Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w93 9/1 bf. 4-7
  • Ani Abaanyɛ Ana Hebuu Diɛŋtsɛ?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ani Abaanyɛ Ana Hebuu Diɛŋtsɛ?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Eji Wɔŋjamɔ Gbɛ̀i lɛ Eko
  • Ŋkunyaayeli He Tsɔne Lɛ
  • Bɔ ni Aaafee Aye he Kɛjɛ Hemɔkɛyeli Gbonyo He
  • Nyɔŋmɔ Hebuu Namɔ
  • Ani Sɛbɛi Baanyɛ Abu Ohe?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Mɛɛ Naagba Yɔɔ Mumɔi Atsɛmɔ Nifeemɔi Ahe?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2012
  • Hã Yehowa Aye Abua Bo Ni Owu Oshi Mumɔi Fɔji
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2019
  • Ani Apasa Hemɔkɛyeli Kudɔɔ Oshihilɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2002
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
w93 9/1 bf. 4-7

Ani Abaanyɛ Ana Hebuu Diɛŋtsɛ?

NIŊMALƆ Ralph Waldo Emerson wie be ko akɛ: “Hii ni susuuu nii ahe kɛyaaa shɔŋŋ lɛ heɔ shade kpakpa amɛyeɔ . . . Hii ni jwɛŋmɔ mli esa lɛ heɔ yeɔ akɛ nɔ fɛɛ nɔ ni afeɔ lɛ yɛ nɔ ni jɛɔ mli baa.” Hɛɛ, mɔ ni naa hemɔkɛyeli yɛ ashwaiafeemɔ sɛbɛi kɛ shade kpakpa hewalɛi amli lɛ ŋmɛɛɔ eshihilɛ kudɔmɔ he ehaa hewalɛi komɛi ni anaaa amɛ.

Ekuɔ ehiɛ efɔɔ susumɔ kpakpa ni jwɛŋmɔ yɔɔ mli nɔ, ni eŋmɛɛɔ ehe ehaa hemɔkɛyelii gbohii ahe gbeyeishemɔ ni nilee bɛ mli [mɛi ahe] lɛ amli.” Nɛkɛ hewalɛi nɛɛ baanyɛ afee ‘gbohii lɛ amumɔi’ loo ‘shade kpakpa hewalɛ.’ Shi Biblia lɛ tsɔɔ faŋŋ akɛ gbohii lɛ, “amɛleee nɔ ko nɔ ko.” (Jajelɔ 9:⁠5) Enɛ hewɔ lɛ, gbohii amumɔ ko bɛ ni baanyɛ aye abua loo amɛye hiɛkalɔi awui; ni nakai nɔŋŋ hewalɛ ko ni anaaa tamɔ shade kpakpa hu bɛ ni baanyɛ atsu nɔ ko aha bo.

Yɛ Biblia beaŋ lɛ, Nyɔŋmɔ bu mɛi ni shiɔ lɛ, mɛi ni hiɛ kpaa egɔŋ krɔŋkrɔŋ lɛ nɔ, ‘mɛi ni ŋmɛɔ okpɔlɔ amɛhaa Shade Wɔŋ, ni amɛfɔseɔ wein ni afutu mli amɛshwieɔ shi amɛhaa Shɛɛ-Mli-Wɔŋ lɛ’ fɔ. Yɛ nɔ najiaŋ ni amɛaana hebuu lɛ, atuu mɛi ni fiɔ shade kpakpa sɛɛ nɛɛ fɛɛ aha hiɛkpatamɔ. “Mato nyɛ maha klante,” Yehowa Nyɔŋmɔ kɛɛ.​—Yesaia 65:​11, 12.

Ashwaiafeemɔ nibii ni amɛfee lɛ hewɔ lɛ, blema Babilon maŋ lɛ na hemɔkɛyeli yɛ hebuu ni teemɔŋ hewalɛ kɛbaa lɛ mli nakai nɔŋŋ. Shi amanehulu ba Babilon nɔ yɛ enɛ fɛɛ sɛɛ. Gbalɔ Yesaia tswa amɛ mpoa akɛ: “Yaa nɔ waa yɛ okablɛfiimɔi kɛ okunyaayelii lɛ amli. Aleee nɔ ekolɛ ooona yelikɛbuamɔ kɛjɛ amɛdɛŋ . . . Shi dabi! yɛ oŋaawoi babaoo lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ obɛ hewalɛ ko kwraa.” (Yesaia 47:​12, 13, The New English Bible) Yɛ be ko sɛɛ lɛ nakai maŋ lɛ hiɛ kpata kwraa. Ŋkunyaayeli mli hemɔkɛyeli lɛ fee efolo. Nakai nɔŋŋ hu, ashwaiafeemɔ mli wɔŋkpaa, loo sɛbɛ ko bɛ ni baanyɛ afee nɔ ko kɛye ebua bo loo ebu ohe.

Eji Wɔŋjamɔ Gbɛ̀i lɛ Eko

Kɛlɛ, mɛi komɛi enaaa oshara ni yɔɔ kristalo, kpɛŋkpɛlɛ nane, aloo jamɔ mli okadi ko hiɛmɔ he. Ani enɛɛmɛi jeee jwinei ni yeee mɔ awui kɛkɛ? Dabi, jeee yɛ Biblia lɛ shishinumɔ naa. Ekɛɔ akɛ ashwaiafeemɔ he nibii jeee nɔ ni abaakɛɛ eyeee mɔ awui.

Sɛbɛi kɛ nitsumɔ ji wɔŋjamɔ gbɛi lɛ eko​—nɔ ko ni Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ buɔ lɛ fɔ yɛ faŋŋ mli. (2 Mose 20:​4, 5) Eji anɔkwale, ekolɛ mɔ ko nuŋ he akɛ eeja wɔŋkpaa loo sɛbɛ ko tɛɛ diɛŋtsɛ. Shi ani eko ni mɔ lɛ yɔɔ lɛ etsɔɔɔ akɛ eejie bulɛ ni mli kwɔ, kɛ jamɔ su kpo eetsɔɔ ashwaiafeemɔ hewalɛi ni anaaa lɛ? Ni ani ejeee anɔkwale akɛ bei pii lɛ akɛ jamɔ mli nifeemɔi (tamɔ naashɔmɔ) tsuɔ sɛbɛi lɛ ahe nii diɛŋtsɛ? Ni kɛlɛ, Biblia lɛ woɔ Kristofoi aŋaa yɛ 1 Yohane 5:21 akɛ: “Nyɛkwɛa nyɛhe ni ahia yɛ wɔji ahewɔ.” Ani nibii ni abuɔ amɛ wɔŋkpaai aloo sɛbɛi lɛ fataaa enɛ he?

Ŋkunyaayeli He Tsɔne Lɛ

Ŋkunyaayeli tsɔɔ mɛi pii atsɔne, kɛtsɔɔ sɛbɛi kɛ nitsumɔ nɔ. Eji anɔkwale akɛ, mɛi komɛi hiɛɔ kristalo aloo ashwaiafeemɔ tsofa ko ni afutu yɛ kusum naa fe hemɔkɛyeli ni amɛyɔɔ yɛ mli lɛ hewɔ. Shi taakɛ bɔ ni ahoshwibɔlɔ sɛɛnyiɛmɔ baanyɛ aha mɔ ana AIDS hela lɛ, nakai nɔŋŋ nibii ni yɔɔ oshara baanyɛ ajɛ ŋkunyaayeli sɛɛnyiɛmɔ mli kɛba. Yiŋtoo kpakpa hewɔ ni Nyɔŋmɔ gu lsraelbii lɛ akɛ amɛkɛ amɛhe akawo ashwaiafeemɔ, klamɔ, kɛ ŋkunyaayeli mli lɛ. Biblia lɛ bɔɔ kɔkɔ akɛ: “Yehowa miihi mɔ fɛɛ mɔ ni feɔ nɛkɛ nii nɛɛ.”​—5 Mose 18:​10-14.

Mɛni hewɔ naatsii lɛ naa wa nɛkɛ? Ejaakɛ hewalɛi ni anaaa amɛ ni yɔɔ nɛkɛ nifeemɔi nɛɛ asɛɛ lɛ jeee gbohii lɛ amumɔi, aloo shade kpakpa hewalɛ, shi moŋ Satan Abonsam kɛ edaimonioi lɛ.a Ni sɛbɛi kɛ nitsumɔ kɛ daimonioi ajamɔ yɛ tsakpaa tɛɛ. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words lɛ kɛɔ akɛ: “Yɛ ashwaiafeemɔ mli lɛ, bei pii lɛ, nɔ ni fataa tsofai kɛ nitsumɔ, kɛji efolo jio eyɛ hewalɛ jio lɛ he ji ŋkunyaayeli wiemɔi kɛ ŋkunyaayeli hewalɛi lɛ afaikpamɔ, kɛ wɔŋkpaai, sɛbɛi, kɛ nibii krokomɛi babaoo ni akɛhaa mɔ lɛ.”

No hewɔ lɛ mɔ ni yɔɔ ŋkunyaayeli sɛbɛ lɛ kɛ ehe miiwo mumɔi atsɛmɔ nifeemɔ mli. Ekɛ ehe miiwo oshara, ni ji “je nɛŋ nyɔŋmɔ”​—Satan Abonsam hewalɛ ni yɔɔ nigii kɛ ekudɔmɔ shishi ni eeeyaje lɛ mli. (2 Korintobii 4:⁠4) Belɛ, yiŋtoo kpakpa hewɔ ni Biblia lɛ kɛ famɔ haa wɔ ni wɔtsi wɔhe kɛjɛ mumɔi atsɛmɔ nifeemɔi fɛɛ he lɛ.​—Galatabii 5:​19-21.

Bɔ ni Aaafee Aye he Kɛjɛ Hemɔkɛyeli Gbonyo He

Shi kɛlɛ, The World Book Encyclopedia lɛ wie akɛ: “Ekolɛ hemɔkɛyelii gbohii baana gbɛfaŋnɔ yɛ shihilɛ mli, shii abɔ ni gbɔmɛi sheɔ amɛhe gbeyei ni amɛyiŋ feɔ amɛ kɔshikɔshi yɛ wɔsɛɛ be he lɛ.” Shi Yehowa Odasefoi miiye kɛmiibua mɛi pii koni amɛye amɛhe kɛjɛ hemɔkɛyelii gbohii ni yeɔ mɔ awui lɛ ahe. South Afrika yoo ko kaiɔ akɛ: “Mumɔi fɔji gba minaa aahu, ni mishia lɛ yi obɔ kɛ muti koni nomɛi abu mihe kɛjɛ amɛhe.” Yehowa Odasefoi ye amɛbua lɛ ni ena oshara ni yɔɔ ŋkunyaayeli nibii kɛ shwɛmɔ he. Mɛni efee yɛ he? Ekɛɛ: “Mije shishi mishɛrɛ nibii fɛɛ ni miyɔɔ ni kɛ daimonioi anifeemɔ yɔɔ tsakpaa ko lɛ mishwie. Migbɔmɔtsoŋ hewalɛ tee hiɛ jogbaŋŋ. Mijɔɔ miwala nɔ akɛ masɔmɔ Yehowa ni abaptisi mi.” Amrɔ nɛɛ eye ehe kɛjɛ hemɔkɛyeli gbonyo kɛ mumɔi atsɛmɔ nifeemɔi ahe.

Agbɛnɛ hu, susumɔ Nigerianyo tsofatsɛ ko ni kɛ mumɔi atsɛmɔ nifeemɔi futuɔ etsofa-feemɔ mli lɛ he okwɛ. Bei pii lɛ ekɛ hegbeyeiwoo kɛ loomɔ wiemɔi shwieɔ Yehowa Odasefoi kɛjɛɔ eshia, be fɛɛ be ni amɛaaba eŋɔɔ. Gbi ko lɛ, eje gbɛ ehoo tsofa krɛdɛɛ ko, ni ewie ŋkunyaayeli wiemɔi komɛi eshwie nɔ, ni etsi eshwie Odasefoi lɛ ateŋ mɔ kome hiɛ! Ni ebolɔ akɛ: “Gbii kpawo mli lɛ obaagbo!” Gbii kpawo sɛɛ lɛ Odasefonyo lɛ ku esɛɛ etee jɛmɛ ekoŋŋ, ni enɛ ha tsofatsɛ lɛ kɛ foi je kpo kɛba, ejaakɛ eheɔ eyeɔ akɛ eena sisa! Akɛni akpa eshwaiafeemɔ lɛ he mama akɛ sɛɛnamɔ ko bɛ he hewɔ lɛ, ekpɛlɛ Biblia mli nikasemɔ nɔ agbɛnɛ, ni yɛ naagbee lɛ, lɛ diɛŋtsɛ hu ebatsɔ Odasefonyo.

Bo hu obaanyɛ oye ohe kɛjɛ gbeyeishemɔ kɛ hemɔkɛyeli gbonyo gbokɛlɛi lɛ amli. Wɔkpɛlɛɔ nɔ akɛ ekolɛ enɛ feemɔ efeŋ mlɛo. Ekolɛ atsɔse bo yɛ gbɔmɛi ni kɛ sɛbɛi kɛ ŋkunyaayeli nibii fɔɔ nitsumɔ lɛ ateŋ. Kristofoi ni hi blema Efeso lɛ kɛ kaa ni tamɔ nakai kpe. Amɛhi gbɔmɛi ni mumɔi atsɛmɔ nifeemɔ yɔɔ amɛnɔ hewalɛ waa lɛ ateŋ. Mɛni amɛfee beni amɛkase anɔkwale ni yɔɔ Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ mli lɛ? Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Ŋkunyaayelɔi lɛ hu ateŋ mɛi babaoo ba ni amɛkɛ amɛwoji lɛ babua shi ni amɛshã yɛ mɛi fɛɛ hiɛ; ni beni abu naa lɛ, efee jwiɛtɛi kukuji akpei nyɔŋmai enumɔ.”​—Bɔfoi lɛ Asaji 19:⁠19.

Nyɔŋmɔ Hebuu Namɔ

Kɛ ojie ŋkunyaayeli nibii fɛɛ kɛjɛ ohe lɛ, ani no shiŋ bo efolo ni obɛ hebuu ko kwraa? Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, “Naa-Nyɔŋmɔ ji wɔbobaahe kɛ wɔhewalɛ, wɔbuamɔ ni wa ni wɔnaa yɛ fimɔi amli.” (Lala 46:⁠2) Nyɔŋmɔ hebuu baaje kpo jogbaŋŋ, titri lɛ beni ekpataa nɛkɛ nibii agbɛjianɔtoo fɔŋ nɛɛ hiɛ lɛ. “Nuŋtsɔ [Yehowa] le bɔ ni efeɔ ejieɔ jalɔi yɛ kaa mli, kɛ bɔ ni efeɔ etoɔ mɛi fɔji yɛ piŋmɔ mli kɛyashi kojomɔ gbi lɛ nɔ.”​—2 Petro 2:9; okɛto Lala 37:40 he.

Yɛ nɛkɛ be nɛɛ mli lɛ, ‘be kɛ nibii ni baa trukaa ni aleee baninaa wɔ fɛɛ.’ (Jajelɔ 9:11) Nyɔŋmɔ wooo etsuji ashi akɛ amɛbaahi “ŋkunyaayeli hebuu” shihilɛ mli, aloo ákɛ ebaafo amɛhe afabaŋ kɛjɛ osharai nibaa amɛnɔ lɛ fɛɛ he. Shi kɛlɛ, ewo shi akɛ ebaabu wɔmumɔŋ shihilɛ kɛ wekukpaa ni ka wɔkɛ lɛ teŋ lɛ he. (Lala 91:​1-9) Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? Nɔ kome ji akɛ, ehaa wɔ mlai kɛ shishitoo mlai ni he baa sɛɛnamɔ kɛhaa wɔ, ni ebuɔ wɔhe kɛjɛɔ Satan hewalɛ ni fiteɔ mɔ lɛ he. (Yesaia 48:17) Kɛ wɔna Yehowa gbɛ̃i lɛ ahe nilee lɛ, no lɛ ‘jwɛŋmɔ baabaa wɔyi jogbaŋŋ, ni saneshishinumɔ hu baabu wɔhe’​—akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, kɛjɛ nifeemɔi ni sɛɛnamɔ bɛ he, loo nɔ ni yeɔ mɔ awui lɛ ahe.​—Abɛi 2:⁠11.

Gbɛ kroko ni Nyɔŋmɔ tsɔɔ nɔ ebuɔ wɔhe ji “hewalɛ ni fa kɛteke nɔ” ni ehaa wɔ yɛ kaa bei amli lɛ. (2 Korintobii 4:⁠7) Ni kɛ shihilɛi komɛi ka akɛ amɛaaye Kristofonyo lɛ nɔ kwraa lɛ, E-haa “Nyɔŋmɔ hejɔlɛ ni fe jwɛŋmɔi fɛɛ lɛ” koni ebu tsui lɛ kɛ jwɛŋmɔŋ nyɛmɔi lɛ ahe. (Filipibii 4:⁠7) Hɛɛ, awajeɔ Kristofonyo lɛ koni ‘enyɛ Abonsam ŋaatsɔɔi lɛ anaa edamɔ.’​—Efesobii 6:​11-13.

Te ooofee tɛŋŋ onine ashɛ nɛkɛ hebuu nɛɛ nɔ? Jee shishi kɛtsɔ Yehowa kɛ e-Bi Yesu Kristo he nilee kasemɔ nɔ. (Yohane 17:⁠3) Yehowa Odasefoi baanyɛ afee babaoo ni amɛkɛye amɛbua bo yɛ nɛkɛ gbɛ nɔ. Beni onaa okɛ Yehowa teŋ wekukpaa ni yɔɔ miishɛɛ lɛ, no baaha obɔi emlihilɛ hebuu lɛ mli niiashikpamɔ namɔ. Nyɔŋmɔ kɛɔ, taakɛ wɔkaneɔ yɛ Lala 91:14 akɛ: “Ejaakɛ eesumɔ mi, hewɔ lɛ majie lɛ, mawo enɔ gojoo, ejaakɛ ele migbɛi lɛ.”

Lɛlɛŋ, kɛ oye lɛ anɔkwa lɛ, yɛ naagbee lɛ, Nyɔŋmɔ baajɔɔ bo kɛ naanɔ wala yɛ jeŋ hee ni baa lɛ mli. Yehowa ema nɔ mi yɛ mɛi ni baahi wala mli yɛ nakai beaŋ lɛ ahe akɛ: “Mɔ ko woŋ amɛhe gbeyei; ejaakɛ Yehowa Zebaot naabu wie.” (Mika 4:⁠4) Hela kɛ gbele bɛ dɔŋŋ. (Kpojiemɔ 21:⁠4) Ni kɛlɛ, obaanyɛ ona shweshweeshwe shihilɛ ko mli ŋɔɔmɔ amrɔ nɛɛ po​—kɛ ona okɛ Yehowa teŋ wekukpaa ni bɛŋkɛ kpaakpa. Taakɛ lalatsɛ lɛ kɛɛ lɛ, bo hu obaanyɛ okɛɛ akɛ: “Mi-yelikɛbuamɔ jɛɔ Yehowa, Mɔ ni fee ŋwɛi kɛ shikpɔŋ lɛ ŋɔɔ.”​—Lala 121:⁠2.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Kɛ ootao ole saji babaoo lɛ, kwɛmɔ Gbohii lɛ Amumɔi​—Ani Amɛbaanyɛ Amɛye Amɛbua Bo Loo Amɛhao Bo? Ani Amɛyɛ Lɛlɛŋ? wolo bibioo ni Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc fee lɛ.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 6]

Kristofoi ni hi Efeso lɛ jie nibii ni kɔɔ ŋkunyaayeli he lɛ fɛɛ amɛshɛrɛ amɛshwie

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Gbeyeishemɔ ehiŋ shi dɔŋŋ, yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ shishi

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje