Kanakoraoa Am Ukeuke N Reirei I Bon Iroum N Ana Taeka Te Atua
“N na iangoa naba am makuri ni kabanea, ao N na tataekin naba baike Ko karaoi.”—TAIAN ARERU 77:12.
1, 2. (a) Bukin tera bwa e riai karekean te tai ibukin kananoan ara iango i aon bwaai tabeua? (b) Tera ae e nanonaki ni “kananoan te iango i aon te bwai teuana”?
NGKAI taan rimwin Iesu Kristo ngaira, ao ti riai n rangi ni mutiakina ara iraorao ma te Atua ao bwaai ake a aana ara beku Irouna. Ma angiia aomata ni boong aikai a rangi n tatabetabe, n te aro are e aki reke aia tai ae mwaawa ibukin kananoan riki aia iango i aon te bwai teuana. A a bon katabeaiangaki ni bwaikorakin te maiu aei, te boboobwai, ao ai uaiakinan te kakukurei ae akea manena. Ti na kanga ni kona n teiararoa man uaiakinan bwaai aika akea manenaia aikai? Ngkai e reke ara tai ni katoa bong ibukin te amwarake ao te matu, ti riai naba ni karekea ara tai ni katoa bong ibukin kananoan ara iango i aon ana mwakuri nako Iehova ao bwaai ake e karaoi.—Te Tua-Kaua 8:3; Mataio 4:4.
2 E bon rereke am tai ni kananoa am iango i aon bwaai tabeua? Tera ae e nanonaki ni kananoan te iango i aon te bwai teuana? E kabwarabwaraa nanon te taeka anne te rikitinare teuana ni kangai: “Katuruturuan te iango i aon te bwai teuana: mumutiakinana ke iaiangoana raoi.” Tera nanona nakoira?
3. Tera ae rangi n irekereke ma te rikirake n te itera n taamnei?
3 Nanona teuana, bwa e riai ni kauringira taekan te bwai are e koreia te abotoro Bauro nakon raona ni beku ae Timoteo ae kangai: “Ko na tabe n te wareboki, ma te taetae ni kakorakorai nanoia aomata, ma te reireiia ni karokoai. . . . Ko na botumwaka ni mutiakini baikai; ko na tabe ni baikai; ba e aonga n noraki rikirakem n te raoiroi irouia aomata ni kabaneia.” Eng, e kaantaningaki te rikirake iai, ao e kaotaki n ana taeka Bauro bwa te ririkirake e rangi n irekereke ma iaiangoakin bwaai n taamnei. Tii te arona naba ma boong aikai. Ti riai ni “botumwaka ni mutiakin” ao n “tabe” ma bwaai aika a irekereke ma ana Taeka te Atua, ngkana ti kan karekea te raunnano man te rikirake n te itera n taamnei.—1 Timoteo 4:13-15.
4. Baikara bwaai ni mwakuri aika ko kona ni kabonganai ibukin buokam bwa ko na katoatai n iaiangoa ana Taeka Iehova?
4 Te tai ae rangi n raoiroi ibukim ni kananoa iaiangoan te bwai teuana, e boboto i aon tabem ao bairean te waaki n am utu. A mwaiti aika a iaiangoa te kibu man te Baibara n te moan ingabong, ngkana a wareka te boki ae Neneran te Kibu Ibukin te Bong. Ni koauana, tao 20,000 ngkai mwaitiia aomata aika beku n auti ni Beta-era ni katobibia te aonnaba, aika a moana aia waaki n te bong koraki n nenera te kibu man te Baibara i nanon 15 te miniti. E ngae ngkai tii tabeman aika a anga aia taeka n te utu ni Beta-era ni katoa ingabong, ma nikiraia a iaiangoa nanon te bwai are e taekinaki ao ni warekaki. Taani Kakoaua naba tabemwaang a iaiangoa ana Taeka Iehova i aoni kawaia nakon aia tabo ni mwakuri, ike a ongoraeakin iai teibi ake e a warekaki iai te Baibara ke maekatin aika Te Taua-n-Tantani ao te Awake! ake a a tauraoi n taetae tabeua. A mwaiti buu-aine aika a karaoa aron aei n aia tai ni beku ni mwengaia. N etina a boni katotonga iai te tia areru are Ataba, are e korea ae kangai: “N na tataekin ana makuri Iehova; Ba N na uring am bwai ni kamimi ake ngkoangkoa. Ao N na iangoa naba am makuri ni kabanea, ao N na tataekin naba baike Ko karaoi.”—Taian Areru 77:11, 12.
A Reke Uaa aika Raraoi man te Kaantaninga ae Riai
5. Bukin tera bwa e kakawaki nakoira karaoan ara ukeuke i bon iroura?
5 E a tia n rangi ni korakora te kerikaki n tangiran te wareware ni boong aikai, ibukin korakoran mwaitin te TV, taiani viteo, ao ai kombiuta. Ma a aki riai n rotaki buaka iai Ana Tia Kakoaua Iehova, bwa warekan te Baibara, ai aron te bwai ni kamaiu ae kawakina ara itoman ma Iehova. Ngaa ma ngaa te ririki n nako, ao e onea mwin Mote Iotua n riki bwa te tia kairiri i aon Iteraera. E bon riai Iotua ni wareka ana Taeka te Atua i bon irouna, bwa e aonga n reke kabwaiana mairoun Iehova. (Iotua 1:8; Taian Areru 1:1, 2) E teimatoa ni kainnanoaki anne ni boong aikai. Ma e kona ni kangaanga te wareware irouia tabeman ibukina bwa e uarereke aia reirei. Mangaia are, tera ae e kona ni buokira bwa ti na kani wareka ana Taeka te Atua ma n neneria? E kona ni kuneaki te kaeka n ana taeka te Uea are Toromon ake a koreaki n Taeka N Rabakau 2:1-6. Taiaoka kauka ami Baibara ao wareki kiibu aikai, ao ti na kaai ni maroroakini imwina.
6. Tera aroarora ae ti riai ni kaotiotia ni kaineti ma ataakin te Atua?
6 Ti kunei taeka ni kaungaunga aikai ni moan te kibu anne: “Natiu, ngkana ko kaki i nanom au taeka, ma ni kaiko au tua nako i roum; ao ko katanimaia taningam iai nakon te rabakau, ma n raira naba nanom nakon te ataibwai . . . ” (Taeka N Rabakau 2:1, 2) Tera reireiara ae reke man taeka aikai? E boni mena te mwioko i aora n tatabemanira nako. Noria bwa e kangai te kibu, “ngkana ko kaki i nanom au taeka.” E nano nanon te taeka ae “ngkana,” ibukina bwa angiia aomata a aki mutiakina ana Taeka te Atua. Ibukin kanakoraoan ukeran ana Taeka te Atua iroura, ti riai ni kani kaki i nanora ana taeka nako Iehova ao n taraia bwa boni bwaai aika kakawaki aika ti aki kani kabuai. Ti riai n aki kariaia tabetabera ni katoa bong bwa e na rangi ni katabeira ke n atiki nako ara iango n te aro are e nang akea tangiran ana Taeka te Atua, ke ti nang nanououa iai.—I-Rom 3:3, 4.
7. Bukin tera bwa ti riai ni kakorakoraira ni kaea ao ni kakauongo raoi ni bobotaki ni Kristian?
7 Ti ‘anga taningara’ ao ni kakauongo raoi ngkana e kabwarabwaraki ana Taeka te Atua n ara bobotaki ni Kristian? (I-Ebeto 4:20, 21) Ti ‘kauki nanora’ bwa e aonga n reke te ataibwai? Tao e aki rangi ni mwaatai n angareirei te tia kabwarabwara, ma e bon riai bwa ti na kakauongo raoi nakoina ngkana e maroroakina ana Taeka te Atua. Ni koauana, ngkana ti na kakauongo nakon rabakaun Iehova, ao ti bon riai n roko ni bobotaki ni Kristian ngkana e angaraoi iroura. (Taeka N Rabakau 18:1) Iangoa nanokawakia te koraki ake a aki kaea te botaki are e karaoaki n te ruu are i eta i Ierutarem ni Bentekota 33 C.E.! E ngae ngke a aki karokonano ara bobotaki n aron anne, ma e maroroakinaki iai kanoan te boki are ngaia ae ti aki toki ni kakabongana, ae te Baibara. Mangaia are a kona n riki botaki ni kabane bwa kakabwaiakira ngkana ti kakauongo raoi ao n ira warekan te Baibara.—Mwakuri 2:1-4; Ebera 10:24, 25.
8, 9. (a) Tera ae ti kainnanoia ngkana ti na kona ni waakina te ukeuke n reirei i bon iroura? (b) Ko na kanga ni kabotaua kakawakin te koora ma karekean ataakin te Atua?
8 Aikai ana taeka te uea ae wanawana ake imwina: “Ngkana ko bon tangira te atatai, ma ni kanenea bwanam nakon te ataibwai; . . . ” (Taeka N Rabakau 2:3) Te aeka ni kaantaninga raa ao te aeka n nano raa, ake a kaotiotaki nakoira n taeka aikai? Bon tangiran te kan ota n ana Taeka Iehova. A kauekea te nano ni kan ukeuke ibukin kaantaningan reken te atatai, ao ataakin nanon Iehova. Karaoan aei e kainnanoa te kakorakora, ao e kairira nakon ana taeka Toromon aika imwina ma ana katoto.—I-Ebeto 5:15-17.
9 E reitia n taku: “Ngkana ko ukoukoria ba kaanga te tirewa, ma n neneria [te atatai] ba kaanga te bwai ae kakawaki ae raba; . . . ” (Taeka N Rabakau 2:4) E kairira te kibu aei bwa ti na iangoa aroia aomata ake a ukoukori atibu aika kakawaki aika tirewa ma koora i nanon tienture aika bati. A a tia n tiri aomata te koraki aei ibukin karekean te koora ao a kabanei maiuia tabemwaang ni kataia n iangoa rekena. Ma tera raoi kakawakin te koora? Ngkana arona bwa ko a bua n te karereua teuana ao n rotaki n te taka, tera ae ko na tangiria, te koora ke te mwangko n ran? Ma e ngae n anne, tera aron ingaingan nanoia aomata ake a ukoukora te koora ae bibitaki boon kakawakina n akea bukina ae riai!a A riai ngkanne n ingainga riki nanora ibukin ukoukoran te rabakau, te ataibwai, ao ataakin te Atua ma nanona! Baikara kakabwaia aika reke man te ukeuke anne?—Taian Areru 19:7-10; Taeka N Rabakau 3:13-18.
10. Tera ae ti kona ni karekea ngkana ti nenera ana Taeka te Atua?
10 E waaki nako ana taeka Toromon: “Ane ko na ata iai makan Iehova, ao e na reke i roum atakin te Atua.” (Taeka N Rabakau 2:5) Ai kamimi ra iangoan ae ngaira aika taani bure, ti kona ni karekea “atakin te Atua,” ae Iehova, ae ngaia te Uea ae Moan te Rietata i aon bwaai ni kabane! (Taian Areru 73:28; Mwakuri 4:24) I nanon tienture aika mwaiti, a a tia taani karekeiango ao aomata aika aongkoa taan rabakau ni kataia ni kani kaotaia ni bwaai aika kamimi ni kaineti ma te maiu ao bwaai ni kabane aika karikaki aika e kangaanga te ota iai. Ma a aki tokanikai ni karekea “atakin te Atua.” Bukin tera? E ngae ngke e a kaman tauraoi ana Taeka te Atua ae te Baibara i nanon ririki aika ngaa ma ngaa mwaitiia, ma a boni kakeaa bonganana, ao n te aro anne a aikoa butimwaia ao ni karekea otaia iai.—1 I-Korinto 1:18-21.
11. Baikara kakabwaia aika reke man te ukeuke n reirei i bon iroura?
11 Aio naba te kaunganano are e katuruturua Toromon: “E anganga te rabakau Iehova; E oti nako te atatai ma te ataibwai mai wina.” (Taeka N Rabakau 2:6) E kukurei Iehova n anganga te rabakau, te atatai, ao te ataibwai nakon ane e kan ukoukori. E bon riai bwa ti na iangoa te ukeuke n reirei i bon iroura n ana Taeka te Atua bwa te bwai ae kakawaki, e ngae ngkana e kainnanoa te kakorakora, te taningamarau, ao te taotaonakinnano. Iai iroura Baibara aika boretiaki ao ti aki kainnanoa korean katoto ni baira n aron are a kaakaraoia tabeman n taai ake ngkoa!—Te Tua-Kaua 17:18, 19.
Nakonako n te Aro ae Tau ma Nanon Iehova
12. Tera ae e riai n aana karekean ataakin te Atua iroura?
12 Tera ae e riai n aana raoi ara ukeuke n reirei i bon iroura? Te kan taraaki bwa ti ataibwai riki nakoia tabemwaang? Ibukin kaotiotan te atatai ae bati? Ti aonga n riki iai bwa aomata aika a rangi n atai kanoan te Baibara? Tiaki. Tiara bon te nakonako, te taetae, ao kaakaraoan te aroaro ni Kristian, ao te tatauraoi ni buokiia tabemwaang ni bwaina nanon Kristo are karekea te rau. (Mataio 11:28-30) E kauring ni kangai te abotoro Bauro: “E karika te kainikatonga te atatai, ma e kateimatoa te aba te tangira.” (1 I-Korinto 8:1) Mangaia are ti riai ni bwaina te nanorinano are e kaotiotia Mote ngke e taekina ae kangai nakon Iehova: “I butiko ngkai, ba ngkana tao e a reke i rou te akoaki i matam, ao Ko na kaoti arom ngkai nako iu, ba N na ataiko iai.” (Te Otinako 33:13) Eng, ti riai n tangira te atatai ibukin kakukureian te Atua, ma tiaki aomata. Ti kan riki bwa ana toro te Atua aika tau ao n nanorinano i matana. Ti na kanga ni kona ni karekea te tia anne?
13. Tera ae e kainnanoaki iroun te aomata ae kan riki bwa te toro ae tau i matan te Atua?
13 E reireina Timoteo Bauro aron kakukureian te Atua ngke e taku: “Ko na kakorakorako ni kani kaotiko nakon te Atua ba ko ataki ba ko raoiroi ngkai ko a tia ni kataki, ae te tia makuri ae ko aki riai ni maamaa, ae ko bairea raoi taekan te koaua.” (2 Timoteo 2:15) Te kibu n taeka ae “bairea raoi,” e nako man te weabe n te taetae n Erene ae nanonaki iai “te korokoro ae eti,” ke ‘koreia ni kaetia.’ (Kingdom Interlinear) A taku tabeman bwa nanon te taeka aei, e katereterea ana iango te tia itutu are e korea te kunnikai ni kaineti ma katoton te bwai are e na iria, ke te tia ununiki are e kamaraua tanon ana marae n ununiki, ao a a bati riki. E na riai ni koaua ke n eti mwin aia mwakuri n taai nako. Nanona ngkanne, bwa ngkana e kan riki Timoteo bwa ana toro te Atua ae tau ao n akoaki, ao e na ‘kakorakoraa’ bwa e aonga ni boraoi ana reirei ao aroarona ma ana taeka ae koaua te Atua.—1 Timoteo 4:16.
14. E na kanga ara ukeuke i bon iroura n rota ara mwakuri ao te bwai are ti taekinna?
14 E taekina aekan anne Bauro ngke e kaumakiia raona ni Kristian ake i Korote bwa a na ‘nakonako n te aro ae tau ma nanon te Uea ni kakukureia ni bwaai ni kabane’ man aroia ni ‘karaoi mwakuri aika raraoi, ao ni karikirakea ataakin te Atua.’ (I-Korote 1:10) E kaotia ikai Bauro bwa iai irekereken te aro ae tau ma nanon Iehova ma kaakaraoan “makuri nako aika raraoi” n ikotaki naba ma te “riki rake n atakin te Atua.” E nanonaki iai bwa te bwai ae kakawaki i matan Iehova bon tiaki tii arora n ataa kakawakin te atatai, ma arora ni kakairi raoi n ana Taeka te Atua ni baike ti karaoi ao n taekin. (I-Rom 2:21, 22) E nanonaki iai bwa ara ukeuke n reirei i bon iroura e riai n rota ara iango ao aroarora, ngkana ti kani kakukureia te Atua.
15. Ti na kanga ni kona ni kamanoi ao n taotaon nanora ma ara iango?
15 E kakorakoraa Tatan ni boong aikai ni kamaunaa arora n taamnei rinanon karioan iango aika bubuaka i nanora. (I-Rom 7:14-25) Mangaia are ti riai ni kamanoi nanora ao ara iango bwa e aonga ni kakoauaki bwa ti tau i matan Atuara ae Iehova. Ara bwai ni buaka bon “atakin te Atua,” are e kona ni “kataenikai naano ni kabane ba a na ongo irouni Kristo.” Ao aio riki bukina ae ti riai iai n rangi ni mutiakina ara ukeuke n reirei i bon iroura n te Baibara, ngkai ti kani kaaki mai nanora iango aika kaineti ma bwain te maiu aei.—2 I-Korinto 10:5.
Bwaai n Ibuobuoki Ibukin Kaotaakira
16. Ti na kanga ni kona ni kakabwaiaki ngkai e reiakinira Iehova?
16 E karekei kakabwaia n taamnei ao n rabwata ana reirei Iehova, ao bon te bwai ae manena ao e aki kabotu naba. Mangaia ae ti wareka ae kangai: “Iehova ae Atuam Ngai, ae I reireiko arom ae ko na kabaia iai, ae I kaiririko i nanon te kawai ae riai ba ko na nakonako iai.” (Itaia 48:17) E kanga Iehova ni kairira n te kawai ae ti na kabwaia iai? Te moanibwai, iai iroura ana Taeka ae kairaki koreana ae te Baibara. Aio bon te oi ni boki are ti aki toki ni karekea buokara mai iai. Anne bukina ae riai bwa ti na kakauongo raoi iai nakon te bwai are taekinaki man te Baibara, ni bobotaki ni Kristian. A kona n noraki uaa aika raraoi man karaoan anne n rongorongon te iunaki ae te I-Itiobia, are e taekinaki ni Mwakuri mwakorona 8.
17. Tera are e riki ni kaineti ma te iunaki are te I-Itiobia, ao tera ae e oti mai iai?
17 E a kaman rairaki te iunaki ae te I-Itiobia ngkoa nakon te Aro n Iutaia. E onimakina te Atua ma nanona ni koaua, ao e nenera naba te Baibara. N te taina, ngke e tabe ni wareka kanoan te boki are Itaia i aon baona, ao e biri nakoina Biribo ao n titirakinna ni kangai: “Ko ata ane ko warekia?” E kanga ni kaeka te iunaki arei? E kangai: “N na iranna n ataia ao akea ae na reireiai? Ao e butiia Biribo ba e na rierake n tekateka ma ngaia.” E a kairaki ngkanne Biribo iroun te taamnei ae raoiroi bwa e na buoka te iunaki arei ni kamataataa nanon ana taetae ni burabeti Itaia. (Mwakuri 8:27-35) Tera ae e oti mai iai? E bon aki tau tii warekan te Baibara iroura. E kabongana te toro ae kakaonimaki ae wanawana Iehova rinanon taamneina, bwa e na buokira ni kamataataa ana Taeka n te tai ae riai. E kanga ni karaoaki anne?—Mataio 24:45-47; Ruka 12:42.
18. E kanga te toro ae kakaonimaki ae wanawana ni buokiira?
18 E ngae ngke a taekinaki aomata ake a kaaina te koraki n toro bwa a ‘kakaonimaki ao a wanawana,’ ma e aki taku Iesu bwa a aki kona ni kairua. Te koraki n tari aika kakaonimaki ao ni kabiraki aikai boni Kristian aika aki-kororaoi. E ngae ngke a karaoa aia kabanea n raoiroi, ma a kona naba n reke kairuaia, n aron naba are e riiriki n taai tabetai nakoia mwaane ake n te moan tienture. (Mwakuri 10:9-15; I-Karatia 2:8, 11-14) Ma e raoiroi mataniwin nanoia, ao e kabonganaia Iehova bwa a na kakatauraoi bwaai n ibuobuoki ni kaineti ma te Baibara, ake a karikirakea iroura onimakinan ana Taeka te Atua ao ana berita nako. Te bwai ni mwakuri ae ngaia raoi ae ti kakabongana ibukin ara ukeuke n reirei i bon iroura are e a tia n anganira te toro, bon te Baibara ae te New World Translation of the Holy Scriptures. E a kona n reke ngkai n arona ae tabwanin raoi ke ni mwakorona tabeua n taetae aika 42 mwaitiia, ao a a tia ni boretiaki katotona n te mwaiti ae 114 te mirion. Ti na kanga ni kona ni kamanena raoi n ara ukeuke i bon iroura?—2 Timoteo 3:14-17.
