Ani Odaa Shi?
Yɛ Maŋsɛɛ Sanekpakpa Shiɛlɔi Ashia Ni Yɔɔ Afrika Anaigbɛ Lɛ, Kulɛ Gbee Ko Hi Jɛmɛ Ni Gbɛi Ji Teddy. Kɛ Mɔ Ko Fɔ̃ Loo Kuku Ko Eha Teddy Lɛ, Emiɔ Lɛ Amrɔ Nɔŋŋ, Éfúuu Ekwɛɛɛ LƐ, Etaaa Hu. Be Mli Ni Etsui Suɔ Yɛ Hulu Lɛ Nɔ Lɛ, Emɛɔ Koni Afɔ̃ Atroma Kroko Ni Baanyiɛ Sɛɛ Lɛ Aha Lɛ. Beni Loo Lɛ Eta Lɛ, Etsɔɔ Ehe Ni Eyaa.
Teddy Ejieko Hiɛsɔɔ Fioo Ko Kpo Pɛŋ Yɛ Nɔ Ni Enine Shɛɔ Nɔ Lɛ He. Mɔ Ko Kwraa Kpaaa Lɛ Gbɛ Akɛ Efee Nakai. Yɛ Fɛɛ Sɛɛ Lɛ, Gbee Kɛkɛ Eji.
Yɛ Hiɛsɔɔ gbɛfaŋ lɛ, wɔkpaa babaoo gbɛ kɛjɛɔ nanemɛi adesai adɛŋ yɛ bei pii amli fe bɔ ni wɔkpaa gbɛ yɛ kooloi adɛŋ. Bei babaoo lɛ wɔnijiaŋ jeɔ wui. Mɛi babaoo sharaa nibii kɛjɛɔ shihilɛ mli bɔ ni amɛaanyɛ, ni amɛtaoɔ babaoo. Enɛ hu bɛ naakpɛɛ. Biblia lɛ egba efɔ̃ shi akɛ, yɛ naagbee gbii lɛ amli lɛ gbɔmɛi aaatsɔmɔ trumui.—2 Timoteo 3:1, 2.
Shi kɛlɛ, Nyɔŋmɔ tsuji yɛ nɔ kroko kwraa ni kanyaa amɛ. Amɛboɔ bɔfo Paulo ŋaawoo lɛ toi, mɔ ni wo hefatalɔi heyelilɔi lɛ ŋaa akɛ: “Nyɛlea shidaa” lɛ.—Kolosebii 3:15.
Yehowa Daa Shi
Yehowa Nyɔŋmɔ feɔ hiɛsɔɔ he nɔkwɛmɔnɔ ni yeɔ emuu efɔ̃ɔ shi. Susumɔ bɔni ekwɛɔ enɔkwa tsuji lɛ ehaa lɛ he. Yɛ mumɔŋ kanyamɔ naa lɛ, Paulo ŋma kɛyaha Hebri Kristofoi lɛ akɛ: “Nyɔŋmɔ jeee mɔni yeɔ sane ni ejaaa ni ehiɛ aaakpa nyɛnitsumɔ lɛ nɔ kɛ suɔmɔ deŋme ni nyɛgbo yɛ egbɛi lɛ ahewɔ, ni nyɛkɛsɔmɔɔ mɛi krɔŋkrɔŋi lɛ, ni nyɛsaa nyɛsɔmɔɔ amɛ lolo lɛ.”—Hebribii 6:10.
Nɔkwɛmɔnii ni tsɔɔ hiɛsɔɔ ni Yehowa yɔɔ kɛha enɔkwa tsuji lɛ fa kɛteke nɔ. Ejɔɔ Abraham kɛtsɔ eshwiei diɛŋtsɛ ni eha amɛyi fa babaoo, ni no ha amɛ bafee “tamɔ ŋwɛi ŋulamii kɛ ŋshɔ naa shia” lɛ. (1 Mose 22:17) Yɛ hiɛsɔɔ kɛha Hiob anɔkwayeli yɛ kaa shishi lɛ mli lɛ, Yehowa ekuuu sɛɛ ekɛ Hiob nibii babaoo ni eyɔɔ lɛ ebahaaa lɛ kɛkɛ shi kɛfata he lɛ “ebɔ he toi enyɔ ehalɛ.” (Hiob 42:10) Bɔ ni Yehowa kɛ adesai yeɔ haa kɛtsɔ afii akpei abɔ lɛ mli lɛ etsɔɔ bɔ ni wiemɔ nɛɛ ji anɔkwale ha akɛ: “Yehowa yɔɔ nɛɛ, ehiŋmɛii kpaa shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ, ni ejieɔ ehewalɛ kpo ehaa mɛi ni amɛtsui ehi kɛwula shi yɛ egbɛfaŋ lɛ.”—2 Kronika 16:9.
Hiɛsɔɔ ni Nyɔŋmɔ yɔɔ kɛha mɛi ni taoɔ akɛ amɛfee esuɔmɔnaa nii kɛ bɔ ni esumɔɔ ni ewo amɛ nyɔmɔ lɛ ji esu kɛ baŋ lɛ shishijee fãi lɛ ekomɛi. Ní aaayɔse enɛ lɛ ji nɔ̃ titri ni Kristofoi ahemɔkɛyeli lɛ damɔ nɔ. Paulo ŋma akɛ: “Kɛ hemɔkɛyeli bɛ lɛ, anyɛŋ Nyɔŋmɔ hiɛ asa; ejaakɛ mɔ ni baa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ, ja ehe eye akɛ eyɛ, ni eji mɛi ni taoɔ esɛɛgbɛ lɛ anyɔmɔwolɔ hu.”—Hebribii 11:6.
Eji Yehowa jie mumɔ ni yɔɔ nyanyaanya ni feɔ veveeve kpo kulɛ, abaabu wɔ fɛɛ fɔ́. Lalatsɛ lɛ ha nɛkɛ oti nɛɛ fee faŋŋ jeeŋmɔ akɛ: “Kɛji bo, Yehowa okɛɛ ooodi nishaianii asɛɛ lɛ, kulɛ, Nuntsɔ, namɔ po aaanyɛ shi adamɔ?” (Lala 130:3) Yehowa jeee mɔ ni hiɛ esɔɔɔ nɔ̃, ni asaŋ ejeee mɔ ni yɔɔ veveeve. Esumɔɔ mɛi ni sɔmɔɔ lɛ lɛ waa. Etsɔɔ akɛ edaa shi.
Yesu—Gbɔmɔ ni Jieɔ Hiɛsɔɔ ni Mli Kwɔ Kpo
Beni Yesu Kristo jieɔ eŋwɛi Tsɛ lɛ sui akpo yɛ emuuyeli mli lɛ, edaa shi yɛ nibii ni mɛi krokomɛi feɔ yɛ hemɔkɛyeli mli lɛ hewɔ. Susumɔ nɔ ni ba be ko yɛ sɔlemɔtsu ni yɔɔ Yerusalem lɛ he okwɛ: “Ni [Yesu] wo ehiɛ nɔ ni ena niiatsɛmɛi ni amɛŋɔɔ amɛnikeenii amɛwoɔ onia adeka lɛ mli lɛ. Shi ena yoo okulafo ohiafo ko hu ba ni ekɛ leptoi enyɔ (tsaakpoo) bawo mli. Ni ekɛɛ: Mikɛɛ nyɛ anɔkwale mli akɛ: Nɛkɛ yoo okulafo ohiafo nɛɛ ekɛ pii ewo mli fe mɛi lɛ fɛɛ; ejaakɛ mɛnɛɛmɛi fɛɛ lɛ, nɔ ni amɛná ni eteke nɔ lɛ eko amɛkɛbawo Nyɔŋmɔ nikeenii lɛ amli nɛɛ, shi mɔnɛ lɛ, ehia mli nii ni ekɛkwɛɔ ehe nɔ lɛ fɛɛ ekɛbawo mli nɛɛ.”—Luka 21:1-4.
Yɛ bɔ ni asusuɔ shika he ahaa lɛ naa lɛ, onia lɛ yɛ bibioo, titri lɛ, kɛ́ akɛto niiatsɛmɛi lɛ anɔ̃ lɛ he. Eeefee nɔ ni wa akɛ mɛi ni yɔɔ jɛmɛ lɛ ateŋ mɛi babaoo aaanyɛ ayɔse lɛ. Ni kɛlɛ, Yesu na nakai yoo okulafo lɛ. Eyoo shihilɛ mli ni eyɔɔ lɛ. Yesu na lɛ ni ehiɛ sɔ lɛ.
Sane kroko hu yɛ ni kɔɔ yoo ko ni ji Maria, ni yɔɔ nii babaoo lɛ he. Beni Yesu ta shi yɛ niyenii ashi lɛ, efɔse mu ni jara wa waa ni jeɔ ŋma eshwie Yesu naji kɛ eyitso nɔ. Mɛi komɛi wie amɛshi nɔ ni efee lɛ, ni amɛsusu sane he akɛ, kulɛ abaanyɛ ahɔɔ mu lɛ ni akɛ shika lɛ aye abua ohiafoi. Te Yesu here nɔ eha tɛŋŋ? Ekɛɛ: “Nyɛfɔa lɛ hiɛmɔ; mɛɛ hewɔ nyɛhaoɔ lɛ? Etsu nitsumɔ fɛfɛo eha mi. Lɛɛlɛŋ, miikɛɛ nyɛ akɛ: He fɛɛ he ni aaashiɛ sanekpakpa nɛɛ yɛ, yɛ je nɛŋ fɛɛ lɛ, aaatsĩ nɔ ni efee nɛɛ hu tã aŋɔkai lɛ.”—Marko 14:3-6, 9; Yohane 12:3.
Yesu yeee ŋkɔmɔ ni naa wa akɛ akɛ mu ni jara wa nɛɛ tsuko nɔ kroko he nii. Ehiɛ sɔ suɔmɔ babaoo kɛ hemɔkɛyeli babaoo ni Maria jie lɛ kpo lɛ. Aŋma nɔ ni ba lɛ he sane yɛ Biblia lɛ mli koni akɛkai nɔ̃ kpakpa ni efee lɛ. Nɛkɛ saji nɛɛ kɛ ekrokomɛi tsɔɔ akɛ Yesu ji nuu ni hiɛ sɔɔ nii waa diɛŋtsɛ.
Kɛ oji Nyɔŋmɔ sɔɔlɔ lɛ, obaanyɛ oná hekɛnɔfɔɔ akɛ Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ Yesu Kristo fɛɛ hiɛ sɔɔ mɔdɛŋ ni obɔɔ ni oha jamɔ krɔŋŋ aya hiɛ lɛ waa diɛŋtsɛ. Nilee ni tamɔ nɛkɛ gbalaa wɔ kɛbɛŋkɛɔ amɛ ni ekanyaa wɔ ni wɔkase amɛ kɛtsɔ shidaa ni wɔkɛaaha lɛ nɔ.
Satan Mumɔ ni Yɔɔ Veveeve Lɛ
Agbɛnɛ nyɛhaa wɔsusuaa nɔkwɛmɔnɔ ni tsɔɔ mɔ ko ni ejieee shidaa kpo lɛ he—Satan Abonsam. Hiɛsɔɔ ni Satan bɛ lɛ ha etee ehiɛ yɛ atua ni etse eshi Nyɔŋmɔ lɛ mli.
Akɛni Satan étee nɔ eha tsui ni enyɔɔɔ mɔ mli lɛ he mumɔ ni yɔɔ veveeve lɛ ehi emli hewɔ lɛ, ebɔi enɛ dumɔ yɛ mɛi krokomɛi amli. Susumɔ saji ni tee nɔ yɛ Eden abɔɔ lɛ mli lɛ he okwɛ. Yehowa ebɔ klɛŋklɛŋ nuu kɛ yoo lɛ, ekɛ amɛ ewo paradeiso abɔɔ ko mli, ni ekɛɛ amɛ akɛ: “Trom lɛ mli tsei lɛ fɛɛ nɔ yibii lɛ ye bɔ ni osumɔɔ.” Shi naatsii kome ko yɛ. Nyɔŋmɔ kɛɛ: “Shi ekpakpa kɛ efɔŋ lee tso lɛ yibii lɛ kaaye eko; ejaakɛ gbi nɔ ni oooye eko lɛ, gbo ooogbo!”—1 Mose 2:16, 17.
Shi kɛlɛ, amrɔ nɔŋŋ ni Satan tswa hegbɛ ni Yehowa yɔɔ akɛ aaaná emli hemɔkɛyeli lɛ mpoa. Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, eetao ni eha Hawa afee Yehowa nɔ trumu aahu akɛ, no baatsirɛ lɛ koni etse atua eshi lɛ, taakɛ bɔ ni Satan diɛŋtsɛ étse atua lɛ. Satan bi akɛ: “Lɛɛlɛŋ, Nyɔŋmɔ kɛɛ akɛ: Nyɛkaye trom lɛ mli tseiayibii lɛ fɛɛ eko lɛ?” (1 Mose 3:1) Nɔ ni enɛ tsɔɔ faŋŋ ji akɛ Nyɔŋmɔ kɛ nɔ ko ni jara wa miitee Hawa, nɔ ko ni baagbele ehiŋmɛi ni baaha etsɔ tamɔ Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ. Yɛ nɔ najiaŋ ni Hawa aaada shi yɛ jɔɔmɔi babaoo ni Yehowa kɛha lɛ he lɛ, eje shishi eshwe nɔ ni agu eyeli lɛ.—1 Mose 3:5, 6.
Ale amanehului ni jɛ mli ba lɛ jogbaŋŋ. Eyɛ mli akɛ aha lɛ gbɛi Hawa ‘akɛni ebaatsɔ hiɛkalɔi fɛɛ anyɛ lɛ hewɔ’ moŋ, shi yɛ shishinumɔ kroko naa lɛ ebatsɔ mɛi fɛɛ ni gboiɔ lɛ anyɛ. Adam mli adesai fɛɛ ná esha ni haa agboɔ lɛ kɛjɛ.—1 Mose 3:20; Romabii 5:12.
Kasemɔ Nyɔŋmɔ kɛ Kristo
Susumɔ srɔtofeemɔ ni yɔɔ Satan kɛ Yesu teŋ lɛ he okwɛ. Atsɔɔ bɔ ni Satan ji akɛ “wɔnyɛmimɛi lɛ anaafolɔlɔ lɛ ni folɔɔ amɛnaa yɛ wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ hiɛ nyɔɔŋ kɛ shwane lɛ.” (Kpojiemɔ 12:10) Yesu nyɛɔ “mɛi ni tsɔɔ enɔ kɛbaa Nyɔŋmɔ ŋɔɔ lɛ ayiwala ehereɔ kwraa, ejaakɛ eyɛ daa koni edamɔ mli eha amɛ.”—Hebribii 7:25.
Satan folɔɔ Nyɔŋmɔ tsuji anaa. Yesu hiɛ sɔɔ amɛ ni edamɔɔ mli ehaa amɛ. Ákɛ Kristo kaselɔi lɛ, esa akɛ Kristofoi abɔ mɔdɛŋ ni amɛtao ekpakpa ni yɔɔ amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ mli lɛ, ni amɛjie hiɛsɔɔ kɛ bulɛ kpo amɛtsɔɔ amɛhe. Yɛ nakai feemɔ mli lɛ, amɛkɛ amɛhe tsɔɔ akɛ amɛjieɔ hiɛsɔɔ kpo amɛtsɔɔ Yehowa Nyɔŋmɔ ni feɔ hiɛsɔɔ he nɔkwɛmɔnɔ ni fe fɛɛ lɛ.—1 Korintobii 11:1.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 17]
Yesu jie hiɛsɔɔ kpo etsɔɔ nɔ kpakpa ni Maria fee lɛ