1995 Kpokpaa Wulu nɔ Kpee Shishi Nitsumɔ ni Aha Efee Mlɛo
1 Kwɛ miishɛɛ ni eji akɛ oooya mumɔŋ okpɔlɔŋmɛɛi ashishi, kɛ́ eji asafoŋ kpeei, kpokpaa bibii anɔ kpeei, kpee krɛdɛɛ gbii, loo kpokpaa wulu nɔ kpeei ashishi! Mɛni hewɔ? Nyɔŋmɔ gbeyeishelɔi ni akɛ amɛ bɔɔ lɛ yɛ miishɛɛ, ni mumɔŋ saji ni akɛhaa yɛ hei ni tamɔ nɛkɛ lɛ haa wɔkaiɔ nibii ni he hiaa titri lɛ.
2 Akɛ mɛi akpei abɔ ni amɛyifalɛ yaa hiɛ lɛ eba mumɔŋ henaabuamɔi ni tamɔ nɛkɛ lɛ ashishi yɛ nyɛsɛɛ afii nɛɛ amli. Asafoi ni yɔɔ jeŋ fɛɛ lɛ ayifalɛ tee hiɛ fe oha mlijaa 50 kɛjɛ 49,716 kɛyashi 75,573, kɛjɛ 1985 kɛbashi 1994 afi lɛ nɔ. Be mli ni Yehowa woɔ henaabuamɔ nitsumɔ lɛ foi lɛ, belɛ nakai nɔŋŋ kpokpaa wulu nɔ kpeei kɛ kpokpaa bibii anɔ kpeei lɛ faa babaoo. (Yes. 60:22) Kpeei ni afee yɛ Ghana nitsumɔ he nine lɛ shikpɔŋkuku lɛ pɛ mli lɛ falɛ ni tee hiɛ kɛjɛ 12 yɛ 1985 kɛyashi 20 yɛ 1994 lɛ jɛ asafoi nɛɛ afalɛ ni yaa hiɛ babaoo lɛ. Nitsumɔ ni jɛɔ kpeei nɛɛ ahe gbɛjianɔtoo kɛ amɛhe nitsumɔ mli kɛbaa lɛ miifa kɛmiiya hiɛ. Akɛni wɔbuaa wɔhe naa koni wɔna gbɛjianɔ ni ato yɛ mumɔŋ kɛha okpɔlɔŋmɛɛi nɛɛ ahe sɛɛ hewɔ lɛ, nilee yɛ mli akɛ aaaha nitsumɔ lɛ afee mlɛo bɔ ni aaanyɛ, yɛ gbɛjianɔ diɛŋtsɛ ni atoɔ lɛ he nitsumɔ mli.
3 Gbɛjianɔ Krokomɛi ni Abaato Lolo: Wɔmiikpa gbɛ akɛ Yehowa baajɔɔ wɔ yɛ be mli ni wɔyaa hiɛ oyayaayai lɛ. Wɔyɛ miishɛɛ akɛ wɔɔna akɛ ekɛ ŋaalee kɛ shishinumɔ he mumɔ ni he hiaa lɛ eha ewebii. Esa akɛ wɔkpɛlɛ nɔ akɛ Yesu Kristo etsɔ tsulɔ anɔkwafo kuu lɛ nɔ ekudɔ saji jogbaŋŋ kɛha Yehowa yiŋtoo lɛ he nitsumɔ yɛ naakpɛɛ gbɛ nɔ. (Mat. 24:45-47; Kol. 1:9, 10) Kɛjɛ kpokpaa wulu nɔ kpeei ni abaafee yɛ 1995 lɛ kɛ 1996 kpeei bibii kɛ kpee krɛdɛɛ gbii ni abaafee lɛ nɔ kɛyaa lɛ, atoŋ niyenii ni ehe nitsumɔ fa lɛ he gbɛjianɔ. Aawo mɔ fɛɛ mɔ hewalɛ ni ekɛ lɛ diɛŋtsɛ eniyenii kɛ nu aba. Abaaya nɔ akɛ niyenii he gbɛjianɔtoo ni aha efee mlɛo ni akɛtsuɔ nii bianɛ yɛ kpokpaa bibii anɔ kpeei kɛ kpee krɛdɛɛ gbii ashishi lɛ atsu nii aahu kɛyashi October 1995. Ekolɛ obaana he miishɛɛ akɛ ooole bɔ ni tsakemɔ nɛɛ he baaba sɛɛnamɔ aha. Ekolɛ tsakemɔi ni áfee yɛ nyɛsɛɛ afii nɛɛ amli lɛ ahe saji amlitii ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ baafee nɔ ni akɛkaiɔ mɔ jogbaŋŋ yɛ sɛɛnamɔi ni wɔnine eshɛ nɔ momo kɛjɛ kpeei ashishi nitsumɔ ni aha efee mlɛo lɛ mli.
4 Tsakemɔi ni Afee Kɛtsɔ Hiɛ Koni Akɛha Nibii Afee Mlɛo: Dani akɛ kpokpaa wulu nɔ kpee shishi he nitsumɔ ni aha efee mlɛo lɛ aaatsu nii, tamɔ niyenii he gbɛjianɔtoo, mɛi ni kɛ amɛhe haa kɛha nitsumɔ, kɛ tsũ-taomɔ nɛkɛ lɛ, ehe bahia ni nyɛmimɛi hii kɛ yei akpei abɔ lɛ atsu nii babaoo yɛ nii ni atsuɔ dani ajeɔ kpee lɛ feemɔ shishi lɛ mli. Yɛ daa gbi shihilɛ kɛ gbɛjianɔtoo lɛ ni daa be fɛɛ be lɛ mli nɔnyɛɛi kɛ nibii ni ebiɔ ni wɔ nyɛmimɛi lɛ afee hewɔ lɛ, ehe bahia diɛŋtsɛ ni afee tsakemɔi ni akɛha nitsumɔ lɛ afee mlɛo. Kɛfata he lɛ, yɛ niyenii he gbɛjianɔtoo ni aha efee mlɛo yɛ Ghana yɛ 1978 mli hewɔ lɛ, nyɛmimɛi hii kɛ yei ohai abɔ ni tsutsu ko lɛ amɛtsuɔ nii waa yɛ kpee lɛ shishi koni amɛhoo nii amɛha wɔ lɛ nyɛ amɛbo wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ toi. Akɛ nibii ahe gbɛjianɔ ni atoɔ koni aha niyenii he gbɛjianɔtoo lɛ afee mlɛo lolo tsu nii yɛ kpokpaa wulu nɔ kpeei kɛ kpokpaa bibii anɔ kpeei ashishi yɛ 1987. Mɛɛ tsakemɔi kpakpai enɛɛmɛi ji nɛkɛ akɛ amɛha nitsumɔ lɛ fee mlɛo ni eha agbala jwɛŋmɔ kɛtee kpee lɛ shishi mumɔŋ nibii anɔ babaoo, ni eha nitsulɔi lɛ nyɛ amɛbo wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ toi ni amɛna wiemɔ lɛ babaoo mli ŋɔɔmɔ. (5 Mose 31:12) Nakai anɔkwafoi ni yɔɔ wɔteŋ ni kɛ afii babaoo esɔmɔ yɛ anɔkwayeli mli lɛ kaiɔ hiɛyaai nɛɛ jogbaŋŋ ni amɛtsɔɔ hiɛsɔɔ yɛ gbɛtsɔɔmɔ ni amɛnine shɛɔ nɔ lɛ he. Shi mɛɛ nitsumɔ abaanyɛ ajie kɛjɛ jɛmɛ lolo koni eha mɛi babaoo lolo anyɛ ana mumɔŋ wiemɔ he gbɛjianɔ ni atoɔ lɛ he sɛɛ kɛmɔ shi?
5 Tsakemɔi ni Aakpa Gbɛ: Beni aha niyenii he gbɛjianɔtoo lɛ fee mlɛo yɛ afii ni ho lɛ amli ni atsu he nii lɛ, ana akɛ ‘nibii fioo’ moŋ ‘he miihia’ lɛlɛŋ. (Okɛto Luka 10:38-42 he.) Shi kɛlɛ, kɛ́ akɛ nakai nibii fioo lɛ to mɛi ni baa lɛ ahe lɛ, ehaa nibii ni akɛbaaba kɛ nitsumɔ lɛ faa babaoo lolo, ni nakai eji yɛ shika-fitemɔ hu he. Agbɛnɛ hu, ehe bahia ni mɛi ni fa babaoo kɛ amɛhe aha koni ato nibii ahe gbɛjianɔ ni afi sɛɛ hu. Ehe bahia ni abua niyenii babaoo naa koni akɛto. Ehe bahia ni Asafo lɛ atsɔ hiɛ ana shika ni fa bɔ ni sa kɛha nitsumɔ ni tsɔɔ kpee hiɛ lɛ—titri lɛ koni akɛhe niyenii he nibii koni akɛto—ni abua shika ni he hiaa lɛ anaa nyɔji babaoo. Ehe bahia ni abua niyenii kɛ nihoomɔ tsɛŋsii wujiwuji anaa awo tsɔnei amli koni akɛfa gbɛ kilomitai babaoo, koni ayajie ashwie shi. Enɛɛmɛi fɛɛ kɛ nyɔmɔbɔɔ ni tsii bafɔɔ Asafo lɛ nɔ. Kɛ asaa aha nitsumɔ lɛ fee mlɛo lɛ, afiteŋ be nɛɛ fɛɛ kɛ shikai ni abaabua naa lɛ. Kɛfata he lɛ, abaajie nitsumɔ babaoo ni haa atsuɔ nii nyɔji babaoo yɛ be kakadaŋŋ mli kɛha niyenii ahe gbɛjianɔtoo lɛ kɛjɛ nyɛmimɛi lɛ babaoo nɔ.
6 Hiɛ esɔ sɔɔmɔ ni mɛi ni jɛ amɛ suɔmɔ mli amɛkɛ amɛhe ha kɛtsu enɛɛmɛi ahe nii lɛ waa. Kɛlɛ, yɛ nitsumɔ ni aha efee mlɛo ekoŋŋ lɛ hewɔ lɛ, mɛi ohai abɔ ni kɛ amɛhe ha kɛha nihemɔ, niyenii hoomɔ, kɛ ekɛhamɔ lɛ baanyɛ amɛkɛ amɛbe atsu nii yɛ Maŋtsɛyeli lɛ he nibii krokomɛi ni he hiaa ni adiɔ sɛɛ lɛ mli, ni naanyobɔɔ ni amɛaana mli ŋɔɔmɔ kɛmɔ shi yɛ kpeei ashishi lɛ fata he. Mɛi ni kɛ amɛhe ha yɛ “Food Service” tsutsu ko lɛ baanyɛ aye abua yɛ nitsumɔ hei krokomɛi amli bianɛ, tamɔ “Attendants” kɛ “Cleaning.” Enɛ baaha jatsu lɛ afee mlɛo kɛha mɔ fɛɛ mɔ, ni ehe ebahiaŋ ni mɛi babaoo atsu nii nyɔɔŋ, leebi maŋkpa, loo be mli ni kpee lɛ yaa nɔ lɛ, taakɛ ebaji yɛ mɛi komɛi ni tsu nii yɛ “Food Service” be ko lɛ agbɛfaŋ lɛ.
7 Gbɛjianɔ ni Atoɔ lɛ Sɛɛfimɔ: Asafo lɛ hiɛ esɔ bɔ ni nyɛ ni ji nyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ ‘kɛ tsui muu fɛɛ’ fi kpee he gbɛjianɔ ni ato yɛ afii ni ho lɛ mli lɛ sɛɛ fɛfɛo lɛ babaoo, ni niyenii he gbɛjianɔtoo lɛ fata he. (1 Kron. 29:9) Enɛ eye ebua yɛ gbɛi babaoo nɔ. Eha ana tsũi kpakpai, ama agbai, ni atsu kpee he shika-fitemɔ saji krokomɛi ahe nii. Eha mɛi ni baa lɛ hu hi he ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ beni akpa fioo shwane lɛ koni amɛna niyenii ni naagba bɛ he, koni amɛna hewalɛ, koni agbɛnɛ amɛhi shi kɛha mumɔŋ wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ. Ni ŋwanejee ko bɛ he akɛ tsui mli ni ajɛɔ akɛhaa nii kɛ sɛɛfimɔ ni nyɛmimɛi hii kɛ yei kɛha koni akɛye abua yɛ enɛɛmɛi amli lɛ baaya nɔ. Enɛ efee bɔ ni amɛhiɛ sɔɔ haa lɛ kpojiemɔ yɛ gbɛ krɛdɛɛ nɔ.—Abɛi 11:25; Luka 16:9.
8 Oniyenii Ahe Hiamɔ Nii lɛ he Nitsumɔ: Shi, yɛ tsakemɔi lolo nɛɛ ahewɔ lɛ, ehe baahia ni aŋkroaŋkroi kɛ weku mli bii ni yɔɔ maŋtiasei amli lɛ diɛŋtsɛ atao niyenii ni he baahia amɛ lɛ beni wɔkpa fioo yɛ shwane mli lɛ. Wɔbuɔ mumɔŋ wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ mli sɛɛnamɔi kpakpai lɛ akɛ amɛjara wa waa. Ni aaaha heloonaa niyenii afee nɔ ni he hiaa fe fɛɛ bɔ ni esaaa lɛ baafee nɔ ni nilee bɛ mli. Ehe miihia ni mɔ fɛɛ mɔ “[a]yoo nii ni hi titri lɛ” yɛ enɛ gbɛfaŋ. (Fil. 1:9, 10a) Kpeei wuji ni Yehowa webii tee yɛ Poland, Russia, kɛ Ukraine nyɛsɛɛ nɛɛ, kɛ hei krokomɛi hu lɛ ye omanye fɛfɛo ni niyenii he gbɛjianɔtoo fataaa he. Kɛfata he lɛ, kpokpai komɛi ni yɔɔ maŋ nɛɛ mli lɛ efee amɛkpeei kɛ kpee gbi krɛdɛɛi lɛ ni niyenii bibioo fioo ko pɛ afee yɛ bɔ ni amɛshihilɛ ji lɛ naa. Yɛ eko fɛɛ eko mli lɛ mɛi ni ba kpee lɛ kɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛ shwane niyenii ba. Wɔbaana akɛ kɛ wɔkɛ shwane niyenii ni mli etsiii ba lɛ, ebaaha wɔjwɛŋmɔ ahi nifeemɔ lɛ nɔ, koni eha wɔna shwane wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ he sɛɛ kɛmɔ shi. Yɛ enɛ kɛ gbeekpamɔ naa lɛ, esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ kɛ niyenii ni ehe nibii faaa ni hewalɛ yɔɔ mli lɛ aba. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, beni Yesu lɛ mɛi babaoo lɛ, nibii enyɔ pɛ ekɛha, nomɛi ji aboloo kɛ loo. (Mat. 14:16-20; kwɛmɔ Luka 10:42a hu.) Yɛ enɛ hewɔ lɛ, eŋɔɔ wɔnaa akɛ wɔkɛ nɔ ni baanyɛ afee nɔ ni sa ni abaanyɛ atsu he nii yɛ shwane kpamɔ ni sɛɛ etsɛɛɛ lɛ, kɛ nibii ni wɔkɛtsuɔ henaabuamɔi wuji ahe nii lɛ he ŋaawoi aaaha.
9 Akɛni niyenii he gbɛjianɔ ni atoɔ daa yɛ kpee shishi lɛ bɛ dɔŋŋ hewɔ lɛ, mɛi ni yaa kpee lɛ baanyɛ ato gbɛjianɔ jogbaŋŋ koni amɛnyɛ amɛkɛ amɛweku lɛ ana leebi niyeli mli ŋɔɔmɔ, kɛ́ yɛ shia loo yɛ niyeli he ko. Kɛ onyɛ ojɔɔ ohe saŋŋ gbɛkɛ lɛ, no lɛ esa akɛ onyɛ ote shi mra fioo koni ona nɔ ni he hiaa kɛha leebi niyeli, koni oyashɛ kpee lɛ shishi mra koni okɛ mɛi krokomɛi ni eba kpee lɛ ana naanyobɔɔ mli ŋɔɔmɔ. Sɛɛnamɔ kroko ni yɔɔ gbɛjianɔ hee ni atoɔ lɛ he ji akɛ ehe ebahiaŋ dɔŋŋ akɛ mɛi ni kɛ amɛhe haa kɛha nitsumɔ lɛ awɔ he ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ kɛ yiŋtoo akɛ amɛaate shi maŋkɛ koni amɛhoo niyenii amɛha mɛi ni baa kpee lɛ.
10 Shwane kpamɔ lɛ sɛɛ etsɛŋ tsɔ taakɛ eji yɛ kpeei ni afee kɛtsɔ hiɛ lɛ ashishi lɛ. Shi kɛlɛ, ebaaya nɔ eha ana hegbɛ kɛha niyenii fioo yeli, kɛ be hu kɛha wɔ kɛ mɛi krokomɛi anaanyobɔɔ. Wɔnyɛmimɛi hii kɛ yei ni yɔɔ maŋ ni afeɔ kpee lɛ yɛ mli lɛ loo amɛbɛŋkɛ jɛmɛ lɛ ni amɛyaa shia daa gbɛkɛ lɛ baanyɛ afee niyenii fioo ko aha weku lɛ mli bii lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ koni akɛba koni aye beni akpa shwane. Enɛ baafee tamɔ shwane niyenii ni mli etsiii ni obalahii kɛ obalayei bibii kɛyaa skul lɛ eko nɔŋŋ, ekolɛ bodobodo ni akɛ nibii ehɔlɔ teŋ, aduawa ko, kɛ nɔ ko ni anuɔ, loo omɔ. Mɛi pii kɛ shwane niyenii ni tamɔ nakai yaa amɛ heloonaa nitsumɔ hei.
11 Ŋwanejee ko bɛ he akɛ enɛ baafee kaa kɛha mɛi ni jɛɔ hei ni kɛ maŋ ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ teŋ jɛkɛ lɛ, ejaakɛ ehe baahia ni amɛto gbɛjianɔ kɛtsɔ hiɛ koni amɛna nibii kɛha shwane niyeli. Ekolɛ abaanyɛ akɛ nibii komɛi tamɔ plɛtei kɛ kɔɔpoi kɛha mɛi ni fata nyɛhe kɛfaa gbɛ lɛ ajɛ shia kɛba. Mɛi komɛi baana akɛ aduawa kpakpa ko tamɔ akwadui kɛ blɔfoŋmei ni akɛfee niyenii fioo ko lɛ baafee nɔ ni fa kɛha amɛhiamɔ nii ahe nitsumɔ, ni abaanyɛ akɛ enɛ hu ajɛ shia kɛba. Abaanyɛ ana niyenii krokomɛi ni he hiaa beni akpa shwane lɛ yɛ niyenii bibii ni aha efee mlɛo lɛ ahɔɔmɔ hei yɛ he ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ. Shi kɛlɛ, wɔyoɔ akɛ yɛ kpeei ni afeɔ yɛ akrowai amli lɛ agbɛfaŋ lɛ, niyenii ni mli etsiii ni yɔɔ niyenii bibii ahɔɔmɔ he lɛ pɛ ebafeŋ nɔ ni fa akɛni mɛi ni baa kpee lɛ ateŋ mɛi babaoo nyɛŋ aku amɛsɛɛ kɛya shia daa gbi lɛ hewɔ. Yɛ enɛ hewɔ lɛ, akɛ niyenii ni ehoomɔ waaa baaha shi kome pɛ daa gbi yɛ kpeei ni afeɔ yɛ maji ni bɛ maŋtiasei amli lɛ amli.
12 Nɔ ni akɛkaiɔ nyɛ ji akɛ, nyɛfainɛ, AKAHOO NII YƐ GBƆIATOOHE TSŨI AMLI, ja amɛyɛ nihoomɔ hé kɛha nakai feemɔ. Oshara yɛ he, ni mla eŋmɛɛɛ nakai feemɔ gbɛ, ni ebaanyɛ ekɛ nibii ni kaa nii amli kɛ mu afite tsu mli nibii ahe. Ejeɔ sã ni etsɛɔ waa yɛ tsu lɛ mli gbii babaoo dani ejeɔ tsu lɛ mli. Enɛɛmɛi fɛɛ haa ewaa kɛhaa gbɔiatoohe lɛ akɛ ekɛ tsu lɛ aaaha ekoŋŋ ja amɛfite shika ni amɛkɛtsu emli falefale feemɔ kɛ sã lɛ jiemɔ he nii. No hewɔ ni ebaafee nɔ ni nilee yɔɔ mli akɛ aaahe niyenii ni ahoo momo tamɔ kɔ̃mi kɛ lòo, loo ashikishaŋ nibii ni asha, tamɔ bodobodo, atsɔmɔi, mit-pai, loo keeki. Nibii ni ahoo momo tamɔ enɛɛmɛi ni aaahe lɛ haŋ ahoo niyenii yɛ gbɔiatoohe tsũi amli loo yɛ wɔɔhei krokomɛi.
13 Akɛni he ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ batsɔɔ Maŋtsɛyeli Asa wulu diɛŋtsɛ beni kpee lɛ yaa nɔ hewɔ lɛ, nilee yɛ mli hu akɛ aaakwa shisheramɔ beni akpa shwane lɛ. Ni taakɛ wɔyeee nii beni kpeei yaa nɔ yɛ Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ lɛ, wɔyeŋ ni wɔnu hu beni kpee lɛ yaa nɔ lɛ. Aŋmɛŋ gbɛ ni akɛ nibii wuji ni akɛhaa niyenii feɔ ŋanii ni weku lɛ hiɛɔ kɛyasheraa shi loo kɛŋtɛŋi ni akɛ niyenii woɔ mli lɛ amamɔ toibolɔi ni yɔɔ kpee lɛ shishi lɛ ateŋ. Amɛbaanyɛ amɛpila mɛi ni anyɛŋ ashi yɛ tsɔmɔ hei loo ni akɛaamamɔ sɛii anɔ. Ekolɛ baagii ni akɛ nii woɔ mli be kɛ be mli loo woji ni anyɛɔ ashɛrɛɔ ashwieɔ loo rɔba baagii baahi jogbaŋŋ kɛha niyenii fioo ni he baahia beni wɔkpa shwane lɛ. Kɛ ehe baahia lɛ, abaanyɛ akɛ nɔ ko bibioo ni haa niyenii mli jɔɔ awo sɛi lɛ shishi, shi jeee ni akɛma nɔ. Shi kɛlɛ, abaanyɛ akɛ nibii ni tamɔ nɛkɛ awo weku tsɔne lɛ mli jatsũi atoohe lɛ hu yɛ he ni akɛ tsɔnei lɛ mamɔɔ lɛ.
14 Ehe miihia ni akwɛ jogbaŋŋ hu yɛ nii ni akɛ nibii ni anuɔ woɔ mli lɛ ni wɔɔsumɔ akɛ wɔkɛaaba he ni afeɔ kpee lɛ yɛ lɛ he. Abaanyɛ akɛ nii kalakala ni anuɔ lɛ awo flask sɔrɔtoi amli kɛba.
15 Sɛɛnamɔi Krokomɛi: Eji anɔkwale akɛ wɔbaanyɛ wɔna nilee ni yɔɔ gbɛjianɔtoo ni atsake mli nɛɛ mli. Mɔ fɛɛ mɔ baanyɛ ekɛ ejwɛŋmɔ ama mumɔŋ sɛɛnamɔi ni enine aaashɛ nɔ lɛ nɔ vii—yiŋtoo krɛdɛɛ hewɔ ni wɔkpeɔ lɛ. Akɛ sɛɛnamɔi nɛɛ eha yɛ naanyobɔɔ ni wɔnaa mli ŋɔɔmɔ lɛ mli kɛ wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ hu mli. No hewɔ lɛ yɛ be mli ni wɔɔshi he ni afeɔ kpee lɛ yɛ shwane kpamɔ mli koni wɔyatao niyenii moŋ lɛ, kwɛ sɛɛnamɔ ni yɔɔ he akɛ wɔɔhiɛ nɔ ko kɛaajɛ shia kɛaaba. Enɛ baaha efee mlɛo aha wɔ akɛ wɔɔná wɔ nyɛmimɛi hii kɛ yei lɛ anaanyobɔɔ mli ŋɔɔmɔ, ni ehaŋ ni shwane wiemɔ he gbɛjianɔ ni ato lɛ eko aŋmɛɛ wɔ.
16 Yɛ be mli ni wɔtɔrɔ yɛ mumɔŋ yɛ shwane gbɛjianɔtoo lɛ sɛɛ lɛ, mɛi komɛi baanyɛ aya nɔ ana Kristofoi anaanyobɔɔ kɛ sanegbaa mli ŋɔɔmɔ yɛ nibii kpakpai ni akase lɛ ahe, yɛ be mli ni amɛkɛ amɛweku kɛ nanemɛi yeɔ niyenii ni mli tsii yɛ amɛ wɔɔhei loo yɛ niyeli hei lɛ. Mɛi krokomɛi baanyɛ ayahe nɔ ko nɔŋŋ yɛ shwapoi ni ahɔɔ nibii ni efee klalo momo kɛha yeli lɛ amli. Mɛi ni baanyɛ aku sɛɛ amɛya amɛ diɛŋtsɛ amɛshiai lɛ baanyɛ aye gbɛkɛ niyenii yɛ jɛmɛ, taakɛ amɛfeɔ yɛ gbii krokomɛi amli yɛ heloonaa nitsumɔ hei loo yɛ shiɛmɔ mli lɛ.
17 Eji anɔkwale akɛ wɔnaa mumɔŋ okpɔlɔŋmɛɛ mli ŋɔɔmɔ yɛ kpeei bibii kɛ kpeei wuji nɛɛ ni wɔnaa woji heei, nitsɔɔmɔ kpakpa, kɛ ŋaawoo ni akɛtsuɔ nii kɛjɛɔ jɛmɛ lɛ ashishi. Jɔɔmɔi nɛɛ ji nɔ ni mɔ fɛɛ mɔ kaiɔ, kɛfata mlifilimɔ ni anáa akɛ afata Nyɔŋmɔ webii ni amɛbua amɛhe naa nɛɛ ahe lɛ he. Abɛi 10:22 (NW) kɛɔ akɛ: “Yehowa jɔɔmɔ lɛ—no feɔ mɔ niiatsɛ, ni ekɛ piŋmɔ fataaa he.” Nɔ hewɔ lɛ ji akɛ, ákɛ Yehowa webii lɛ, wɔyaaa kpeei ashishi kɛ heloonaa nii kɛ shihilɛ mli hejɔlɛ námɔ he jwɛŋmɔ. Wɔbuaa wɔhe naa kɛ suɔmɔ kpakpa akɛ wɔɔná mumɔŋ nibii ahe sɛɛ babaoo bɔ ni wɔɔnyɛ, ni Yehowa woɔ wɔ nyɔmɔ babaoo yɛ mumɔ ni wɔjieɔ lɛ kpo lɛ hewɔ.—1 Tim. 6:6-8; Heb. 11:6.
18 Bei ni tamɔ nɛkɛ kɛha hewalɛwoo nɛɛ hu haa wɔkaiɔ mumɔŋ nikpamɔ lɛ nɔyaa. (Yoh. 4:35, 36) Wiemɔi ni jeɔ Yesaia yitso 54 shishi lɛ tsɛɔ Yehowa gbɛjianɔtoo ni tamɔ ŋa lɛ koni esaa ehe eto kɛha yifalɛ kɛ mlifilimɔ. Hiɛyaa lolo, mlilɛɛmɔ, kɛ hewalɛnamɔ hee baaya nɔ yɛ wɔsɛɛ be mli taakɛ Yesaia gba lɛ, akɛ: “Ha ni obuu lɛ mli alɛɛ, ni akpã oshihilɛ he lɛ he mamai lɛ amli: kaalɛte he! Ha ni otaŋkpeei lɛ akɛ̃lɛ, ni okala oshiŋmlitsei lɛ ni awa! Ejaakɛ ooolɛɛ omli kɛaatee ninejurɔ kɛ abɛku.” Nɔ ni ejɛ gbalɛ ni yɔɔ miishɛɛ nɛɛ mli eba ji anɔkwa jamɔ mlilɛɛmɔ ni wɔnàa amrɔ nɛɛ.—Yes. 54:1-4.
19 Yɛ anɔkwale mli lɛ, eji gbɛ ni tsɔɔ jwɛŋmɔ ni ja, ákɛ akɛ kpee shishi nitsumɔ ni aha efee mlɛo ekoŋŋ he gbɛjianɔtoo lɛ baatsu nii, bɔni afee ni mɔ fɛɛ mɔ ana wiemɔ he gbɛjianɔ ni asaa lɛ mli ŋɔɔmɔ, ni nibii babaoo bɛ ni baagbala ejwɛŋmɔ kɛjɛ nɔ. Wɔyɛ hekɛnɔfɔɔ akɛ Yehowa jɔɔmɔ baaba enɛ hu nɔ, akɛni no baaha atsu mɛi ayifalɛ babaoo lɛ he nii kɛmɔ shi lɛ. Kɛ wɔkɛ wɔhiɛ ma nɔ ni he hiaa lɛ nɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔna naanyobɔɔ ni yɔɔ miishɛɛ kɛ mumɔŋ nibii kpakpai agbii ahe gbɛjianɔ ni wɔto lɛ mli ŋɔɔmɔ. Wɔ sɔlemɔ diɛŋtsɛ ji akɛ, Yehowa baajɔɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni wɔbɔɔ yɛ be mli ni wɔyaa nɔ wɔkpeɔ ni wɔye nii yɛ ekpɔlɔ nɔ lɛ nɔ.—Okɛto 5 Mose 16:14, 15 he.
[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 6]
Sɛɛnamɔi ni Yɔɔ Niyenii he Gbɛjianɔ ni Atoŋ lɛ He
◼ Nitsumɔ fioo pɛ abaatsu dani wiemɔ lɛ aje shishi, beni wiemɔ lɛ yaa nɔ, kɛ no sɛɛ, koni eha ana naanyobɔɔ babaoo mli gbɛfaŋnɔ
◼ Akɛ nihoomɔ he nibii tsuŋ nii
◼ Mɛi babaoo baanyɛ amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ fɛɛ ama mumɔŋ wiemɔ he gbɛjianɔtoo lɛ nɔ
◼ Mɛi babaoo ni kɛ amɛhe eha lɛ baaye abua yɛ nitsumɔ hei krokomɛi amli
◼ Be babaoo yɛ ni akɛbaatiu teokrase nibii asɛɛ
Nibii ni Awo Ŋaa akɛ Akɛba Beni Akpa Shwane
◼ Shwane niyenii ni mli etsiii, ni ehe nibii faaa, ni haa mɔ hewalɛ
◼ Niyenii ni mli etsiii, nibii ni tamɔ ŋkatiɛ, nibii ni ashã, aduawai
◼ Kɛ ehe baahia lɛ akɛ nibii bibii ni haa nii amli jɔɔ aba
◼ Nii ni abaanu ni dãa hewalɛ bɛ mli, nibii tamɔ akutu mli nu, loo nu ni yɔɔ nii amli
Okɛkaba He ni Afeɔ Kpee lɛ Yɛ Lɛ
◼ Dãa ni tɔɔ mɔ
◼ Weku lɛ nibii wuji ni haa nii mli jɔɔ kɛ kɛŋtɛŋi wuji