NIKASEMƆ 33
LALA 4 Yehowa Kwɛɔ Minɔ
Hemɔ Oye Akɛ Yehowa Sumɔɔ Bo
“Mikɛ suɔmɔ ni tsakeee gbalaa bo kɛbaa miŋɔɔ.”—YER. 31:3.
NƆ NI WƆBAAKASE
Wɔbaana nɔ hewɔ ni ehe miihia ni wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ, kɛ nɔ ni wɔbaanyɛ wɔfee koni nakai hemɔkɛyeli lɛ mli awa.
1. Mɛni hewɔ ojɔɔ ohe nɔ ohã Yehowa? (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
ANI okaiɔ gbi ni ojɔɔ ohe nɔ ohã Yehowa lɛ? Nakai gbi lɛ, owo Yehowa shi akɛ obaasɔmɔ lɛ owala gbii fɛɛ, ejaakɛ obale lɛ ni obasumɔ lɛ. Owo lɛ shi hu akɛ, obaahã esuɔmɔnaa nii ni obaafee lɛ he ahia bo fe nɔ fɛɛ nɔ yɛ oshihilɛ mli, ni akɛ, obaaya nɔ osumɔ lɛ kɛ otsui muu fɛɛ, osusuma muu fɛɛ, ojwɛŋmɔ muu fɛɛ, kɛ onyɛmɔ fɛɛ. (Mar. 12:30) Kɛjɛ nakai gbi lɛ nɔ kɛbaa nɛɛ, suɔmɔ ni oyɔɔ kɛhã Yehowa lɛ mli ewa fe tsutsu lɛ po. No hewɔ lɛ, kɛ́ mɔ ko bi bo akɛ, “Ani osumɔɔ Yehowa lɛɛlɛŋ” lɛ, mɛni obaakɛɛ? Oshashaoŋ shi kwraa ni obaakɛɛ lɛ akɛ, “Misumɔɔ lɛ fe mɔ fɛɛ mɔ kɛ nɔ fɛɛ nɔ!”
Kaimɔ akɛ, osumɔɔ Yehowa waa, ni no hewɔ ojɔɔ ohe nɔ ohã lɛ ni ohã abaptisi bo lɛ (Kwɛmɔ kuku 1)
2-3. (a) Mɛni Yehowa sumɔɔɔ ni wɔyiŋ feɔ wɔ enyɔnyɔɔnyɔ yɛ he? (Yeremia 31:3) (b) Mɛni he wɔbaasusu yɛ nikasemɔ nɛɛ mli?
2 Shi kɛ́ mɔ ko bi bo akɛ, “Ani oheɔ oyeɔ akɛ Yehowa sumɔɔ bo lɛɛlɛŋ,” no hu mɛni obaakɛɛ? Ani obaakɛɛ hɛɛ, aloo oyiŋ baafee bo enyɔnyɔɔnyɔ? Bei komɛi lɛ, Yehowa tsuji komɛi nuɔ he akɛ anyɛŋ abu amɛ ashi mɛi ni Yehowa sumɔɔ lɛ anɔ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, nyɛmi yoo ko ni bɔ ni akɛ lɛ ye yɛ egbekɛbiiashi lɛ hewɔ lɛ, enu he akɛ ehe bɛ sɛɛnamɔ lɛ wie akɛ: “Mile akɛ misumɔɔ Yehowa. Miyiŋ efeee mi kɔshikɔshi bibioo po yɛ enɛ he. Shi nɔ ni bei pii lɛ miyiŋ etɛ̃ɛɛ mi yɛ he ji kɛji esumɔɔ mi.” Kɛ́ nɛkɛ ji bɔ ni bo hu onuɔ he lɛ, mɛni baaye abua bo ni ohe oye akɛ Yehowa sumɔɔ bo?
3 Yehowa miisumɔ ni ohe oye kɛ otsui fɛɛ akɛ esumɔɔ bo. (Kanemɔ Yeremia 31:3.) Anɔkwa, Yehowa ni hã oná he miishɛɛ akɛ obaakase ehe nii ni okɛ lɛ abɔ naanyo. Agbɛnɛ hu, kɛjɛ be ni ojɔɔ ohe nɔ ohã lɛ ni abaptisi bo nɛɛ, ehã oná hegbɛ ko ni nɔ bɛ; no ji, ehã oná esuɔmɔ ni tsakeee lɛ mli ŋɔɔmɔ. Enɛ tsɔɔ akɛ, esumɔɔ bo waa, ni eshiŋ bo kɔkɔɔkɔ. Yehowa suɔmɔ ni tsakeee lɛ hewɔ lɛ, enaa bo kɛ mɛi krokomɛi ni sɔmɔɔ lɛ lɛ akɛ ‘enii ni eshwɛɛɛ he kwraa.’ (Mal. 3:17) Eesumɔ ni onu he tamɔ bɔ ni bɔfo Paulo nu he lɛ nɔŋŋ. Paulo yiŋ efeee lɛ kɔshikɔshi akɛ Yehowa sumɔɔ lɛ. Ewie akɛ: “Miyɛ nɔmimaa akɛ gbele jio, wala jio, ŋwɛibɔfoi jio, nɔyelii jio, nibii ni yɔɔ amrɔ nɛɛ jio, nibii ni baaba lɛ jio, hewalɛi jio, ŋwɛi jio, shishi jio, loo bɔɔ nii lɛ amli nɔ kroko jio, nyɛŋ atse wɔ kɛje Nyɔŋmɔ suɔmɔ . . . lɛ he.” (Rom. 8:38, 39) Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, wɔbaana nɔ hewɔ ni ehe miihia ni wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ, kɛ nɔ ni wɔbaanyɛ wɔfee koni nakai hemɔkɛyeli lɛ mli awa.
NƆ HEWƆ NI EHE MIIHIA NI WƆHE WƆYE AKƐ YEHOWA SUMƆƆ WƆ
4. Mɛni baaye abua wɔ ni wɔdamɔ shi shiŋŋ wɔshi Satan ŋaatsɔi lɛ ateŋ ekome?
4 Kɛ́ wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ, no baaye abua wɔ ni wɔdamɔ shi shiŋŋ wɔshi Satan “ŋaatsɔi” lɛ ateŋ ekome. (Efe. 6:11) Satan miibɔ mɔdɛŋ fɛɛ ni ebaanyɛ koni ehã wɔkpa Yehowa sɔɔmɔ. Gbɛ kome ni etsɔɔ nɔ efeɔ enɛ ji, ni ebaahã wɔnu he akɛ Yehowa sumɔɔɔ wɔ. Kaimɔ be fɛɛ be akɛ, Satan miitao hegbɛ ko ni ekɛfee nakai. Bei pii lɛ, kɛ́ ena akɛ nibii ni wɔtsɔ mli be ko ni eho loo nɔ ni wɔtsɔɔ mli bianɛ lɛ ehã wɔmiiye wɔtsui, loo wɔhao akɛni wɔleee bɔ ni wɔshihilɛ baaji wɔsɛɛ lɛ, ebaanyɛ etsɔ no nɔ ehã wɔnu he akɛ Yehowa sumɔɔɔ wɔ. (Abɛi 24:10) Satan tamɔ jata ko ni miitao mɔ ko emɔ. No hewɔ lɛ, be fɛɛ be ni ebaana akɛ wɔhao lɛ, esumɔɔ ni etsɔ no nɔ ehã wɔnijiaŋ aje wui ni wɔkpa Yehowa sɔɔmɔ. Shi kɛ́ wɔtee nɔ wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ, no baaye abua wɔ ni ‘wɔdamɔ shi shiŋŋ’ wɔshi Satan kɛ eŋaatsɔi lɛ.—1 Pet. 5:8, 9; Yak. 4:7.
5. Mɛni hewɔ ehe miihia ni wɔhe wɔye waa akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ ni eshwɛɛɛ wɔhe kwraa?
5 Kɛ́ wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ, no baahã wɔtsi wɔbɛŋkɛ lɛ kpaakpa. Mɛni hewɔ wɔkɛɔ nakai? Bɔ ni Yehowa bɔ wɔ ehã lɛ hewɔ lɛ, wɔnuɔ he akɛ esa akɛ wɔsumɔ mɛi ni mɛi asumɔ wɔ. Kɛ́ wɔna akɛ mɔ ko sumɔɔ wɔ lɛ, bei pii lɛ, wɔnuɔ he akɛ esa akɛ wɔ hu wɔsumɔ lɛ. No hewɔ lɛ, kɛ́ wɔhe wɔye waa akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ ni eshwɛɛɛ wɔhe kwraa lɛ, no baatsirɛ wɔ ni wɔ hu wɔsumɔ lɛ waa; ni kɛ́ wɔsumɔɔ lɛ waa lɛ, lɛ hu ebaasumɔ wɔ waa. (1 Yoh. 4:19) Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Nyɛtsia nyɛbɛŋkɛa Nyɔŋmɔ, ni ebaatsi ebɛŋkɛ nyɛ.” (Yak. 4:8) Shi mɛni kɛ́ wɔfee lɛ, ebaahã wɔhe wɔye waa akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ?
MƐNI KƐ́ WƆFEE LƐ, EBAAHÃ WƆHE WƆYE WAA AKƐ YEHOWA SUMƆƆ WƆ?
6. Kɛ́ bei komɛi lɛ, onuɔ he akɛ Yehowa sumɔɔɔ bo lɛ, mɛni obaanyɛ ofee?
6 Sɔlemɔ obi Yehowa daa ni eye ebua bo ni ohe oye akɛ esumɔɔ bo. (Luka 18:1; Rom. 12:12) Bi lɛ ni eye ebua bo ni ona ohe tamɔ bɔ ni enaa bo lɛ. Ekolɛ ehe baahia ni ofee enɛ shii abɔ yɛ gbi lɛ mli. Bei komɛi lɛ, otsui baabu bo fɔ, ni tsɔɔ akɛ, obaanu he akɛ ojeee mɔ ko ni esa akɛ Yehowa kɛ lɛ abɔ naanyo loo esumɔ lɛ. Shi kaimɔ akɛ, bɔ ni onaa ohe lɛ, jeee nakai kwraa Yehowa naa bo. (1 Yoh. 3:19, 20) Ele bo fe bɔ ni bo diɛŋtsɛ ole ohe, ni enaa sui kpakpai ni oyɔɔ ni ekolɛ bo diɛŋtsɛ po onaaa lɛ. (1 Sam. 16:7; 2 Kro. 6:30) No hewɔ lɛ, ‘fɔsemɔ otsuiŋ oshwie ehiɛ.’ (Lala 62:8) Gbaa lɛ bɔ ni onuɔ he ohãa lɛ, ni okpa lɛ fai ni eye ebua bo ni ona akɛ esumɔɔ bo. No sɛɛ lɛ, feemɔ nibii ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ.
7-8. Mɛɛ gbɛ nɔ Lalai awolo lɛ hãa wɔnaa akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ?
7 Hemɔ nɔ ni Yehowa kɛɔ bo lɛ oye. Yehowa hã mɛi ni ŋma Biblia lɛ emumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ. No hewɔ lɛ, nɔ fɛɛ nɔ ni amɛwie yɛ ehe lɛ ji anɔkwale, ni esa akɛ wɔhe wɔye. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, yɛ lala ko ni David fo lɛ mli lɛ, ewie nɔ ko ni hãa wɔnaa akɛ wɔsane kã Yehowa tsui nɔ. Ewie akɛ: “Yehowa yɛ mɛi ni tsui ekumɔ lɛ amasɛi; ehereɔ mɛi ni werɛ eho amɛhe lɛ.” (Lala 34:18) Bei komɛi lɛ, wɔwerɛ hoɔ wɔhe waa, ni wɔnuɔ he akɛ mɔ ko mɔ ko nuuu wɔ shishi, aahu ni mɔ ko baaye abua wɔ. Shi Yehowa ewo shi akɛ, be fɛɛ be ni wɔbaanu he nakai lɛ, ebaaye ebua wɔ, ejaakɛ eyɛ wɔmasɛi ni ele akɛ eyelikɛbuamɔ he miihia wɔ waa. David wie yɛ lala kroko ni efo lɛ mli akɛ: “Okɛ mihiɛ yaafonui lɛ awo okooloo hewolo tɔ lɛ mli.” (Lala 56:8) Kɛ́ wɔmiitsɔ shihilɛ ni mli wa mli ni wɔwerɛ eho wɔhe lɛ, Yehowa miina. Wɔsane kã etsui nɔ, ni enuɔ he ehãa wɔ waa. Bɔ ni mɔ ko ni miifã gbɛ yɛ shia ŋa nɔ lɛ hiɛ nyɛŋ akpa ekooloo hewolo tɔ ni nu yɔɔ mli lɛ nɔ kɔkɔɔkɔ lɛ, nakai nɔŋŋ Yehowa hiɛ kpaŋ wɔyaafonui lɛ anɔ kɔkɔɔkɔ. Yɛ Lala 139:3 lɛ, David wie yɛ Yehowa he akɛ: “Ole migbɛi lɛ fɛɛ.” Eyɛ mli akɛ Yehowa naa nɔ fɛɛ nɔ ni wɔfeɔ lɛ moŋ, shi ekɛ ejwɛŋmɔ maa nibii kpakpai ni wɔfeɔ lɛ anɔ. (Heb. 6:10) Mɛni hewɔ? Ejaakɛ ele akɛ wɔmiimia wɔhiɛ waa ni wɔfee nɔ ni sa ehiɛ, ni ehiɛ sɔɔ enɛ waa.a
8 Yɛ gbɛ ko nɔ lɛ, etamɔ nɔ ni Yehowa miitsɔ ŋmalɛi ni taa mɔ tsuiŋ nɛɛ kɛ ekrokomɛi ni tamɔ nakai ni yɔɔ e-Wiemɔ lɛ mli lɛ anɔ eekɛɛ bo akɛ: “Misumɔɔ bo waa, ni osane kã mitsui nɔ.” Shi tamɔ bɔ ni wɔwie kɛtsɔ hiɛ lɛ, Satan miisumɔ ni ohe oye akɛ Yehowa sumɔɔɔ bo. No hewɔ lɛ, be fɛɛ be ni obaanu he akɛ Yehowa sumɔɔɔ bo lɛ, bi ohe akɛ, ‘Ani mabo “malemɔ tsɛ” lɛ toi, aloo mabo “Nyɔŋmɔ anɔkwafo” lɛ toi?’—Yoh. 8:44; Lala 31:5, shn.
9. Mɛni Yehowa kɛɔ mɛi ni sumɔɔ lɛ lɛ? (2 Mose 20:5, 6)
9 Kaimɔ akɛ, Yehowa sumɔɔ mɛi fɛɛ ni sumɔɔ lɛ lɛ. Be ko lɛ, Yehowa kɛɛ Mose kɛ Israelbii lɛ nɔ ko ni taa mɔ tsuiŋ waa. (Kanemɔ 2 Mose 20:5, 6.) Yehowa kɛɛ ebaaya nɔ ejie suɔmɔ ni tsakeee kpo etsɔɔ mɛi ni sumɔɔ lɛ lɛ. Wiemɔi nɛɛ hãa wɔnaa akɛ, kɛ́ mɔ ko kɛ enifeemɔ tsɔɔ akɛ esumɔɔ Yehowa lɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, Yehowa hu baasumɔ lɛ, ejaakɛ Yehowa lɛ, anɔkwafo ni. (Neh. 1:5) No hewɔ lɛ, be fɛɛ be ni obaanu he akɛ Yehowa sumɔɔɔ bo lɛ, bi ohe akɛ, ‘Ani misumɔɔ Yehowa?’ Kɛ́ oomia ohiɛ ni ofee nɔ ni Yehowa sumɔɔ lɛ, belɛ, ekã shi faŋŋ akɛ, osumɔɔ lɛ; ni kɛ́ osumɔɔ lɛ lɛ, obaanyɛ ohe oye akɛ, lɛ hu esumɔɔ bo. (Dan. 9:4; 1 Kor. 8:3) Kɛ́ wɔbaafo sane lɛ kuku lɛ, kɛ́ oheɔ oyeɔ akɛ osumɔɔ Yehowa lɛ, obaanyɛ ohe oye akɛ lɛ hu esumɔɔ bo. Esumɔɔ bo waa, ni ebaaye bo anɔkwa. Kaaje enɛ he ŋwane kɔkɔɔkɔ!
10-11. Mɛni Yehowa miisumɔ ni okai yɛ kpɔmɔnɔ lɛ he? (Galatiabii 2:20)
10 Kaimɔ akɛ, Yesu bagbo ehã bo. Nikeenii ni fe fɛɛ ni Yehowa ehã adesai ji, e-Bi, Yesu Kristo, ni ehã ebagbo ehã wɔ lɛ. (Yoh. 3:16) Shi be ni Yehowa toɔ gbɛjianɔ ni ekɛ nikeenii nɛɛ ahã lɛ, ani no mli lɛ, eyɛ ejwɛŋmɔ mli akɛ ekɛmiihã koni bo hu oná he sɛɛ? Hɛɛ! Nakai bɔfo Paulo na lɛ. Be ni Paulo ebatsɔko Kristofonyo lɛ, efee nibii gbohii babaoo. Sɛɛ mli be ni ebatsɔ Kristofonyo lɛ, emia ehiɛ waa akɛ ebaafee nɔ ni ja, shi bei komɛi lɛ, enáaa enɛ feemɔ mlɛo. (Rom. 7:24, 25; 1 Tim. 1:12-14) Fɛɛ sɛɛ lɛ, nɔ ni ewie yɛ Galatiabii 2:20 lɛ hãa wɔnaa akɛ, ehe eye waa akɛ efata mɛi ahewɔ ni Yehowa kɛ kpɔmɔnɔ lɛ hã lɛ ahe. (Kanemɔ.) Kaimɔ akɛ, Yehowa ni kɛ emumɔ lɛ tsirɛ Paulo ni eŋmala wiemɔi nɛɛ yɛ Biblia lɛ mli, ni eesumɔ ni wɔkase nɔ ko yɛ mli. (Rom. 15:4) Yehowa miisumɔ ni ohe oye akɛ, bo hu ofata mɛi ahewɔ ni ekɛ kpɔmɔnɔ lɛ hã lɛ ahe. Kɛ́ ohã ehi ojwɛŋmɔ mli akɛ, ohewɔ akɛ kpɔmɔnɔ lɛ hã lɛ, no baahã ohe oye waa akɛ Yehowa sumɔɔ bo.
11 Eŋɔɔ wɔnaa waa akɛ Yehowa tsu Yesu kɛba shikpɔŋ lɛ nɔ koni ebagbo ehã wɔ. Shi jeee no pɛ hewɔ Yesu ba; eba koni ebatsɔɔ wɔ mɔ tuuntu ni Yehowa ji. (Yoh. 18:37) Nibii ni Yesu tsɔɔ wɔ yɛ Yehowa he lɛ eko ji, Yehowa sumɔɔ wɔ waa.
YESU TSƆƆ WƆ AKƐ, YEHOWA SUMƆƆ WƆ WAA
12. Mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔhe wɔye akɛ nibii ni Yesu wie yɛ Yehowa he lɛ fɛɛ ja?
12 Be ni Yesu yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, ená he miishɛɛ waa akɛ ebaatsɔɔ mɛi mɔ tuuntu ni Yehowa ji. (Luka 10:22) Wɔle akɛ, nibii ni Yesu wie yɛ Yehowa he lɛ fɛɛ ja ni wɔbaanyɛ wɔhe wɔye, ejaakɛ Yesu kɛ Yehowa ehi ŋwɛi afii pii dani eba shikpɔŋ lɛ nɔ. (Kol. 1:15) Bɔ ni Yehowa kɛ Yesu hi shi ehã lɛ hã Yesu na akɛ esumɔɔ lɛ waa. Agbɛnɛ hu, Yesu na nibii ni e-Tsɛ lɛ fee kɛtsɔɔ akɛ esumɔɔ ŋwɛibɔfoi anɔkwafoi lɛ kɛ etsuji hii kɛ yei anɔkwafoi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ fɛɛ. Mɛni Yesu wie ni baanyɛ ahã wɔhe wɔye akɛ Nyɔŋmɔ sumɔɔ wɔ?
13. Mɛni Yesu miisumɔ ni wɔle yɛ Yehowa he?
13 Yesu miisumɔ ni wɔle akɛ, wɔsane kã Yehowa tsui nɔ waa. Yɛ Sanekpakpai lɛ amli lɛ, Yesu tsɛ Yehowa akɛ “mi-Tsɛ” nɔ ni fa fe shii 40. Agbɛnɛ hu, be ni ekɛ esɛɛnyiɛlɔi lɛ wieɔ lɛ, ekɛ wiemɔi tamɔ, “nyɛ-Tsɛ” loo “nyɛŋwɛi Tsɛ” lɛ tsu nii. (Mat. 5:16; 6:26) Dani Yesu baaba shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, no mli lɛ, Yehowa tsuji anɔkwafoi kɛ gbɛnaa gbɛ́i ni ji, “Ofe,” “Mɔ Ni Nɔ Kwɔ Fe Fɛɛ,” ‘Bɔlɔ Kpele,’ kɛ ekrokomɛi ni tamɔ nakai lɛ tsɛɔ Yehowa. Shi be ni Yesu ba shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ, bei pii lɛ, ekɛ wiemɔi tamɔ “wɔ-Tsɛ,” kɛ “nyɛ-Tsɛ” tsuɔ nii kɛ́ eewie Yehowa he. Efee nakai koni wɔna akɛ, Yehowa, wɔ-Tsɛ lɛ, sumɔɔ wɔ tamɔ bɔ ni tsɛ kpakpa sumɔɔ ebii lɛ, ni esa akɛ wɔ hu wɔsumɔ lɛ tamɔ bɔ ni gbekɛbii sumɔɔ amɛpapa sane lɛ. Nyɛhãa wɔkwɛa ŋmalɛi enyɔ ni Yesu kɛ gbɛ́i ni ji “Tsɛ” lɛ tsu nii yɛ mli, ni wɔkwɛ akɛ mɛni amɛtsɔɔ wɔ yɛ Yehowa he.
14. Mɛni Yesu wie ni hãa wɔnaa akɛ, Yehowa, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ, sumɔɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ sane waa? (Mateo 10:29-31) (Kwɛmɔ mfoniri lɛ hu.)
14 Klɛŋklɛŋ lɛ, nyɛhãa wɔsusua nɔ ni Yesu wie yɛ Mateo 10:29-31 lɛ he wɔkwɛa. (Kanemɔ.) Afilimatai nyɛŋ ajá Yehowa loo amɛsumɔ lɛ, shi Yesu kɛɛ Yehowa buɔ amɛhe akɔntaa aahu akɛ, ekome folo po egbeŋ shi ni Yehowa leee. Kɛ́ nɛkɛ afilimatai ajara wa hã Yehowa ni ekwɛɔ amɛ lɛ, belɛ, wɔbaanyɛ wɔhe wɔye akɛ, etsuji anɔkwafoi ni sumɔɔ lɛ ni amɛjáa lɛ lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ jara wa hã lɛ kwraa fe nakai, ni ebaakwɛ amɛ! Yesu wie yɛ kuku 30 lɛ akɛ, “Nyɛyiteŋtsɔi po lɛ, akane fɛɛ.” Be ko be ni agbalaa sane nɛɛ ni ewie lɛ mli lɛ, awie akɛ: “Nibii bibii nɛɛ ni Yehowa le yɛ wɔhe lɛ hãa wɔnáa nɔmimaa akɛ, mɔ fɛɛ mɔ ni nyiɛɔ Kristo sɛɛ lɛ sane kã Yehowa tsui nɔ waa.” Enɛ hãa wɔnaa akɛ, Yesu miisumɔ ni wɔhe wɔye akɛ, Yehowa, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ, sumɔɔ wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ sane waa.
Yehowa buɔ afilimatai ahe akɔntaa aahu akɛ, ekome folo po egbeŋ shi ni eleee. Kɛ́ nɛkɛ afilimatai ajara wa hã Yehowa lɛ, belɛ, obaanyɛ ohe oye akɛ, ojara wa hã lɛ kwraa fe nakai, ejaakɛ osumɔɔ lɛ ni osɔmɔɔ lɛ kɛ otsui muu fɛɛ (Kwɛmɔ kuku 14)
15. Mɛni sane ni Yesu wie yɛ Yohane 6:44 lɛ tsɔɔ bo yɛ o-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ he?
15 Agbɛnɛ, nyɛhãa wɔsusua ŋmalɛ ni ji enyɔ lɛ he ni wɔkwɛ nɔ kroko ni Yesu tsɔɔ wɔ yɛ wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ he. (Kanemɔ Yohane 6:44.) Yehowa, o-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi lɛ, ni gbala bo kɛba emasɛi, ni tsɔɔ akɛ, lɛ eye ebua bo ni obale lɛ ni osumɔ lɛ. Shi mɛni hewɔ efee nakai? Efee nakai, ejaakɛ ekwɛ otsui mli ni ena akɛ, oyɛ tsui kpakpa. (Bɔf. 13:48) Eeenyɛ efee akɛ, nɔ ni Yesu wie yɛ Yohane 6:44 lɛ kɛ Yeremia 31:3 lɛ, ni ji ŋmalɛ ni nikasemɔ nɛɛ damɔ nɔ lɛ, yɛ tsakpaa. Yehowa wie yɛ jɛmɛ akɛ: “Mikɛ suɔmɔ ni tsakeee gbalaa bo kɛbaa miŋɔɔ [loo, miyaa nɔ mijieɔ suɔmɔ ni tsakeee kpo mitsɔɔ bo].” (Yer. 31:3; shn.; okɛto Hosea 11:4 lɛ he.) Mɛni enɛ tsɔɔ wɔ? Etsɔɔ wɔ akɛ, be fɛɛ be lɛ, Yehowa, wɔ-Tsɛ ni yɔɔ ŋwɛi ni sumɔɔ wɔ lɛ, kwɛɔ wɔtsui mli ni enaa sui kpakpai ni wɔyɔɔ ni ekolɛ wɔ diɛŋtsɛ po wɔnaaa lɛ.
16. (a) Mɛni wiemɔi ni ji mi-Tsɛ kɛ nyɛ-Tsɛ ni Yesu kɛtsu nii lɛ tsɔɔ? Ni mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔhe lɛ wɔye lɛ? (b) Mɛni kɛ́ ofee lɛ ebaaye ebua bo ni ohe oye waa akɛ Yehowa ji Tsɛ ni he hiaa bo? (Kwɛmɔ akrabatsa ni ji, “Tsɛ Ni He Hiaa Wɔ Fɛɛ.”)
16 Wɔbana akɛ, Yesu kɛ wiemɔi ni ji mi-Tsɛ kɛ nyɛ-Tsɛ lɛ fɛɛ tsu nii, ni tsɔɔ akɛ, Yehowa jeee lɛ pɛ e-Tsɛ, shi moŋ, eji bo hu o-Tsɛ. Eesumɔ ni ohe oye waa akɛ, Yehowa sumɔɔ bo waa ni osane kã etsui nɔ. No hewɔ lɛ, kɛ́ bei komɛi lɛ, ewa kɛhã bo akɛ obaahe oye akɛ Yehowa sumɔɔ bo lɛ, kaimɔ nɔ ni Yesu wie lɛ ni ohe lɛ oye, ejaakɛ ewieɔ anɔkwale be fɛɛ be, ni ele e-Tsɛ lɛ jogbaŋŋ fe mɔ fɛɛ mɔ.—1 Pet. 2:22.
FEEMƆ NIBII NI BAAHÃ OYA NƆ OHE OYE AKƐ YEHOWA SUMƆƆ BO
17. Mɛni hewɔ esa akɛ wɔfee nibii ni baahã wɔya nɔ wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ?
17 Esa akɛ wɔfee nibii ni baahã wɔya nɔ wɔhe wɔye akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ. Tamɔ bɔ ni wɔna kɛtsɔ hiɛ lɛ, Satan, wɔhenyɛlɔ lɛ, baafee bɔ fɛɛ bɔ ni ebaanyɛ koni ehã wɔkpa Yehowa sɔɔmɔ. Gbɛ ni etsɔɔ nɔ efeɔ enɛ ji, ehãa wɔnuɔ he akɛ Yehowa sumɔɔɔ wɔ. Shi esaaa akɛ wɔheɔ lɛ wɔyeɔ kwraa.—Hiob 27:5.
18. Mɛɛ nibii kɛ́ ofee lɛ, ebaahã ohe oye waa akɛ Yehowa sumɔɔ bo?
18 Yɛ nikasemɔ nɛɛ mli lɛ, ona nibii ni kɛ́ ofee lɛ, ebaahã ohe oye waa akɛ Yehowa sumɔɔ bo. Eko ji, ni obaaya nɔ osɔle obi lɛ ni eye ebua bo ni ona ohe tamɔ bɔ ni enaa bo lɛ. Ekroko ji, ni obaajwɛŋ ŋmalɛi ni hãa wɔnaa akɛ Yehowa sumɔɔ mɛi ni sumɔɔ lɛ lɛ anɔ. Kaahã ohiɛ kpa nɔ akɛ, kɛ́ mɔ ko kɛ enifeemɔ tsɔɔ akɛ esumɔɔ Yehowa lɛ, bɔ fɛɛ bɔ ni fee lɛ, Yehowa hu baasumɔ lɛ. Kɛfata he lɛ, hã ehi ojwɛŋmɔ mli akɛ, ohewɔ Yehowa kɛ kpɔmɔnɔ lɛ hã. Naagbee kwraa lɛ, hemɔ oye akɛ, Yehowa lɛ, o-Tsɛ ni, tamɔ bɔ ni Yesu wie lɛ. Kɛkɛ lɛ, kɛ́ mɔ ko bi bo akɛ, “Ani oheɔ oyeɔ akɛ Yehowa sumɔɔ bo?” lɛ, obaanyɛ okɛɛ lɛ kɛ nɔmimaa akɛ, “Hɛɛ, esumɔɔ mi! Ni mi hu daa gbi lɛ, mifeɔ nɔ fɛɛ nɔ ni manyɛ koni ena akɛ misumɔɔ lɛ!”
LALA 154 Suɔmɔ Sɛɛ Efooo Kɔkɔɔkɔ
a Kɛ́ wɔmiitao ŋmalɛi krokomɛi ni baashɛje wɔmii ni ehã wɔna akɛ Yehowa sumɔɔ wɔ lɛ, wɔbaanyɛ wɔkwɛ sane ni ji, “Kɛ́ Eefee Wɔ Akɛ Wɔhe Bɛ Sɛɛnamɔ” ni yɔɔ Ŋmalɛi Ni Waa Wɔ Ni Wɔhi Shi Akɛ Kristofoi wolo lɛ mli lɛ.