Bukin Tera Bwa Ti Riai N Tataro N Aki Toki?
“Kam na tataro n aki toki; kam na katituaraoi ni bwaai ni kabane.”—1 I-tetaronike 5:17, 18.
1, 2. E kanga Taniera ni kaota kakawakin te mwioko ae te tatataro, ao tera uaana ae raoiroi ni kaineti ma ana iraorao ma te Atua?
KATEIN te burabeti are Taniera bon te tatataro nakon te Atua, tenua te tai n tebongina. E na bae ni katorobubua i matan te winto are e mena n ruun ana auti mai eta, ae e kaaitara ma kaawan Ierutarem, ao n tataro ni katituaraoi iai. (1 Uea 8:46-49; Taniera 6:11, BK) E aki bwabwaka ana tai n tataro Taniera, e ngae ngke e a kabutaki ana kaetieti te uea bwa akea riki ae e na taromauriaki i rarikin Taraiati are uean Miria. E ngae ngke e na ruanikai maiuna iai ke e na aki, ma e kateimatoaa aroarona te mwaane aei ae te tatataro, n onnonia Iehova n aki toki.
2 Tera aron taraakin Taniera iroun Iehova? Ngke e roko te anera are Kabiriera ni kaekaa teuana mai buakon ana tataro nako Taniera, ao e kabwarabwaraa taekan te burabeti aei bwa te aomata ngaia ae “bati n tangiraki.” (Taniera 9:20-23) N ana taetae ni burabeti Etekiera ao e taekinaki iai Taniera iroun Iehova bwa te aomata ae raoiroi. (Etekiera 14:14, 20) I nanon ririki aika bati, ao ana tataro Taniera e a karekea te reitaki ae kaan riki ma Atuana, ae te bwai ae e ataaki raoi iroun Taraiati.—Taniera 6:16.
3. N aron are oti n ana rongorongo te mitinare temanna, e na kanga ngkanne te tataro ni buokira bwa ti na teimatoa ni kakaonimaki?
3 Te tataro ni katoa tai, e kona ni buokira ni kaaitarai kataaki aika karuanikai. N te katoto, iangoa rongorongon Harold King, are e mitinare i Tiaina ae kabureaki i nanon te maan ae nimaua te ririki n ruun te auti ni kaikain teuana, n tii ngaia i nanona ao akea ae kona n noria ke ni kataetaea. E taku te tari aei, ni kaineti ma bwaai ake a riki nakoina: “I kona ni kararoaki ma aomata, ma akea ae e kona ni kararoai ma te Atua. . . . Mangaia are, I kakatorobubua n tataro ma te bwanaa ae baibati n au ruu are I kai noraki iai irouia ake a rirarikina tenua te tai n tebongina, ao I aki toki n ururinga Taniera are e taekinaki rongorongona n te Baibara . . . E teretere raoi ngkanne bwa n taai akanne ao e kaira au iango taamnein te Atua nakoni bwaai aika rangi ni kakawaki ao e anganai naba raun nanou. Ai raoiroi ra te korakora n te itera n taamnei, ao kabebetean nanou ae reke man te tataro!”
4. Baikara titiraki aika kaineti ma te tataro ake ti na rinanoi n te kaongora aei?
4 E taku te Baibara: “Tataro n aki toki; kam na katituaraoi ni bwaai ni kabane.” (1 I-Tetaronike 5:17, 18) Ni kaineti ma te reirei aei, ti bia rinanon ngkanne titiraki aikai: Bukin tera bwa ti riai ni mutiakina nakoraoin aroarora n tatataro n aki toki? Baikara bukina aika ti riai n teimatoa iai n tatataro nakon Iehova? Ao tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti namakinna bwa ti a aki-tau n tataro nakon te Atua ibukin ara bure?
Karikirakea te Iraorao Rinanon te Tataro
5. Tera te iraorao ae okoro are e kona n reke man te tataro?
5 Ko tangira Iehova bwa e na taekiniko bwa raoraona? Anne arona n taekina te tamanuea are Aberaam. (Itaia 41:8; Iakobo 2:23) E tangirira Iehova bwa ti na karikirakea te aeka n iraorao anne ma ngaia. E boni kaoira bwa ti na kaania. (Iakobo 4:8) Tiaki te koaua bwa te kakao anne, e kairira bwa ti na iangoa raoi te kakabwaia ae te tataro? Ai kangaanga ra kawaran te bwakuaku temanna man te tautaeka! Ao e kangaanga riki karekean am iraorao ma ngaia! Ma e ngae n anne, te tia Kariki bwaai ni kabane, e kaungaira bwa ti na aki maaku ni kawaria n te tataro, ngkana ti tangiria ni maroro ma ngaia ke ngkana ti kainnanoia. (Taian Areru 37:5) Ara tataro n aki toki, e buokira ni karekea te iraorao ae kaan ma Iehova.
6. Tera reireiara ae reke man ana katoto Iesu ibukin kainnanoan te “tataro n aki toki”?
6 Ma ai bebete ra mwanuokinan te tatataro! Ngkana ti tabe ma katabetaben ao kangaangan te maiu aei, ao e kona ni kamwaningaira nako n te aro are e aki reke ara tai n taetae nakon te Atua. E kaungaia taan rimwina Iesu bwa a na “tataro n aki toki,” ao anne raoi te bwai are e kaakaraoia. (Mataio 26:41) E ngae ngke e aki toki n tatabetabe man te ingabong ni karokoa te tairiki, ma e kamwawa te tai are e na kakarabakau iai ma Tamana are i Karawa. N taai tabetai, e moantaai n uti Iesu “ngke e kiriaria te ngaina” bwa e na tataro. (Mareko 1:35) N taai riki tabeua, e nakon te tabo ae tii ngaia iai ngkana e a tairiki, bwa e aonga ni bon taetae iai ma Iehova. (Mataio 14:23) E aki toki Iesu ni karekea ana tai n tataro, mangaia are ti riai naba ni karaoa anne.—1 Betero 2:21.
7. Baikara aroaro aika riai ni kairira bwa ti na maroro ma Tamara are i karawa ni katoa bong?
7 A mwaiti taai aika angaraoi ni katoa bong ibukin te tataro, ngkai ti kaaitara ma kangaanga, kariri, ao karaoan motinnano. (I-Ebeto 6:18) Ngkana ti ukoukora ana kairiri te Atua ibukin bwaai ni kabane aika reke ni maiura, e na bon ririkirake ngkanne iai ara iraorao ma ngaia. Tiaki te koaua bwa ngkana a kaai n reke n te kangaanga raao aika uoman, ao e na rikirake riki ni korakora te reitaki are i marenaia? (Taeka N Rabakau 17:17) Titeboo anne ma arora n onimakina Iehova ao ni karekea naba buokara mairouna.—2 Rongorongo 14:11.
8. Tera reireiara ae reke ibukin maanin ara tataro ngkana ti taraa aia katoto Neemia, Iesu, ao Nei Anna?
8 Ai kukurei ra ngaira iroun te Atua ngkai e aki tiatiana maanin ke mwaitin ara tai ni kakarabakau ma ngaia rinanon te tataro! E waekoa Neemia ni mwanewea te tataro ae uarereke i nanona, imwain taekinan ana bubutii nakon uean Botia. (Neemia 2:4, 5) E mwanewea naba te tataro ae uarereke Iesu ngke e butiia Iehova bwa e na anganna te mwaaka ni manga kauta Rataro. (Ioane 11:41, 42) N te itera are teuana, “e kamaanna n tataro i matan Iehova” Nei Anna, ngke e bunra raoi nanona nakoina. (1 Tamuera 1:12, 15, 16) Ara tataro i bon iroura, a kona ni kimototo ke n abwabwaki ni kaineti ma kainnanora ao aroarora.
9. Bukin tera bwa e riai ni karinaki ibuakon ara tataro kamoamoan ao kaaitauan Iehova ibukin bwaai ni kabane ake e karaoi ibukira?
9 A mwaiti tataro aika mena n te Baibara, aika a oti iai aia kakaitau aomata, ae kaineti ma ataakin kakannaton Iehova ao ana mwakuri nako aika kamimi. (Te Otinako 15:1-19; 1 Rongorongo 16:7-36; Taian Areru 145) N te miitara, ao te abotoro Ioane e noriia unimwaane aika 24 mwaitiia, aika Kristian aika kabiraki aika tabwanin raoi mwaitiia ake a mena i karawa, ao a kamoamoaa Iehova ni kangai: “Ko riai n anganaki te neboaki ma te karineaki ma te mwaka: ba Ko karaoi bwaai ni kabane, ao bon iai baikai i bukin nanom, ao a karaoaki iai.” (Te Kaotioti 4:10, 11) Iai naba bukina iroura ngkai ti na kamoamoaa te tia Karikiriki ni katoa tai. Ai kukurei ra kaaro ngkana e kakaitau mai nanona natiia ibukin te bwai are a karaoia nakoina! Iaiangoan ana akoi Iehova ao kaotiotan ara kakaitau ae nako mai nanora ibukin bwaai aikai, bon te kawai ae raoiroi ibukin karikirakean raoiroin ara tataro.
Bukin Tera bwa Ti Riai n “Tataro n Aki Toki?”
10. Tera bonganan te tataro ni kaineti ma kakorakoran ara onimaki?
10 E kakawaki te katoa tai n tataro, ibukin ara onimaki. Imwin kaikonakan riain te “tataro n aki toki ao n aki barannano,” e kangai Iesu: “Ngkana e roko Natin te aomata, ao e na nora te onimaki i aon aba ke e na aki!” (Ruka 18:1-8, BK) Te tataro ae nako man te nano, e karikirakea te onimaki. Ngke e a tabe ni kara te baatua are Aberaam ao e tuai n reke natina, ao e taetae ma te Atua ibukin te kangaanga anne. Ni kaekaan anne, e tuangaki moa iroun Iehova bwa e na taraa karawa ao e na wareki mwaitin itoi, ngkana e kona. Imwina e karaua nanon Aberaam te Atua ni kangai: “Ai aron naba maitiia am kariki.” Tera uaana? Aberaam “e onimakina Iehova, Are E atonga aei ba ana raoiroi.” (Karikani Bwaai 15:5, 6) Ngkana ti kauki nanora nakon Iehova n te tataro, ma ni butimwaea ana karaunano man te Baibara, ao n ongeaba irouna, e na boni kakorakoraa ngkanne ara onimaki.
11. E na kanga te tataro ni buokira n tokanikai i aon taiani kangaanga?
11 E kona naba ni buokira te tataro ni kanakoraoi ara kangaanga. E karawawata aroaroni maiura, ao a kakaiaki ara kangaanga? E tuangira te Baibara ni kangai: “Angani [Iehova] rawawatam, ao e na buokiko, e aki kariaia te aomata ae e raoiroi ba e na konaaki.” (Taian Areru 55:22, BK) Ti kona ni kakairi n ana katoto Iesu, ngkana ti kaaitara ma karaoan motinnano aika kangaanga. E kangaina n tataro n tii ngaia imwain rineakia ana abotoro ake 12. (Ruka 6:12-16) Ao n te tairiki are imwain matena, e kakorakoraa n tataro Iesu n te aro are e a “riki maonona ba ai aron timtim n rara aika a bubura aika a baka i aontano.” (Ruka 22:44, BK) Tera mwina? “E ongo te Atua i Rouna i bukini makan te Atua i Rouna.” (Ebera 5:7) Ara kakorakora n tataro n aki toki, e na buokira n nanomwaaka i aan karawawata ao kataaki aika karuanikai.
12. E kanga te tataro ni kabwarabwaraa aron tabeakinara iroun Iehova?
12 Bukina teuana are ti riai ni kaania riki Iehova iai rinanon te tataro, bon ibukina bwa e na manga kaanira ngkana ti kaania. (Iakobo 4:8) Ngkana ti kauki nanora nakon Iehova n te tataro, tiaki te koaua bwa ti namakina nanona ni kan mwannanoa kainnanora, ao e tabeakinira raoi? Ti namakina ana tangira te Atua nakoira n tatabemanira nako. E aki rinea temanna Iehova bwa e na tabena ongoraeakinan aia tataro nako ana toro ake a kaineti nakoina ngkai Tamaia ngaia ae mena i karawa. (Taian Areru 66:19, 20; Ruka 11:2) Ao e kaoira bwa ti na ‘kabane ara iango, ae te iango n raraoma, ni kaki i aona, ba E mumutiakinira.’—1 Betero 5:6, 7.
13, 14. Tera bukina ngkai ti aki toki n tatataro?
13 E kona te tataro ni karina i nanora te ingaingannano ibukin kaakaraoan te mwakuri ni minita i mataia aomata, ao ni kakorakoraira ngkana e kabwarai nanora te aki-bwerengaki ke te kakaaitara mairouia aomata. (Mwakuri 4:23-31) E kona ni kamanoira te tataro man “ana bwai n nanowanawana te riaboro.” (I-Ebeto 6:11, 17, 18) Ti kona n teimatoa ni butiia te Atua bwa e na kakorakoraira, ngkana ti inimaki ni kataia n tokanikai i aon kataaki aika riiriki n te bong teuana ma teuana ni maiura aei. Ana banna ni katoto Iesu ibukin te aro n tataro, e nanona naba butiian Iehova bwa e na “kawakinira mairoun Teuare e buakaka,” are Tatan te Riaboro.—Mataio 6:13, BK.
14 Ngkana ti teimatoa n tataro ibukin buokara bwa ti na taotaon nanora nakon tangiran te buakaka, ao ti na namakina iai ngkanne bain Iehova n ibuobuoki. Iai iroura te karaunano aei: “E kakaonimaki te Atua, ae bon aki kitaningkami ba kam na kaririaki n te aro ae kam aki kona n teimatoa iai; ma E na karaoia ba raon te kaririaki kawaimi ni biri nako maiai, ba kam aonga ni kona n taon nanomi.” (1 I-Korinto 10:13) E namakina naba tabeakinana te abotoro Bauro iroun Iehova n aanga aika kakaokoro nako. E taku: “I boni konai bwaai ni kabane ni karaoi iroun Teuare kakorakoraai.”—I-Biribi 4:13; 2 I-Korinto 11:23-29.
Teimatoa n Tataro Ngkana Ti Tiba Nako
15. Tera ae e kona n riki ngkana e a aki boraoi aroarora ma ana kaetieti nako te Atua?
15 Ti aki riai ni katibanakoa te reirei man ana Taeka te Atua, ngkana ti tangiria bwa a na ongoraeakinaki ara tataro. E korea ae kangai te abotoro Ioane: “Ane ti bubuti ao ti na anganaki i Rouna, ba ti tauu ana tua, ao ti karaoi baika kakukurei i matana.” (1 Ioane 3:22) Tera ae e kona n riki ngkanne, ngkana ti a kabwaka n tou mwin ana kaetieti nako te Atua? A karabaia Atam ao Nei Ewa imwin karaoan te bure n te oo-n-aroka are i Eten. Ti kona naba n namakinna bwa ti kani karabaira “mai matan Iehova ae te Atua” ao ni katoka ara tataro. (Karikani Bwaai 3:8) E taekina ae kangai Klaus ae te mataniwi ae mwamwananga are e a maan ni mwiokoana aei: “I a tia n ataia bwa n angiin te tai ao te moani mwakuri ae kairua are a karaoia te koraki ake a betinako mairoun Iehova ao ana botaki, bon katokan te tatataro.” (Ebera 2:1) Aei te bwai are e riki naba nakon José Ángel. E taku: “E burenibwai reken au tai n tataro nakon Iehova i nanon te maan ae kaania wanua te ririki. I namakinna bwa I aki tau ni kakarabakau nakoina, e ngae ngke I bon teimatoa naba n iangoia bwa boni ngaia Tamau ae mena i karawa.”
16, 17. Taekin katoto ni kaotia iai bwa e na kanga ni kona ni buokira n tokanikai i aon mamaarara n te itera n taamnei te katoatai n tataro?
16 Tabeman i buakora a kona n namakinna bwa a aki tau n tataro ibukina bwa a mamaara n te itera n taamnei ke ibukina bwa a a tia ni karaoi mwakuri aika kairua. Ma bon aei raoi te tai ae ti riai ni kabongana raoi te bwai n ibuobuoki ae te tataro. E birinako man mwiokoana Iona. Ma e ‘wetea Iehova mai buakon rawawatana Iona, ao e kaekaki irouna. E onnon mai nanoni biroton Tiore Iona, ao E ongo bwanana Iehova.’ (Iona 2:2) E tataro Iona, ao e kaekaki ana tataro iroun Iehova, ao e a manga marurung n te itera n taamnei.
17 E onnon naba n tataro José Ángel ibukin buokana. E ururing ao e taku: “I kaota raoi nanou ao I onnonia te Atua bwa e na kabwarai au bure. Ao e boni buokai. I aki kaantaningaia bwa N na manga okira te koaua ngkana e aki reke buokau man te tataro. I a tatataro ngkai ni katoa bong, ao e ingainga nanou nako iai.” Ti riai n namakinna bwa ti kona ni kakarabakau ma te Atua n taai nako ibukin ara kairua, ao n nanorinano ni bubutii kabwaran ara bure. Ngke e raraoma te Uea are Tawita ibukin ana bure, ao e kabwarai ana bure Iehova. (Taian Areru 32:3-5) E kani buokira Iehova ao e aki kani kakabuakakaira. (1 Ioane 3:19, 20) Ao e kona ni buokira n te itera n taamnei, aia tataro unimwaanen te ekaretia, ibukina bwa e “mwaka” riki aia tataro ni bubutii.—Iakobo 5:13-16.
18. Tera ae a kakoauaa ana toro te Atua, e ngae ngke a a tia ni betinako man te onimaki?
18 Antai te karo ae e kona ni katinanikua natina are e nanorinano ni kawaria ibukin buokana ao reireiana imwin karaoan ana kairua? Te kaikonaki ibukin te nati are bakatae, e kaotia bwa e ngae ngke ti a rangi ni maan ni betinako, ma e rangi ni kimwareirei Tamara are i karawa ngkana ti a manga okiria. (Ruka 15:21, 22, 32) E kaumakia aomata aika kairua Iehova bwa a na weteia, ‘bwa e na kaabwabwaka kabwaran aia bure.’ (Itaia 55:6, 7) E ngae ngke e karaoi buure aika kakaiaki tabeua Tawita, ma e wetea Iehova ao e taku: “Te Atua, katanimaia taningam nakon au tataro; ao tai karabako nakon au bubuti.” E a manga taku riki: “N na taekina rawawatau, ma n tang n te tairiki, ao n te ingabong, ao n te tawanou: ao E na ongo bwanau [Iehova].” (Taian Areru 55:1, 17) Ai karau nanora!
19. Bukin tera bwa ti aki riai n taku bwa aki-kaekan ara tataro boni kaotan ae e aki kukurei te Atua ni butimwaei ara tataro?
19 Tera arora ngkana e aki waekoa ni kaekaki ara bubutii? Ti riai ngkanne n iangoia bwa e boni boraoi raoi ara tataro ma nanon Iehova, ma ni karokoa ara bubutii rinanon aran Iesu. (Ioane 16:23; 1 Ioane 5:14) Te tia rimwin Iesu are Iakobo, e taekinia Kristian tabeman ake a aki kaekaaki aia tataro kioina ngke a “bubuti n te aro ae aki riai.” (Iakobo 4:3) N te itera are teuana, ti aki riai ni waekoa n taku bwa aki-kaekaan ara tataro boni kaotan ae e aki kukurei ni butimwaei ara tataro te Atua. N taai tabetai, ao e kona Iehova ni kariaia taan taromauria aika kakaonimaki bwa a na tatataroi aia kangaanga i nanon te tai ae maan teutana, imwain are e nang kaekaa iai. E taku Iesu: “Kam na bubuti, ao ane kam na anganaki.” (Mataio 7:7) Mangaia are ti riai ni “botumwaka n tataro.”—I-Rom 12:12.
Katoa Tai n Tataro
20, 21. (a) Bukin tera bwa ti riai n tataro n aki toki “ni boong aika kaitira” aikai? (b) Tera ae ti na karekea ngkana ti katoa bong ni kaania ana kaintokanuea Iehova are e akoaki te aba iai?
20 A teimatoa n rikirake ni mwaiti ao n rawawata riki kataaki ao kangaanga “ni boong aika kaitira” aikai, are a kanikinaeaki n “tai aika kakamate.” (2 Timoteo 3:1) A kai kaonaki ara iango n taiani kataaki. Ma ara tataro n aki toki, a na buokira ni kabotoi maiura i aoni bwaai n taamnei, n aki ongei kangaanga aika waakinako rikiia, kariri, ao ai te bwarannano. Ara tataro ni katoa bong nakon Iehova, a kona ni katauraoa te ibuobuoki ae rangi ni kakawaki ae ti kainnanoia.
21 Iehova bon te tia “ongo tataro,” ao e mwaawa n taai nako ibukin ongoraeakinan ara tataro. (Taian Areru 65:2) Ti bia aki taku bwa e aki kona n reke ara tai n taetae nakoina. Ara iraorao ma te Atua bon te kabanea ni kakawaki ni bwai ae e a tia n reke iroura. Ti bia aki kakeaa bongan te bwai aei. “Ti na tai maku ni kaania te kaintokanuea are e akoaki te aba iai, ba ti aonga n anganaki te nanoangaki, ao ti aonga ni karekea te akoaki ngkana a kai nanora.”—Ebera 4:16.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera reireiara ae reke mairoun te burabeti are Taniera ibukin kakawakin te tataro?
• Ti na kanga ni kakorakoraa riki ara iraorao ma Iehova?
• Bukin tera bwa ti riai n tataro n aki toki?
• Bukin tera ngkai e aki riai n tukira man te tataro nakon Iehova, namakinan te aki-tau n aroarora?
[Taamnei n iteraniba 14]
E wirikiriki ni mwanewea te tataro ae kimototo Neemia, imwain are e na taetae nakon te uea
[Taamnei n iteraniba 15]
Nei Anna “e kamaanna n tataro i matan Iehova”
[Taamnei n iteraniba 16]
E tataro Iesu ni kangainaa imwain rineaia ana abotoro ake 12
[Taamnei n iteraniba 18]
A reke taai aika angaraoi ibukin te tataro ni katoa bong