Iehova Boni Nnera Ni Kamaiu
“Ba boni neu ni kamaiu Ngkoe ae Iehova, . . . e na aki bwakariko te rawawata teuana.”—TAIAN ARERU 91:9, 10.
1. Bukin tera bwa ti kona n taekinna ae Iehova boni nnera ni kamaiu?
IEHOVA bon te nne ni kamaiu ni koaua ibukia ana aomata. Ngkana ti kakaonimaki raoi nakoina, e ngae ngkana “ti taotaonaki n aeka n rawawata nako, ma ti aki konaki; ti tabeaianga, ma a aki bara nanora; ti babainikirinaki, ma ti aki kitanaki iroun te Atua; ti okaki nako, ma ti aki kamaunaki.” Bukin tera? Ibukina bwa e anganira Iehova te “maka ae e korakora.” (2 I-Korinto 4:7-9, BK) Eng, e buokira Tamara are i karawa bwa ti na maiuakina nanona, ao ti kona naba n uringi ana taeka te tia areru aikai: “Ba boni neu ni kamaiu Ngkoe ae Iehova! Ko taua Teuare Moan te Rietata ba nem ni maeka. E na aki bwakariko te rawawata teuana.”—Taian Areru 91:9, 10.
2. Tera ae e kona n taekinaki ibukin te Areru 91 ao taiani berita aika a mena iai?
2 E katautauaki bwa Mote ae e korei taeka akana n te Areru 91. E kaotaki n atun te ka 90 n Areru bwa boni ngaia ae e oteia, ao akea te rongorongo imwina ae kaotia bwa e kaokoro te tia korea te ka 91 n Areru. Tao aio aron anenean te Areru 91: e anene moa te aomata n tii ngaia (91:1, 2), ao imwina e a kaekaaki iroun te kuaea (91:3-8). Tao e a manga ongoraeki ngkanne bwanan temanna (91:9a) ao ni kabooaki irouia te korakina (91:9b-13). Imwina, tao temanna e a manga anenea kabanean taekan te anene (91:14-16). Ma bon te koaua bwa te ka 91 n Areru e beritana te mweeraoi n taamnei nakon te botaki ae kaainaki irouia Kristian aika kabiraki ao raoraoia aika katabuaki nakon te Atua.a Ti na rinanon te areru aei ni kaineti ma ana toro Iehova ni kabane.
Te Mweeraoi n ‘Ana Tabo te Atua ae Raba’
3. (a) Tera ‘ana tabo ae raba Teuare Moan te Rietata’? (b) Tera ae ti namakinna ngkana ti “mamaeka n nun Teuare Moan te Mwaka”?
3 E anene ni kangai te tia areru: “Te aomata ae memena n te tabo ae raba ae ana tabo Teuare Moan te Rietata. E na mamaeka n nun Teuare Moan te Mwaka. N na taekina Iehova ni kangai, Boni neu ni kamaiu ao au nono; bon Atuau, ae I onimakinna.” (Taian Areru 91:1, 2) “Te tabo ae raba ae ana tabo Teuare Moan te Rietata” bon te tabo ae kaikonakaki ibukin kamanoara, ao ai moarara riki te koraki ake a kabiraki ake a rangi ni maamatanaki iroun te Riaboro. (Te Kaotioti 12:15-17) Ti na boni bane ni kamaunaki irouna ngkana arona bwa ti aki kamanoaki iroun te Atua, ao man riki bwa ana iruwa aika tangiri bwai n taamnei. Ti namakina ae ti mwaneaki raoi iroun te Atua ngkai ti “mamaeka n nun Teuare Moan te Mwaka.” (Taian Areru 15:1, 2; 121:5) Akea riki te nne ni kamaiu ke te nono ae matoatoa i rarikin ara Uea ae Moan te Rietata ae Iehova.—Taeka N Rabakau 18:10
4. Baikara bwaai aika e kabonganai “te tia kamwaneia maan” are Tatan, ao ti na kanga ni kainaaomataki mai iai?
4 E a manga taku te tia areru: “Ba E na boni kamaiuko man ana ao-ni-katatai te tia kamwaneia maan, ao man te aoraki ae kamamate.” (Taian Areru 91:3) Te tia kamwaneia maan i aon Iteraera rimoa, e aki toki ni kakabongana te kai ni kabwaru ke te kai n taware. Ana kai ni kamwane tabeua “te tia kamwaneia maan” ae Tatan, bon ana botaki ae buakaka, ao ana “bwai n nanowanawana.” (I-Ebeto 6:11) Kaai n taware ake a karabaki imwaira a kona ni kairarangira nakoni karaoan ae buakaka, ao n urua ara onimaki. (Taian Areru 142:3) Ma ti na “kanakoaki . . . n ai aron te man mai nanon aia kai-ni-kabaru taani kamwaneia maan” ibukina bwa ti rarawa nakon te buakaka. (Taian Areru 124:7, 8) Ai aitau ra Iehova ngkai e kainaaomataira mairoun “te tia kamwaneia maan” ae buakaka!—Mataio 6:13.
5, 6. Tera te “aoraki ae kamamate” ae karawawataia aomata, ao bukin tera bwa a aki ewekaki iai ana aomata Iehova?
5 Te tia areru e taekina naba “te aoraki ae kamamate.” N aron te aoraki ae ewewe, iai te bwai teuana ae karika ‘te rawawata’ nakoia aomata ni kabane ao te koraki ake a boutokaa ana tautaeka Iehova. Ni kaineti ma aei, e korea ae kangai te tia rabakau i aon rongorongon rimoa ae Arnold Toynbee: “Ni moa man tokin te Kauoua ni Buaka are Kabuta te Aonnaba, te nano n aba e a tia ni kamwaita uoua te tai mwaitiia tautaeka aika kaokoro . . . E a rikirake te iraraure i marenaia aomata.”
6 I nanon tienture aika mwaiti taan tautaeka tabeman a karikirakea riki te nakobuaka i marenaia botannaomata. A a tia naba n tuatua neboakiia irouia aomata ke neboakin aia boua ke bannan aia bwai tabeua. Ma e bon tuai mani kariaia ana aomata Iehova bwa a na ewekaki n “te aoraki ae kamamate” n aron aio. (Taniera 3:1, 2, 20-27; 6:7-10, 16-22) Ti taromauria Iehova n tii ngaia ngkai ti kaaina te botaki n itaritari ae katobibia te aonnaba, ao ti teimatoa n tei i nuka ni kaineti ma waaki n tautaeka, n akea te i nanonano ngkai ti kakoauaa bwa “e tangiraki [iroun te Atua] ane makua, ma ni karaoa te raoiroi, i buakoia botanaomata ni kabaneia.” (Mwakuri 10:34, 35; Te Otinako 20:4-6; Ioane 13:34, 35; 17:16; 1 Betero 5:8, 9) E ngae ngkana ti rotaki ni kangaanga aika “kamamate” rinanon bwainikirinara ibukina bwa Kristian ngaira, ma ti bon kimwareirei ao ni mweeraoi n te aro n taamnei “n te tabo ae raba ae ana tabo Teuare Moan te Rietata.”
7. E kanga Iehova ni kamanoira n “tabonibaina ni kiba”?
7 Ngkai e a riki Iehova bwa nnera ni kamaiu, ti karekea te raunnano man taeka aikai: “E na rabuniko n tabonibaina ni kiba, ao ko na mwiokoiko i aani baina ni kiba: Bon te otanga ae ababaki ma te otanga ae karako ana koaua.” (Taian Areru 91:4) E katanira te Atua, n aron te mannikiba ae e tabeibeti i aoia bunna ni kawakinia. (Itaia 31:5) ‘E na rabunira n tabonibaina ni kiba.’ Te mannikiba e kabongana baina ni kiba n rabunia bunna ni kataniia mairouia kairiribai. N aroia bunnatoi, ti a mweeraoi kaanga, i aani bain Iehova, ibukina bwa ti a katanira n ana botaki ni Kristian ae koaua.—Ruta 2:12; Taian Areru 5:1, 11.
8. E a kanga aroaron Iehova ni ‘kakaonimaki’ n riki bwa te otanga ae abwabwaki ao ni matoatoa?
8 Ti onimakina “ana koaua,” are nanona, arona ni kakaonimaki. Aio ai aron aia otanga ae abwabwaki kaain rimoa, ae teina, ai aron te mataroa ae e katana raoi rabwatan te aomata ni kabanea. (Taian Areru 5:12) Onimakinan te kamanomano aei e kainaaomataira man te maaku. (Karikani Bwaai 15:1; Taian Areru 84:11) Aroaron te Atua ni kakaonimaki, ao ara onimaki naba, a a riki bwa te otanga ae abwabwaki ae tutuka ana kai ni bakarere Tatan ao niniakira irouia kairiribai. (I-Ebeto 6:16) Bon te nono ae korakora, ae ai aron te bwariko n atibu, ae katanira ngkai ti teimatoa n nene.
‘Ti na Aki Maaku’
9. Bukin tera ngkai e kona n taekinaki bwa te tairiki bon te tai ae kakamaaku, ma e aera ngkai ti aki maaku iai?
9 Ni kaineti ma ana katantan te Atua, e taku te tia areru: “Ane ko na aki maka te bwai ae kakamaku ni bong, ma kanoan te kainikatebe ae tebe nako ni ngaina; Ane ko na aki maka te aoraki ae kamamate ae nakonako n te ro, ma te aoraki ae e bora te mate iai ae kamatea te aba n te tawanou.” (Taian Areru 91:5, 6) E kona n aranaki te tairiki bwa te tai ae kakamaaku, ibukina bwa a bati mwakuri aika bubuaka aika kakaraoaki n te bong. N tain te rotongitong n taamnei ae rota te aonnaba ngkai, ara kairiribai a kataia ni kamwaneira bwa e aonga ni mauna tangiran bwaai n taamnei iroura, ao e na toki ara mwakuri n tataekina te rongorongo. Ma ti “aki maka te bwai ae kakamaku ni bong” ibukina bwa e tararuaira Iehova.—Taian Areru 64:1, 2; 121:4; Itaia 60:2.
10. (a) Tera ae e nanonaki n te “kainikatebe ae tebenako ni ngaina,” ao tera aroarora nako iai? (b) Tera “te aoraki ae kamamate ae nakonako n te ro,” ao bukin tera bwa ti aki maaku iai?
10 “Kanoan te kainikatebe ae tebenako ni ngaina” e kona n nanona aia taetae aomata ni kaitaraira. (Taian Areru 64:3-5; 94:20) Akea uaan riribakin ara beku ibukin te Atua irouia aomata, ngkai ti botumwaka n tataekin rongorongo aika koaua. Ti aki naba maaka “te aoraki ae kamamate ae nakonako n te ro.” Aio bon te aoraki ni kaikonaki ae kamamate, ae riki man rotongitongin te aonnaba ae wene i nanoni bain Tatan, ae buakaka aroarona ao Aaro ake i nanona. (1 Ioane 5:19) E a kamamate ibukina bwa a rotaki buaka aia iango aomata iai ao a kamatakiaki nanoia ni kaineti ma ataakin Iehova, ana kaantaninga, ao ana babaire ae tatangira. (1 Timoteo 6:4) Ti bon aki maaku n tain te rotongitong aei, kioina ngkai e a taonako te ota i aon bwaai n taamnei iroura.—Taian Areru 43:3.
11. Tera ae riki nakoia te koraki ake a ‘mate iai n te tawanou’?
11 Ti bon aki maaka naba “te aoraki ae e bora te mate iai ae kamatea te aba n te tawanou.” Tao “te tawanou” e nanona aongkoa te ota ae reke man rabakaun te aonnaba aei. A uruaki aia onimaki te koraki ake a tautaekanaki nanoia n te rabakau aei. (1 Timoteo 6:20, 21) Ti aki maakuia ara kairiribai ngkai ti tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea, ibukina bwa Iehova bon te tia Katanira.—Taian Areru 64:1; Taeka N Rabakau 3:25, 26.
12. A “bwaka” i rarikia antai aomata aika ngaa ma ngaa mwaitia, ao n te aro raa?
12 E reitia ni kangai te tia areru: “A na bwaka tenga te aomata i rarikim, ao terebu i angaataim; ma e na aki kaaniko. Ane ko na ti taratara ni matam, ma n nora karekeani kaiia akana buakaka.” (Taian Areru 91:7, 8) A mwaiti aika a “bwaka” ‘i rarikira,’ are nanona, a mate ni kaineti ma tangiran bwaai n taamnei, ibukina bwa a aki karaoa Iehova bwa nneia ni kamaiu. Ao e koaua bwa a a tia ni a bwaka “terebu” i ‘angaataia’ I-Iteraera n taamnei aika a maiu ngkai. (I-Karatia 6:16) E ngae ngke Kristian aika kabiraki ngaira ke raoia aika a a tia ni katabui maiuia ma ti boni mweeraoi n ana ‘tabo te Atua ae raba.’ Ti boni mataku n “nora karekeani kaiia akana buakaka,” ake a rotaki n taiani kangaanga man te waaki ni bitineti, te waaki n Aro, ao n aaro riki tabeua.—I-Karatia 6:7
‘E na Aki Bwakarira te Rawawata Teuana’
13. Baikara rawawata ake a aki bwakarira, ao tera bukina?
13 E ngae ngkai e a totonako mweeraoin te aonnaba aei, ma ti bon moanibwaia te Atua, ao ti kakorakoraki n ana taeka te tia areru aikai: “Ba boni neu ni kamaiu Ngkoe ae Iehova! Ko taua Teuare Moan te Rietata ba nem ni maeka; E na aki bwakariko te rawawata teuana, ao e na aki kaania naba umam te kai teuana.” (Taian Areru 91:9, 10) Eng, Iehova boni nnera ni kamaiu. Ma ti karika naba te Atua are Moan te Rietata bwa ‘nnera ni maeka’ ae ti mweeraoi iai. Ti kamoamoaa Iehova ngkai ngaia te Uea ae Moan te Rietata i aon te Iuniweeti, ti “maeka” irouna n onimakinan ae boni ngaia Nibwan mweeraoira, ao ti tataekina euangkerion ana Tautaeka n Uea. (Mataio 24:14) Mangaia are e na ‘aki bwakarira te rawawata teuana’ ae taekinaki n te areru aei. E ngae ngke ti a rinanon rawawata aika a riki man te mwaeiei, te angibuaka, te ieka, te rongo, ke kabuanibwai aika a riki man te buaka, ma a bon aki kona baikai n urui ara onimaki ke mweeraoira n taamnei.
14. Bukin tera bwa ti aki rotaki ni kaai aika kamamate ngkai ana toro Iehova ngaira?
14 Kristian aika kabiraki a riki n aroia ianena aika maeka n uumwa n rianna n tauraroa ma te aonnaba ae ngkai. (1 Betero 2:11) ‘E na aki kaaniaki umwaia n te kai teuana.’ E ngae ngkana ti kaantaninga te maiu i karawa ke n te aonnaba, ma ti bon aki irekereke ma ana waaki te aba, ao ti aki naba tuuraki ni bwaai aika kamatea tangiran bwaai n taamnei iroura, n aron te wene ni bure, te mataai ni kanibwaibwai, Aaro aika kewe, ao taromaurian “te man ae tiritiri” ao ‘bouana,’ ae te Botaki ni Botannaomata.—Te Kaotioti 9:20, 21; 13:1-18; Ioane 17:16.
15. N te aro raa ae ti buokaki iai irouia anera?
15 Ni kaineti ma kamanoakira aei, e a manga taku riki te tia areru: “Ba [Iehova] E na mwiokoia ana anera i bukim, ba a na kawakiniko i nanoni kawaim ni kabane. A na tabekiko ni baiia, ba e kawa n toki waem n te atibu.” (Taian Areru 91:11, 12) A a tia n anganaki mwaakaia anera ni katanira. (2 Uea 6:17; Taian Areru 34:7-9; 104:4; Mataio 26:53; Ruka 1:19) A tararuaira ‘i nanoni kawaira ni kabane.’ (Mataio 18:10) Ti a kakabwaiaki i aan aia kakawakin anera ngkai ti riki bwa taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea, ao ti aki tatatata n te aro n taamnei. (Te Kaotioti 14:6, 7) ‘Taian atibu’ ae nanonaki iai totokoan ara mwakuri irouia tautaeka tabeua a aki kona ni kabwakaira, ke ni kabuaa akoakira iroun te Atua.
16. Tera aron kaokoron te “raian te tei” ma te “naeta” ni karekei konaia, ao tera arora nakon aia waaki akanne?
16 E reitia n taku te tia areru: “Ane ko na toua te raian ma te naeta ae te atibi: ane ko na toutoua te raian te tei ma te naeta.” (Taian Areru 91:13) N ai aron te raian ae e aki karabaa n ninia konana, ara kairiribai tabeman a kaota riribakira irouia n aroia ni katei tuua aika aongkoa a na katoka ara mwakuri n uarongorongo. Ma ti niniaki naba ni bwaai aika a aki kaantaningaki, n ai aron te naeta ae e karina n tena konana man ana tabo are e raba iai. A karabaia mataniwia Aaro n taai tabetai, ao a kaitaraira rinanoia kaain te tautaeka, taani moti, ao aomata riki tabeman. Ma n ana boutoka Iehova, ti waaki ma te rau n ukera kaetan mwakuri n iowawa nakoira n te kaboowi, bwa ti aonga ni kona iai ni ‘kateimatoa ma ni kakoaua te euangkerio i aan te tua.’—I-Biribi 1:7; Taian Areru 94:14, 20-22.
17. Ti na kanga n toubeka “te raian te tei”?
17 Te tia areru e taekina toubekan “te raian te tei ma te naeta.” E kona ni kakamaaku te raian te tei, ao te naeta e kona n rangi ni bubura. (Itaia 31:4) N aki ongea ununin te raian te tei ngkana tao e kibarira mai moa, ma ti kona n toubekaia n te aro ni kaikonaki ngkana ti ira riki nanon te Atua nakon nanoia aomata ke botaki tabeua aika ai aroia raian. (Mwakuri 5:29) Mangaia are e aki kona ni kaikoakira n te aro n taamnei te “raian.”
18. Tao e kauringira taekan antai ‘te naeta ae totoa,’ ao tera ae ti riai ni karaoia ngkana e kaaitaraira?
18 ”Te naeta” e aranaki bwa te “rakon” n te Greek Septuagint. Ti a kauringaki iai taekan “te rakon are korakora, are te naeta nikawai, are arana te Riaboro ao Tatan.” (Te Kaotioti 12:7-9; Karikani Bwaai 3:15) Teuaei, ai aron te naeta ae totoa, ae e kona ni kamanatua ao ni kabwauta konana. (Ieremia 51:34) Ngkana e kataia Tatan n niroaira ni kaona, ma ni kamanatuaira rinanon rawawatan te maiu aei, ao ni kabwautira, ti bia ioioira ni kabwaraira mairouna, ao n toubeka te “naeta” aei. (1 Betero 5:8) A riai ni karaoa aei te nikira aika kabiraki ngkana a na buoka kakoroan nanon are taekinaki n I-Rom 16:20.
Iehova Bon Nibwan Kamaiuara
19. Bukin tera bwa ti katanira iroun Iehova?
19 Te tia areru e kaota ana taeka te Atua ni kaineti ma taan taromauria ni koaua, ae kangai: “Ngkae e bati n tangirai, ao I a kamaiua: I a katokaa i eta, ngkae e ata arau.” (Taian Areru 91:14) Te kibu n taeka ae “I a katokaa i eta” e nanona, “N na kawakinna,” bwa te bwai ae e katokaaki i eta e aki kona n rotaki. Ti katanira iroun Iehova n taromauriia ibukina bwa ‘ti tatangiria.’ (Mareko 12:29, 30; 1 Ioane 4:19) Ao te Atua e ‘kamaiuira’ mairouia ara kairiribai. Ti na bon aki kamaunaki man te aonnaba, ma ti na boni kamaiuaki ibukina bwa ti taboa aran te Atua n te nano n onimaki. (I-Rom 10:11-13) A korakora nanora ni kan ‘nakonako n aran Iehova ae Atuara n aki toki.’—Mika 4:5; Itaia 43:10-12.
20. Tera ae e beritanna Iehova ibukin ana toro ae kakaonimaki, ni kabanean te Areru 91?
20 E kainaki te Areru 91, n ana taeka Iehova ae taekaia ana toro aika kakaonimaki, ae kangai: “E na weteai, ao I a ongo i rouna; I a mena irouna, ngkana e kai nanona; I a kamaiua ma ni karinea. N na karaua nanona, ngkai N nang kabatiai ana bongi ni maiu, ao N na kaota nako ina kamaiuan te aba i Rou.” (Taian Areru 91:15, 16) E na boni kaekaira Atuara ngkana ti tataro nakoina ni butiia ae boraoi ma nanona. (1 Ioane 5:13-15) Ti a tia n rinanon karawawata aika bati aika a riki man te kairiribai ae korakora ae kaungaki iroun Tatan. Ma te kibu n taeka ae “I a mena irouna, ngkana e kai nanona” e katauraoira imwain kataaki aika a na roko, ao e kakoauaa nakoira bwa e na boni kateimatoaira te Atua ngkana e kamaunaki te waaki ae buakaka ae ngkai.
21. A kanga n tia ni karietataki te koraki aika kabiraki?
21 N aki ongea ana mwakuri n totoko Tatan ae korakora, ma taani kabiraki aika mena i buakora a na bane ni karietataki i karawa n te tai are e a tia ni baireia Iehova, are imwin aia “bongi ni maiu” n te aonnaba. Kakamaiuaia taani kabiraki ae kamimi iroun te Atua, a a tia ni karietataia n te aro n taamnei. Ao ai rine ra ngaiia ngkai a riki bwa taani kairiri i buakoia taani Kakoaua ibukin Iehova aika a maiu i nanon boong aika kaitira aikai! (Itaia 43:10-12) E na noraki ana kakamaiu ae moan te korakora Iehova nakoia ana aomata, n te buaka are Aremaketon, are e na kaotiota raoiroin ana tautaeka ma ni katabua.—Taian Areru 83:18; Etekiera 38:23; Te Kaotioti 16:14, 16.
22. Antai aika a na nora ‘kamaiuan te aba iroun Iehova’?
22 Ti kaantaninga kamaiuara mairoun te Atua e ngae ngke Kristian aika kabiraki ngaira ke raoia aika a a tia ni katabuaki. A na kamaiuaki te koraki ake a kakaonimaki ni beku iroun te Atua n rokon “ana bong Iehova are kakanato are kakamaku.” (Ioera 2:30-32) Ngaira aika ti na kaaina te “koraki ae uanao” aika a na kamaiuaki nakon ana aonnaba te Atua ae boou ao a na kakaonimaki n te kabanea ni kataaki, a na ‘karauaki nanora ni kabatiaan ara bongi ni maiu,’ ae te maiu are aki toki. E na kautiia naba aomata aika uanao. (Te Kaotioti 7:9; 20:7-15) E na kukurei Iehova ni ‘kaota nakoira kamaiuan te aba Irouna’ rinanon Iesu Kristo. (Taian Areru 3:8) Ngkai ti kaantaningai kakabwaia aika imwaira, ti bia kateimatoaira n ukoukora ana ibuobuoki te Atua ibukin kamanenakin raoi maiura ibukin kamoamoana. Ti bia teimatoa ni kaotiotia ae Iehova boni nnera ni kamaiu rinanon ara taeka ao ara mwakuri.
[Kabwarabwara ae nano]
a Taani korea te Baibara n Erene ni Kristian, a aki taekina ae te Areru 91 e irekereke ma taetae ni burabeti aika taekan te Mesia. E koaua, bwa Iehova e a riki bwa te nne ni kamaiu ao te nono ae matoatoa ibukin te mwaane are Iesu Kristo, n aron naba are e karaoia ibukia taan rimwin Iesu aika kabiraki ao raoia aika katabuaki nakoina aika a maiu n “tain te toki.”—Taniera 12:4.
Tera am Kaeka?
• Tera “te tabo ae raba ae ana tabo Teuare Moan te Rietata”?
• Bukin tera bwa ti aki maaku?
• E na kanga n ‘aki bwakarira te rawawata teuana’?
• Bukin tera bwa ti kona n taekinna ae Iehova bon nibwan kamaiuara?
[Taamnei n iteraniba 29]
Ko ataia bwa e kanga aroaron Iehova ni kakaonimaki n riki bwa otangara ae abwabwaki?
[Taamnei n iteraniba 30]
Cobra: A. N. Jagannatha Rao, Trustee, Madras Snake Park Trust
[Taamnei n iteraniba 30]
Iehova e buokia ana toro ni waakina aia mwakuri ni minita e ngae ngke a kaaitara ma waaki n totoko aika aki kaantaningaki ao aika a kai noraki