Mɛni Hewɔ Be Faaa Kwraa Nɛkɛ?
BE. EKOLƐ ebaawa kɛha wɔ akɛ wɔɔtsɔɔ wiemɔ lɛ shishi diɛŋtsɛ, shi wɔle lɛɛlɛŋ akɛ etamɔ nɔ ni wɔbɛ be bɔ ni sa. Wɔle hu akɛ ehoɔ oya. Yɛ anɔkwale mli lɛ, bei pii lɛ wɔdɔmɔɔ ŋtsɔi ni wɔkɛɔ akɛ, “Be miiho aya kɛkɛ.”
Shi kɛlɛ, eyɛ faŋŋ akɛ Ŋleshi lalafolɔ Austin Dobson sane lɛ efee anɔkwale diɛŋtsɛ beni eyɔse yɛ afi 1877 lɛ mli ni ekɛɛ akɛ: “Okɛɛ be yaa? Oo dabi! Ao, Be hiɔ shi, wɔ wɔyaa.” Kɛjɛ beni egbo yɛ afi 1921 lɛ kɛbaa nɛɛ lɛ, afii 80 eho ni Dobson bɛ shihilɛ mli; shi be kã he eeya nɔ.
Be Babaoo
Biblia lɛ kɛɔ wɔ yɛ adesai a-Bɔlɔ lɛ he akɛ: “Be ni anáko afɔ gɔji lɛ, ni anáko abɔ shikpɔŋ kɛ jeŋ lɛ, bo ji Mawu kɛjɛ naanɔ kɛyaa naanɔ.” (Lala 90:2) Aloo taakɛ The New Jerusalem Bible lɛ tsɔɔ shishi lɛ, “bo ji Nyɔŋmɔ kɛjɛ naanɔ kɛmiiya naanɔ.” No hewɔ lɛ gbii abɔ ni Nyɔŋmɔ yɔɔ nɛɛ, be baatsɛ—kɛya naanɔ!
Nɔ ni tamɔɔɔ Nyɔŋmɔ, mɔ ni yɔɔ naanɔ be hegbɛ lɛ, wɔkaneɔ yɛ adesai ahe akɛ: “Ejaakɛ wɔgbii lɛ fɛɛ hoɔ yɛ omlifu lɛ naa, wɔyeɔ wɔfii lɛ taa tamɔ adesã ni atãa. Wɔfii amli gbii lɛ, afii nyɔŋmai kpawo ni, ni kɛ́ efá aahu lɛ, afii nyɔŋmai kpaanyɔ, ni amɛmli shwãa nii lɛ, tɔlɛ kɛ yakayakanii ni; ejaakɛ ehoɔ oyá, ni wɔfilikiɔ kɛyaa.”—Lala 90:9, 10.
Eyɛ mli akɛ Biblia lɛ tsɔɔ yɛ faŋŋ mli akɛ Nyɔŋmɔ yiŋtoo ji ni gbɔmɔ ahi shi kɛya naanɔ moŋ, shi mɛni hewɔ ŋmɛnɛ lɛ, wala yɔɔ kuku nakai? (1 Mose 1:27, 28; Lala 37:29) Yɛ wala shihilɛ ni husu bɛ he taakɛ eji yɛ Nyɔŋmɔ yiŋtoo naa lɛ najiaŋ lɛ, mɛni hewɔ yɛ shihilɛ ni hi fe fɛɛ shishi lɛ kɛ́ aja mli lɛ, adesai náaa nɔ ni shɛɔ gbii 30,000 lɛ? Mɛni hewɔ adesai yɔɔ be fioo ko pɛ lɛ? Namɔ loo mɛni kɛ shihilɛ ni yɔɔ mɔbɔ nɛɛ ba? Biblia lɛ kɛ hetooi ni yɔɔ faŋŋ ni haa mɔ tsui nyɔɔ emli haa.a
Be ní Faaa lɛ Mli Wo Wu
Mɛi ni edara lɛ baama nɔ mi akɛ yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ afii nyɔŋmai nɛɛ mli lɛ, shihilɛ mli nifeemɔi hiɛ foi fe tsutsu ko. Adafitswaa woji amli niŋmalɔ ko, ni ji Dr. Sybille Fritsch, tsɔɔ mli akɛ yɛ afii 200 ni eho lɛ mli lɛ, gbii abɔ ni akɛtsuɔ nii yɛ otsi mli lɛ eba shi kɛjɛ ŋmɛlɛtswai 80 kɛyashɛ 38, “ni kɛlɛ enɛ hako wɔkpa huhuuhu wiemɔ.” Efee lɛ faŋŋ akɛ: “Shihilɛ lɛ efee basaa; aatao be tamɔ ataoɔ kɔɔyɔɔ ni amu; be bɛ, be ji shika.”
Nibii heei ni afee lɛ egbele hegbɛi kɛ gbɛkpamɔi ni yinɔi ni tsɔ hiɛ lɛ elako yɛ he pɛŋŋ dã lɛ anaa. Shi shii abɔ ni he ni akɛwoɔ nitsumɔi ni fa mli lɛ he gbɛkpamɔ daa lɛ, shii abɔ ni nakai nijiaŋwujee lɛ daa ji no, ákɛ be fioo pɛ ayɔɔ ni akɛaafee nakai. Bei nɛɛ amli lɛ, yɛ je lɛŋ hei pii lɛ, mɛi hiɔ shi yɛ be he gbɛjianɔtoo ni yɔɔ kpɛŋŋ naa, ní aaye oyai kɛjɛ naagbeehe kome kɛya naagbeehe kroko. Esa akɛ Ataa ashi leebi ŋmɛji 7:00 kɛya nitsumɔ, esa akɛ Awo kɛ gbekɛbii lɛ ayashɛ skul leebi ŋmɛji 8:30 mli, Papanii baana datrɛfonyo lɛ leebi ŋmɛji 9:40 mli, ni esa akɛ wɔfɛɛ wɔsaa wɔhe kɛha kpee ko ni he hiaa yɛ gbɛkɛ ŋmɛji 7:30 mli. Yɛ oyaiyeli ni akɛdiɔ naagbee nɔ kome kɛyaa ekroko lɛ sɛɛ lɛ, be ko kwraa eshwɛɛɛ kɛha hejɔɔmɔ. Ni wɔwieɔ wɔshiɔ daa gbi nitsumɔi ni tsakeɔ ni ashiɔ akaŋ yɛ mli lɛ he.
Wɔjeee Mɛi Pɛ ni Amɛ Be Faaa
Amrɔ nɛɛ efɔŋ ni Nyɔŋmɔ Henyɛlɔ, Satan Abonsam, mɔ ni kɛ eŋaatsɔɔ eha adesai awala shihilɛ be efee kuku lɛ, miiye lɛ diɛŋtsɛ ehe awui. (Okɛto Galatabii 6:7, 8 he.) Beni ewieɔ Mesia Maŋtsɛyeli lɛ ni afɔ́ yɛ ŋwɛi lɛ he lɛ, Kpojiemɔ 12:12 lɛ tsɔɔ wɔ nɔ hewɔ ni esa akɛ wɔná hiɛnɔkamɔ, be ni ekɛɛ akɛ: “No hewɔ lɛ nyɛ ŋwɛi kɛ nyɛ mɛi ni nyɛyɔɔ jɛi nyɛnáa tsuijurɔ! Kpóo ha mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ kɛ ŋshɔ hiɛ lɛ! ejaakɛ abonsam lɛ ekpeleke shi kɛba nyɛŋɔɔ, egiri naakpa, ni ele akɛ be fioo kɛkɛ eyɔɔ.” (Wɔma efã ko nɔ mi.)
Taakɛ Biblia mli be he akɔntaabuu ni akɛ he fɔ̃ɔ nɔ lɛ kɛ Biblia mli gbalɛi amlibaa tsɔɔ lɛ, nakai “be fioo” ni eshwɛ lɛ naagbee mli wɔyɔɔ amrɔ nɛɛ. Mɛɛ miishɛɛ eji akɛ wɔɔle akɛ eshwɛ fioo ni Satan be lɛ fɛɛ baaba naagbee! Kɛ aná akɛ lɛ wo bu kɔŋkɔŋ lɛ mli lɛ, akɛ adesai ni feɔ toiboo lɛ baaku sɛɛ kɛya emuuyeli mli, ni amɛnine baanyɛ ashɛ naanɔ wala ni Yehowa to eyiŋ yɛ he kɛjɛ shishijee mli kɛha amɛ lɛ nɔ. (Kpojiemɔ 21:1-4) Be ni anáaa lɛ ebafeŋ naagba dɔŋŋ.
Ani obaanyɛ osusu nɔ ni no tsɔɔ akɛ aaaná naanɔ wala—ní ahi shi kɛya naanɔ lɛ he? Be ko baŋ ni nibii ni esa akɛ oshi ni ofeko lɛ aaahao bo. Kɛji be babaoo he miihia bo lɛ, wɔ́ yɛ, aloo wɔsɛɛ otsi, aloo wɔsɛɛ afi—yɛ anɔkwale mli lɛ, naanɔ ni mli lɛɛ bele shi yɛ ohiɛ!
Ní Wɔkɛ Be ni Wɔyɔɔ Amrɔ Nɛɛ Aaatsu Nii yɛ Nilee Mli
Akɛni éyɔse akɛ be ni ekɛaaná adesai anɔ hewalɛ lɛ faaa dɔŋŋ lɛ hewɔ lɛ, Satan bɔɔ mɔdɛŋ ni eha gbɔmɛi afee mɛi ni bɛ dekã, ni bɛ be ni amɛkɛaabo sanekpakpa ni kɔɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli ni ato shishi lɛ he sane lɛ toi. No hewɔ lɛ ebaafee nɔ ni hi jogbaŋŋ akɛ wɔɔtsu ŋwɛi ŋaawoo ni akɛhaa wɔ lɛ he nii: “Hewɔ lɛ nyɛkwɛa bɔ ni nyɛaafee ní nyɛkɛ hiɛtɛjemɔ anyiɛ, jeee tamɔ mɛi ni leee nii, shi moŋ tamɔ nilelɔi, mɛi ni tsuɔ amɛdekã he nii, ejaakɛ gbii nɛɛ gbii fɔji ni. No hewɔ lɛ nyɛkafea nyɛhe mɛi ni bɛ yitseiaŋ, shi moŋ nyɛyoa nii ni ji Nuntsɔ lɛ suɔmɔnaa nii lɛ.”—Efesobii 5:15-17.
Kwɛ bɔ ni ehe hiaa ni wɔkɛ wɔbe atsu nii yɛ nilee mli kɛha nibii ni he hiaa fe fɛɛ lɛ moŋ, fe ni wɔɔfite lɛ yɛ nibii ni he bɛ sɛɛnamɔ ni emli sɛɛnamɔi lɛ asɛɛ etsɛɛɛ lɛ asɛɛdii mli! Esa akɛ wɔná su ni Mose ná lɛ nɔŋŋ eko be ni ekpa Yehowa fai yɛ nɛkɛ tsuiŋ wiemɔi nɛɛ amli akɛ: “Tsɔɔmɔ wɔ wɔgbii lɛ kanemɔ, beni afee ni wɔná nilee tsui!”—Lala 90:12.
Eji anɔkwale akɛ, yɛ ŋmɛnɛŋmɛnɛ jeŋ nɛɛ mli lɛ, mɔ fɛɛ mɔ bɛ dekã. Shi kɛlɛ, Yehowa Odasefoi kɛ ekãa miiwo bo hewalɛ koni okɛ obe ni jara wa lɛ eko akase Nyɔŋmɔ taomɔ nii kɛha naanɔ wala namɔ yɛ e-Maŋtsɛyeli nɔyeli lɛ shishi lɛ he nii. Ŋmɛlɛtswaa kome ni afiteɔ daa otsi yɛ Biblia lɛ kasemɔ mli fiofio, “ni aaadi nɔ ni Yehowa suɔmɔnaa nii ji sɛɛ lɛ,” baaha bo diɛŋtsɛ oná niiashikpamɔ yɛ nɛkɛ wiemɔi nɛɛ amlibaa mli akɛ: “Wii efɔŋ ni ofee ekpakpa, ni ohi shi kɛya naanɔ. Jalɔi lɛ, shikpɔŋ lɛ aaatsɔ amɛnɔ̃ ni amɛaahi nɔ daa.”—Lala 37:27, 29.
[Shishigbɛ niŋmaa]
a Kwɛmɔ Nilee Ni Kɛ Mɔ Yaa Naanɔ Wala Mli wolo lɛ yitso 6, ni Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. fee lɛ mli.