Sanebimɔi Ni Jɛ Kanɛlɔi Adɛŋ
◼ Mɛni hewɔ The Watchtower ni ji September 15, 1988 nɔ Iɛ tsɔɔ akɛ Protestant jamɔ ebule ehe babaoo po fe Roma Katolek jamɔ lɛ?
Awie nakai ejaakɛ ekɛ gbalɛ Iɛ kɛ anɔkwa saji lɛ kpaa gbee. Atsɔɔ yɛ Ezekiel wolo lɛ Eze 23 yitso 23 akɛ okadi Ohola kɛ Oholiba lɛ ji nyɛmimɛi yei yɛ jeŋba shara mli. Ohola damɔ shi kɛha Israel akutsei nyɔŋma Iɛ, ni Oholiba damɔ shi kɛha Yuda akutsei enyɔ maŋtsɛyeli Iɛ. Yɛ be mli ni etsɔɔ nɔ ni nɛkɛ okadi yei nɛɛ damɔ shi kɛha Iɛ mli lɛ, The Watchtower ni ji September 15, 1988 nɔ lɛ kɛɛ yɛ baafa 21 akɛ:
“Akɛni eyadi eshafeemɔ babaoo sɛɛ fe enyɛmiyoo [Ohola, loo lsrael] hewɔ lɛ, Oholiba [Yuda] na maŋ amanehulu yɛ Babilonbii lɛ adɛŋ yɛ afi 607 D.Ŋ.B. Ebii Iɛ gboi yɛ klante naa loo aloo amɛ kɛtee nom mli, ni ashwie ehiɛ shi yɛ jeŋmaji Iɛ ateŋ. Taakɛ Ohola kɛ Oholiba ji lɛ, Kristendom fiteɔ gbala yɛ mumɔŋ nii ni ji esha yɛ Nyɔŋmɔ ni akɛɔ akɛ ejaa Iɛ Iɛ hiɛ. Protestant jamɔ, kɛ emli sɔlemɔi sɔrɔtoi Iɛ kɛ jarayeli kɛ maŋkwramɔŋ hewalɛi ni yɔɔ je nɛŋ Iɛ ebule ehe babaoo po fe enyɛmiyoo, Roman Katolek jamɔ. No hewɔ lɛ, Yehowa baakwɛ koni akpata Kristendom fɛɛ hiɛ.”
Maŋtsɛ Konstantino kɛ Roma maŋ ni jaa wɔŋ lɛ kɛ Kristojamɔ ni ekwa hemɔkɛyeli Iɛ futu ni ebatsɔ Katolek Sɔlemɔ hee Iɛ yitso kɛjɛ shishijee yɛ be mli ni ekɛ Nikaea Gwabɔɔ Iɛ tsu nii yɛ 325 Ŋ.B. Iɛ. No hewɔ Iɛ Roma Katolek Sɔlemɔ lɛ baanyɛ ana eshishijee kɛmiijɛ wɔ Ŋmɛnɛŋmɛnɛ Beaŋ afii ohai ejwɛ lɛ mli. Protestant jamɔ na eshishijee kɛjɛ afii ohai 16 Jamɔ Tsakemɔ lɛ mli. No hewɔ lɛ, akɛni Ohola (lsrael) ye Oholiba (Yuda) onukpa hewɔ lɛ, The Watchtower (Buu-Mɔɔ) Iɛ tsɛ Roma Katolek jamɔ Iɛ akɛ eji Protestant jamɔ Iɛ nyɛmiyoo nukpa.
Ni kɛlɛ, mɛni hewɔ abaanyɛ akɛɛ akɛ “Protestant jamɔ . . . kɛ je lɛŋ jarayeli mli kɛ maŋkwramɔŋ hewalɛi lɛ ebule ehe babaoo po fe enyɛmiyoo nukpa. Roma Katolek jamɔ” lɛ? Ejaakɛ anɔkwa saji Iɛ kɛ gbalɛ, ni wie nɛkɛ Iɛ kpaa gbee: “Ni enyɛmiyoo Oholiba na enɛ, shi kɛlɛ efee efɔŋ yɛ ehiɛtsuu Iɛ mli fe lɛ, ni ejwamaŋbɔɔ Iɛ fa fe enyɛmiyoo lɛ ajwamaŋbɔɔ lɛ.”—Ezekiel 23:11.
Akɛ Babilon kpeteŋkpele jeŋ apasa jamɔ maŋtsɛyeli lɛ fai lɛ, Katolek jamɔ kɛ Protestant jamɔ fɛɛ kɛ amɛhe ewo je nɛŋ jarayeli kɛ maŋkwramɔ mli vii. (Kpojiemɔ 17:1-6; 18:1-19) Eji anɔkwale akɛ, Protestant jamɔ kome ko nyɛŋ ana hewalɛ ni fa tamɔ Roma Katolek Sɔlemɔ ni yɔɔ hewalɛ Iɛ. Shi Protestant jamɔi babaoo ni afee amɛ ekome Iɛ da kwraa fe Katolek Sɔlemɔ kome Iɛ ni naa mɛi anɔ hewalɛ Iɛ. Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, Protestant jamɔ naa hewalɛ waa yɛ jarayeli maji komɛi ni ehe gbɛi Iɛ amli, ni Protestant osɔfoi komɛi taoɔ maŋkwramɔŋ gbɛhei ni kwɔlɔ. No hewɔ lɛ enɛ ji gbɛ kome ni Protestant jamɔ kɛ emli sɔlemɔi babaoo lɛ ebule amɛ diɛŋtsɛ amɛhe babaoo po fe Katolek jamɔ Iɛ yɛ.
Shi yɛ gbɛ kroko hu nɔ lɛ, Protestant jamɔ “efee efɔŋ yɛ ehiɛtsuu Iɛ mli fe Iɛ,” ni anyaŋeɔ lɛ fe Katolek jamɔ. Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Ojogbaŋŋ, kɛ hooo lɛ Jamɔ Tsakemɔ lɛ kɛ mumɔŋ hiɛtɛjemɔ he gbɛkpamɔ ko ha Protestant jamɔ. Yɛ anɔkwale mli lɛ, tsakelɔi nɛɛ ateŋ mɛi komɛi ni yeɔ anɔkwale Iɛ fee tsakemɔi komɛi ni sa kadimɔ yɛ enɛ mli. Shi yɛ nɔ tɛɛ nɔ sɛɛ lɛ, tsɔɔmɔi ni bɛ ŋmalɛ mli tamɔ Triniti, adesa susuma ni gbooo, kɛ hɛl la Iɛ tee nɔ ni atsakeee yɛ Protestantbii Iɛ ateŋ. Taakɛ Katolekbii Iɛ ji lɛ, amɛ hu amɛye fɔ yɛ bɔɔ nii ajamɔ ni amɛkɛ amɛhe woɔ mli ni amɛkɛ adesai ablema saji ye Biblia mli anɔkwale lɛ najiaŋ lɛ hewɔ.—Mateo 15:1-9; 23: 9, 10.
Nɔ ni yɔɔ miishɛɛ yɛ enɛ he ji nɔ ni awie yɛ Vindication, Book One Iɛ mli, yɛ afi 1931 lɛ. Buu Mɔɔ wolo nɛɛ (amrɔ nɛɛ eko bɛ dɔŋŋ) wie yɛ baafa 309 yɛ Ezekiel 23:11-13 he akɛ: “Protestant ‘jamɔ ni ato he gbɛjianɔ’ Iɛ na bɔ ni Roma Katolek jamɔ kɛ jarayeli kɛ maŋkwramɔ ni yɔɔ je nɛŋ lɛ ebule lɛ diɛŋtsɛ ehe Iɛ, ni ewie babaoo eshi Katolekbii lɛ yɛ enɛ hewɔ; kɛkɛ ni Protestant jamɔ Iɛ tee ni eyafee nakai nɔŋŋ, kɛ nɔ ni ehiii kwraa po fe nakai. . . . Amɛyi enyɔ Iɛ fɛɛ amɛtsɔ gbɛ kome too lɛ nɔŋŋ nɔ; shi Protestant jamɔ ena hiɛtɛjemɔ babaoo fe Roma jamɔ, no hewɔ lɛ eji mɔ ni ahiɔ loo anyaŋeɔ fe fɛɛ.”
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 30]
Konstantino kɛ Kristojamɔ ni ekwa hemɔkɛyeli Iɛ kɛ Roma wɔŋjamɔ futu, ni no ha ebatsɔ Katolek Sɔlemɔ hee Iɛ yitso
[He ni Sane lɛ Jɛ]
The Metropolitan Museum of Art, Bequest of Mrs. F. F. Thompson, 1926. (26.229)