19. Baikara bwaai tabeua aika kakawaki aika a mena n te Baibara ae te New World Translation—With References, ake a kona ni buoka ara ukeuke n reirei i bon iroura?
19 Iangoa aron te New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Iai i nanona taian toma-ni-kibu, kabwarabwara aika i nano, ao te rikitinare ae kaoti kiibu ake a kamanenaki iai taeka tabeua, aika aranaki bwa “Bible Words Indexed” ao “Footnote Words Indexed.” Iai naba kabwarabwara aika raababa iai ibukin atun taiani maroro aika 43 mwaitiia, n ikotaki naba ma mwaabe ao taamnei. Iai i nanona te “moan taeka,” ma te kabwarabwara ni kaineti ma rongorongo aika mwaiti ake a kabonganaki ibukin te rairai ae okoro ibukin te Baibara. Ngkana e a tauraoi n te taetae ae ko kona n ota iai, karekea am tai n rinanona ao kabonganai bwaai n ibuobuoki aika mena i nanona. Te Baibara boni ngaia are e aani kaetieti ibukin ara ukeuke n reirei. Ao te New World Translation e kabongana raoi aran te Atua ao e katuruturua naba taekan ana Tautaeka n Uea.—Taian Areru 149:1-9; Taniera 2:44; Mataio 6:9, 10.
20. Baikara titiraki ni kaineti ma ara ukeuke n reirei i bon iroura aika a kainnanoa kaekaaia?
20 Tao ti kona ngkai n titiraki ni kangai: ‘Tera riki te ibuobuoki ae ti kainnanoia ibukin karekean otara n te Baibara? Ti na kanga ni karekea ara tai ibukin te ukeuke n reirei i bon iroura? Ti na kanga ni kanakoraoa riki ara ukeuke n reirei i bon iroura? E na kanga ara ukeuke n rotiia tabemwaang?’ A na maroroakinaki mwakoro aika kakawaki aikai ibukin te rikirake ni Kristian, n te kaongora ae imwin aei.
[Kabwarabwara ae nano]
a E bibitaki boon te koora man te ririki 1979, ao n te 1980 e mena n te rieta ae $850.00 n te aonti ao n te 1999 e a manga bwaka nakon $252.80 n te aonti.
Ko Uringnga?
• Tera ae nanonaki ni “kananoan te iango i aon te bwai teuana”?
• Tera aroarora ni kaineti ma neneran ana Taeka te Atua?
• Tera ae e riai n aana ara ukeuke n reirei i bon iroura?
• Baikara bwaai n ibuobuoki ibukin kaotaakira n te Baibara aika iai iroura?
[Taamnei n iteraniba 25]
A kunea kaain te utu ni Beta-era bwa a kakorakoraki aroia n te itera n taamnei man moanakin aia waaki n te bong koraki rinanon maroroakinan te kibu man te Baibara ibukin te bong
[Taamnei n iteraniba 25]
Ti kona ni kabongana raoi te tai rinanon ongoraeakinan teibi ake e warekaki iai te Baibara n ara tai ni mwamwananga
[Taamnei n iteraniba 26]
A mwakuri korakora aomata ao a kangaina ibukin karekean te koora. Tera aron mwaitin korakoram ae ko kabanea ibukin neneran ana Taeka te Atua?
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei]
Courtesy of California State Parks, 2002
[Taamnei n iteraniba 27]
Te Baibara bon te boki ae kakawaki ae e kona ni kairiko nakon te maiu are aki toki