Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w93 9/1 bf. 3-4
  • Ani Sɛbɛi Baanyɛ Abu Ohe?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Ani Sɛbɛi Baanyɛ Abu Ohe?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Hebuu Taomɔ
  • Sɛbɛi Ahewalɛ ni Lakaa Mɔ Lɛ
  • Ani Abaanyɛ Ana Hebuu Diɛŋtsɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Ani Okaiɔ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
  • Ani Apasa Hemɔkɛyeli Kudɔɔ Oshihilɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2002
  • Sɔɔmɔ Yehowa, Jeee Satan
    Gbohii Lɛ Amumɔi—Ani Amɛbaanyɛ Amɛye Amɛbua Bo Loo Amɛhao Bo? Ani Amɛyɛ Diɛŋtsɛ?
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1993
w93 9/1 bf. 3-4

Ani Sɛbɛi Baanyɛ Abu Ohe?

KRISTALO tɛ ni Brazilnyo kɛwo ekotoku mli. Amerikanyo foidalɔ kaplɛ ni ehiɛ kɛha shade kpakpa. Hetselɔ Brigid sɛŋmɔtso ni tsotsoro saatso nɔ yɛ Ireland weku shia mli. Gbɔmɛi akpekpei abɔ kɛ nɛkɛ nibii nɛɛ tsuɔ nii akɛ sɛbɛi loo wɔŋ kɛha shade kpakpa.a Amɛheɔ amɛyeɔ akɛ nɛkɛ sɛbɛi nɛɛ ahiɛmɔ baanyɛ atswa efɔŋ efɔ afa, ni eha amɛ shade kpakpa.

Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, susumɔ Brazil he okwɛ. Taakɛ Veja wolo tɛtrɛɛ lɛ tsɔɔ lɛ, Brazilbii pii hiɛɔ “tɛi bibii kɛ tɛi komɛi ni jara waaa tsɔ ni akɛɔ akɛ hewalɛ ni nyɛɔ egbalaa shade kpakpa kɛ hewalɛi ni he hiaa yɔɔ mli kɛbahaa mɔ ni yɔɔ eko lɛ.” Akɛni amɛsheɔ gbeyei akɛ amɛaagbe ŋkunyaayeli hewalɛi lɛ ahe guɔ hewɔ lɛ, mɛi krokomɛi ni jɛ nakai maŋ lɛ nɔ kɛ jamɔ mli okadi loo ŋmalɛ ko kpɛtɛɔ gbogbo he yɛ amɛshiai amli. Mɛi komɛi po kɛ Biblia lɛ tsuɔ nii akɛ ŋkunyaayeli nii ni yɔɔ krɔŋŋ; amɛkɛfɔɔ okpɔlɔ nɔ, ni agbele mli be fɛɛ be, yɛ Lala 91.

Yɛ Afrika wuoyigbɛ lɛ, akɛ muti, loo tsofafeemɔ ko ni ale yɛ jɛmɛ gbɛ lɛ tsuɔ nii nakai nɔŋŋ, jeee yɛ mɔ-tsamɔ hewalɛi ni eyɔɔ lɛ hewɔ kɛkɛ, shi moŋ akɛ hebuunɔ hu yɛ efɔŋ ni aaanyɛ aba mɔ nɔ lɛ he. Bei pii lɛ, asusuɔ akɛ helai, gbele, shika gbɛfaŋ naagbai, kɛ yoo suɔmɔbimɔ ni yeee omanye lɛ fɛɛ jɛɔ fiimɔ ni henyɛlɔi efimɔ mɔ lɛ, aloo fai ni mɔ lɛ kpako blematsɛmɛi ni egboi lɛ hewɔ. Bei pii lɛ, ayaheɔ muti lɛ kɛjɛɔ akrowa tsofatsɛ ŋɔɔ, ni ekɛ baai, tsei, aloo kooloi ahe nibii komɛi futuɔ tsofa ehaa amɛ. Shi, nɔ ni sa kadimɔ ji akɛ, jeee akrowai amli pɛ akɛ muti tsuɔ nii yɛ; nifeemɔ nɛɛ egbɛ eshwa South Afrika maŋtiasei hu mli. Nitsumɔtsɛmɛi kɛ mɛi ni egbe univɛsiti nikasemɔ naa fata mɛi ni kɛ amɛhe fɔɔ muti nɔ lɛ ahe.

Afɔɔ shade kpakpa taomɔ yɛ Europa shikpɔji hu nɔ. Studies in Folklife Presented to Emyr Estyn Evans wolo lɛ haa wɔleɔ akɛ: “Kpokpaa loo maŋ ko bɛ Ireland ni onaŋ ni akɛ okpɔŋɔ nanetokotai ekpɛtɛ shiai ni awɔɔ mli loo tsũi ni yɔɔ agbo naa lɛ anaa shinaai anɔ loo amɛyiteŋ lɛ yɛ mli.” Nɔ ni afɔɔ namɔ waa yɛ nakai shikpɔŋ lɛ nɔ ji gãlã sɛŋmɔtsei ni akɛtsotsoro saatsei loo shinaai ayiteŋ koni ekɛ shade kpakpa aba. Mɛi ni kaseɔ amɛhe nii lɛ kɛɔ akɛ, yɛ hiɛaŋhiɛaŋ lɛ, Irelandbii ateŋ mɛi babaoo kɛ hiɛdɔɔ tsɔ susuuu nɛkɛ blema hemɔkɛyelii gbohii nɛɛ ahe. Ni kɛlɛ, mɛi fioo pɛ ji mɛi ni kuɔ amɛhiɛ amɛshwieɔ nɔ hu.

Hebuu Taomɔ

Mɛni anyaa he yɛ nɛkɛ hemɔkɛyelii gbohii nɛɛ ahe? Etamɔ nɔ ni amɛtsuɔ shishijee taomɔ nii ni gbɔmɛi yɔɔ kɛha shweshweeshwe feemɔ lɛ he nii. Yɛ anɔkwale mli lɛ, mɛi enyiɛ nuɔ he akɛ amɛyɛ shweshweeshwe yɛ amɛshiai amli, aahu ni amɛnyiɛ gbɛjegbɛi anɔ gbɛkɛ? Okɛ shihilɛ mli hiamɔ nii anamɔ kɛ gbekɛbii akwɛmɔ hu he tɔlɛ kɛ deŋmegbomɔ lɛ afata he okwɛ. Hɛɛ, wɔyɛ nɔ ni Biblia lɛ tsɛɔ lɛ “haomɔ bei” lɛ amli. (2 Timoteo 3:​1, The New English Bible) No hewɔ lɛ eji adebɔɔ su akɛ gbɔmɛi sumɔɔ waa ni amɛna hebuu ko.

Ekolɛ enɛ baafee nakai, titri lɛ yɛ maji ni mumɔi atsɛmɔ nifeemɔi sɔrɔtoi kɛ ashwaiafeemɔ ebu waa yɛ lɛ amli. Mumɔi ni akɛɛ gbohii yɔɔ lɛ ni asheɔ amɛ gbeyei, aloo henyɛlɔ ko loomɔ ni aaanyɛ aba mɔ nɔ lɛ haa ataoɔ nɔ ni akɛɛ eji hebuu kɛmiijɛ ŋkunyaayeli nii loo sɛbɛ ko mli nɛɛ sɛɛ gbɛ. Bɔ fɛɛ bɔ ni eji lɛ, The World Book Encyclopedia lɛ wieɔ akɛ: “Mɛi pii yɛ gbeyeishemɔi ni haaa amɛfee shweshweeshwe. Hemɔkɛyelii gbohii yeɔ buaa ni akɛyeɔ nɛkɛ gbeyeishemɔi nɛɛ anɔ kɛtsɔ shweshweeshwefeemɔ ni ehaa lɛ nɔ. Amɛmaa nɔ mi kɛhaa gbɔmɛi lɛ akɛ amɛnine baashɛ nɔ ni amɛtaoɔ lɛ nɔ, ni amɛkɛtsi amɛhe kɛjɛ haomɔ he.”

Sɛbɛi Ahewalɛ ni Lakaa Mɔ Lɛ

No hewɔ lɛ, gbɔmɛi woɔ, amɛhiɛɔ, loo amɛkɛ wɔŋkpaai, sɛbɛi, kɛ ŋkunyaayeli nibii ni hiɛ sui sɔrɔtoi tsuɔ nii yɛ je lɛŋ he fɛɛ he. Shi ani nilee yɛ mli akɛ aaahe aye akɛ ŋkunyaayeli nɔ ko ni gbɔmɔ fee lɛ baanyɛ ekɛ hebuu diɛŋtsɛ aha? Nibii ni akɛfɔɔ nitsumɔ akɛ ŋkunyaayeli nibii lɛ ateŋ babaoo ji jarayeli nibii ni afeɔ lɛ pii shikome. Ani eteee shi ewooo susumɔ ni ja kɛ jwɛŋmɔ kpakpa akɛ aaahe aye akɛ nɔ ko ni afee yɛ nitsumɔ he ko lɛ baahiɛ ashwaiafeemɔ hewalɛi? Ni tsofa po ni akrowa tsofatsɛ ko efutu yɛ gbɛ krɛdɛɛ nɔ lɛ jeee nɔ ko nɔ ko, fe nibii foji kɛkɛ ni ekɛfutu ehoo​—tsei ashishifai, baai, kɛ nibii ni tamɔ nakai. Mɛni hewɔ nibii tamɔ nakai ni akɛfutu lɛ baahiɛ ashwaiafeemɔ hewalɛ? Ni kɛfata he lɛ, ani odaseyeli diɛŋtsɛ ko yɛ ni tsɔɔ akɛ gbɔmɛi ni kɛ sɛbɛi tsuɔ nii lɛ hiɔ shi amɛtsɛɔ​—aloo amɛnaa miishɛɛ​—fe mɛi ni kɛtsuuu nii lɛ? Ani hela kɛ gbele baaa mɛi ni feɔ nɛkɛ ŋkunyaayeli nibii nɛɛ diɛŋtsɛ lɛ anɔ?

Yɛ nɔ najiaŋ ni eeeha gbɔmɛi lɛ anɔkwa hebuu kɛ henumɔ akɛ amɛyɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛshihilɛ nɔ hewalɛ lɛ, sɛbɛi kɛ ŋkunyaayeli nibii ni akɛtsuɔ nii kɛ hemɔkɛyeli gbonyo lɛ jeɔ gbɔmɛi anijiaŋ wui moŋ, ni amɛkɛ nilee kpakpa ekpeee amɛnaagbai lɛ anaa, shi moŋ ewoɔ amɛ hewalɛ ni amɛkɛ amɛhiɛ afɔ̃ shade kpakpa nɔ akɛ nibii fɛɛ anaa tsabaa. Hekɛnɔfɔɔ ni aaana yɛ sɛbɛi ahewalɛ mli lɛ baaha mɔ ni kɛtsuɔ nii lɛ anu apasa shweshweeshwe shihilɛ he. Ekolɛ mɔ ko ni enu dãa baakɛɛ akɛ dãa lɛ nako hewalɛ ko kwraa yɛ enifeemɔi loo enyɛmɔi anɔ, shi kɛ eka akɛ eeekudɔ tsɔne lɛ, eka shi faŋŋ akɛ ekɛ oshara baaba lɛ diɛŋtsɛ kɛ mɛi krokomɛi anɔ. Nakai nɔŋŋ mɔ ni kɛ ehe fɔɔ sɛbɛ hewalɛ nɔ lɛ baanyɛ aye lɛ diɛŋtsɛ ehe awui. Beni elakaa lɛ diɛŋtsɛ ehe akɛ eyɛ hebuu ko lɛ, ekolɛ no baaha ekɛ kwashiafeemɔ aka nɔ ko ni yɔɔ oshara feemɔ, aloo ekolɛ eeekpɛ yiŋ ni nilee bɛ mli.

Hemɔkɛyeli ni ayɔɔ yɛ sɛbɛ hewalɛ mli lɛ kɛ osharai wuji krokomɛi ni eteetee amɛhe kwraa kɛjɛ mɛi akpekpei abɔ ni kɛtsuɔ nii lɛ ahiɛ lɛ baa amɛnɔ. Mɛni ji nɛkɛ osharai nɛɛ, ni ani gbɛ kpakpa ko yɛ ni aaatsɔ nɔ atsĩ nɔ ko ni yeɔ mɔ awui lɛ naa? Sane ni nyiɛ sɛɛ lɛ baasusu nɛkɛ sanebimɔi nɛɛ ahe.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary tsɔɔ “sɛbɛ” shishi akɛ “nɔ ni akɛfimɔɔ mɔ (tamɔ hesaamɔ nii) ni bei pii lɛ aŋmalaa ashwaiafeemɔ wiemɔ loo okadi yɛ nɔ, koni ebu mɔ ni wo lɛ he yɛ efɔŋ (tamɔ hela loo ayɛkpɛmɔ) he aloo ni eye ebua lɛ.”

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje