsɛɛ moŋ kɛbaa lɛ diɛŋtsɛ enɔ, ejaakɛ Satan amanehului ni ekɛbaa lɛ hɛleɔ gbɔmɛi ni yɔɔ jalɛ tsuii lɛ ashi ni ehaa amɛyooɔ akɛ amɛhiɛnɔkamɔ fɛɛ damɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ, ni Yehowa Odasefoi kɛ ekaa jajeɔ amɛtsɔɔ lɛ pɛ nɔ. (Mateo 12:21) Lɛlɛŋ, mɛi ni yɔɔ wiemɔ lɛ he miishɛɛ lɛ keɔ yuu kɛbaa Maŋtsɛyeli lɛ he! Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, yɛ Bosnia kɛ Herzegovina ni ta egbala amɛmli lɛ nɛkɛ lɛ, mɛi 1,307 ba Yesu gbele lɛ Kaimɔ ni afee yɛ March 26, 1994 lɛ shishi, ni yibɔ nɛɛ fa fe mɛi ni ba nyɛsɛɛ afi lɛ kɛ mɛi 291. Ana yibɔi ni fa fe fɛɛ hu ni ba yɛ Sarajevo (414), Zenica (223), Tuzla (339), Banja Luka (255), kɛ maji krokomɛi hu mli. Yɛ Croatia ni bɛŋkɛ jɛmɛ lɛ hu mli lɛ, ana yibɔ hee ni fa fe fɛɛ ni ji 8,326. Yiwalɛ nifeemɔ ni yaa nɔ kɛbɔleɔ amɛ lɛ etsiii Yehowa Odasefoi ni yɔɔ nakai shikpɔji lɛ anɔ lɛ anaa ni amɛkabo famɔ ni akɛha akɛ ‘amɛjaje Nuntsɔ lɛ gbele lɛ amɛtsɔɔ kɛyashi beyinɔ ni eeeba’ lɛ toi.—1 Korintobii 11:26.

Yɛ Rwanda ni Ta Egbala Amɛmli Lɛ

10, 11. (a) Mɛni etee nɔ yɛ Rwanda maŋ ni akɛɛ eji Kristofoi amaŋ lɛ mli? (b) Mɛni maŋsɛɛ sanekpakpa jajelɔi anɔkwafoi komɛi wie?

10 Yɛ 1993 mli lɛ, Rwanda, ni yɔɔ Maŋtsɛyeli shiɛlɔi 2,080 lɛ ná mɛi 4,075 ba “Ŋwɛi Nitsɔɔmɔ” Kpokpaa Wulu nɔ Kpee lɛ shishi, ni abaptisi mɛi 230. Nɛkɛ yifalɛ nɛɛ ateŋ mɛi 142 ŋmala gbɛbimɔ woji amrɔ nɔŋŋ kɛha gbɛgbalɔi awalɔ sɔɔmɔ lɛ. Shia Biblia mli nikasemɔi ni afeɔ lɛ tee hiɛ kɛyashɛ 7,655 yɛ 1994 mli—eka shi faŋŋ akɛ Satan sumɔɔɔ nɛkɛ hiɛyaa nɛɛ kwraa! Eyɛ mli akɛ maŋbii lɛ ateŋ mɛi babaoo kɛɔ akɛ Kristofoi ji amɛ moŋ, shi amɛje wiemɔ kui sɔrɔtoi lɛ ateŋ gbɔmɔgbee ko shishi. Vatican wolo ko ni atsɛɔ lɛ L’Osservatore Romano lɛ wie akɛ: “Enɛ fee adesai awiemɔ kuu muu fɛɛ shishibulemɔ, ni dɔlɛ sane ji akɛ, Katolikbii po fata he ni ebalɛ nakai lɛ.” Abuɔ akɔntaa akɛ hii, yei, kɛ gbekɛbii aaashɛ akpei ohai enumɔ gboi, ni aha mɛi aaashɛ akpekpei enyɔ shi amɛshiai loo amɛjo foi kɛtee hei krokomɛi. Akɛni amɛhiɛ amɛ Kristofoi asu ni ji amɛhe ni amɛkɛwooo maŋ saji kɛ yiwalɛ nifeemɔi amli lɛ mli hewɔ lɛ, Yehowa Odasefoi bɔ mɔdɛŋ akɛ amɛaahi shi kutuu. Agbe wɔnyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ ateŋ mɛi ohai abɔ. Shi yɛ asafo ko ni yɔɔ Maŋtsɛyeli shiɛlɔi 65, ni agbe mɛi 13 lɛ mli lɛ, beni shɛɔ August 1994 mli lɛ, mɛi ni baa kpee lɛ ayifalɛ etee hiɛ kɛyashɛ 170. Yelikɛbuamɔ nibii ni akɛjɛ Odasefoi aŋɔɔ yɛ shikpɔji krokomɛi anɔ kɛbaha amɛ lɛ fata yelikɛbuamɔ nibii ni bashɛ maŋ lɛ mli klɛŋklɛŋ lɛ ahe. Wɔyaa nɔ wɔsɔleɔ waa wɔhaa mɛi ni yi ena wala kɛje mli lɛ.—Romabii 12:12; 2 Tesalonikabii 3:1, 2; Hebribii 10:23-25.

11 Yɛ nibii ni yɔɔ gbeyei ni ba lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, maŋsɛɛ sanekpakpa shiɛlɔi etɛ ni yɔɔ Rwanda lɛ je mli shweshweeshwe. Amɛŋma akɛ: “Wɔyooɔ akɛ wɔnyɛmimɛi ni yɔɔ je lɛŋ fɛɛ lɛ hu kɛ shihilɛ ni tamɔ nakai, loo nɔ ni mli wa fe nakai po kpeɔ, ni wɔle akɛ enɛɛmɛi fɛɛ fata nibii agbɛjianɔtoo fɔŋ nɛɛ naagbee lɛ he okadi lɛ he. Shi kɛlɛ, kɛ mɔ ko kɛ enɛ kpe diɛŋtsɛ yɛ eshihilɛ mli lɛ, ehaa enuɔ shihilɛ ni yɔɔ amrɔ nɛɛ shishi jogbaŋŋ diɛŋtsɛ, ni ehaa enaa bɔ ni wala jara wa ha. Enɛ eha ŋmalɛi komɛi ena shishinumɔ hee kwraa kɛha wɔ, ni wɔmiikpa be mli ni tsutsu nii lɛ eko kwraa baŋ jwɛŋmɔ mli dɔŋŋ lɛ gbɛ. Shi dani nakai be lɛ aaashɛ lɛ, wɔmiitao ni wɔkɛ wɔ deka fɛɛ atsu nii yɛ Yehowa sɔɔmɔ mli.”

Obalahii kɛ Obalayei Emuuyeli Mlihiɛlɔi

12, 13. (a) Mɛɛ emuuyeli mlihiɛmɔ gbɛ gbekɛ ko kɔ? (b) Nɛgbɛ wɔ obalahii kɛ obalayei bibii lɛ baana hewalɛwoo yɛ ŋmɛnɛ?

12 Yesu tsɔɔ faŋŋ akɛ abaawo mɛi ni amɛweku mli bii kwaa amɛ yɛ anɔkwale lɛ hewɔ lɛ nyɔmɔ “toi oha.” (Marko 10:29, 30) Enɛ ba mli anɔkwale yɛ Entellia, ni ji gbekɛyoo ko ni jɛ Afrika kooyigbɛ, ni eye afii nyɔŋma, ni na suɔmɔ eha Nyɔŋmɔ gbɛi—Yehowa—beni enu gbɛi lɛ nɔŋŋ lɛ gbɛfaŋ. Ekɛ Yehowa Odasefoi kase nii, ni enyiɛɔ gbɛ ni heɔ minitii 90 kɛyaa kpeei ni enyiɛɔ nakai nɔŋŋ kɛkuɔ esɛɛ kɛbaa shia, eyɛ mli akɛ bei pii lɛ, beni ebaaku esɛɛ lɛ, eweku ni teɔ shi woɔ lɛ lɛ eŋa eyi ni amɛhaaa eba shia lɛ mli. Beni ena afii 13 lɛ, ebɔi shiɛmɔ yɛ shia kɛ shia, ni weku lɛ shitee-kɛ-woo lɛ mli bawa waa. Gbi ko lɛ, ewekumɛi fimɔ eniji kɛ enaji fɛɛ ni amɛkɛ lɛ fɔ̃ hulu nɔ ŋmɛlɛtswai kpawo, ni amɛtsiɔ nu ni ewo muji amɛshwieɔ enɔ yɛ be kɛ bei amli. Amɛje gbɛ amɛyi lɛ waa, ni amɛfite ehiŋmɛi kome, ni naagbee lɛ, amɛshwie lɛ kɛjɛ shia lɛ. Shi, eyana nitsumɔ yɛ helatsamɔ he ko, ni yɛ naagbee lɛ ehe basa akɛ helatsɛmɛi akwɛlɔ. Abaptisi lɛ beni ena afii 20, ni ekɛ ehe wo gbɛgbalɔi awalɔi asɔɔmɔ lɛ mli amrɔ nɔŋŋ. Bɔ ni amɛhiɛ sɔ emuuyeli mli ni ehiɛ nɛɛ hewɔ lɛ, eweku lɛ saa amɛhere lɛ kɛba amɛshia lɛ ekoŋŋ, ni amɛteŋ mɛi nɛɛhu ekpɛlɛ nɔ akɛ akɛ amɛ afee shia Biblia mli nikasemɔ.

13 Entellia ná hewalɛwoo babaoo kɛjɛ Lala 116, titri lɛ kuku 1-4, he ni ekane aahu shii abɔ lɛ, akɛ: “Miisumɔ Yehowa, ejaakɛ ebo migbee kɛ mifaikpamɔ lɛ toi. Akɛni egbo etoi shi eha mi hewɔ lɛ, gbii abɔ ni mihiɛ kã nɛɛ, lɛ mabolɔ matsɛ. Gbele kpaai lɛ efimɔ mi, ni gbohiiaje nɔnaai lɛ enina mi; mina haomɔ kɛ awerɛho. Kɛkɛ ni mitsɛ Yehowa gbɛi lɛ mikɛɛ: ‘Yehowa, miikpao fai, jiemɔ misusuma!’ ” Yehowa haa sɔlemɔi ni tamɔ nɛkɛ hetoo!

14. Poland Odasefoi ejie emuuyeli mlihiɛmɔ ni sa kadimɔ waa kpo yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

14 Taakɛ eji yɛ Yesu gbii lɛ amli lɛ, bei pii lɛ, Satan kɛ jamɔ he sɛkɛyeli tsuɔ nii ni ekɛwoɔ yiwaa mli wu—shi eyeee omanye hu. Enɛ he nɔkwɛmɔ nɔ ni sa kadimɔ waa ji nɔ ni ba wɔnyɛmimɛi lɛ anɔ yɛ Poland, taakɛ awie he yɛ 1994 Yearbook of Jehovah’s Witnesses lɛ mli lɛ. Ehe bahia ni gbekɛbii po ama nɔ mi akɛ emuuyeli mlihiɛlɔi ji amɛ. Yɛ 1946 mli lɛ, nɛkɛ gbekɛbii nɛɛ ateŋ mɔ kome bafee gbekɛyoo ko ni eye afii 15, ni akɛɛ lɛ akɛ: “Feemɔ Katolik krɔs okadi lɛ kɛkɛ. Kɛ jeee nakai lɛ, wɔbaatswa bo tu!” Akɛni ehiɛ emuuyeli mli hewɔ lɛ, agbala lɛ kɛtee koo ko mli, ni afee lɛ niseniianii waa yɛ jɛmɛ, ni amɛtswa lɛ tu.—Okɛto Mateo 4:9, 10 he.

Satan Ŋaatsɔɔi Krokomɛi ni Yɔɔ Nigii

15, 16. (a) Mɛni ji Satan daimonioi ayiŋtoo, ni mɛɛ gbɛ nɔ wɔɔtsɔ wɔte shi wɔwo lɛ? (b) Mɛni hewɔ ehe ehiaaa ni wɔ obalahii kɛ obalayei bibii lɛ agbee shi lɛ?

15 Lɛlɛŋ, Satan daimonioi ayiŋtoo ni ehiɛ ji “aye nɔ loo akpata hiɛ”! Eyɛ yiwalɛ tawuu nii babaoo ni ekɛtsuɔ nii. No hewɔ lɛ, ebɛ naakpɛɛ akɛ bɔfo Paulo bɔɔ kɔkɔ akɛ: “Jeee heloo kɛ lá wɔkɛna nɔmɔ lɛ, shi moŋ wɔkɛ onukpayelii kɛ hegbɛi kɛ je nɛŋ lumɛi ni yɔɔ benɛ-be duŋ lɛ mli lɛ, kɛ mumɔi fɔji asafo ni yɔɔ ŋwɛiniiaŋ lɛ. No hewɔ lɛ nyɛhiɛa Nyɔŋmɔ tawuu nii lɛ fɛɛ mli, koni nyɛnyɛ gbi fɔŋ lɛ naa nyɛkpee, ni beni nyɛgbe fɛɛ naa lɛ, ni nyɛwo shidaamɔ.” (Efesobii 6:12, 13) Heloonaa nibii asɛɛdii, hiɛtserɛjiemɔ fɔŋ kɛ lakamɔ wiemɔi, Satan jamɔ he lalai, tipɛŋfoi anɔnyɛɛ yɛ skul, tsofai fɔji kɛ nitsumɔ, kɛ daatɔɔ—nɛkɛ nibii nɛɛ ateŋ eko fɛɛ eko baanyɛ afite wɔshihilɛ. No hewɔ lɛ, bɔfo lɛ yaa nɔ ewoɔ ŋaa akɛ: “Fɛɛ sɛɛ lɛ nyɛhiɛa hemɔkɛyeli tsɛŋ lɛ mli, nɔ ni nyɛkɛaanyɛ mɔ fɔŋ lɛ gãi mlibii ni tsoɔ lɛ fɛɛ nyɛgbe lɛ.”—Efesobii 6:16.

16 Enɛ bafeɔ nɔ ni he hiaa waa ŋmɛnɛ, titri lɛ yɛ lalai fɔji ni yɔɔ sɔrɔto kwraa ni Satan kɛwoɔ je nɛŋ fɛɛ obɔ lɛ hewɔ. Yɛ ekomɛi agbɛfaŋ lɛ, ekɛ Satan jamɔ yɛ tsakpaa tɛɛ. Amaniɛbɔɔ ko ni jɛ San Diego County (U.S.A.) amralo nitsumɔ he lɛ wie akɛ: “Abashwɛ joo ko yɛ biɛ, ni joo-shwɛlɔi lɛ ha gbekɛbii aaashɛ 15,000 lɛ kɛ wiemɔ ‘Natas’—ni ji, Satan ni aspɛl lɛ sɛɛsɛɛ lɛ wo lala amɛla.” Awieɔ Satan jamɔ he akɛ eji bu ni atsa ni obalahii kɛ obalayei yagbeɔ mli “ejaakɛ amɛnyiɛ kɛmiiya kɛmiiba kɛkɛ ni amɛhao, ni amɛmli efu, ni eshwɛ amɛ kome pɛ kɛkɛ.” Nyɛ obalahii kɛ obalayei ni nyɛyɔɔ Kristofoi asafo lɛ mli, ehe ehiaaa ni nyɛ hu nyɛyagbee mli! Yehowa eha nyɛ mumɔŋ tawuu nii ni akɛbuɔ he, ni Satan gãi mlibii ni etsɛ̃rɛ̃ɔ lɛ nyɛŋ atsɔ mli kɔkɔɔkɔ.—Lala 16:8, 9.

17. Mɛɛ gbɛ nɔ aaatsɔ aye henumɔŋ nɔnyɛɛ nɔ kunim?

17 Satan efee egãi mlibii ni tsoɔ lɛ bɔ ni enyɛɔ ekudɔɔ henumɔi. Wɔ henyɛlɔ lɛ baanyɛ atsɔ shihilɛ mli nɔnyɛɛi, tamɔ gbɔmɔtsoŋ helai aloo jwɛŋmɔŋ haomɔ shihilɛ ni mli wa waa nɔ eha wɔteŋ mɛi komɛi ana henumɔ akɛ amɛhe bɛ sɛɛnamɔ ko. Ekolɛ mɔ ko nijiaŋ baaje wui yɛ ŋmɛlɛtswai babaoo ni enyɛɛɛ ekɛtsu nii yɛ Nyɔŋmɔ sɔɔmɔ mli, aloo yɛ asafoŋ kpeei komɛi ni enyɛɛɛ eya lɛ hewɔ. Ekolɛ suɔmɔ kwɛmɔ ni onukpai kɛ nyɛmimɛi hii kɛ yei krokomɛi aaajɛ mlihilɛ mli amɛkɛsusu ehe lɛ baanyɛ aye abua lɛ ni eye nɛkɛ haomɔi ni mli wa nɛɛ anɔ. Esa akɛ wɔkai be fɛɛ be akɛ Yehowa sumɔɔ etsuji anɔkwafoi lɛ. (1 Yohane 4:16, 19) Lala 55:23 kɛɔ akɛ: “Shɛ ojatsu lɛ ofɔ̃ Yehowa nɔ, ni lɛ eeehiɛ omli; eŋmɛŋ gbɛ gbi ko gbi ko ni jalɔ adidaa.”

18. Mɛɛ Satan ŋaatsɔɔi komɛi ebiɔ ni mɛi komɛi kɛshi mple?

18 Satan “ŋaatsɔɔi” ni yɔɔ nigii lɛ esaa eje kpo ekoŋŋ nyɛsɛɛ nɛɛ yɛ gbɛ kroko kwraa nɔ. Yɛ shikpɔji komɛi anɔ lɛ, mɛi ni edara lɛ ateŋ mɛi pii ena akɛ susumɔi komɛi baa amɛyiŋ ni haa amɛnaa henumɔ ko ni yeɔ amɛnɔ, akɛ beni amɛji gbekɛbii lɛ, Satan jamɔ kui komɛi kɛ yiwalɛ fee amɛ nisenianii. Nɛgbɛ nɛkɛ susumɔi nɛɛ jɛɔ kɛbaa? Yɛ nii amlipɛimɔ babaoo lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, je lɛŋ nilelɔi asusumɔi ni amɛyɔɔ yɛ he lɛ yɛ sɔrɔtoi babaoo. Mɛi komɛi buɔ nɛkɛ susumɔi nɛɛ akɛ kaimɔi diɛŋtsɛ, ni mɛi krokomɛi hu buɔ lɛ akɛ yaka yiŋsusumɔi komɛi kɛkɛ—ní ekolɛ jwɛŋmɔŋ tsofafeemɔ ni ehiii haa ebaa mɛi ajwɛŋmɔ mli—ni kɛlɛ, mɛi krokomɛi hu buɔ lɛ akɛ eji susumɔ ko ni haa mɔ nuɔ he akɛ eena nibii komɛi ni jɛ egbekɛbiiashi haomɔ ko.

19. (a) Mɛɛ susumɔi ehe bahia ni Hiob awuu ashi? (b) Onukpai lɛ baanyɛ anyiɛ Elihu nɔkwɛmɔ nɔ lɛ sɛɛ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

19 Nɔ ni sa kadimɔ ji akɛ, Nyɔŋmɔ tsulɔ Hiob kpee “jwɛŋmɔi amli” naagbai ni Satan tsɔ Elifaz kɛ Zofar nɔ ekɛba enɔ lɛ naa. (Hiob 4:13-18; 20:2, 3) Enɛ hewɔ lɛ, Hiob ye “awerɛho,” ni nɔ ni jɛ mli ba ji akɛ, ewie ‘wiemɔi flafla’ yɛ “ŋmiŋmii” ni gbaa ejwɛŋmɔ naa lɛ ahewɔ. (Hiob 6:2-4; 30:15, 16) Elihu fee dioo kɛbo Hiob toi ni ekɛ anɔkwayeli ye ebua lɛ ni ena bɔ ni Yehowa susuɔ saji ahe yɛ gbɛ ni nilee yɔɔ mli fe fɛɛ nɔ lɛ. Nakai nɔŋŋ hu ŋmɛnɛ, onukpai ni yɔɔ niiashishinumɔ lɛ tsɔɔ akɛ amɛsusuɔ mɛi ni naa amanehulu lɛ ahe, kɛtsɔ “nɔnyɛɛ” babaoo ni amɛkɛshwieŋ nɛkɛ gbɔmɛi nɛɛ anɔ lɛ nɔ. Shi moŋ, taakɛ Elihu ji lɛ, amɛkɛ tsuishitoo boɔ amɛ toi, ni no sɛɛ lɛ, amɛkɛ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli mu ni jɔɔ piŋmɔ he lɛ tsuɔ amɛhe nii. (Hiob 33:1-3, 7; Yakobo 5:13-15) Enɛ hewɔ lɛ, mɔ fɛɛ mɔ ni haomɔi miigba ehenumɔi anaa, haomɔi diɛŋtsɛ aloo nɔ ni esusuɔ akɛ amɛji haomɔi, aloo mɔ ni “lamɔi . . . kɛ ninaai haa ŋmiŋmii mɔɔ [lɛ],” taakɛ Hiob ji lɛ, baanyɛ ana Ŋmalɛ mli miishɛjemɔ ni jɔɔ piŋmɔ he, yɛ asafo lɛ mli.—Hiob 7:14; Yakobo 4:7.

20. Mɛɛ gbɛ nɔ abaanyɛ atsɔ aye abua Kristofoi ni ehao ni amɛhiɛ amɛ mumɔŋ pɛpɛɛpɛ-ŋmɛɛ mli?

20 Amrɔ nɛɛ, Kristofonyo baanyɛ ana nɔmimaa akɛ Satan ji mɔ ni hɔ nɛkɛ susumɔi gbohii nɛɛ asɛɛ, yɛ gbɛ kome loo gbɛ kroko nɔ. Kɛ mɛi komɛi naa amanehulu nakai yɛ asafo lɛ mli lɛ, no lɛ amɛaafee nilelɔi akɛ amɛaana nɛkɛ jwɛŋmɔŋ susumɔi ni woɔ mɔ he gbeyei nɛɛ akɛ mɔdɛŋ ni Satan bɔɔ ni ekɛfite amɛ mumɔŋ pɛpɛɛpɛ-ŋmɛɛ. Ŋmalɛ mli sɛɛfimɔ ni tsuishitoo kɛ shishinumɔ yɔɔ mli he miihia amɛ. Kɛ amɛtee Yehowa ŋɔɔ yɛ sɔlemɔ mli, ni amɛna mumɔŋ kwɛmɔ he sɛɛ lɛ, mɛi ni kɛ haomɔi kpeɔ lɛ baanyɛ aha amɛnine ashɛ hewalɛ ni fa kɛteke nɔ lɛ nɔ. (Yesaia 32:2; 2 Korintobii 4:7, 8) Ni kɛtsɔ no nɔ lɛ, amɛbaanyɛ amɛŋmɛ amɛtsui shi yɛ anɔkwayeli mli, koni amɛkaha susumɔi fɔji ni aaaba amɛjwɛŋmɔi amli lɛ miigba asafo lɛ toiŋjɔlɛ namɔ naa. (Yakobo 3:17, 18) Hɛɛ, amɛbaanyɛ amɛte shi amɛwo Abonsam, ni amɛjie mumɔ ni Yesu jie lɛ kpo lɛ nɔŋŋ kpo, beni ekɛɛ akɛ: “Ho misɛɛ, Satan” lɛ.—Mateo 4:10; Yakobo 4:7.

21. Ŋmalɛi lɛ bɔɔ kɔkɔ yɛ Satan shishiumɔ gbɛi lɛ ahe yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

21 Wɔle akɛ oti ni ma Satan hiɛ ji ni efite wɔjwɛŋmɔi yɛ gbɛ ko nɔ, taakɛ bɔfo Paulo bɔ kɔkɔ yɛ 2 Korintobii 11:3 lɛ, akɛ: “Shi miishe gbeyei akɛ aleee nɔ, taakɛ bɔ ni onufu lɛ kɛ ekutumpɔo lɛ laka Hawa lɛ, nakai nɔŋŋ aaafite nyɛ hu nyɛjwɛŋmɔi kɛaajɛ krɔŋŋ feemɔ ni nyɛjie nyɛtsɔɔ Kristo lɛ mli.” Bɔ ni amrɔ nɛɛ áfite heloo fɛɛ, loo adesai ashihilɛ gbɛjianɔtoo ni etsi ehe kɛjɛ Nyɔŋmɔ he lɛ haa wɔkaiɔ fitemɔ ni “Mɛi Ashitswialɔi” efɔŋ feelɔi kɛ yiwalɔi ni jɛɛɛ adebɔɔ naa fɔmɔ mli, ni hi shi yɛ Noa gbii lɛ amli lɛ kɛba lɛ. (1 Mose 6:4, 12, 13, NW shishigbɛ niŋmaa; Luka 17:26) No hewɔ lɛ, ebɛ naakpɛɛ akɛ Satan tsɔɔ gbɛi ni yɔɔ nigii kɛ shishiumɔ nɔ ejieɔ emlifu kpo, titri lɛ yɛ Nyɔŋmɔ tsuji anɔ.—1 Petro 5:8; Kpojiemɔ 12:17.

22. Kɛ ajie Satan kɛtee kwraa lɛ, mɛɛ jɔɔmɔi wɔbaanyɛ wɔkpa gbɛ?

22 Atsĩii Satan tã po yɛ Biblia mli wolo ni ji Hiob lɛ naagbee yitsei lɛ amli. Aha e-mpoatswaa wiemɔ fɔŋ ni ewie akɛ adesai nyɛŋ ahiɛ emuuyeli mli amɛha Nyɔŋmɔ lɛ fee amale kɛtsɔ Hiob emuuyeli mlihiɛmɔ lɛ nɔ. Nakai nɔŋŋ hu wɔsɛɛ be ni ebɛŋkɛ kpaakpa nɛɛ mli, beni “asafo babaoo” ni ji emuuyeli mlihiɛlɔi lɛ “[aaajɛ] amanehulu kpeteŋkpele lɛ mli lɛ,” akɛ Satan baawo bu kwɔŋkwɔŋ ko mli. Hii kɛ yei ni yɔɔ hemɔkɛyeli, ni anɔkwafo Hiob fata he lɛ, baafata nakai “asafo babaoo” lɛ he kɛna paradeiso jɔɔmɔi amli ŋɔɔmɔ, nɔ ni yɔɔ nyam kwraa po fe nɔ ni akɛwo Hiob nyɔmɔ lɛ!—Kpojiemɔ 7:9-17; 20:1-3, 11-13; Hiob 14:13.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Kwɛmɔ 1992 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, baafa 177.

Sanebimɔi ni Akɛtiɔ Mli

◻ Mɛɛ emuuyeli he nɔkwɛmɔ nɔ fɛfɛo Hiob, Yesu, kɛ Paulo fee amɛfɔ shi?

◻ Emuuyeli mlihiɛlɔi enyɛ amɛdamɔ shi amɛshi Satan yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

◻ Te gbekɛbii aaafee tɛŋŋ amɛte shi amɛwo Satan ŋaatsɔɔi ni yɔɔ nigii lɛ?

◻ Mɛni abaanyɛ afee ni akɛkpee Satan ŋaatsɔɔi lɛ anaa?

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Meswat kɛ Yoalan ni jɛ Ethiopia lɛ, miisɔmɔ Yehowa amrɔ nɛɛ kɛ amɛbe fɛɛ yɛ amɛtsɛ ni agbe lɛ lɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ sɛɛ

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Entellia, gbekɛyoo emuuyeli mlihiɛlɔ ko ni jɛ Afrika kooyigbɛ

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje