Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w95 10/15 bf. 3-4
  • Gbeyeishemɔ—Naanyo loo Henyɛlɔ?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Gbeyeishemɔ—Naanyo loo Henyɛlɔ?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Mɛni Hewɔ Esa Akɛ Wɔshe Nyɔŋmɔ Gbeyei?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1989
  • Nyɔŋmɔ Gbeyeishemɔ—Ani Ehe Baanyɛ Aba Sɛɛnamɔ Aba Bo?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1988
  • Tsɔsemɔ Otsui ni Eshe Yehowa Gbeyei
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2001
  • Miishɛɛ ni Aaana yɛ Yehowa Gbeyeishemɔ Kasemɔ Mli
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1995
w95 10/15 bf. 3-4

Gbeyeishemɔ—Naanyo loo Henyɛlɔ?

“Misusuɔ bɔ ni misumɔɔ ni magbo lɛ he. Misumɔɔɔ ni atswa mi tu, shi kɛ masumɔ lɛ nakai hu lɛ, masumɔ ni atswa miyitso tu, koni magbo amrɔ nɔŋŋ.”

LOS ANGELES TIMES lɛ mli saneŋmalɔ ko nu sane nɛɛ kɛjɛ gbekɛ yoo ko ni eye afii 14 ŋɔɔ. Eebibii nikaselɔi saji yɛ nyɛsɛɛ gbɔmɔgbeei ni etee nɔ lɛ he—gbekɛbii ni miigbe onukpai kɛ gbekɛbii krokomɛi fɛɛ. Amaniɛbɔɔ lɛ yitso ji: “Gbeyeishemɔ Je Lɛ.”

Enyɛŋ efee nɔ ni oleee, ákɛ mɛi pii hiɔ shi yɛ gbeyeishemɔ je ko mli. Mɛni he gbeyeishemɔ? Ebaawa akɛ aaatsi gbeyeishemɔ kome ta. Kwɛmɔ akɛ ooona nibii ni onanemɛi loo gbɔmɛi pii ni yɔɔ akutsoŋ ni oyɔɔ lɛ sheɔ nomɛi gbeyei yɛ akrabatsa ni yɔɔ jɛmɛ lɛ mli lo. Akrabatsa lɛ jɛ November 22, 1993 Newsweek lɛ mli, ni etsɔɔ nɔ ni jɛ sane mlipɛimɔ ko ni afee yɛ “gbekɛbii 758 ni amɛye kɛjɛ afii 10 kɛmiiya 17, kɛ amɛfɔlɔi” ahe lɛ mli ba.

Kɛ abi nakai gbekɛbii lɛ saji bianɛ lɛ, amɛkɛ gbeyeishemɔi krokomɛi baafata he, tamɔ shikpɔŋ hosomɔi. Yɛ Los Angeles shikpɔŋ hosomɔ ni ba yɛ January 1994 ni kpata nibii babaoo hiɛ lɛ hewɔ lɛ, Time bɔ amaniɛ akɛ: “Nɔnyɛɛ he kadimɔ nibii ni eba yɛ oshara nɛɛ hewɔ lɛ ji kaimɔi ni baa faŋŋ ni anyɛɛɛ aye nɔ, nibii ni haa mɔ tsui fãa yɛ nyɔɔŋteŋ, hiɛ ni hiɔ he nɔ fe nine kɛ mlifu akɛ mɔ ko nyɛɛɛ akudɔ lɛ diɛŋtsɛ eshihilɛ.” Nitsumɔtsɛ ko ni ekpɛ eyiŋ akɛ ebaafã kɛjɛ nɛkɛ he nɛɛ kɛɛ: “Nɔ ni efite lɛ jeee nɔ ko. Tsuifãa lɛ moŋ. Oyawɔɔ tsu lɛ shishi ni owo ospaaterei. Owɔɔɔ. Otaa shi kɛkɛ ni oomɛ daa gbɛkɛ. Ehiii kwraa.”

“Osharai ni Tsara nɔ Ba Eshi Japan yɛ Hekpokpomɔ Mli” ji saneyitso ni akɛha April 11, 1995 amaniɛbɔɔ ko ni jɛ Tokyo. Ekɛɛ: “Gas ni yeɔ faji awui ni atswa lɛ . . . ji awui ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli ni aye Japanbii asusuma, ejaakɛ eba tamɔ nibii ni tsara nɔ ba ni fɛɛ tee shishijee nibii heei ni kɔɔ wɔsɛɛ be he ni aleee nɔ ni baajɛ mli aba lɛ ashi. . . . Gbɔmɛi nuuu he akɛ amɛyɛ shweshweeshwe yɛ gbɛjegbɛi ni be ko lɛ amɛle akɛ amɛyɔɔ shweshweeshwe yɛ nɔ yɛ jetsɛremɔ loo jenamɔ mli lɛ anɔ dɔŋŋ.” Ni jeee mɛi ni egbɔlɔ lɛ pɛ sheɔ gbeyei. “Nilelɔ Ishikawa [ni jɛ Seijo Univɛsiti] kɛɛ yeyeeye-feemɔ . . . lɛ mli wa waa yɛ obalahii kɛ obalayei, ni yɛ bei pii amli lɛ amɛleee nɔ ni yɔɔ wɔsɛɛ be mli kɛha amɛhe lɛ anɔ titri.”

Odaseyeli tsɔɔ akɛ, “tsui ni fãa waa baanyɛ atsake ansɔ lɛ gbɛjianɔtoo, ni gbɔmɔtsei amli nui ni faa yɛ enɛ hewɔ lɛ baaha gbɔmɛi anu shihilɛi komɛi ahe waa yɛ afii nyɔŋmai abɔ sɛɛ po.” Jeŋ nilelɔi miibɔ mɔdɛŋ ni amɛnu bɔ ni ansɔ lɛ tsɔɔ shihilɛ ko ni yɔɔ gbeyei shishi ehaa lɛ shishi—bɔ ni wɔŋmɛɔ emli nibii komekomei lɛ wɔkwɛɔ ni wɔkɛ gbeyeishemɔ kpeeɔ naa. Nilelɔ Joseph LeDoux ŋma akɛ: “Kɛ wɔna fãji amli gbɛi ni shihilɛ ko haa bɔɔ nɔ̃ ko tsɔɔ nɔ ekaseɔ gbeyeishemɔ he nii lɛ, wɔyɛ hiɛnɔkamɔ akɛ wɔbaanyɛ wɔtsɔɔ bɔ ni nɛkɛ kaimɔ nɛɛ tsuɔ nii ehaa lɛ fɛɛ mli.”

Shi wɔteŋ mɛi pii nyaaa gbɔmɔtso loo fãji amli nui ni teeɔ gbeyeishemɔ shi lɛ ahe tsɔ̃. Wɔbaasumɔ moŋ ni wɔna hetooi kɛha sanebimɔi tamɔ, Mɛni hewɔ wɔsheɔ gbeyei? Te esa akɛ wɔkpee naa wɔha tɛŋŋ? Ani gbeyeishemɔ ko yɛ ni hi?

Ekolɛ obaakpɛlɛ nɔ akɛ gbeyeishemɔ baanyɛ aye abua bo yɛ bei komɛi amli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, ŋɔɔ lɛ akɛ ooba shia yɛ be mli ni duŋ ewo. Shinaa lɛ naa kã, eyɛ mli akɛ oŋa lɛ jogbaŋŋ dani otee. Etamɔ nɔ ni otsɔ samfɛlɛ lɛ mli ona susumai komɛi ni miiya kɛmiiba. Ohɛleɔ shi amrɔ nɔŋŋ, onuɔ he akɛ nɔ ko ejaaa kwraa. Ekolɛ julɔ loo mɔ ko ni hiɛ klante ebabote mli.

Ohenumɔŋ gbeyeishemɔ yɛ shihilɛi ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ baanyɛ ahere oyiwala kɛjɛ nyiɛmɔ ni okɛ yiŋfɛlɛfɛlɛ aaanyiɛ kɛyabote shihilɛ ni oshara yɔɔ mli nɛɛ mli. Gbeyeishemɔ baanyɛ aye abua bo ni okwɛ jogbaŋŋ loo otao yelikɛbuamɔ dani okɛ awuiyeli akpe. Nɔkwɛmɔ nii ni tamɔ nɛkɛ babaoo yɛ: okadi ni hɛleɔ bo shi yɛ sarawa hewalɛ he; redio nɔ adafitswaa ni kɔɔ ahum ko ni miitswa kɛ foi kɛmiiba he ni oyɔɔ lɛ he; dade ko ni obaanu egbɛɛmɔ waa he kɛjɛ otsɔne mli beni ota mli kɛnyiɛ gbɛjegbɛ ni nɔ etsi nɔ.

Yɛ shihilɛi komɛi amli lɛ, gbeyeishemɔ henumɔ baanyɛ afee naanyo diɛŋtsɛ. Ebaanyɛ eye ebua bo ni obu ohe loo ofee nii yɛ nilee mli. Shi ole jogbaŋŋ akɛ, gbeyeishemɔ ni baa be fɛɛ be loo enaa waa lɛ jeee naanyo diɛŋtsɛ. Henyɛlɔ ni. Ebaanyɛ ekɛ mumɔ ni yiii shi, tsui-tswaa, nɔ̃ ni nyɔ̃ɔ mɔ nɔ, hekpokpomɔ, kɛ shwee aba, bɔ ni oyooo nɔ shihilɛ mli ni oyɔɔ.

Ekolɛ obaanya he waa akɛ Biblia lɛ eje gbɛ etsɔɔ akɛ nɔ ni baakadi wɔbe nɛɛ ji nibii ni yɔɔ gbeyei ni baaba shikpɔŋ nɔ kɛ gbeyeishemɔ ni faa babaoo. Mɛni hewɔ eyɔɔ nakai, ni te esa akɛ enɛ asa oshihilɛ kɛ ojwɛŋmɔ he eha tɛŋŋ? Agbɛnɛ hu mɛni hewɔ abaanyɛ akɛɛ akɛ, yɛ Biblia lɛ gbɛfaŋ lɛ, daa gbi gbeyeishemɔ ko yɛ ni yeɔ buaa ni hi titri hu lɛ? Nyɛhaa wɔkwɛa.

[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 3]

Ní abi amɛ nɔ ni gbaa amɛ kɛ amɛ wekui anaa titri lɛ, onukpai kɛ gbekɛbii kɛɛ amɛsheɔ gbeyei:

GBEKƐBII FƆLƆI

56% Awui ni ayeɔ weku lɛ mli bii 73%

53% Onukpa ni enitsumɔ jeɔ edɛŋ 60%

43% Niyenii ni anyɛɛɛ ahe 47%

51% Ní anyɛɛɛ awo datrɛfonyo nyɔmɔ ni ekwɛ amɛ 61%

47% Ní anyɛɛɛ ana wɔɔhe 50%

38% Weku lɛ mlinyo ni kɛ tsofai fɔji tsuɔ nii 57%

38% Weku lɛ ni efeŋ ekome kɛhiŋ shi 33%

Ejɛɛhe: Newsweek, November 22, 1993

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje