Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w24 October bf. 12-17
  • Mɛni Wɔkaseɔ Yɛ Nɔ Ni Yesu Fee Yɛ Eshitee Lɛ Sɛɛ Lɛ Mli?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Mɛni Wɔkaseɔ Yɛ Nɔ Ni Yesu Fee Yɛ Eshitee Lɛ Sɛɛ Lɛ Mli?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2024
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • WO MƐI HEWALƐ
  • YE OBUA MƐI NI AMƐNU NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ SHISHI
  • TSƆSEMƆ NYƐMIMƐI HII NI AMƐBATSƆMƆ ‘HII NI JI NIKEENII’
  • Kasemɔ Yesu Ni Bo Hu Oshiɛ Kɛ Ekãa
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2025
  • Kɛ́ Wɔfee Mɛi Ejurɔ Lɛ, Wɔbaaná Miishɛɛ Waa
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2024
  • Kpɛɛ Yiŋ Ni Baatsɔɔ Akɛ Okɛ Ohiɛ Fɔ̃ɔ Yehowa Nɔ
    Wɔshiɛmɔ Kɛ Wɔshihilɛ Akɛ Kristofoi—Kpee Nifeemɔ Wolo—2023
  • Nyɛmimɛi Hii​—Ani Nyɛmiimia Nyɛhiɛ Koni Nyɛsɔmɔ Akɛ Asafoŋ Onukpai?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2024
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2024
w24 October bf. 12-17

NIKASEMƆ 41

LALA 13 Kristo Ji Wɔ-Nɔkwɛmɔnɔ

Mɛni Wɔkaseɔ Yɛ Nɔ Ni Yesu Fee Yɛ Eshitee Lɛ Sɛɛ Lɛ Mli?

“Amɛna lɛ shii abɔ yɛ gbii 40 lɛ mli, ni ewie Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he.”—BƆF. 1:3.

NƆ NI WƆBAAKASE

Nɔ ni Yesu fee yɛ gbii 40 ni eye yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ dani etee ŋwɛi lɛ mli, kɛ bɔ ni wɔbaafee wɔkase lɛ.

1-2. Mɛni ba be ni Yesu kaselɔi enyɔ komɛi nyiɛ gbɛ kɛyaa Emao lɛ?

YESU gbo nɛɛ, gbii etɛ nɛ. Ekaselɔi lɛ fɛɛ awerɛ eho amɛhe waa ni gbeyei emɔmɔ amɛ. Yɛ gbi nɛɛ, ni ji Nisan 16, 33 Ŋ.B. lɛ nɔ lɛ, ekaselɔi lɛ ateŋ mɛi enyɔ shi Yerusalem akɛ amɛmiiya Emao, ni ji akrowa ko ni kɛ Yerusalem teŋ jekɛmɔ aaafee kilomitai 11 lɛ. Hii nɛɛ anijiaŋ eje wui waa ejaakɛ agbe Yesu, mɔ ni ji amɛ-Tsɔɔlɔ lɛ. Kulɛ amɛhiɛ kã nɔ akɛ Yesu, ni ji Mesia lɛ, baafee nibii wuji ehã Yudafoi lɛ, shi bianɛ lɛ egbo. Ni ole nɔ ko, nɔ ko ni amɛkpaaa gbɛ kwraa ba.

2 Be ni amɛnyiɛ gbɛ kɛyaa lɛ, nuu ko bafata amɛhe yɛ gbɛ lɛ nɔ ni ekɛ amɛ bɔi nyiɛmɔ. Kaselɔi lɛ gba nuu nɛɛ nɔ ni eba Yesu nɔ ni ehã amɛwerɛ eho amɛhe waa lɛ. Kɛkɛ ni nuu nɛɛ kɛ amɛ susu nibii komɛi ni amɛhiɛ kpaŋ nɔ kɔkɔɔkɔ lɛ ahe. “Eje shishi kɛjɛ Mose kɛ Gbalɔi lɛ fɛɛ anɔ,” ni etsɔɔ amɛ nɔ hewɔ ni esa akɛ Mesia ana nɔ ni egbo. Be ni amɛyi etɛ lɛ fɛɛ amɛyashɛ Emao lɛ, nuu lɛ jie ehe shi etsɔɔ amɛ ni amɛna akɛ, asomoaŋ Yesu ni! Amɛná miishɛɛ waa akɛ atee Mesia lɛ shi!—Luka 24:​13-35.

3-4. (a) Mɛni Yesu fee kɛye ebua ekaselɔi lɛ? Ni mɛni jɛ mli kɛba? (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli? (Bɔfoi 1:3)

3 Yɛ Yesu shitee lɛ sɛɛ lɛ, eye gbii 40 yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ dani etee ŋwɛi. Yɛ be nɛɛ mli lɛ, ejie ehe kpo shii abɔ etsɔɔ ekaselɔi lɛ. (Kanemɔ Bɔfoi 1:3.) Yesu wo ekaselɔi ni no mli lɛ amɛwerɛ eho amɛhe ni gbeyei emɔmɔ amɛ lɛ hewalɛ waa. Enɛ hã amɛná miishɛɛ ni amɛná ekãa kɛshiɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ he sane kpakpa lɛ, ni amɛtsɔɔ mɛi nii.a

4 Kɛ́ wɔkase nibii ni Yesu fee yɛ be nɛɛ mli lɛ he nii lɛ, wɔbaaná he sɛɛ waa. Enɛ hewɔ lɛ, yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaakwɛ bɔ ni (1) Yesu wo ekaselɔi lɛ hewalɛ, (2) eye ebua amɛ koni amɛnu Ŋmalɛ lɛ shishi jogbaŋŋ, kɛ (3) etsɔse amɛ koni amɛnyɛ amɛtsu nitsumɔi ni ekɛbaawo amɛdɛŋ lɛ. Yɛ otii nɛɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, wɔbaakwɛ bɔ ni wɔbaafee wɔkase Yesu.

WO MƐI HEWALƐ

5. Mɛni hewɔ ehe bahia ni awo Yesu kaselɔi lɛ hewalɛ lɛ?

5 No mli lɛ ehe miihia ni awo Yesu kaselɔi lɛ hewalɛ. Mɛni hewɔ? Nɔ hewɔ lɛ ji, amɛteŋ mɛi komɛi eshi amɛshĩai, amɛwekui, kɛ amɛnitsumɔi ni amɛbanyiɛ Yesu sɛɛ. (Mat. 19:27) Amɛteŋ mɛi komɛi hu yɛ ni Yesu kaselɔi ni amɛbatsɔmɔ lɛ hewɔ lɛ, akɛ amɛ yeee jogbaŋŋ. (Yoh. 9:22) Akɛni amɛheɔ amɛyeɔ akɛ Yesu ji Mesia ni awo ehe shi lɛ hewɔ amɛkɛ nibii nɛɛ shã afɔle ni amɛtsɔmɔ shihilɛi nɛɛ amli lɛ. (Mat. 16:16) No hewɔ lɛ, be ni agbe Yesu lɛ, amɛwerɛ ho amɛhe ni amɛnu he akɛ amɛnine enyɛ shi.

6. Be ni atee Yesu shi nɔŋŋ lɛ, mɛni efee?

6 Yesu le akɛ, jeee hemɔkɛyeli ni ekaselɔi lɛ bɛ lɛ hewɔ amɛwerɛ eho amɛhe lɛ, shi moŋ amɛwerɛ eho amɛhe yɛ gbo ni egbo lɛ hewɔ. No hewɔ lɛ, yɛ gbi ni atee lɛ shi lɛ nɔŋŋ nɔ lɛ, eje shishi akɛ ebaawo amɛ hewalɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ni Maria Magdalena foɔ yɛ gbonyobu lɛ he lɛ, Yesu jie ehe kpo etsɔɔ lɛ. (Yoh. 20:​11, 16) Agbɛnɛ hu, ejie ehe kpo etsɔɔ kaselɔi enyɔ ni miifã gbɛ kɛmiiya Emao lɛ. Ni ejie ehe kpo etsɔɔ bɔfo Petro hu. (Luka 24:34) Mɛni wɔkaseɔ yɛ nɔ ni Yesu fee lɛ mli? Nɔ ni ba be ni ejie ehe kpo etsɔɔ Maria Magdalena lɛ baahã wɔna.

7. Tamɔ awie yɛ Yohane 20:​11-16 lɛ, leebi maŋkpa yɛ Nisan 16 lɛ nɔ lɛ, mɛni Yesu na ni Maria miifee? Ni mɛni no tsirɛ Yesu ni efee? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)

7 Kanemɔ Yohane 20:​11-16. Leebi maŋkpa yɛ Nisan 16 lɛ nɔ lɛ, yei komɛi tee Yesu gbonyobu lɛ naa. (Luka 24:​1, 10) Yei nɛɛ ateŋ mɔ kome ji Maria Magdalena. Be ni eyashɛ Yesu gbonyobu lɛ naa lɛ, ena akɛ Yesu gbonyo lɛ bɛ mli. Ejo foi eyakɛɛ Petro kɛ Yohane, ni enyiɛ amɛsɛɛ be ni amɛwo foi akɛ amɛmiiya gbonyobu lɛ naa lɛ. Be ni hii nɛɛ tee ni amɛna akɛ Yesu gbonyo lɛ bɛ gbonyobu lɛ mli lɛ, amɛku amɛsɛɛ kɛtee shĩa. Shi Maria ekuuu esɛɛ. Etee nɔ edamɔ jɛmɛ ni eefó. Asomoaŋ, no mli fɛɛ lɛ, Yesu miikwɛ lɛ, shi eleee. Yesu na akɛ lɛ ehewɔ efóɔ lɛ, ni enu he akɛ esa akɛ eshɛje emii. No hewɔ lɛ, ejie ehe kpo etsɔɔ Maria, ni efee nɔ ko ni wo lɛ hewalɛ waa. Ekɛ lɛ wie, ni ekɛ nitsumɔ ko ni he hiaa waa wo edɛŋ, no ji, eyakɛɛ enyɛmimɛi hii lɛ akɛ atee lɛ shi.—Yoh. 20:​17, 18.

Atee Yesu shi, ni ekɛ Maria Magdalena miiwie yɛ gbonyobu ni kã shi efolo lɛ naa.

Kɛ́ okɛ ohiɛ fɔ̃ shi ni onu he ohã mɛi ni nijiaŋ eje wui lɛ, belɛ ookase Yesu (Kwɛmɔ kuku 7)


8. Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkase Yesu?

8 Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkase Yesu? Kɛ́ wɔwo wɔnyɛmimɛi lɛ hewalɛ ni amɛya nɔ amɛsɔmɔ Yehowa lɛ, no tsɔɔ akɛ wɔmiikase Yesu. Tamɔ Yesu fee lɛ, esa akɛ wɔkɛ wɔhiɛ afɔ̃ shi ni wɔna naagbai ni wɔnyɛmimɛi lɛ yɔɔ lɛ, ni wɔbɔ mɔdɛŋ akɛ wɔbaanu amɛshishi ni wɔshɛje amɛmii. Naa sane ko ni ba. Oshãra wulu ko nina nyɛmi yoo ko ni atsɛɔ lɛ Jocelyn lɛ nyɛmi yoo, ni egbo. Ewie akɛ: “Miye awerɛho waa nyɔji babaoo.” Shi nyɛmi nuu ko kɛ eŋa fɔ̃ Jocelyn nine kɛba amɛshĩa lɛ, ni amɛbo lɛ toi jogbaŋŋ be ni ekɛɔ amɛ bɔ ni enuɔ he ehãa lɛ, ni amɛhã ele akɛ Yehowa shwɛɛɛ ehe kwraa. Jocelyn kɛɛ: “No mli lɛ, mihao waa oookɛɛ miyɛ ŋshɔ ni efee hamahama mli ni miishiu, shi Yehowa tsɔ nyɛmi nuu nɛɛ kɛ eŋa lɛ nɔ ejie mi. Amɛye amɛbua mi ni mitee nɔ misɔmɔ Yehowa kɛ miishɛɛ.” Wɔ hu kɛ́ wɔbo mɛi toi jogbaŋŋ be ni amɛgbaa wɔ bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa lɛ, ni wɔshɛje amɛmii ni wɔye wɔbua amɛ ni amɛya nɔ amɛsɔmɔ Yehowa lɛ, ebaawo amɛ hewalɛ waa.—Rom. 12:15.

YE OBUA MƐI NI AMƐNU NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ SHISHI

9. No mli lɛ, mɛni ewa kɛhã Yesu kaselɔi lɛ akɛ amɛbaanu shishi? Ni te Yesu ye ebua amɛ ehã tɛŋŋ?

9 Yesu kaselɔi lɛ he Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ amɛye, ni amɛbɔ mɔdɛŋ akɛ amɛbaahi shi yɛ naa. (Yoh. 17:6) Fɛɛ sɛɛ lɛ, no mli lɛ ewa kɛhã amɛ akɛ amɛbaanu nɔ hewɔ ni esa akɛ agbe Yesu yɛ piŋmɔ tso nɔ tamɔ agbeɔ mlatɔlɔ ko lɛ shishi jogbaŋŋ. Yesu na akɛ amɛyɛ hemɔkɛyeli ni amɛsumɔɔ Yehowa, shi ehe miihia ni agbala nibii komɛi amli yɛ Ŋmalɛ lɛ mli atsɔɔ amɛ jogbaŋŋ. (Luka 9:​44, 45; Yoh. 20:9) No hewɔ lɛ, eye ebua amɛ koni amɛnu nibii ni amɛkaneɔ yɛ Ŋmalɛ lɛ mli lɛ shishi jogbaŋŋ. Efee enɛ be ni ejie ehe kpo etsɔɔ kaselɔi enyɔ lɛ ni nyiɛ gbɛ kɛmiiya Emao lɛ. Hã wɔkwɛ bɔ ni efee lɛ ehã.

10. Mɛɛ gbɛ nɔ Yesu tsɔ eye ebua ekaselɔi lɛ ni amɛna akɛ lɛ ji Mesia lɛ lɛɛlɛŋ? (Luka 24:​18-27)

10 Kanemɔ Luka 24:​18-27. Be ni Yesu kɛ amɛ gbaa sane lɛ, ejieee ehe shi etsɔɔɔ amɛ amrɔ nɔŋŋ. Nɔ ni efee moŋ ji, ebi amɛ saji. Mɛni hewɔ? Ekolɛ eetao kaselɔi lɛ agba lɛ bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa kɛ nɔ ni yɔɔ amɛtsui mli. Ni nakai pɛpɛɛpɛ amɛfee. Amɛkɛɛ lɛ akɛ, kulɛ amɛmiikpa gbɛ akɛ Yesu baajie amɛ kɛje Romabii lɛ adɛŋ. Be ni amɛwie nibii ni yɔɔ amɛtsui mli lɛ amɛtã lɛ, Yesu jɛ Ŋmalɛ lɛ mli eye ebua amɛ koni amɛnu nɔ ni eba lɛ shishi jogbaŋŋ.b Sɛɛ mli yɛ nakai gbi lɛ nɔŋŋ nɔ lɛ, Yesu kɛ kaselɔi krokomɛi lɛ kpe gbɛkɛ mli, ni etsɔɔ amɛ nibii nɛɛ nɔŋŋ. (Luka 24:​33-48) Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase yɛ nɔ ni Yesu fee lɛ mli?

11-12. (a) Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkase bɔ ni Yesu ye ebua mɛi ni amɛnu Ŋmalɛ lɛ shishi jogbaŋŋ lɛ? (Kwɛmɔ mfonirii lɛ hu.) (b) Mɛɛ gbɛ nɔ mɔ ni kɛ Nortey kase nii lɛ ye ebua lɛ?

11 Te wɔbaafee tɛŋŋ wɔkase Yesu? Klɛŋklɛŋ lɛ, kɛ́ wɔkɛ mɛi miikase Biblia lɛ, esa akɛ wɔbi amɛ saji ni baahã amɛwie bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa kɛ nɔ ni yɔɔ amɛtsui mli. Shi esaaa akɛ efeɔ saji hu ni baawo amɛ hiɛgbele. (Abɛi 20:5) Kɛ́ wɔna bɔ ni amɛnuɔ he amɛhãa lɛ, esa akɛ wɔye wɔbua amɛ ni amɛna ŋmalɛi ni baaye abua amɛ yɛ shihilɛ ni amɛyɔɔ mli lɛ mli. Shi esaaa akɛ wɔkɛɔ amɛ nɔ ni amɛfee. Moŋ lɛ, esa akɛ wɔbi amɛ saji ni baaye abua amɛ ni amɛjwɛŋ ŋmalɛi ni wɔye wɔbua amɛ ni amɛna lɛ anɔ, ni wɔwo amɛ hewalɛ ni amɛsusu bɔ ni amɛbaafee amɛkɛtsu nii lɛ he. Naa bɔ ni aye abua nyɛmi nuu ko ni jɛ Ghana ni atsɛɔ lɛ Nortey lɛ.

12 Nortey hã akɛ lɛ bɔi Biblia lɛ kasemɔ be ni eye afii 16. Shi be ni akɛ lɛ bɔi Biblia lɛ kasemɔ lɛ sɛɛ etsɛɛɛ lɛ, ewekumɛi te shi amɛwo lɛ. Mɛni ye ebua lɛ ni etee nɔ ekase Biblia lɛ? No mli lɛ, mɔ ni kɛ lɛ kaseɔ nii lɛ etsɔ hiɛ ekɛ lɛ esusu Mateo yitso 10 lɛ he, ni ehã ele akɛ abaawa anɔkwa Kristofoi ayi. Nortey wie akɛ: “No hewɔ lɛ, be ni abɔi miyi waa lɛ, mina akɛ mina anɔkwale lɛ.” Mɔ ni kɛ Nortey kaseɔ nii lɛ kɛ lɛ susu Mateo 10:16 lɛ hu he. Enɛ ye ebua lɛ ni ena akɛ, kɛ́ ekɛ eshĩabii lɛ miisusu Biblia mli saji ahe lɛ, esa akɛ ekɛ hiɛshikamɔ atsu nii ni ejie bulɛ kpo etsɔɔ amɛ. Be ni abaptisi lɛ sɛɛ lɛ, no mli lɛ eetao eje gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ shishi, shi epapa hu miitao eya yunivɛsiti. Mɔ ni kɛ lɛ kaseɔ nii lɛ ekɛɛɛ lɛ nɔ ni esa akɛ efee, moŋ lɛ eye ebua lɛ ni ena ŋmalɛi komɛi, ni ebibii lɛ saji ni baaye abua lɛ ni ejwɛŋ nakai ŋmalɛi lɛ anɔ koni enyɛ ekpɛ yiŋ kpakpa. Mɛɛ yiŋ Nortey kpɛ? Ekpɛ eyiŋ akɛ ebaatsu gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ moŋ. Enɛ hewɔ lɛ, epapa shwie lɛ kɛje shĩa. Te Nortey nuɔ he ehãa tɛŋŋ yɛ nibii nɛɛ fɛɛ he? Ewie akɛ: “Minuɔ he waa akɛ, mikpɛ yiŋ kpakpa.” Kɛ́ wɔ hu wɔye wɔbua mɛi ni amɛjwɛŋ Ŋmalɛ lɛ nɔ jogbaŋŋ lɛ, no baaye abua amɛ ni amɛhemɔkɛyeli lɛ mli awa ni amɛya nɔ amɛsɔmɔ Yehowa.—Efe. 3:​16-19.

Mfonirii: 1. Nyɛmi nuu ko kɛ nuu ko miikase nii ni ekɛ lɛ miisusu ŋmalɛ ko he. 2. Nuu lɛ miishɛrɛ nibii ni ekɛyeɔ Blonya lɛ eeshwie.

Kɛ́ oye obua mɛi ni amɛnu Ŋmalɛ lɛ shishi jogbaŋŋ lɛ, belɛ ookase Yesu (Kwɛmɔ kuku 11)f


TSƆSEMƆ NYƐMIMƐI HII NI AMƐBATSƆMƆ ‘HII NI JI NIKEENII’

13. Mɛni Yesu fee koni aya nɔ atsu e-Tsɛ nitsumɔ lɛ kɛ́ etee ŋwɛi? (Efesobii 4:8)

13 Be ni Yesu yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, efee nɔ fɛɛ nɔ ni e-Tsɛ lɛ kɛɛ lɛ akɛ efee lɛ. (Yoh. 17:4) Shi Yesu susuuu akɛ lɛ pɛ ji mɔ ni baanyɛ afee nɔ ni Yehowa miisumɔ ni afee lɛ. Yɛ afii etɛ kɛ fã ni ekɛshiɛ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ fɛɛ mli lɛ, etsɔse mɛi hu ni amɛtsu e-Tsɛ nitsumɔ lɛ. Yesu he ekaselɔi lɛ eye. Ekɛ nitsumɔ wo amɛdɛŋ ni amɛshiɛ sane kpakpa lɛ, ni amɛtsɔɔ mɛi nii, ni amɛkwɛ Yehowa webii ni eshwɛɛɛ amɛhe lɛ anɔ hu. Be ni ekɛ nitsumɔ nɛɛ wo ekaselɔi lɛ adɛŋ lɛ, eeenyɛ efee akɛ, amɛteŋ mɛi komɛi náko afii 30. (Kanemɔ Efesobii 4:8.) Hii nɛɛ kɛ Yesu fee ekome kɛtsu nii waa, ni amɛye lɛ anɔkwa. Shi be ni egbo ni atee lɛ shi lɛ, esaa etsɔse amɛ koni amɛtsɔmɔ ‘hii ni ji nikeenii’ dani etee ŋwɛi. Te etsɔse amɛ ehã tɛŋŋ?

14. Be ni atee Yesu shi lɛ, mɛni etsɔɔ ekaselɔi lɛ dani etee ŋwɛi? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)

14 Be ni Yesu na akɛ ehe miihia ni ewo ekaselɔi lɛ ŋaa yɛ nibii komɛi ni amɛfeɔ lɛ ahe lɛ, ejɛ naajɔlɛ mli ewo amɛ ŋaa. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, be ni ena akɛ amɛteŋ mɛi komɛi ayiŋ feɔ amɛ enyɔnyɔɔnyɔ lɛ, ewo amɛ ŋaa yɛ he. (Luka 24:​25-27; Yoh. 20:27) Ewo amɛ ŋaa ni amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ aya Yehowa webii lɛ ni amɛbaakwɛ amɛnɔ lɛ nɔ waa moŋ fe amɛheloonaa nitsumɔ. (Yoh. 21:15) Agbɛnɛ hu, ewo amɛ ŋaa ni amɛkɛ sɔɔmɔ hegbɛi ni mɛi krokomɛi yɔɔ yɛ Yehowa asafo lɛ mli lɛ akato sɔɔmɔ hegbɛi ni amɛyɔɔ lɛ he. (Yoh. 21:​20-22) Ni be ni ena akɛ amɛhiɛ susumɔi komɛi ni ejaaa yɛ Maŋtsɛyeli lɛ he lɛ, ejaje amɛ, ni eye ebua amɛ ni amɛkɛ amɛjwɛŋmɔ ama sane kpakpa lɛ ni amɛbaashiɛ lɛ nɔ. (Bɔf. 1:​6-8) Te asafoŋ onukpai baafee tɛŋŋ amɛkase Yesu?

Yesu kɛ ekaselɔi lɛ miiwie yɛ ŋshɔ lɛ naa, ni loo jwere la nɔ yɛ amɛhiɛ.

Kɛ́ oye obua nyɛmimɛi hii ni amɛbatsɔmɔ mɛi ni sa ni abaanyɛ akɛ nitsumɔi awo amɛdɛŋ yɛ asafo lɛ mli lɛ, belɛ ookase Yesu (Kwɛmɔ kuku 14)


15-16. (a) Te asafoŋ onukpai lɛ baafee tɛŋŋ amɛkase Yesu? (b) Mɛɛ gbɛ nɔ Patrick ná ŋaa ni awo lɛ lɛ he sɛɛ?

15 Te asafoŋ onukpai baafee tɛŋŋ amɛkase Yesu? Esa akɛ amɛtsɔse nyɛmimɛi hii, ni oblahii ni darako tsɔ po fata he lɛ, koni amɛfee mɛi ni sa ni baanyɛ atsu asafoŋ nitsumɔi srɔtoi.c Asafoŋ onukpai lɛ le akɛ nyɛmimɛi hii nɛɛ yeee emuu. No hewɔ lɛ, esa akɛ amɛjɛ suɔmɔ mli amɛwo nyɛmimɛi hii nɛɛ ŋaa koni amɛba amɛhe shi, amɛfee mɛi ni anyɛɔ amuɔ afɔ̃ɔ amɛnɔ, ni amɛná he miishɛɛ akɛ amɛbaaye amɛbua mɛi krokomɛi.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

16 Ŋaa ni awo nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Patrick lɛ ye ebua lɛ waa. Be ni eji oblanyo ni edako tsɔ lɛ, enáaa tsui ehãaa mɛi, ni kɛ́ ekɛ mɛi miiwie lɛ, edɔɔɔ elilɛi mli; efeɔ nyɛmimɛi yei po nakai. Asafoŋ onukpa ko yɔse enɛ, ni ejɛ naajɔlɛ mli ewo lɛ ŋaa ni mli kã shi faŋŋ. Patrick wie akɛ: “Eŋɔɔ minaa waa akɛ efee nakai. Be ko ni eho lɛ, kɛ́ mina ni ahã nyɛmimɛi komɛi sɔɔmɔ hegbɛi ni ahãaa mi eko lɛ, edɔɔ mi waa. Shi ŋaa ni asafoŋ onukpa lɛ wo mi lɛ ye ebua mi ni mina akɛ, esa akɛ maba mihe shi ni masɔmɔ minyɛmimɛi lɛ, moŋ fe ni mikɛ mijwɛŋmɔ baama sɔɔmɔ hegbɛi ni maná yɛ asafo lɛ mli lɛ nɔ.” Ŋaawoo nɛɛ ni Patrick kɛtsu nii lɛ hewɔ lɛ, be ni enáa afii 23 lɛ, etsɔ asafoŋ onukpa.—Abɛi 27:9.

17. Mɛɛ gbɛ nɔ Yesu tsɔɔ akɛ eheɔ ekaselɔi lɛ eyeɔ?

17 Yesu kɛ nitsumɔ wo ekaselɔi lɛ adɛŋ akɛ amɛshiɛ, ni agbɛnɛ hu, amɛkɛ mɛi akase Ŋmalɛ lɛ. (Mat. 28:20)d Ekolɛ ekaselɔi lɛ nu he akɛ amɛnyɛŋ amɛtsu nitsumɔ nɛɛ. Shi Yesu he eye akɛ amɛbaanyɛ amɛtsu aahu, ni ekɛɛ amɛ nakai hu. Ewie akɛ: “Bɔ ni Tsɛ lɛ tsu mi lɛ, nakai nɔŋŋ mi hu mitsuɔ nyɛ nɛɛ.”—Yoh. 20:21.

18. Te asafoŋ onukpai baafee tɛŋŋ amɛkase Yesu?

18 Te asafoŋ onukpai baafee tɛŋŋ amɛkase Yesu? Asafoŋ onukpai ni hiɛ kã shi lɛ kɛ nitsumɔ woɔ mɛi adɛŋ ni amɛtsɔɔ amɛ bɔ ni atsuɔ lɛ ahãa. (Fip. 2:​19-22) Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, asafoŋ onukpai baanyɛ ahã nyɛmimɛi ni darako tsɔ lɛ aye abua kɛsaa Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ loo amɛkura jɛmɛ. Kɛ́ amɛkɛ nitsumɔ wo nyɛmi nuu ko dɛŋ lɛ, esa akɛ amɛtsɔɔ lɛ bɔ ni atsuɔ lɛ ahãa, ni amɛhe amɛye waa akɛ ebaanyɛ etsu. Nyɛmi nuu ko ni atsɛɔ lɛ Matthew, ni awó lɛ asafoŋ onukpa etsɛko lɛ wie akɛ, ehiɛ sɔɔ asafoŋ onukpai ni tsɔɔ lɛ bɔ ni atsuɔ nitsumɔi komɛi ahãa yɛ asafo lɛ mli ni he amɛye akɛ ebaanyɛ etsu lɛ waa. Ewie akɛ: “Kɛ́ mitɔ̃ lɛ, amɛyeɔ amɛbuaa mi koni makase nii kɛjɛ mli, ni amɛtsɔɔ mi nɔ ni manyɛ mafee koni be kroko lɛ mitsu lɛ jogbaŋŋ.”e

19. Mɛni esa akɛ wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaafee?

19 Be ni atee Yesu shi lɛ, ewo mɛi hewalɛ, etsɔɔ amɛ nii, ni etsɔse amɛ dani etee ŋwɛi. Nyɛhãa wɔtswaa wɔfai shi akɛ, wɔbaakase lɛ jogbaŋŋ. (1 Pet. 2:21) Ebaaye ebua wɔ ni wɔfee nakai, ejaakɛ ewo shi akɛ: “Mikɛ nyɛ yɛ gbii lɛ fɛɛ kɛyashi je lɛ naagbee gbii lɛ amli.”—Mat. 28:20.

BE NI ATEE YESU SHI LƐ, . . .

  • mɛni efee kɛwo mɛi hewalɛ?

  • mɛɛ gbɛ nɔ eye ebua mɛi koni amɛnu Ŋmalɛ lɛ shishi jogbaŋŋ?

  • mɛɛ gbɛ nɔ etsɔse mɛi koni amɛnyɛ amɛtsu Yehowa nitsumɔ lɛ?

LALA 15 Jiemɔ Yehowa Kromɔbi Lɛ Yi!

a Abɔ amaniɛ yɛ Sanekpakpai lɛ kɛ Biblia mli woji krokomɛi amli akɛ, be ni atee Yesu shi lɛ, ejie ehe kpo etsɔɔ mɛi krokomɛi hu, tamɔ Maria Magdalena (Yoh. 20:​11-18); yei krokomɛi (Mat. 28:​8-10; Luka 24:​8-11); kaselɔi 2 komɛi (Luka 24:​13-15); Petro (Luka 24:34); bɔfoi lɛ fɛɛ ni Toma bɛ mli (Yoh. 20:​19-24); bɔfoi lɛ fɛɛ ni Toma fata he (Yoh. 20:26); kaselɔi 7 komɛi (Yoh. 21:​1, 2); kaselɔi 500 kɛ sɛɛ (Mat. 28:16; 1 Kor. 15:6); enyɛmi nuu Yakobo (1 Kor. 15:7); bɔfoi lɛ fɛɛ (Bɔf. 1:4); kɛ bɔfoi lɛ yɛ he ko ni bɛŋkɛ Betania. (Luka 24:​50-52) Ekolɛ ejie ehe kpo etsɔɔ mɛi krokomɛi ni no lɛ abɔɔɔ he amaniɛ.—Yoh. 21:25.

b Kɛ́ ootao ona gbalɛi ni kɔɔ Mesia lɛ he lɛ, kwɛmɔ sane ni yitso ji “Ani Mesia Lɛ He Gbalɛi Lɛ Tsɔɔ Akɛ Yesu Ji Mesia Lɛ?” ni yɔɔ jw.org lɛ nɔ lɛ.

c Bei komɛi lɛ, abaanyɛ ahã asafoŋ onukpai ni shɛɔ taomɔ nii lɛ ahe lɛ asɔmɔ akɛ kpokpaa nɔkwɛlɔi kɛ́ amɛye afii 25 kɛmiimɔ afii 30 po. Shi esa akɛ hii nɛɛ afee mɛi ni esɔmɔ akɛ asafoŋ onukpai afii komɛi dã.

d Greek wiemɔ ni atsɔɔ shishi akɛ “nitsɔɔmɔ” lɛ shishi ji, ni akɛ gbɛtsɔɔmɔ ahã, agbála saji amli, akɛ sanenaatsɔɔmɔi atsɔɔ nɔ ko mli, kɛ agbɛnɛ hu, ni akɛ odaseyelii ahã. Yesu famɔ akɛ atsɔɔ mɛi ni amɛye nii fɛɛ ni efã amɛ lɛ nɔ lɛ jeee nifeemɔ kome pɛ kɛkɛ. Ebiɔ ni atsɔɔ mɛi nibii ni etsɔɔ lɛ, amɛkɛ nibii ni etsɔɔ lɛ atsu nii, ni amɛnyiɛ enɔkwɛmɔnɔ lɛ sɛɛ.

e Kɛ́ ootao ole bɔ ni obaafee otsɔse nyɛmimɛi hii ni darako tsɔ koni amɛfee mɛi ni sa ni abaanyɛ akɛ nitsumɔ awo amɛdɛŋ lɛ, kwɛmɔ August 2018 Buu-Mɔɔ lɛ, bf. 11-12, kk. 15-17, kɛ April 15, 2015 Buu-Mɔɔ lɛ, bf. 3-14.

f NƆ NI WƆNAA YƐ MFONIRI LƐ MLI: Aye abua mɔ ko ni ebanu Ŋmalɛ lɛ shishi jogbaŋŋ, ni no hewɔ lɛ, eeshɛrɛ nibii ni ekɛyeɔ Blonya lɛ eeshwie.

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje