Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w99 9/15 bf. 21-26
  • Mɛni Yehowa Biɔ Kɛjɛɔ Wɔdɛŋ Ŋmɛnɛ?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Mɛni Yehowa Biɔ Kɛjɛɔ Wɔdɛŋ Ŋmɛnɛ?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Nɔ ni Yehowa Biɔ
  • Bɔ ni Suɔmɔ He Hiaa Ha
  • Bɔ ni Wɔyeɔ Wɔsuɔmɔ lɛ He Odase
  • Nɔ Hewɔ ni Ekolɛ Eeefee akɛ Ewa
  • Ani Obaatsu Yesu Suɔmɔ Lɛ He Nii?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1992
  • Suɔmɔ Mla Ní Akɛwo Tsui Mli
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2005
  • Bɔ Ni Kristofoi Asafo Lɛ Hãa Anaa Akɛ Yehowa Yɛ Suɔmɔ Ni Eyeɔ Jalɛ Sane
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi (Nikasemɔ Nɔ)—2019
  • Ani Ofata Mɛi ni Nyɔŋmɔ Sumɔɔ Amɛ lɛ Ahe?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—2002
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1999
w99 9/15 bf. 21-26

Mɛni Yehowa Biɔ Kɛjɛɔ Wɔdɛŋ Ŋmɛnɛ?

“Gbee jɛ atatu lɛ mli kɛɛ [akɛ]: Mɔ nɛ ji misuɔmɔ bi ni mináa ehe tsui lɛ; nyɛboa lɛ toi!”​​—MATEO 17:⁠5.

1. Mɛɛ be mli Mla lɛ tsu eyiŋtoo he nii egbe naa?

YEHOWA kɛ Mla lɛ ha Israel maŋ lɛ, kɛ saji babaoo ni kɔɔ he lɛ. Bɔfo Paulo ŋma yɛ amɛhe akɛ: “Nɔ ni hiɛ niyenii kɛ numɔnii kɛ hejuui srɔtoi ni ji heloo gbɛnaa nii, ni ato akɛ afee kɛyashi ehee saamɔ be lɛ.” (Hebribii 9:​10) Beni Mla lɛ nyiɛ Israelbii shwɛɛnii ko hiɛ koni amɛkpɛlɛ Yesu nɔ akɛ Mesia, loo Kristo lɛ, etsu eyiŋtoo lɛ he nii. No hewɔ lɛ Paulo jaje akɛ: “Kristo ji mla lɛ naagbee.”​—⁠Romabii 10:⁠4; Galatabii 3:​19-​25; 4:​4, 5.

2. Namɛi yɔɔ Mla lɛ shishi lɛ, ni mɛɛ be ajie amɛ kɛjɛ shishi?

2 Ani enɛ tsɔɔ akɛ wɔbɛ Mla lɛ shishi ŋmɛnɛ? Yɛ anɔkwale mli lɛ, adesai ateŋ mɛi ni fa ehiko Mla lɛ shishi dã, taakɛ lalatsɛ lɛ tsɔɔ mli lɛ: “[Yehowa] ejajeɔ ewiemɔ lɛ etsɔɔ Yakob, egbɛnaai kɛ ekojomɔi lɛ etsɔɔ Israel. Efeko nakai ehako maŋ ko maŋ ko dã, ni ekojomɔi lɛ hu, amɛleee.” (Lala 147:​19, 20) Beni Nyɔŋmɔ damɔ Yesu afɔleshaa lɛ nɔ eto kpaŋmɔ hee lɛ shishi lɛ, no mli lɛ gbɛnaa nii kãaa Israel maŋ lɛ po nɔ akɛ amɛye Mla lɛ nɔ. (Galatabii 3:​13; Efesobii 2:​15; Kolosebi 2:​13, 14, 16) Kɛji akɛ agbɛnɛ mɔ ko bɛ Mla lɛ shishi dɔŋŋ lɛ, belɛ mɛni Yehowa biɔ yɛ mɛi ni sumɔɔ ni amɛsɔmɔ lɛ ŋmɛnɛ lɛ adɛŋ mɔ?

Nɔ ni Yehowa Biɔ

3, 4. (a) Mɛni titri Yehowa biɔ kɛjɛɔ wɔdɛŋ ŋmɛnɛ? (b) Mɛni hewɔ esa akɛ wɔnyiɛ Yesu nanemaahei asɛɛ kpaakpa lɛ?

3 Yɛ Yesu sɔɔmɔ nitsumɔ lɛ naagbee afi lɛ mli lɛ, ebɔfoi ni ji Petro, Yakobo, kɛ Yohane fata ehe kɛtee gɔŋ ni kwɔ ko nɔ, ekolɛ eeenyɛ efee Hermon Gɔŋ lɛ naabu gbɛ he ko. Amɛna Yesu he gbalɛ anunyam ninaa yɛ jɛmɛ, ni amɛnu Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ gbee ni miijaje akɛ: “Mɔ nɛɛ ji misuɔmɔ bi ni mináa ehe tsui lɛ; nyɛboa lɛ toi.” (Mateo 17:​1-⁠5) Titri lɛ, no ji nɔ ni Yehowa biɔ ni wɔfee​—⁠wɔbo e-Bi lɛ toi ni wɔnyiɛ enɔkwɛmɔnii kɛ etsɔɔmɔi lɛ asɛɛ. (Mateo 16:​24) No hewɔ lɛ, bɔfo Petro ŋma akɛ: “Kristo hu na amanehulu eha nyɛ ni ekɛto okadi efɔ̃ shi eha nyɛ, koni nyɛnyiɛ enanemaahei lɛ asɛɛ.”​—⁠1 Petro 2:⁠21.

4 Mɛni hewɔ esa akɛ wɔnyiɛ Yesu nanemaahei lɛ asɛɛ kpaakpa lɛ? Ejaakɛ kɛji akɛ wɔmiikase lɛ lɛ, belɛ Yehowa Nyɔŋmɔ wɔkaseɔ lɛ. Yesu le Tsɛ lɛ jogbaŋŋ, ejaakɛ ekɛ lɛ ehi shi afii akpekpei toi akpekpei abɔ yɛ ŋwɛi dani eba shikpɔŋ nɔ. (Abɛi 8:​22-​31; Yohane 8:​23; 17:⁠5; Kolosebii 1:​15-​17) Beni Yesu yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ, edamɔ e-Tsɛ lɛ najiaŋ yɛ anɔkwayeli mli. Etsɔɔ mli akɛ: “Bɔ ni mitsɛ tsɔɔ mi lɛ, nakai miwieɔ.” Yɛ anɔkwale mli lɛ, Yesu kase Yehowa pɛpɛɛpɛ aahu akɛ ebaanyɛ ekɛɛ akɛ: “Mɔ ni ena mi lɛ, ena tsɛ lɛ.”​—⁠Yohane 8:​28; 14:⁠9.

5. Mɛɛ mla Kristofoi yɔɔ shishi, ni mɛɛ be nakai mla lɛ bɔi nitsumɔ?

5 Mɛni kɔɔ Yesu ni aboɔ lɛ toi ni akaseɔ lɛ lɛ he? Ani no tsɔɔ akɛ ayɛ mla shishi? Paulo ŋma akɛ: “Mi diɛŋtsɛ mibɛ mla shishi.” Nɔ ni ewieɔ he yɛ biɛ lɛ ji “kpaŋmɔ momo” lɛ, Mla kpaŋmɔ ni akɛ Israel fee lɛ. Paulo kpɛlɛ nɔ akɛ eyɛ “Kristo mla shishi.” (1 Korintobii 9:​20, 21; 2 Korintobii 3:​14) Beni Mla kpaŋmɔ momo lɛ ba naagbee lɛ, kɛkɛ ni “kpaŋmɔ hee” lɛ ba shihilɛ mli kɛ “Kristo mla” lɛ, ni gbɛnaa nii kã Yehowa tsuji fɛɛ nɔ ŋmɛnɛ akɛ amɛbo toi.​—⁠Luka 22:​20; Galatabii 6:⁠2; Hebribii 8:​7-⁠13.

6. Te abaanyɛ atsɔɔ “Kristo mla lɛ” mli aha tɛŋŋ, ni te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔyeɔ nɔ?

6 Yehowa haaa aŋmala “Kristo mla” lɛ ashwie shi tamɔ mla wolo, ni ajara mli kui srɔtoi, taakɛ afee Mla kpaŋmɔ momo lɛ. Nibii babaoo ni ato naa ni afeɔ kɛ nɔ ni afeee bɛ Kristo mla hee nɛɛ mli. Shi Yehowa baa e-Bi lɛ shihilɛ kɛ etsɔɔmɔi ahe saji ejwɛ ní mli kã shi faŋŋ yi kɛha wɔ yɛ e-Wiemɔ lɛ mli. Agbɛnɛ hu Nyɔŋmɔ kɛ mumɔ tsirɛ Yesu mra be mli sɛɛnyiɛlɔi lɛ ateŋ mɛi komɛi koni amɛŋmala famɔi ni kɔɔ subaŋ, asafo mli saji, jeŋba yɛ weku lɛ mli, kɛ saji krokomɛi ahe amɛshwie shi. (1 Korintobii 6:​18; 14:​26-35; Efesobii 5:​21-33; Hebribii 10:​24, 25) Kɛji akɛ wɔha wɔshihilɛ kɛ Yesu Kristo nɔkwɛmɔnɔ lɛ kɛ etsɔɔmɔi lɛ kpã gbee, ni wɔbo klɛŋklɛŋ afii oha lɛ mli Biblia ŋmalɔi ní akɛ mumɔ tsirɛ amɛ lɛ aŋaawoo lɛ toi lɛ, belɛ wɔmiibo “Kristo mla” lɛ toi. Yehowa biɔ enɛ kɛjɛɔ etsuji adɛŋ ŋmɛnɛ.

Bɔ ni Suɔmɔ He Hiaa Ha

7. Te Yesu ma nɔ ni emla lɛ ji diɛŋtsɛ lɛ nɔ mi eha tɛŋŋ yɛ naagbee Hehoo ni ekɛ ebɔfoi lɛ ye lɛ mli?

7 Yɛ be mli ni suɔmɔ he hiaa yɛ Mla lɛ shishi lɛ, no ji nɔ̃ titri, aloo nɔ ni he hiaa yɛ Kristo mla lɛ mli. Yesu ma anɔkwa sane nɛɛ nɔ mi beni ekɛ ebɔfoi lɛ kpe koni amɛye Hehoo lɛ yɛ afi 33 Ŋ.B. lɛ. Yɛ bɔ ni bɔfo Yohane mua saji ni tee nɔ nakai gbɛkɛ lɛ naa eha lɛ, suɔmɔ he wiemɔi 28 fata Yesu wiemɔi ni jɛ tsuiŋ lɛ ahe. Enɛ ma nɔ̃ pɔtɛɛ ni emla lɛ tsɔɔ loo su ni ehiɛ lɛ nɔ mi. Nɔ ni sa kadimɔ waa lɛ, Yohane kɛ wiemɔi nɛɛ kpá saji ni tee nɔ yɛ nakai gbɛkɛ ni sa kadimɔ jogbaŋŋ lɛ hiɛ akɛ: “Shi dani Hehoo gbi jurɔ lɛ aaashɛ lɛ, akɛni Yesu le akɛ eŋmɛlɛtswaa ni ekɛbaaje je nɛɛ mli kɛya tsɛ lɛ ŋɔɔ lɛ eshɛ hewɔ lɛ, bɔ ni esumɔɔ emɛi ni yɔɔ je lɛŋ lɛ, nakai esumɔ amɛ kɛwula shi.”​—⁠Yohane 13:⁠1.

8. (a) Mɛni yɔɔ ni tsɔɔ akɛ béi yaa nɔ yɛ bɔfoi lɛ ateŋ? (b) Yesu tsɔɔ ebɔfoi lɛ heshibaa he nikasemɔ ko yɛ mɛɛ gbɛ nɔ?

8 Yesu sumɔɔ ebɔfoi lɛ, eyɛ mli akɛ ebɔ mɔdɛŋ akɛ eeeye ebua amɛ ni amɛye hewalɛnamɔ kɛ gbɛhe taomɔ he akɔnɔ keketee lɛ nɔ kunim, shi eyeee omanye. Nyɔji pii, dani amɛaaba Yerusalem lɛ, no mli lɛ ‘amɛ́tsɔ hiɛ amɛje ŋwane yɛ mɔ ni ji agbo yɛ amɛteŋ’ lɛ he. Ni beni eshwɛ be fioo ni amɛaaba maŋtiase lɛ mli kɛha Hehoo lɛ yeli lɛ, ŋwanejee yɛ gbɛhe taomɔ he te shi ekoŋŋ yɛ amɛteŋ. (Marko 9:​33-37; 10:​35-45) Nɔ ni ba beni bɔfoi lɛ bote ŋwɛitsu ni amɛbaaye nɔ ni baafee amɛnaagbee Hehoo lɛ yɛ mli lɛ sɛɛ pɛ lɛ tsɔɔ akɛ enɛ ji naagba ko ni yaa nɔ be fɛɛ be. Amɛteŋ mɔ ko kwraa eŋɔɔɔ hegbɛ lɛ yɛ nakai be lɛ mli koni amɛkɛtsu gbɔfeemɔ nifeemɔ ni ji mɛi krokomɛi anaji ahe fɔmɔ lɛ he nii. Bɔni afee ni etsɔɔ amɛ nii yɛ heshibaa he lɛ, Yesu diɛŋtsɛ fɔ́ amɛnaji ahe eha amɛ.​—⁠Yohane 13:​2-15; 1 Timoteo 5:​9, 10.

9. Te Yesu tsu shihilɛ ni te shi yɛ naagbee Hehoo lɛ sɛɛ lɛ he nii eha tɛŋŋ?

9 Yɛ nakai nikasemɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, beni aye Hehoo lɛ sɛɛ ní Yesu to egbele ni baa lɛ he Kaimɔ lɛ shishi sɛɛ lɛ, kadimɔ nɔ ni tee nɔ ekoŋŋ. Luka Sanekpakpa lɛ kɛɔ akɛ: “Shi naataomɔ hu bate shi yɛ amɛteŋ akɛ, amɛteŋ namɔ abaabu agbo fe fɛɛ.” Yɛ nɔ najiaŋ ni emli aaafu bɔfoi lɛ ni ekã amɛhiɛ waa lɛ, Yesu kɛ mlihilɛ wo amɛ ŋaa yɛ bɔ ni ehe hiaa ni amɛfee srɔto yɛ je nɛŋ nɔyelɔi ni hewalɛnamɔ he kumai yeɔ amɛ lɛ ahe. (Luka 22:​24-27) Kɛkɛ ni ekɛ nɔ ni abaanyɛ atsɛ lɛ akɛ Kristo mla lɛ koŋtɛ lɛ ha, akɛ: “Kita hee miŋɔhaa nyɛ, akɛ nyɛsumɔ nyɛhe; taakɛ bɔ ni misumɔ nyɛ lɛ, nakai nyɛ hu nyɛsumɔa nyɛhe.”​—⁠Yohane 13:⁠34.

10. Mɛɛ kita Yesu kɛha ekaselɔi lɛ, ni mɛni he ekɔɔ?

10 Yɛ sɛɛ mli yɛ nakai gbɛkɛ lɛ, Yesu tsɔɔ amɛ he ni esa akɛ suɔmɔ ni tamɔ Kristo nɔ̃ lɛ aya shɔŋŋ kɛyashɛ. Ekɛɛ akɛ: “Enɛ ji mikita, akɛ nyɛsumɔ nyɛhe tamɔ bɔ ni misumɔ nyɛ lɛ. Mɔ ko bɛ suɔmɔ ni da fe enɛ, akɛ mɔ aaaŋɔ ewala eŋmɛ shi eha eshieŋtsɛmɛi.” (Yohane 15:​12, 13) Ani Yesu miikɛɛ akɛ esa akɛ esɛɛnyiɛlɔi lɛ asumɔ akɛ amɛaagboi amɛha nanemɛi heyelilɔi kɛji akɛ shihilɛ lɛ biɔ nakai feemɔ? Nakai ji bɔ ni Yohane ni kɛ ehiŋmɛi na nɔ ni tee nɔ lɛ nu shishi, ejaakɛ eŋma yɛ sɛɛ mli akɛ: “Enɛ mli wɔyooɔ suɔmɔ lɛ yɛ, akɛ [Yesu Kristo] ŋɔ ewala eŋmɛ shi yɛ wɔ hewɔ, ni sa akɛ wɔ hu wɔkɛ wɔwala ŋmɛɔ shi yɛ wɔnyɛmimɛi ahewɔ.”​—⁠1 Yohane 3:⁠16.

11. (a) Wɔyeɔ Kristo mla lɛ nɔ yɛ mɛɛ gbɛ nɔ? (b) Mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ Yesu kɛha?

11 No hewɔ lɛ, wɔyeee Kristo mla lɛ nɔ kɛtsɔ ehe sane ni wɔgbaa mɛi krokomɛi pɛ kɛkɛ lɛ nɔ. Esa akɛ wɔhi shi yɛ naa ní wɔfee wɔnii hu tamɔ bɔ ni Yesu fee lɛ. Eji anɔkwale akɛ, Yesu kɛ wiemɔi ni ŋɔɔ ni eje gbɛ ehala tsu nii yɛ ewiemɔi lɛ amli. Ni kɛlɛ, etsɔɔ nii kɛtsɔ nɔkwɛmɔnɔ hu nɔ. Eyɛ mli akɛ Yesu efee mumɔŋ bɔɔnɔ ni yɔɔ hewalɛ waa yɛ ŋwɛi moŋ, shi eŋɔ hegbɛ lɛ koni ekɛsɔmɔ yɛ nibii ni e-Tsɛ lɛ yɔɔ he miishɛɛ yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ ahe, koni ekɛtsɔɔ gbɛ ni esa akɛ wɔtsɔ nɔ wɔhi shi. Ebaa ehe shi, emli hi, ni esusuɔ mɔ he, ni eyeɔ ebuaa mɛi ni amɛjatsui tsii ni anyɛ̃ɔ amɛnɔ lɛ. (Mateo 11:​28-​30; 20:​28; Filipibii 2:​5-⁠8; 1 Yohane 3:⁠8) Ni Yesu wo esɛɛnyiɛlɔi lɛ hewalɛ ni amɛsumɔ amɛhe, tamɔ bɔ ni esumɔ amɛ lɛ.

12. Mɛni hewɔ abaanyɛ akɛɛ akɛ Kristo mla lɛ baaa bɔ ni ehe hiaa ni asumɔ Yehowa lɛ shi?

12 Mɛɛ gbɛhe suɔmɔ kɛha Yehowa​—⁠Mla lɛ mli kita ni da fe fɛɛ lɛ​—⁠yɔɔ yɛ Kristo mla lɛ mli? (Mateo 22:​37, 38; Galatabii 6:⁠2) Gbɛhe ni ji enyɔ? Dabi kwraa! Akɛ suɔmɔ kɛha Yehowa kɛ suɔmɔ kɛha wɔnanemɛi Kristofoi etsa gbagbalii ni anyɛŋ agbala mli. Mɔ ko nyɛŋ asumɔ Yehowa diɛŋtsɛ ni esumɔɔɔ enyɛmi, ejaakɛ bɔfo Yohane wie akɛ: “Kɛji mɔ ko kɛɛ akɛ: Miisumɔ Nyɔŋmɔ, ni enyɛɔ lɛ diɛŋtsɛ enyɛmi lɛ, amalelɔ ji lɛ. Ejaakɛ mɔ ni sumɔɔɔ lɛ diɛŋtsɛ enyɛmi ni enaa lɛ lɛ, Nyɔŋmɔ ni enaaa lɛ lɛ, te aaafee tɛŋŋ ni eeenyɛ lɛ esumɔŋ?”​—⁠1 Yohane 4:​20; okɛto 1 Yohane 3:⁠17, 18 he.

13. Mɛni jɛ toiboo ni kaselɔi lɛ fee kɛha Yesu kita hee lɛ mli ba?

13 Beni Yesu kɛ kita hee lɛ ha ekaselɔi lɛ akɛ amɛsumɔ amɛhe tamɔ bɔ ni lɛ hu esumɔ amɛ lɛ, etsɔɔ nɔ ni baajɛ enɛ mli aba. Ekɛɛ akɛ: “Kɛji nyɛsumɔɔ nyɛhe lɛ, no mɛi fɛɛ kɛaale akɛ mikaselɔi ji nyɛ.” (Yohane 13:​35) Taakɛ Tertullian ni hi shi nɔ ni fe afii oha yɛ Yesu gbele lɛ sɛɛ lɛ wie lɛ, nyɛmimɛi asuɔmɔ ni mra be mli Kristofoi lɛ yɔɔ lɛ ná hewalɛ ni tamɔ nakai nɔŋŋ. Tertullian tsɛ́ mɛi ni jeee Kristofoi lɛ awiemɔi asɛɛ akɛ amɛwie Kristo sɛɛnyiɛlɔi lɛ ahe akɛ: ‘Nyɛkwɛa bɔ ni amɛsumɔɔ amɛhe kɛ bɔ ni amɛsumɔɔ ni amɛgboi po amɛha amɛhe.’ Wɔbaanyɛ wɔbi wɔ diɛŋtsɛ wɔhe akɛ, ‘Ani mijieɔ suɔmɔ ni tamɔ nɛkɛ kpo mitsɔɔ nanemɛi Kristofoi ni eyeɔ odase akɛ Yesu kaselɔi lɛ ateŋ mɔ kome ji mi?’

Bɔ ni Wɔyeɔ Wɔsuɔmɔ lɛ He Odase

14, 15. Mɛni ekolɛ ebaaha Kristo mla lɛ nɔyeli awa, shi mɛni baanyɛ aye abua wɔ ni wɔfee nakai?

14 Ehe miihia ni Yehowa tsuji ajie suɔmɔ ni tamɔ Kristo nɔ̃ lɛ nɔŋŋ kpo. Shi ani ewa kɛha bo akɛ ooosumɔ nanemɛi Kristofoi ni jieɔ pɛsɛmkunya su kpo lɛ? Ojogbaŋŋ, taakɛ bɔ ni wɔna lɛ, béi te shi yɛ bɔfoi lɛ po ateŋ ni amɛbɔ mɔdɛŋ ni amɛdi amɛ pɛsɛmkunya taomɔ nii asɛɛ. (Mateo 20:​20-24) Béi te shi yɛ Galatabii lɛ hu ateŋ. Beni etsɔɔ akɛ naanyo suɔmɔ tsɔɔ Mla lɛ nɔ yeli lɛ, Paulo bɔ amɛ kɔkɔ akɛ: “Shi kɛ nyɛkɔmɔkɔmɔɔ nyɛhe ni nyɛyeɔ nyɛhe lɛ, nyɛkakwɛa ni nyɛfitea nyɛhe.” Yɛ be mli ni etsɔɔ srɔtofeemɔ ni yɔɔ heloo lɛ nitsumɔi lɛ kɛ Nyɔŋmɔ mumɔ lɛ yibii lɛ teŋ lɛ sɛɛ lɛ, Paulo kɛ kɔkɔbɔɔ nɛɛ fata he: “Wɔhiɛ akakɔ̃ yakayaka anunyam nɔ ni wɔwowoo wɔhe mlila ni wɔhe miitsɛ̃tsɛ̃ɛ wɔhe!” Kɛkɛ ni bɔfo lɛ wo hewalɛ akɛ: “Nyɛjatsui lɛ nyɛkpeekpeea nyɛhe nyɛterea, ni nakai nyɛaaye Kristo mla lɛ nɔ.”​—⁠Galatabii 5:​14​–6:⁠2.

15 Ani Yehowa miibi babaoo tsɔ̃ yɛ wɔdɛŋ yɛ Kristo mla lɛ ni ekɛɔ akɛ wɔfee toiboo wɔha no lɛ hewɔ? Eyɛ mli akɛ ebaawa akɛ wɔmli aaahi aha mɛi ni kɛ mlifu ebolɔ ewo wɔ ni amɛye wɔ awui yɛ henumɔŋ lɛ moŋ, shi gbɛnaa nii kã wɔ nɔ akɛ ‘wɔfee Nyɔŋmɔ kaselɔi tamɔ bii ni asumɔɔ, ni wɔnyiɛ yɛ suɔmɔ mli.’ (Efesobii 5:​1, 2) Ehe miihia ni wɔya nɔ wɔkwɛ Nyɔŋmɔ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, mɔ ni “jieɔ lɛ diɛŋtsɛ esuɔmɔ ni ekɛsumɔɔ wɔ lɛ shi etsɔɔ, akɛ be mli ni wɔji eshafeelɔi lɛ beebe ni Kristo bagbo yɛ wɔnajiaŋ” lɛ. (Romabii 5:⁠8) Kɛji akɛ wɔŋɔ hegbɛ lɛ ni wɔkɛye wɔbua mɛi krokomɛi, ni mɛi ni kɛ wɔ eye yɛ gbɛ fɔŋ nɔ lɛ fata he lɛ, wɔbaanyɛ wɔná tsui ni nyɔɔ mɔ mli akɛ wɔmiikase Nyɔŋmɔ, ni wɔboɔ Kristo mla lɛ toi lɛ mli ŋɔɔmɔ.

16. Te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔyeɔ wɔsuɔmɔ kɛha Nyɔŋmɔ kɛ Kristo lɛ he odase?

16 Esa akɛ wɔkai akɛ, wɔyeɔ wɔsuɔmɔ lɛ he odase kɛtsɔɔ nɔ ni wɔfeɔ lɛ nɔ, shi jeee nɔ ni wɔkɛɔ lɛ kɛkɛ. Be ko lɛ Yesu po na Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii lɛ fã ko akɛ ewa akɛ eeekpɛlɛ nɔ, yɛ nibii fɛɛ ni kɔɔ he lɛ hewɔ. Yesu sɔle akɛ: “Ataa, kɛji oosumɔ lɛ, jiemɔ kpulu nɛɛ kɛjɛ minɔ.” Shi ekɛ fata he oya akɛ: “Shi kɛlɛ, jeee bɔ ni mi misumɔɔ lɛ, shi moŋ, bɔ ni bo osumɔɔ.” (Luka 22:​42) Yɛ amanehulu ni Yesu na lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, efee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii. (Hebribii 5:​7, 8) Toiboo ji wɔsuɔmɔ lɛ he odaseyeli, ni etsɔɔ akɛ wɔyɔseɔ Nyɔŋmɔ gbɛ lɛ akɛ nɔ ni hi fe fɛɛ. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Enɛ ji Nyɔŋmɔ suɔmɔ lɛ, akɛ wɔye ekitai lɛ anɔ.” (1 Yohane 5:⁠3) Ni Yesu kɛɛ ebɔfoi lɛ akɛ: “Kɛji nyɛmiisumɔ mi lɛ, nyɛaaye mikitai lɛ anɔ.”​—⁠Yohane 14:⁠15.

17. Mɛɛ kita krɛdɛɛ ko Yesu wo esɛɛnyiɛlɔi lɛ, ni te wɔfeɔ tɛŋŋ wɔleɔ akɛ ekɔɔ wɔhe ŋmɛnɛ?

17 Yɛ famɔ ni ekɛha esɛɛnyiɛlɔi lɛ akɛ amɛsumɔ amɛhe lɛ sɛɛ lɛ, mɛɛ kita krɛdɛɛ ko Kristo kɛha amɛ? Efã akɛ amɛtsu shiɛmɔ nitsumɔ ni etsɔse amɛ yɛ he lɛ. Petro kɛɛ: “Ewo wɔ kita akɛ wɔshiɛ wɔtsɔɔ maŋ lɛ ni wɔye odase.” (Bɔfoi lɛ Asaji 10:​42) Yesu eje gbɛ efã akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛyaa ni nyɛyafea jeŋmaji fɛɛ mikaselɔi, nyɛbaptisia amɛ nyɛwoa Tsɛ lɛ kɛ Bi lɛ kɛ Mumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ gbɛi amli, ni nyɛtsɔɔ amɛ ni amɛye nii fiaa ni mikɛɛ nyɛ lɛ nɔ.” (Mateo 28:​19, 20; Bɔfoi lɛ Asaji 1:⁠8) Yesu jie lɛ kpo akɛ famɔi nɛɛ baakɔ esɛɛnyiɛlɔi ni yɔɔ bianɛ lɛ hu ahe yɛ “naagbee be lɛ” mli, ejaakɛ ekɛɛ akɛ: “Aaashiɛ maŋtsɛyeli lɛ he sanekpakpa nɛɛ atsɔɔ je nɛŋ fɛɛ, ni akɛye jeŋmaji lɛ fɛɛ odase; ni no dani naagbee lɛ aaaba.” (Daniel 12:⁠4; Mateo 24:​14) Shi kɛlɛ, eji Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii akɛ wɔshiɛ. Kɛlɛ, mɛi komɛi baasusu akɛ, bi ni ebiɔ akɛ wɔtsu nitsumɔ nɛɛ fã nɛɛ fe bɔ ni Nyɔŋmɔ aaabi akɛ wɔtsu. Shi, ani nakai eji lɛɛlɛŋ?

Nɔ Hewɔ ni Ekolɛ Eeefee akɛ Ewa

18. Mɛni esa akɛ wɔkai kɛ wɔna amanehulu akɛni wɔmiifee nɔ ni Yehowa biɔ akɛ wɔfee lɛ hewɔ?

18 Taakɛ wɔna lɛ, Yehowa ebi ni gbɔmɛi aye etaomɔ nii srɔtoi anɔ yɛ yinɔsane bei fɛɛ mli. Ni taakɛ nɔ ni akɛɛ amɛfee lɛ yɔɔ srɔto lɛ, nakai nɔŋŋ kaai srɔtoi ni amɛtsɔ mli lɛ hu ji. Nyɔŋmɔ suɔmɔ Bi lɛ tsɔ kaai ni wa fe fɛɛ mli, yɛ naagbee lɛ, amɛgbe lɛ yɛ gbɛ ni tsɔɔ yiwalɛ fe fɛɛ nɔ, akɛni efee nɔ ni Nyɔŋmɔ kɛɛ efee lɛ hewɔ. Shi kɛ wɔna amanehulu yɛ nɔ ni Yehowa kɛɛ akɛ wɔfee lɛ feemɔ mli lɛ, esa akɛ wɔkai akɛ, jeee lɛ ekɛ kaai lɛ baa wɔ nɔ. (Yohane 15:​18-20; Yakobo 1:​13-15) Satan atuatsemɔ lɛ kɛ esha, piŋmɔ, kɛ gbele ba, ni lɛ ji mɔ ni kɛ shihilɛi ni haa ewaa waa yɛ bei pii amli akɛ aaafee nɔ ni Yehowa biɔ akɛ etsuji afee lɛ baa.​—⁠Hiob 1:​6-19; 2:​1-⁠8.

19. Mɛni hewɔ eji hegbɛ akɛ wɔfee nɔ ni Nyɔŋmɔ etsɔ e-Bi lɛ nɔ ekɛɛ wɔ akɛ wɔfee lɛ?

19 Yehowa efã kɛtsɔ e-Bi lɛ nɔ yɛ naagbee be nɛɛ mli akɛ, E-tsuji lɛ ajaje yɛ shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ akɛ, adesai fɛɛ apiŋmɔ naa tsabaa kome pɛ ni yɔɔ ji Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ. Nɛkɛ Nyɔŋmɔ nɔyeli nɛɛ baajie shikpɔŋ nɔ naagbai fɛɛ kɛya​—⁠tawuu, efɔŋfeemɔ, ohia, gbɔlɛ, hela, gbele. Maŋtsɛyeli lɛ kɛ anunyam shikpɔŋ nɔ paradeiso hu baaba, ni abaatee mɛi ni egboi lɛ ashi po kɛba mli. (Mateo 6:​9, 10; Luka 23:​43; Bɔfoi lɛ Asaji 24:​15; Kpojiemɔ 21:​3, 4) Mɛɛ hegbɛ po eji nɛkɛ akɛ aaajaje sanekpakpa ni kɔɔ nɛkɛ nibii nɛɛ ahe lɛ atsɔɔ! Belɛ eyɛ faŋŋ akɛ, naagba ko bɛ nɔ ni Yehowa biɔ akɛ wɔfee lɛ he. Wɔkɛ shitee-kɛ-woo kpeɔ, shi Satan Abonsam kɛ eje lɛ ji mɛi ni kɛ enɛ baa.

20. Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔdamɔ kaa fɛɛ kaa ni Abonsam kɛaaba lɛ naa?

20 Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔkpee kaa fɛɛ kaa ni Satan kɛaaba lɛ naa yɛ omanyeyeli mli? Kɛtsɔ wiemɔi nɛɛ ni wɔɔha ahi wɔjwɛŋmɔ mli lɛ nɔ: “Mibi, feemɔ ohe nilelɔ, ni oha mitsui anyɔ mimli, ni mana hetoo maha mɔ ni bɔɔ mi ahora lɛ.” (Abɛi 27:​11) Yesu kɛ hetoo ni Yehowa kɛbaaha Satan ahorabɔɔ lɛ ha lɛ kɛtsɔ ŋwɛi shihilɛ ni yɔɔ shweshweeshwe lɛ ni eshi koni ebafee e-Tsɛ lɛ suɔmɔnaa nii yɛ shikpɔŋ nɔ lɛ nɔ. (Yesaia 53:​12; Hebribii 10:⁠7) Ákɛ adesa lɛ, Yesu ŋmɛ etsui shi yɛ kaa fɛɛ kaa ni akɛba enɔ lɛ mli, yɛ sɛŋmɔtso nɔ gbele po mli. Kɛji akɛ wɔnyiɛ esɛɛ akɛ wɔ Nɔkwɛmɔnɔ lɛ, wɔ hu wɔbaanyɛ wɔŋmɛ wɔtsui shi yɛ piŋmɔi amli, ni wɔfee nɔ ni Yehowa biɔ akɛ wɔfee lɛ.​—⁠Hebribii 12:​1-⁠3.

21. Te onuɔ suɔmɔ ni Yehowa kɛ e-Bi lɛ jie lɛ kpo lɛ he ohaa tɛŋŋ?

21 Mɛɛ suɔmɔ po Nyɔŋmɔ kɛ e-Bi lɛ ejie lɛ kpo amɛtsɔɔ wɔ nɛkɛ! Yɛ Yesu afɔleshaa lɛ hewɔ lɛ, adesai toibolɔi yɛ gbɛkpamɔ akɛ amɛbaahi shi kɛya naanɔ yɛ Paradeiso. No hewɔ lɛ, nyɛkahaa nɔ ko nɔ ko kwraa hàa wɔ hiɛnɔkamɔ lɛ nɔ. Yɛ no najiaŋ lɛ, nyɛhaa wɔ diɛŋtsɛ wɔŋɔa nɔ ni Yesu ha efee nɔ ni baanyɛ aba lɛ wɔtoa wɔtsui mli, taakɛ Paulo, mɔ ni kɛɛ akɛ: “Nyɔŋmɔ bi lɛ sumɔ mi ni eŋɔ ehe eha yɛ mihewɔ” lɛ fee lɛ. (Galatabii 2:​20, wɔma efã ko nɔ mi.) Ni eba akɛ wɔɔjie tsuiŋ shidaa kpo wɔtsɔɔ wɔ-Nyɔŋmɔ ni yɔɔ suɔmɔ lɛ, Yehowa, ni biii babaoo tsɔ̃ kɛjɛɛɛ wɔdɛŋ lɛ.

[Caption on page 23]

Mɛɛ nikasemɔ Yesu kɛ ebɔfoi lɛ anaji ahe ni efɔ lɛ tsɔɔ?

[Caption on page 25]

Yɛ shitee-kɛ-woo fɛɛ shitee-kɛ-woo sɛɛ lɛ, sanekpakpa lɛ ni wɔɔgba mɛi krokomɛi lɛ ji hegbɛ ni ŋɔɔ

[Caption on page 26]

Te Obaaha Hetoo Oha Tɛŋŋ?

◻ Mɛni Yehowa biɔ yɛ wɔdɛŋ ŋmɛnɛ?

◻ Yɛ mɛɛ gbɛ nɔ Kristo ma bɔ ni suɔmɔ he hiaa ha lɛ nɔ mi, yɛ enaagbee gbɛkɛ ni ekɛ ebɔfoi lɛ ye lɛ mli?

◻ Te wɔɔfee tɛŋŋ wɔtsɔɔ akɛ wɔsumɔɔ Nyɔŋmɔ?

◻ Mɛni hewɔ eji hegbɛ akɛ wɔɔfee nɔ ni Yehowa biɔ yɛ wɔdɛŋ lɛ?

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje