Kɛ Ashwie Wekunyo Ko Lɛ . . .
1, 2. (a) Mɛni ji Nyɔŋmɔ yiŋtoo kɛha weku jamɔ? (b) Mɛɛ yiŋtooi ji nɔ ni wekui komɛi kɛkpe yɛ Kora be lɛ mli?
1 YƐ SƐƐ mli beni Adam kometoo ehi shi yɛ be ko mli lɛ, Nyɔŋmɔ kɛɛ akɛ: “Ehiii akɛ gbɔmɔ lɛ kome hiɔ shi.” Kɛkɛ ni E-bɔ Hawa ni eto adesa gbalashihilɛ shishi. (1 Mose 2:18, 21, 22) Yɛ no sɛɛ lɛ, mɛi ayi baafa yɛ shikpɔŋ nɔ. No hewɔ lɛ mɔ fɛɛ mɔ baana wekumɛi babaoo. Kɛji akɛ weku kuturuku ni bɛŋkɛ lɛ mlibii tamɔ gbekɛbii ni yɔɔ mli lɛ ateŋ mɛi komɛi yɛ heni kɛ amɛteŋ jɛkɛ po lɛ, abaanyɛ ayasara amɛ ni amɛkɛ amɛ ana miishɛɛ.—1 Mose 1:28; Hiob 1:1-5.
2 Nyɔŋmɔ to eyiŋ akɛ esa akɛ wekui afee ekome yɛ anɔkwale jamɔ mli. No hewɔ lɛ jamɔ mli hemɔkɛyelii kɛ mligbalamɔi baŋ. Shi saji komɛi teɔ shi ni haa naatamɔ baa jamɔ mli yɛ weku lɛ mli. Enɛɛmɛi ateŋ ekome ji beni Kora, Datan kɛ Abiram tse atua lɛ,Yehowa ma nɔ mi akɛ Mose kɛ Aaron ji mɛi ni ekɛ amɛ tsuɔ nii, shi jeee kɛtsɔ nakai jamɔ mli atuatselɔi lɛ anɔ. Kɛkɛ ni Mose kɛɛ gbɔmɛi lɛ akɛ amɛtsi amɛhe kɛjɛ nakai atuatselɔi lɛ abuui ahe. Mɛni ji nɔ ni Kora, Datan kɛ Abiram bii kɛ amɛ shiabii baafee? Ani amɛkɛ anɔkwa ni amɛyeɔ weku lɛ baaye anɔkwa ni amɛyeɔ Yehowa kɛ esafo lɛ hiɛ? Mɛi ni bɛŋkɛ nɛkɛ atuatselɔi nɛɛ ahe kpaakpa lɛ kɛ weku lɛ ye Nyɔŋmɔ hiɛ. Yehowa kpata nɛkɛ wekumɛi nɛɛ kɛ atuatselɔi lɛ ahiɛ.—4 Mose 16:16-33.
3. Kora weku lɛ mlibii lɛ ateŋ mɛi komɛi hala mɛɛ gbɛ ni nilee yɔɔ mli?
3 Shi, Kora bihii lɛ ateŋ mɛi komɛi ye anɔkwa amɛha Nyɔŋmɔ kɛ E-webii lɛ. Akpataaa amɛhiɛ afataaa Kora shiabii lɛ kɛ Datan kɛ Abiram wekumɛi lɛ ahe. (4 Mose 26:9-11) Yɛ anɔkwale mli lɛ, yɛ sɛɛ mli lɛ akɛ sɔɔmɔ krɛdɛɛ yɛ sɔlemɔwe lɛ jɔɔ Korabii ni je mli lɛ aseshibii lɛ ni atsi amɛta yɛ hiɛnyamwoo mli yɛ Biblia lɛ mli.—2 Kron. 20:14-19; Lala 42, 44-49, 84, 85, 87.
4. Mɛɛ gbɛ kroko anɔkwa ni ayeɔ weku lɛ baanyɛ atsɔ nɔ ni ekɛ kaa aba yɛ Israel?
4 Yiŋtoo ko ni tamɔ nakai nɔŋŋ ni kɔɔ anɔkwale ni aaaye weku lɛ kɛ anɔkwale ni aaaye Nyɔŋmɔ lɛ bakaa shi beni Israelnyo ko ekwa hemɔkɛyeli lɛ. Ani adesa henumɔ loo lá kome mlibii ni amɛji lɛ baaha eweku lɛ abɔ mɔdɛŋ ni amɛtsi fo ni aaafo lɛ ashɛ afɔ lɛ naa? Aloo enyɛminuu, ebinuu loo ebiyoo baayoo akɛ anɔkwa ni aaaye Nyɔŋmɔ kɛ asafo lɛ ji nɔ ni ja ni nilee yɔɔ mli? (Kwɛmɔ 5 Mose 13:6-11.) Atsɔɔɔ gbele nɔ afooo mɔ ko ashɛɛɛ afɔɔɔ yɛ Kristofoi asafo lɛ mli ŋmɛnɛ, shi kaai baaba Kristofoi anɔ yɛ wekunyo ni aakã lɛ loo aatsɔse lɛ lɛ hewɔ.
WEKUMƐI BAANYƐ AMƐKƐ NAAGBAI ABA
5, 6. (a) Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ weku mligbalamɔ baanyɛ aba yɛ jamɔ hewɔ? (b) Mɛni hewɔ ni esaaa akɛ Kristofoi ŋmɛɔ sane he amɛkɛ saa yɛ shihilɛ ni tamɔ nɛkɛ mli lɛ? (Lala 109:2-5)
5 Ekomefeemɔ kɛ henumɔ ni ka weku lɛ teŋ lɛ mli baanyɛ awa waa. Yɛ adebɔɔ naa lɛ nakai eji ni ekɛ Nyɔŋmɔ gbɛjianɔtoo kpaa gbee. (Yoh. 16:21) Shi nɛkɛ wekukpaa ni mli wa nɛɛ hu baanyɛ ekɛ kaai ni mli wa aba Kristofoi anɔ. Yesu tsɔɔ mli akɛ nɔ ni baajɛ mɔ ko ni batsɔɔ Kristofonyo lɛ mli aba ji wekumɛi ni baate shi awo lɛ. Yesu kɛɛ akɛ: “Jeee hejɔlɛ hamɔ miba, shi klante moŋ. Ejaakɛ miiba ni mibatse mɔ kɛjɛ etsɛ he, ebiyoo kɛjɛ enyɛ he, kɛ shaayoo kɛjɛ oshaayoo he. Ni mɔ diɛŋtsɛ shiateŋ bii aaatsɔmɔ ehenyɛlɔi. Mɔ ni dɔɔ tsɛ loo nyɛ he fe mi lɛ, esaaa mi; ni mɔ ni dɔɔ binuu loo biyoo he fe mi lɛ, esaaa mi.”—Mat. 10:34-38.
6 Kristofoi sumɔɔɔ ni nyɛɛ ni tamɔ nɛkɛ ahi shi. Ni nɔ ko bɛ ni esa akɛ wekumɛi lɛ adamɔ nɔ ni amɛkɛte shi amɛwo aloo amɛnyɛ amɛ akɛni amɛbatsɔmɔ Nyɔŋmɔ tsuji ni he tse ni baa jeŋ kpakpa ni yeɔ anɔkwale lɛ hewɔ. Shi kɛlɛ anɔkwale Kristofoi yooɔ akɛ amɛnyɛŋ amɛkɛ weku lɛ aye Nyɔŋmɔ hiɛ akɛ klɛŋklɛŋ gbɛhe. Yɛ naagbee lɛ, nɔ ni hi fe fɛɛ kɛha mɔ fɛɛ mɔ ji ni Kristofoi aaaya nɔ aye Nyɔŋmɔ anɔkwale. Yɛ be ni sa mli lɛ amɛbaanyɛ amɛna amɛ wekumɛi lɛ anɔ hewalɛ kɛnyiɛ gbɛ ni kɛ mɔ yaa yiwalaheremɔ mli lɛ nɔ.—Rom. 9:1-3; 1 Kor. 7:12-16.
7, 8. Namɔ abaashwa yɛ weku mli naagbai ni mɔ-shwiemɔ baanyɛ ekɛba lɛ hewɔ? (5 Mose 32:4)
7 Wekumɛi hu baanyɛ ni amɛkɛ naagbai aba anɔkwale Kristofoi anɔ yɛ gbɛ kroko nɔ. Enɛ baanyɛ aje shishi yɛ be mli ni ashwie wekunyo ko. Taakɛ atsɔ hiɛ awie he yɛ nikasemɔ ni tsɔ hiɛ lɛ mli lɛ, kɛji akɛ mɔ ko yɛ asafo lɛ mli ni efee esha ni hiɛdɔɔ yɔɔ mli ni etsakeee etsui lɛ, nɔ ni Nyɔŋmɔ biɔ ji ni ashwie lɛ. (1 Kor. 5:11-13) Efɔŋfeelɔ lɛ jeŋba etsake wekukpaa ni ka ekɛ Yehowa teŋ lɛ kɛ agbɛnɛ ekɛ eweku lɛ mlibii ni ji Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ lɛ. Ashwaaa Nyɔŋmɔ yɛ nɔ ni eba nɛɛ hewɔ ejaakɛ tɛi ni efolɔ eshwie shi lɛ ja ni anɔkwaleŋ. (Hiob 34:10, 12) Asaŋ tɔmɔ lɛ hu jɛɛɛ ewekumɛi Kristofoi anɔkwafoi lɛ hu. Mɔ ni ashwie lɛ lɛ ji mɔ ni kɛ naagba eba lɛ diɛŋtsɛ kɛ ewekumɛi lɛ anɔ, taakɛ Kora, Datan kɛ Abiram fee lɛ.
8 Ehe miihia ni wɔtao nibii sɔrɔtoi enyɔ mli faŋŋ. Klɛŋklɛŋ nɔ lɛ ji heni Kristofonyo ko kɛ weku lɛ mlinyo ko ni ashwie lɛ aloo lɛ diɛŋtsɛ ekpa asafo Elɛ kɛ-bɔɔ yɔɔ shia loo tsu kome mli. Nɔ ni ji enyɔ lɛ ji heni wekunyo lɛ bɛ weku kutruku ni bɛŋkɛ lɛ mli.
YƐ WEKU KUTURUKU NI BƐŊKƐ MLI
9. Te shihilɛ lɛ bafeɔ tɛŋŋ yɛ gbɛnaa nii ni ka weku lɛ nɔ lɛ mIi kɛji akɛ hefatalɔ lɛ jeee Kristofonyo aloo eji mɔ ni ashwie lɛ lɛ?
9 Mɔ ko baanyɛ atsɔ Kristofonyo ni eweku ni bɛŋkɛ lɛ kpaakpa lɛ mlibii mɔŋ hemɔkɛyeli nɛɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ nɔ lɛ, ŋa baanyɛ asɔmɔ Yehowa, shi wu lɛ efeŋ nakai. Yɛ enɛ fɛɛ sɛɛ lɛ yoo nɛɛ ka he ekɛ ewu lɛ ji “heloo kome” ni gbɛnaa nii ka enɔ akɛ esumɔ lɛ ni ebu lɛ. (1 Mose 2:24; 1 Pet. 3:1-6) Aloo naa yoo ko ni kɛ nuu ko ni tsutsu lɛ eji Kristofonyo ni ejɔɔ ehe nɔ ebote gbalashihilɛ mli shi yɛ sɛɛ mli lɛ ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli. Shi kɛlɛ enɛ efooo amɛ gbalashihilɛ tsakpaa lɛ mli; gbele pɛ loo gbalamlitsemɔ ni damɔ Ŋmalɛ lɛ nɔ baanyɛ afee nakai.—1 Kor. 7:39; Mat. 19:9.
10, 11. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ mɔ-shwiemɔ kɛmiijɛ asafo lɛ mli naa hewalɛ yɛ mumɔŋ tsakpaa ni yɔɔ shia lɛ mli lɛ nɔ?
10 Nakai nɔŋŋ hu kɛji akɛ wekunyo ko tamɔ fɔlɔ, binuu loo biyoo ji mɔ ni ashwie lɛ aloo lɛ diɛŋtsɛ ekpa esafo lɛ kɛ-bɔɔ lɛ, lá kɛ weku tsakpaa lɛ hiɔ shi lolo. Shi ani enɛ tsɔɔ akɛ, belɛ, nɔ fɛɛ nɔ hiɔ shi nakai nɔŋŋ yɛ weku lɛ mli yɛ be mli ni ashwie weku lɛ mlinyo ko lɛ? Dabi.
11 Afo mɔ ni ashwie lɛ lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli ashɛ afɔ yɛ mumɔŋ; afo tsutsu mumɔŋ tsakpaai lɛ mli kwraa. Enɛ ji anɔkwale yɛ wekumɛi po he, kɛ mɛi ni yɔɔ weku kuturuku ni bɛŋkɛ kpaakpa lɛ mli hu. No hewɔ lɛ yɛ be mli ni—akpɛlɛɔ nɔ akɛ weku tsakpaa yɛ lɛ weku lɛ mlibii lɛ kɛ lɛ ebɔŋ naanyo yɛ mumɔŋ dɔŋŋ.—1 Sam. 28:6; Abɛi 15:8, 9.
12. Mɛɛ tsakemɔi baanyɛ aba yɛ bɔ ni akɛ mɔ ko aaabɔ yɛ mumɔŋ lɛ mli beni ashwie weku lɛ mlinyo ko lɛ?
12 Enɛ baatsɔɔ tsakemɔi ni baaba mumɔŋ naanyobɔɔ ni ehi shia lɛ mli lɛ mli. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, kɛji akɛ ashwie wu lɛ, eŋa lɛ kɛ ebii lɛ naŋ miishɛɛ akɛ eeekwɛ weku lɛ Biblia mli nikasemɔ nɔ aloo eeenyiɛ amɛhiɛ yɛ Biblia lɛ kanemɔ kɛ sɔlemɔ mli. Kɛji akɛ eesumɔ ni esɔle, tamɔ yɛ niyeli be lɛ, eyɛ he gbɛ ni efeɔ nakai yɛ lɛ diɛŋtsɛ eshia. Shi amɛbaanyɛ amɛsɔle yɛ dioofeemɔ mli amɛ diɛŋtsɛ amɛha Nyɔŋmɔ. (Abɛi 28:9; Lala 119:145, 146) Shi kɛji akɛ mɔ ni ashwie lɛ ni yɔɔ shia lɛ mli lɛ miisumɔ ni ebata shi be mli ni weku lɛ kaneɔ Biblia lɛ yɛ ekomefeemɔ mli lɛ loo ena Biblia lɛ kasemɔ mli gbɛfaŋnɔ hu? Mɛi krokomɛi baanyɛ amɛŋmɛ lɛ gbɛ ni eba ebabo toi kɛji akɛ ebɔŋ mɔdɛŋ akɛ eeetsɔɔ amɛ nii aloo eeejaje ejamɔŋ tsɔɔmɔi sɔrɔtoi lɛ etsɔŋ amɛ.
13. Te fɔlɔi kɛ amɛbi ni ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli ni yɔɔ shia lɛ baaye aha tɛŋŋ?
13 Kɛji akɛ ashwie gbekɛ ko lɛ, fɔlɔi lɛ baaya nɔ amɛkwɛ nibii ni he hiaa lɛ yɛ gbɔmɔtsoŋ lɛ anɔ ni amɛkɛ jeŋba mli tsɔsemɔ kɛ kamɔ aha lɛ. Amɛkɛ gbekɛ lɛ diɛŋtsɛ efeŋ Biblia mli nikasemɔ,ni eena mli gbɛfaŋnɔ. Shi kɛlɛ enɛ hu etsɔɔɔ akɛ aŋmɛŋ lɛ gbɛ ni ebata shi yɛ be mli ni weku lɛ kaseɔ nii. Ni amɛbaanyɛ amɛgbala jwɛŋmɔ kɛya Biblia loo Kristofoi awoji ni ŋaawoo ni he hiaa lɛ lɛ yɔɔ mli lɛ nɔ. (Abɛi 1:8-19; 6:20-22; 29:17; Efe. 6:4) Amɛbaanyɛ ni amɛha efata amɛhe ni ekɛ amɛ ayata shi yɛ Kristofoi akpeei ashishi, kɛ hiɛnɔkamɔ akɛ ekɛ Biblia mli ŋaawoo aaato etsui mli.
14, 15. Mɛni esa akɛ afee yɛ fɔlɔ ni ashwie lɛ ni miiba abahi shia lɛ mli lɛ he?
14 Shi kɛji akɛ wekunyo ko ni bɛŋkɛ, tamɔ binuu loo fɔlɔ ni jeee shia lɛ eyɔɔ shi ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli ni agbɛnɛ eesumɔ ni eku esɛɛ kɛba shia lɛ hu? Weku lɛ baanyɛ adamɔ bɔ ni shihilɛ lɛ yɔɔ lɛ nɔ ato amɛyiŋ.a
15 Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, ekolɛ fɔlɔ ko ni ashwie lɛ lɛ he baanyɛ aye aloo enyɛɛɛ ekwɛ lɛ diɛŋtsɛ ehe yɛ shika gbɛfaŋ aloo yɛ gbɔmɔtsoŋ dɔŋŋ. Ŋmalɛ naa gbɛnaa nii ka bii ni ji Kristofoi lɛ anɔ akɛ amɛyɛ amɛbua. (1 Tim. 5:8) Ekolɛ ehe baahia ni akɛ fɔlɔ lɛ aba shia, ekolɛ ni ebahi shi be fioo aloo ebahi shi kwraa. Aloo ekolɛ ebaahi akɛ aaato gbɛjianɔ ni akwɛ lɛ yɛ heni mɛi ni kwɛɔ helatsɛmɛi yɔɔ ni abaanyɛ aya jɛmɛ ayasra nɛkɛ fɔlɔ nɛɛ. Nɔ ni abaafee lɛ baanyɛ adamɔ nibii sɔrɔtoi anɔ tamɔ nibii ni he hiaa fɔlɔ lɛ lɛlɛŋ, esubaŋ kɛ bulɛ ni weku yitso lɛ yɔɔ kɛha eshiabii lɛ amumɔŋ shweremɔ loo nɔyaa lɛ nɔ
16, 17. (a) Te fɔlɔi baanyɛ afee amɛnii amɛha tɛŋŋ yɛ amɛbi ni ekolɛ eku sɛɛ eeba ebahi shia lɛ he? (b) Mɛni wɔbaanyɛ wɔkase kɛjɛ bi nyenyeŋtswi lɛ he abɛbua lɛ mli ni kɔɔ enɛ he?
16 Enɛ hu baanyɛ afee anɔkwale yɛ gbekɛ ko ni eshi shia ni agbɛnɛ ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli loo lɛ diɛŋtsɛ ekpa asafo lɛ kɛ-bɔɔ lɛ he. Yɛ bei komɛi amli lɛ fɔlɔi ni ji Kristofoi ŋɔɔ amɛbi ni ashwie lɛ lɛ kɛbaa shia lɛ mli ekoŋŋ yɛ be ko mli akɛni ehe miiye yɛ gbɔmɔtsoŋ loo jwɛŋmɔ mli lɛ hewɔ. Shi fɔlɔi lɛ baanyɛ aŋmɛ shihilɛ lɛ akwɛ yɛ sane lɛ fɛɛ eko mli. Ani amɛbi ko ni ashwie lɛ lɛ ehi shi lɛ diɛŋtsɛ, ni agbɛnɛ enyɛɛɛ efee nakai dɔŋŋ? Aloo eesumɔ ni, eku sɛɛ eba shia akɛ ni no baaha shihilɛ afee mlɛo aha lɛ lɛ hewɔ? Te ejeŋba kɛ esubaŋ yɔɔ tɛŋŋ? Ani ekɛ “masha” baaba shia lɛ mli?—Gal. 5:9.
17 Yɛ Yesu abɛbua ni kɔɔ bi nyenyeŋtswi lɛ he lɛ, tsɛ lɛ jo foi eyakpee lɛ ni ekpɛlɛ ebi ni kuɔ esɛɛ kɛbaa lɛ nɔ, Tsɛ lɛ na bɔ ni gbekɛ lɛ shihilɛ efee mɔbɔ eha lɛ, ni enu he ákɛ fɔlɔ kɛha lɛ. Shi wɔbaanyɛ wɔkadi akɛ, binuu lɛ kɛ ajwamaŋbɔlɔi baaa shia aloo ebaaa kɛ su ni tsɔɔ akɛ eeba ni ebatsa eshafeemɔ shihilɛ ni eyɔɔ mli lɛ nɔ yɛ etsɛ shia lɛ mli. Dabi, ejie tsui tsakemɔ kpo ni eka shi faŋŋ akɛ etswa efai shi akɛ ebaaku sɛɛ ehi shihilɛ ni he tse mli ekoŋŋ.—Luka 15:11-32.
WEKUMƐI NI ASHWIE AMƐ NI JEEE SHIA AKƐ AMƐ YƆƆ
18, 19. (a) Te esa akɛ Kristofoi abu naanyobɔɔ ni aaaka amɛkɛ wekumɛi ni ashwie amɛ ni bɛ weku kututuku ni bɛŋkɛ kpaakpa lɛ mli lɛ teŋ lɛ tɛŋŋ? (b) Mɛni hewɔ shidaamɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ sa lɛ? (2 Tim. 2:19)
18 Shihilɛ ni ji enyɔ ni esa akɛ wɔsusu he lɛ ji nɔ ni kɔɔ wekunyo ko ni ashwie lɛ aloo lɛ diɛŋtsɛ ekpa asafo kɛbɔɔ ni ebɛ weku kuturuku ni bɛŋkɛ kpaakpa lɛ mli aloo jeee ekɛ amɛ yɔɔ shia lɛ he. Tsakpaa kɛtsɔ lá loo gbalashihilɛ nɔ ka nɛkɛ gbɔmɔ nɛɛ kɛ amɛ teŋ, no hewɔ lɛ ehe baahia ni akwɛ weku lɛ mli saji komɛi ni he hiaa lɛ anɔ yɛ gbɛi komɛi anɔ. Shi kɛlɛ, enɛ tamɔɔɔ mɔ ni akɛ lɛ yɔɔ shia kome mli ni anyɛŋ akwa kpe ni akɛ lɛ aaakpe aloo sane ni akɛ lɛ aaagba. Esa akɛ wɔha Biblia mli gbɛtsɔɔmɔ ni jɛ mumɔ mli nɛɛ ahi wɔjwɛŋmɔ mli yɛ faŋŋ mli: “Kɛji mɔ ko ni atsɛɔ lɛ nyɛmi lɛ ji ajwamaŋbɔlɔ loo hiɛjoolɔ . . . lɛ, lɛ nyɛkɛ,lɛ akayea nii tete.”—1 Kor. 5:11.
19 No hewɔ lɛ, esa akɛ Kristofoi ni kɛ nɛkɛ mɔ ni ashwie lɛ ni jeee ekɛ amɛ yɔɔ shia shi eji amɛ wekunyo lɛ abɔ mɔdɛŋ ni amɛkɛ lɛ akabɔ yɛ nibii ni he ehiaaa mli, ni esa akɛ afo nitsumɔ ni akɛ lɛ aaatsu lɛ nɔ loo aba lɛ shi po. Bɔ ni jwɛŋmɔ yɔɔ nɛkɛ gbɛ nɛɛ mli lɛ jeɔ kpo faŋŋ yɛ amaniɛbɔɔ ni kɔɔ nɔ ni eba yɛ he mli ni wekumɛi naa jwɛŋmɔ ni ejaaa nɛɛ hewɔ, ‘Kɛji akɛ ashwie lɛ po lɛ, miwekunyo ni, ni manyɛ ni mikɛ lɛ aye taakɛ bɔ ni mikɛ lɛ yeɔ tsutsu lɛ.’ Naa amaniɛbɔɔ ko ni nine shɛ nɔ kɛjɛ he ko:
“Eba lɛ akɛ mɔ ko ni ashwie lɛ lɛ wekumɛi ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ ayibɔ shɛɔ nyɛmimɛi lɛ mlijaa etɛ mli ekome. Ewekumɛi lɛ fɛɛ tee nɔ amɛkɛ lɛ bɔ.”
Kɛkɛ ni Kristofonyo onukpa ko ni abuɔ lɛ waa ŋma akɛ:
“Yɛ heni wɔyɔɔ lɛ, mɛi ni ashwie amɛ kɛjɛ asafo lɛ mli ni yɔɔ wekui ni dara lɛ ateŋ mɛi komɛi awekumɛi nyaa amɛhe ni amɛtaa amɛdɛ babaoo yɛ Maŋtsɛyeli Asa lɛ ablanaa lɛ nɔ (eyɛ mli akɛ amɛle akɛ mɔ ni ashwie lɛ nɛɛ kahe eyɛ ejeŋba shara lɛ mli lolo). Minuɔ he jogbaŋŋ akɛ ehe miihia ni mɛi ni ashwie amɛ lɛ ana akɛ Yehowa kɛ ewebii lɛ miinyɛ amɛ gbɛ lɛ, ni akɛ esa akɛ amɛnu he akɛ ehe miihia diɛŋtsɛ ni amɛtsake amɛtsui yɛ anɔkwale mli. Mɛni baaye abua nɛkɛ mɛi ni ashwie amɛ kɛjɛ asafo lɛ mli nɛɛ ni amɛtsake kɛji akɛ amɛwekui pii ni le nii ni amɛfeɔ lɛ yaa nɔ amɛnaa amɛ daa nɛɛ?”
20, 21. Mɛni hewɔ ehe hiaa akɛ wɔkwɛ jogbaŋŋ kɛ akɛ wekumɛi ni ashwie amɛ miiye lɛ? (2 Tim. 2:22)
20 Eka shi faŋŋ akɛ asafoi yɛ klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli ni amɛkɛ amɛwekumɛi babaoo yɔɔ mli. Shi kɛji akɛ ashwie amɛteŋ mɔ ko lɛ, ani esa akɛ wekumɛi ni eshwɛ lɛ kɛ lɛ ahi shi tamɔ bɔ ni amɛkɛ lɛ yɔɔ tsutsu lɛ yɛ be mli ni amɛkɛ mɔ ni ashwie lɛ lɛ ewieee Ŋmalɛ mli saji lɛ pɛ he? Dabi. Kɛ eba lɛ nakai lɛ belɛ asafo lɛ kɛ famɔ: “Nyɛjiea mɔfɔŋ lɛ yɛ nyɛteŋ” lɛ tsuuu nii.—1 Kor. 5:13.
21 Ehe miihia ni akwɛ jogbaŋŋ ni akaku hiɛ ashwie shihilɛ ni mɔ ko eba mli akɛ eshafeelɔ ni ashwie lɛ lɛ nɔ aloo aaaba lɛ shi. Taakɛ bɔ ni Korabii lɛ fee he nɔkwɛmɔ nɔ fɛfɛo lɛ, mɔ titri ni esa akɛ wɔye lɛ anɔkwale ji Yehowa kɛ eteokrase gbɛjianɔtoo lɛ. Wɔbaanyɛ wɔna nɔmimaa akɛ kɛji akɛ wɔfi tɛi ni efolɔ eshwie lɛ asɛɛ ni wɔyasumɔ akɛ wɔkɛ ewebii ni ebua amɛnaa lɛ aaabɔ moŋ fe ni wɔkɛ efɔŋfeelɔi aaabɔ lɛ, wɔbaana ehebuu kɛ ejɔɔmɔ.—Lala 84:11-13.
HENAABUAMƆI KƐHA HIƐTSERƐJIEMƆI KƐ WEKUMƐI NI ASHWIE AMƐ KƐJƐ ASAFO LƐ MLI
22. Mɛni hewɔ henaabumɔi ni weku lɛ feɔ lɛ baanyɛ ekɛ naagbai krɛdɛɛi komɛi aba yɛ wekumɛi ni ashwie amɛ lɛ ahewɔ?
22 Taakɛ afɔɔ feemɔ lɛ, wekumɛi fɔɔ kpee kutuu yɛ niyeli, hiɛtserɛjiemɔ, wekukpeei aloo henaabuamɔi krokomɛi ashishi. Kɛji akɛ mɔ ko yɛ mli ni eji mɔ ni edi eshafeemɔ sɛɛ ni etsakeee etsui ni ashwie lɛ lɛ, ekolɛ ebaatee naagbai ashi eha ewekumɛi Kristofoi lɛ yɛ nɛkɛ kpeei nɛɛ ashishi. Yɛ be mli ni amɛle akɛ amɛwekunyo ji lɛ lɛ, amɛsumɔŋ ni amɛku amɛhiɛ amɛshwie Paulo ŋaawoo akɛ anɔkwale Kristofoi kɛ eshafeelɔ ni ashwie lɛ lɛ “akabɔ” lɛ nɔ.
23. Te shihiIɛ lɛ baatamɔ tɛŋŋ yɛ wekunyo ni ashwie Iɛ ni eba Kristofoi ayookpeemɔ shishi?
23 Ehe ehiaaa ni atao mla ko ni kɔɔ weku lɛ mlibii ni baahi henaabuamɔ ko ni wekunyo ko ni ashwie lɛ Iɛ hu baaba jɛmɛ lɛ shishi lɛ he. Esa akɛ mɛi ni enɛ kɔɔ amɛhe lɛ atsu he nii, koni amɛha Paulo ŋaawoo lɛ ahi amɛjwɛŋmɔ mli. (1 Kor. 5:11) Shi kɛlɛ esa akɛ ayoo akɛ kɛji akɛ mɔ ni ashwie lɛ lɛ baaba kpee ko ni afɔ nine atsɛ Odasefoi ni jeee ewekumɛi ji amɛ lɛ shishi lɛ, enɛ hu baanyɛ ana hewalɛ yɛ nɔ ni mɛi krokomɛi aaafee lɛ nɔ. Akɛ nɔkwɛmɔ anɔ lɛ, Kristofonyo nuu kɛ yoo ko miibote gbalashihilɛ mli yɛ Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ. Kɛji akɛ wekunyo ko ni ashwie lɛ lɛ ba Maŋtsɛyeli Asa Iɛ nɔ kɛha yookpeemɔ lɛ, eka shi faŋŋ akɛ enyɛŋ efee ayɛmforowu lɛ kɛ ayemforo lɛ nanemɛi enyɔ lɛ ateŋ mɔ ko aloo ni ekɛ “ayemforo lɛ aaaha.” Shi kɛji akɛ atee yookpeemɔ okpɔlɔŋmɛɛ shishi hu? Enɛ baanyɛ afee henaabuamɔ kɛha hiɛtserɛjiemɔ, taakɛ eji yɛ ‘Kana beni Yesu tee jɛmɛ lɛ. (Yoh. 2:1, 2) Shi ani abaaŋmɛ gbɛ ni wekunyo ni ashwie lɛ lɛ aba aloo po ni afɔ nine atsɛ lɛ? Kɛji akɛ ebaaba eko lɛ, belɛ Kristofoi lɛ ateŋ mɛi pii aloo wekumɛi aloo mɛi ni jeee wekumɛi baamu naa akɛ belɛ amɛyaŋ jɛmɛ, koni amɛkɛ lɛ akayaye nii ni amɛkɛ Iɛ bɔ, yɛ gbɛtsɔɔmɔ ni Paulo kɛha yɛ 1 Korintobii 5:11 lɛ hewɔ.
24. Mɛɛ naanyobɔɔ nɛkɛ Kristofoi anɔkwafoi baanyɛ ana mli ŋɔɔmɔ? (Abɛi 18:24)
24 No hewɔ lɛ, yɛ bei komɛi amli lɛ Kristofoi nuɔ he akɛ amɛnyɛŋ amɛŋmɛ gbɛ ni wekunyo ni ashwie lɛ aloo lɛ diɛŋtsɛ ekpa asafo lɛ kɛ-bɔɔ ahi henaabuamɔi ni kulɛ weku lɛ mlibii fɛɛ nyɛɔ amɛhiɔ mli lɛ mli. Shi kɛlɛ, Kristofoi baanyɛ ana esafo lɛ mlibii ni yeɔ anɔkwale lɛ anaanyobɔɔ mli ŋɔɔmɔ, ni amɛha Yesu wiemɔi nɛɛ ahi amɛjwɛŋmɔ mli: “Ejaakɛ mɔ fɛɛ mɔ ni aaafee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ, lɛ nɔŋŋ ji minyɛminuu kɛ minyɛmiyoo kɛ minyɛ.”—Mar. 3:35.
25, 26. Kɛji akɛ wekunyo ni ashwie Iɛ lɛ gbo lɛ, te shihilɛ lɛ baatamɔ tɛŋŋ yɛ eyarafeemɔ kɛ efuu he?
25 Anɔkwa sane lɛ ji akɛ, kɛ Kristofonyo kɛ ehe ha eshafeemɔ ni ehe bahia ni ashwie lɛ lɛ, elaajeɔ nibii babaoo: shidaamɔ yɛ Nyɔŋmɔ hiɛ akɛ mɔ ni ekpɛlɛ enɔ; Kristofoi asafo ko ni yɔɔ miishɛɛ lɛ mlinyo ni eji; nyɛmimɛi kɛ naanyobɔɔ ni ŋɔɔ kɛ wekumɛi Kristofoi ni ekɛ amɛ bɔɔ naanyo babaoo lɛ. (1 Pet. 2:17) Piimɔ ni ekɛba lɛ po baahi shi yɛ egbele sɛɛ.
26 Kɛji akɛ egbo beni ashwie lɛ lɛ, gbɛjianɔtoo kɛha efuu baafee naagba. Ewekumɛi Kristofoi lɛ baasumɔ ni kulɛ aha wiemɔ ko yɛ Maŋtsɛyeli Asa lɛ nɔ, kɛji akɛ no ji nɔ ni afɔɔ feemɔ. Shi enɛ ehiŋ kɛhaŋ mɔ ni ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli lɛ. Kɛji akɛ etee nɔ ejie tsuitsakemɔ kpo ni eesumɔ ni ena Nyɔŋmɔ dɛŋ eshaifaa tamɔ akɛ ekpa eshafeemɔ ni eeba Kristofoi akpee lɛ, ekolɛ nyɛminuu ko henilee baaŋmɛ lɛ gbɛ ni eha Biblia mli wiemɔ ko yɛ eyarafeemɔ lɛ shishi yɛ shia aloo yɛ fuuhe lɛ. Biblia mli wiemɔi ni kɔɔ shihilɛ mli ni gbohii lɛ yɔɔ lɛ baaye mɛi ni heee yeee lɛ odase aloo ebaashɛje wekumɛi lɛ amii. Shi kɛlɛ, kɛji akɛ mɔ ni ashwie lɛ lɛ etee nɔ edi apasa tsɔɔmɔi asɛɛ aloo eba jeŋ ni Nyɔŋmɔ gbeyeishemɔ bɛ mli lɛ, wiemɔ ni tamɔ nɛkɛ lɛ ebafeŋ nɔ ni sa.—2 Yoh. 9-11.
NIKASEMƆI KƐHA WƆFƐƐ
27. Te esa akɛ wɔbu Nyɔŋmɔ kojomɔi wɔha tɛŋŋ?
27 Ehe miihia ni wɔfɛɛ wɔyoo akɛ Yehowa kojomɔ ji nɔ ni he hiaa. (Abɛi 29:26) Enɛ ji anɔkwale yɛ nifeemɔi ni anyɛ̃ɔ lɛ mli, ejaakɛ Biblia lɛ tsɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ miihi nɛkɛ nibii nɛɛ. (Abɛi 6:16-19) Shi eji anɔkwale hu yɛ bɔ ni ekojoɔ aŋkroaŋkroi lɛ ahe. Yehowa Wiemɔ lɛ kɛɔ yɛ faŋŋ mli akɛ “mɛi ni ejaaa,” mɛi ni tsuɔ “heloo lɛ nitsumɔi,” lɛ anine shɛŋ Nyɔŋmɔ maŋtsɛyeli lɛ nɔ. (1 Kor. 6:9, 10; Gal. 5:19-21) Nɛkɛ gbɔmɛi nɛɛ bɛ gbɛhe ko yɛ ŋwɛi, ni asaŋ Maŋtsɛyeli lɛ nɔyelihe ni ji shikpɔŋ lɛ hu esaaa amɛ. No hewɔ lɛ, esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ ni sumɔɔ ni ehi Nyɔŋmɔ asafo ni he tse lɛ mli ŋmɛnɛ lɛ atsu E-tɛi ni efolɔ eshwie shi lɛ ahe nii, eye egbɛnaa nii lɛ anɔ. Nyɔŋmɔ eŋmɛŋ gbɛ kɔkɔɔkɔ ni “masha” ko ahi ewebii ni ji emɛi krɔŋkrɔŋi lɛ ateŋ ni efite amɛ.—1 Kor. 5:6-13.
28. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ sane ni kɔɔ mɔ-shwiemɔ he Iɛ baanyɛ aka wɔ anɔkwayeli akwɛ?
28 Eka shi faŋŋ akɛ, kɛji akɛ ashwie wekunyo ko ni bɛŋkɛ kpaakpa kɛjɛ asafo lɛ mli lɛ, adesa henumɔi kɛ kaa ni tsii baa wɔnɔ. Henumɔi kɛ tsakpaa ni ka weku lɛ mli lɛ mli wa waa diɛŋtsɛ yɛ fɔlɔi kɛ amɛbii ateŋ, ni amɛyɛ hewalɛ waa hu, kɛji akɛ ashwie gbalashihilɛ mli hefatalɔ ko. Shi kɛlɛ, esa akɛ wɔyoo akɛ, kɛ amua fɛɛ naa lɛ, ehe baŋ sɛɛnamɔ kɛhaŋ mɔ ko aloo ni wɔɔsa Nyɔŋmɔ hiɛ kɛji akɛ wɔŋmɛ gbɛ ni henumɔ nyiɛ wɔhiɛ ni no ha wɔku wɔhiɛ wɔshwie E-ŋaawoo kɛ gbɛtsɔɔmɔ ni nilee yɔɔ mli lɛ anɔ. Ehe miihia ni wɔna hekɛnɔfɔɔ kwraa yɛ bɔni Nyɔŋmɔ gbɛi lɛ yeɔ emuu ni eja kwraa ha lɛ mli, ni gbɛjianɔ ni eto ni akɛshwie efɔŋfeelɔi ni tsakeee amɛtsui lɛ hu fata he lɛ. Kɛji akɛ wɔhi shi akɛ mɛi ni yeɔ Nyɔŋmɔ kɛ asafo lɛ anɔkwale lɛ, yɛ be ni sa mli lɛ, efɔŋfeelɔ lɛ baakase nii kɛjɛ no mli, etsake etsui, ni ahe lɛ kɛba asafo lɛ mli ekoŋŋ. Shi kɛlɛ, kɛji akɛ no baaba jio, no baaa jio, wɔbaanyɛ wɔna miishɛjemɔ kɛ hewalɛ kɛjɛ nɔ ni David wie yɛ be mli ni ewala be bɛŋkɛɔ enaagbee lɛ mli:
“Ejaakɛ [Nyɔŋmɔ] emlai lɛ fɛɛ yɛ mihiɛ, . . . hemɔ lɛ Yehowa ewomi nyɔmɔ yɛ mijalɛ naa, yɛ mihe ni tse yɛ ehiɛ lɛ naa. Mɔbɔnalɔ lɛ, okɛ ohe tsɔɔ lɛ akɛ mɔ ni naa mɔ mɔbɔ; mɔ ni eye emuu lɛ, okɛ ohe tsɔɔ lɛ akɛ mɔ ni eye emuu; hetselɔ lɛ, okɛ ohe tsɔɔ lɛ akɛ mɔ ni he tse; . . . Ni maŋ ni naa amane lɛ, ohereɔ amɛyiwala.”b—2 Sam. 22:23-28.
[Shishigbɛ niŋmai]
a Awie shihilɛ ni onukpai kɛ asafoŋ sɔɔlɔi baa mli lɛ he yɛ December 1, 1978 Buu-Mɔɔ lɛ mli yɛ “Sanebimɔi ni jɛ Kanelɔi Adɛŋ” gbɛhe lɛ.
b Ajie Kɛjɛ September 15, 1981 Blɔfo Buu-Mɔɔ lɛ mli
[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 7]
Nuŋtsɔ Lɛ Ninefɔɔ Ni Mlihilɛ Yɔɔ Mli Lɛ
“Nyɛbaa miŋɔɔ, nyɛ mɛi fɛɛ ni etɔnyɛ ni nyɛ jatsui fe nyɛ lɛ, ni mahanyɛ hejɔɔmɔ. Nyɛwoa mipã nyɛfɔa nyɛnɔ, ni nyɛkasea mi; shi mihe jɔ, mi mibaa mihe shi kɛjɛɔ mitsui mii; ni nyɛaana hejɔɔmɔ nyɛha nyɛsusumai lɛ. Ejaakɛ mipã lɛ teremɔ waaa, ni mijatsu lɛ etsiii.”—Mat. 11:28-30.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 4]
Ehe baahia ni okwɛ fɔlɔ ni ashwie lɛ kɛjɛ asafo lɛ mli lɛ yɛ ebii Kristofoi lɛ ashia
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 5]
Bi nyɛnyɛŋtswi lɛ ekuuu esɛɛ ebaaa shia ni ebatsa esha shihilɛ ni eyɔɔ mli lɛ nɔ, shi moŋ eji mɔ ni etsake etsui. Etsɛ lɛ here lɛ atuu