Reirei Aika Raraoi Ibukia Taanga Ni Mare

“Ainenuma, kam na iriri nanoia bumi, n ai aron te ira nanon te Uea. Mwaane, kam na tangiriia bumi.”​—I-EBETO 5:22, 25.

1. Tera te iango ae eti ni kaineti ma te mare?

E TAKU Iesu bwa te mare boni katiteuanakin te mwaane ao te aine iroun te Atua bwa “ti te irikona.” (Mataio 19:5, 6) A irekereke iai uoman aomata aika kakaokoro anuaia, ake a reiakina aron karikirakean anua aika titeboo ao a kaai ni karokoia n tiia aika titeboo. Te mare bon te babaire ae irekereke ma anuani maium ni kabane, ao tiaki te boraraoi are e na kai manga mwanuokinaki taekana. E aki kangaanga karekean te buu-raure n aaba aika bati, ma irouia Kristian, te reitaki n te mare bon te bwai ae rangi n tabu. E tii kona n toki i aani bukina ae rangi ni kakaiaki.​—Mataio 19:9.

2. (a) Tera te buoka ae kona n reke irouia taanga? (b) Bukin tera bwa e kakawaki uaiakinan kanakoraoan te mare?

² E taku te tia anga taeka n ibuobuoki ibukin te mare: “Te mare ae nakoraoi, e boto i aon te taneiai ni bibitaki, ngkana a kaaitaraki waaki aika boou, kangaanga aika kaoti, ao kabonganakin bwaai n ibuobuoki aika kona n reke rinanon maiuiia taanga.” Irouia taanga aika Kristian, bwaai n ibuobuoki aikai, a nanonaki naba iai reirei aika raraoi man te Baibara, te boutoka mairouia raao ni Kristian, ao te iraorao ae kaan ma Iehova n te tataro. Te mare ae nakoraoi e bon teimatoa, n aki ongei kangaanga aika riki, ao i nanon ririki aika bati, e karekea te kukurei ao te raunnano nakon te mwaane-n-umwa ao te aine-n-umwa. Ma ae kakawaki riki, e a neboaki iai Iehova ae te Atua, are ngaia te tia Karika te mare.​—Karikani Bwaai 2:18, 21-​24; 1 I-Korinto 10:31; I-Ebeto 3:15; 1 I-Tetaronike 5:17.

Kakairi Iroun Iesu ao Ana Ekaretia

3. (a) Kabwarabwaraa ana reirei Bauro nakoia taanga. (b) Tera ana katoto ae tamaroa Iesu are e katikua bwa e na kakairi te aba iai?

³ Uoua tengaa te ririki n nako, ao e anga ana reirei ae raoiroi te abotoro Bauro nakoia taanga ni Kristian, ngke e korea ae kangai: “Ma aron te ekaretia ngkae e ira nanoni Kristo, ao ai aroia naba ainenuma ba a na ira nanoia buia ni bwaai ni kabane. Mwaane, kam na tangiriia bumi, n ai aron naba Kristo ngke E tangira te ekaretia, ao E anga boni Ngaia, i bukina.” (I-Ebeto 5:24, 25) Ai tamaroa ra te kabotau ae kaotaki ikai! Aine-n-umwa aika a nanorinano n aantaeka nakoia buuia, a katotonga te ekaretia are e butimwaea ma n aantaeka n te babaire ibukin te kairiri. Mwaane-n-umwa aika kaain te onimaki ake a teimatoa ni kaotiota aia tangira nakoia buuia n taai aika nakoraoi ke n taai aika angabuaka, a kaotia bwa a kakairi raoi n ana katoto Kristo are e tangira te ekaretia ma n tabeakinna.

4. E na kanga te mwaane-n-umwa ni kakairi n ana katoto Iesu?

⁴ Mwaane-n-umwa aika Kristian bon atun taian utu, ma iai naba atuia bwa Iesu. (1 I-Korinto 11:3) Mangaia are n aron Iesu n tabeakina ana ekaretia, a riai naba mwaane-n-umwa n tangira ma n tabeakina aia utu ni kawakina aia onimaki ao kainnanoia naba n te itera n rabwata, e ngae naba ngkana nanon anne bwa e na kabanea korakorana ma ana tai iai. A karimoaa kainnanoia kaain aia utu nakon te bwai are a bon tangiria. E taku Iesu: “Ma ngaia aei, ba bwaai ni kabane aika kam tangiri ba a na karaoaki nako imi irouia aomata, ao kam na karaoi naba nako ia.” (Mataio 7:12) E kaineti riki te reirei anne nakon te mare. E kaota aron aei Bauro ngke e taku: “E riai naba ba a na tangiriia buia mwaane n ai aroia n tangiri oin rabataia. . . . bon akea temanna ae riba rabatana; ma e tongaia ma n akoia.” (I-Ebeto 5:28, 29) E riai te mwaane ni kaamwarakea ao n nabeakina raoi buna n arona naba ni kanuaa oin rabwatana ao n tabeakinna.

5. A na kanga aine-n-umwa ni katotonga aron te ekaretia ni Kristian?

⁵ Aine-n-umwa aika mamaaka te Atua, a iangoa te ekaretia ni Kristian bwa te banna ni katoto. Ngke e mena Iesu i aon te aba, ao a kukurei taan rimwina ni kitan aia mwakuri ngkoa ao n iria. A teimatoa n aantaeka nakoina imwin matena, ao i nanon te tai ae kaania 2,000 te ririki imwin anne e bon teimatoa naba te ekaretia ni Kristian ni koaua n aantaeka nakon Iesu ma ni kakairi irouna ni bwaai ni kabane. Aine-n-umwa aika Kristian, a karaoa naba ae aron anne n aki ribaiia buuia ke n ukoukori aanga ake a na kamangora iai te kaetieti man te Baibara ibukin ae antai ae e riai ni kairiri n te mare. Ma a boutokaia buia ao a aantaeka irouia, ni buokiia ao ni kaungaia. Ngkana a kaai taanga ni mwakuri ma te tangira, e na nakoraoi ngkanne aia mare, ao a na kaai ni kukurei n aia iraorao.

Teimatoa n Tiku i Rarikiia

6. Tera te reirei are e angania mwaane-n-umwa, Betero ao e aera bwa e kakawaki?

⁶ Iai naba ana reirei te abotoro Betero nakoia taanga, ao e matoa riki ana taeka nakoia mwaane-n-umwa. E taku: “Kam na tekateka naba ma bumi ma te nanowanawana, n anga te karineaki nakon te aine ba kaanga te mangko ae mamara riki, ao ngkai kam nang uaia n anganaki ma ngaiia te akoi ae te maiu; ba a aonga n aki tutukaki ami tataro.” (1 Betero 3:7) E noraki matoan ana reirei Betero ni kabanean taekan te kibu anne. Ngkana iai kabwakan te mwaane-n-umwa ni karinea buna, e na rotaki iai ngkanne ana iraorao ma Iehova, ao e na tukaki kaekaan ana tataro.

7. E na kanga te mwaane-n-umwa ni karinea buna?

⁷ Ma a na kanga mwaane-n-umwa ni karineia buia? Karinean te aine-n-umwa e nanona karaoan te mwakuri ma te tangira nakoina ae irianaki ma te karinerine ao ataakin inaaomatana. Te mwakuri n akoi n aron aei nakon te aine-n-umwa, e na taraa ni kamimi nakoia aika mwaiti. E korea ae kangai te mwaane ae kaain Erene: “Akea inaaomatan te aine i aan te tua n Rom. I aan te tua ao titeboo inaaomatana ma ai aron inaaomatan te ataei. . . . E nang boni memena naba i aan ana kairiri buna ao e riai n aantaeka nakon bwaai ni kabane ake e tangiri.” Ai kaokoro ra anne ma te reirei ni Kristian! E karinea buna te mwaane-n-umwa ae te Kristian. A aanaki ana mwakuri nakoni buna, n te kaetieti ni Kristian ao tiaki n oin nanona. Irarikin riki anne, e mwamwannanoa buna “ma te nanowanawana” n ataia bwa kaanga te mwangko ngaia ae mamaara riki.

“Te Mangko ae Mamara Riki” n te Aro Raa?

8, 9. N te aro raa ae a titeboo iai aine ma mwaane?

⁸ Ngke e taekinna Betero bwa te aine bon “te mangko ae mamara riki” ao e aki nanonna bwa a mamaara riki aine nakoia mwaane n aron rabakauia ke n aia onimaki. E koaua bwa a mwaiti mwaane ni Kristian aika a taui mwioko n te ekaretia ae a aki kona ni mwiokoaki iai aine, ao i nanon aia utu, a riai n aantaeka aine nakoia buia. (1 I-Korinto 14:35; 1 Timoteo 2:12) Ma e ngae n anne, te onimaki ae tii teuana, te nanomwaaka, ao tamaroan te aroaro ni maiu, bon baika riai ni bwainaki irouia mwaane ao aine ni kabane. Ao n aron ae e taekinna Betero, mwaane-n-umwa ao aine-n-umwa a uaia n “anganaki . . . te akoi ae te maiu.” A titeboo aroia i matan Iehova ae te Atua, ni kaineti ma te kamaiuaki. (I-Karatia 3:28) E koroboki ikai Betero nakoia Kristian aika kabiraki n te moan tienture. Mangaia are n ana taeka, e kauringia iai mwaane-n-umwa aika Kristian bwa ngkai “taan uaia n ababa ma Kristo” ngaiia, ao e na titeboo aia kaantaninga ma buia ibukin te nako karawa. (I-Rom 8:17) N te tai teuana, a nang uaia ni beku bwa ibonga ao ueea n Ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa!​—Te Kaotioti 5:10.

⁹ Aine-n-umwa aika Kristian aika kabiraki, a aki mangori riki nakoia mwaane-n-umwa aika Kristian aika kabiraki. Ao ai arona naba ma te koraki ake a kaantaningaa te maiu n te aonnaba. Mwaane ao aine aika kaain “te koraki ae uanao” a bane ni kaitiakii niniraia ao ni kamainainai n raraan te Tiibu-te-tei. A kaai mwaane ao aine ni buoka neboan Iehova ni katobibia te aonnaba “ni ngaina ao ni bong.” (Te Kaotioti 7:9, 10, 14, 15) A ingainga nanoia mwaane ao aine aikai ni karekea “te kainaomataki are ana bwai neboakiia natin te Atua,” n te tai are a nang kukurei iai n “te maiu ni koaua.” (I-Rom 8:21; 1 Timoteo 6:19) E ngae ngke taani kabiraki ngaiia ke kaain te koraki ake tiibu tabemwaang, ma a bane Kristian ni beku iroun Iehova bwa “ti te nanaina” i aan ana kairiri “ti temanna te tia kawakin-tiibu.” (Ioane 10:16) Ai matoa ra bukina ae a na riai iai taanga ni Kristian ni kaota te karinerine i marenaia!

10. N te aro raa ae a aranaki iai aine bwa ‘mwangko aika mamaara riki’?

¹⁰ N te aro raa ngkanne ae a aranaki iai aine bwa mwangko aika mamaara riki? Tao e nanonna Betero bwa n angiin te tai, a uarereke riki rabwataia aine ke ni ngore nakoia mwaane. Irarikin anne, ao ibukin aki-kororaoira, te kakabwaia ae kamimi ibukin bungiakia ataei, e rota maiuia aine. Aine aika mena aia ririki n te ririki are a kona ni bikoukou iai, a na rotaki n te maraki ni katoa tai. A boni kainnanoa tabeakinaia raoi ao mwamwannanoaia, ngkana a rinanon aeka ni karawawata n aron aikai ke ngkana a kua ibukin bikoukouiia ao bungiakin natiia. E na nakoraoi riki te mare ngkana e karinea buna te mwaane-n-umwa, ae e ataa naba aron boutokaan kainnanon buna.

N te Mwenga ae Kaokoro Aia Koaua Kaaina

11. N te aro raa ae e kona n nakoraoi iai te mare e ngae ngkana a kaokoro aia onimaki taanga?

¹¹ Tera ngkanne ae e na karaoaki ngkana a kaokoro aia koaua taanga, ibukina bwa temanna irouia e butimwaea te koaua ni Kristian tabeua te tai imwin mareia, ao are temanna e aki butimwaeia? E kona n nakoraoi iai te mare? A mwaiti rongorongo aika a kaotia bwa e kona. E ngae ngkai e kaokoro aia onimaki taanga ma e kona n nakoraoi aia mare n te aro ae e kona n teimatoa ma ni karekea te kukurei nakoia. Irarikina naba, e teimatoa ni manena aia mare i matan Iehova, ao a teimatoa naba taanga n iangoaki bwa “ti te irikona.” Mangaia are a reireiaki raao ni Kristian bwa a na tiku i rarikia buia aika tiaki kaain te onimaki, ngkana te rao ane tiaki kaain te onimaki anne, e tangiria n tiku. Ngkana iai natiia, a na kakabwaiaki naati aikai man ana kakaonimaki aia karo ae te Kristian.​—1 I-Korinto 7:12-14.

12, 13. Man kabonganan ana reirei Betero, a na kanga aine-n-umwa aika Kristian ni buokiia buia aika tiaki kaain te onimaki?

¹² E bwaina te akoi Betero n anga taeka n reirei nakoia aine ni Kristian ake a maeka n te mwenga ae a kaokoro aia koaua kaaina. E kona ni kamanenaki naba ana reirei irouia mwaane-n-umwa aika Kristian aika a kaaitara naba ma aei. E korea ae kangai Betero: “Ao ngkami aika ainenuma, kam na iriri nanoia oini bumi; ba ngkana a aki ira nanon ana taeka te Atua mwaane, ao ngkai akea te taeka, ao a na anaaki nanoia n aroaroia buuia ni maeka: ngkana a nora aroaromi ni maeka ae itiaki ae raonaki n te maku.”​—1 Betero 3:1, 2.

¹³ Ngkana e kona ni kabwarabwaraa te aine-n-umwa ma te wanawana nakon buna, ao e tamaroa anne. Tera ngkanne ae e na riki ngkana e aki kan ongo? Anne bon nanona. Ma e aki kabwaranano anne, kioina ngke aroaron te Kristian e kona naba ni karaoa te kaotioti ae moan te raoiroi. A mwaiti mwaane-n-umwa n te moantai ake a rawa n ongo ke a kakaaitaraa aia koaua buia, ae a manga riki bwa kaain te koraki “ake a rineaki nakon te maiu are aki toki” imwin norakin raoiroin aroaroia buia. (Mwakuri 13:48) E ngae naba ngkana e aki butimwaea te koaua ni Kristian te mwaane-n-umwa, ma e kona ni kakukureiaki nanona man aroaron buna, n te aro are e a kakorakoraki riki iai nakoraoin aia mare. Te mwaane-n-umwa temanna are buna boni kaain Ana tia Kakoaua Iehova, e taekinna bwa e aki kona ni bwaina te aroaro ni maiu ae raoiroi n aroia Ana tia Kakoaua Iehova. Ma e ngae n anne, e aranna bwa “te mwaane-n-umwa ae kukukurei ae buun te aine ae tamaroa aroarona,” ao e kamoamoaa buna ao kaain ana onimaki neiei n te reta are e koreia nakon te beeba ni kaongora teuana.

14. A na kanga mwaane-n-umwa ni buokiia buia aika tiaki kaain te onimaki?

¹⁴ Mwaane-n-umwa aika Kristian ake a a tia ni maiuakina ana reirei Betero, a a tia naba n tokanikai n anai nanoia buia man aroaroia. Aine-n-umwa aika tiaki taan onimaki, a a tia n nora aroia buia n ataa kakawakin tabeia, a kauarerekea aia kabanemwane ibukin te moko, te manging, ao te takaakaro ma te mwane, ao a aikoa kabonganai taeka aika kamaneang. Iai tabeman mai buakoia mwaane-n-umwa aikai aika a moanna n taneiai ma kaain te ekaretia ni Kristian. A a rangi ni kukurei n te itaritari ni Kristian ae tatangira, ao man te bwai are a noria irouia taari, a buokaki iai bwa a na kaan riki ma Iehova.​—Ioane 13:34, 35.

“Te Aomata ae Raba ae Bwain te Nano”

15, 16. Tera aroaron te aine-n-umwa ae te Kristian are e kona n anaaki iai nanon buna ae tiaki kaain te onimaki?

¹⁵ Te aeka n aroaro raa ae e kona n anaa nanon te mwaane-n-umwa? Ni koauana, bon te aroaro are e karikirakeaki irouia aine aika Kristian. E taku Betero: “Katamaroami ae riai, tiaki katamaroan tinanikumi, ae biran iran atumi, ao karinani bwaai aika koora ke te kunnikaia te kunnikai; ma aio katamaroami ae riai, te aomata ae raba ae bwain te nano, ae katamaroami ae aki kona ni mka, ae te nano ae nimamanei ae rau, ae kakawaki i matan te Atua. Ba ai ngaia anne aroia aine ngkoangkoa ake a itiaki ake a onimakina te Atua, ngke a katamaroaia, n iriri nanoia oini buia: n ai aron Nei Tara ngke e irira nanon Aberaam, ao e atoatongnga ba te uea. Ao bon natina ngkami, ngkana kam kakaraoa ae raoiroi, ma n aki mamaku n te bwai teuana.”​—1 Betero 3:3-6.

¹⁶ E reirei Betero nakon te aine ae te Kristian bwa e na aki kabotoa ana iango tii i aon taraan tinanikun te aomata. Ma e na angan buna ana tai n iangoa mwin ana reirei te Baibara are e na kaotaki n aroarona. Kariaia bwa e na nora mwakurin te aomata nabangkai. Tao e kona ni kabotaua aroarona nikawai ma aroaron buna ae ngkai. (I-Ebeto 4:22-24) E na kunea bwa ngaia te aine “ae nimamanei ae rau” ae e kabebetea ma n atika te nano. Te aroaro anne e aki tii kakukurei nakon te mwaane-n-umwa, ma e boni “kakawaki i matan te Atua.”​—I-Korote 3:12.

17. E a kanga n riki Nei Tara bwa te banna ni katoto ibukia aine-n-umwa aika Kristian?

¹⁷ E aranaki Nei Tara bwa te banna ni katoto ao e tau ni katotongaki arona irouia aine-n-umwa aika Kristian, e ngae ngke kaain te onimaki buia ke tiaki. Akea te nanououa bwa e taraa Aberaam Nei Tara bwa ana mataniwi. E atongnga naba i nanona bwa ana “uea.” (Karikani Bwaai 18:12) Ma e aki anaaki inaaomatana iai. E teretere bwa bon te aine ngaia ae e moanibwaia Iehova ao e korakora irouna onimakinana. Ni koauana, boni ngaia naba temanna mai buakoia “taani kaotioti aika uanao” are ti riai ni kairaki man aia katoto n te onimaki bwa ti na “botumwaka ni biribiri n te kabobirimwaka ae kamenaki i mwaira.” (Ebera 11:11; 12:1) E aki mangori te aine-n-umwa ae te Kristian ngkana e katotonga Nei Tara.

18. Baikara reirei aika a riai n ururingaki, n te mwenga ae a kaokoro iai aia koaua kaaina?

¹⁸ N te mwenga ae e kaokoro iai aia koaua kaaina, ao e teimatoa te mwaane-n-umwa n riki bwa atun te utu. Ngkana kaain te onimaki ngaia, e na mwamwannanoa ana onimaki buna, ao e na aki kakeaa ana onimaki ibukin buna. Ngkana te aine-n-umwa ngaia ae kaain te onimaki, e na aki naba kakeaa ana koaua tii ibukin ana koaua buna. (Mwakuri 5:29) Ma e na aki kaitaraa ana kairiri buna. E na karinea mwiokoan buna ao e na teimatoa ni mena i aan ‘ana tua buna.’​—I-Rom 7:2.

Ana Reirei ni Kairiri ae Raoiroi te Baibara

19. Baikara kangaanga tabeua aika a kona ni karawawataa te reitaki n te mare, ma a na kanga n totokoaki kangaanga aikai?

¹⁹ Ni boong aikai, a mwaiti bwaai aika a karawawataa te reitaki n te mare. A a tia ni kabwaka mwaane-n-umwa tabeman ni kaineti ma mwiokoaia. A rawa tabeman aine-n-umwa ni kariaia ae buia bon atun te utu. Ni maare tabeua, e bwainikirinaki iai temanna iroun raona ni mare. Ma e kona ni kataaki ana kakaonimaki te Kristian n te kangaanga n te mwane, te aki-kororaoi, ao nanon aon te aba ma kaibwabwaruna ao bwaouan ana iango ni kaineti ma te onimaki. Ma a kakabwaiaki mwaane ao aine aika ira ana reirei te Baibara, n aki ongeia bwa tera aroia. E ngae naba ngkana tii temanna te rao ni mare ae e maiuakina ana reirei te Baibara, e na raoiroi riki anne nakon ae akea ae karaoa anne. Irarikin riki anne, e tangiriia ana toro Iehova ao e boutokaia ake a kakaonimaki nakon aia berita ni mare, e ngae naba ngkana a kaaitara ma aroaro aika kangaanga. E aki mwanuokina aia kakaonimaki.​—Taian Areru 18:25; Ebera 6:10; 1 Betero 3:12.

20. Tera te reirei are e anga Betero nakoia Kristian ni kabane?

²⁰ Imwin ana angareirei te abotoro Betero nakoia mwaane-n-umwa ao aine-n-umwa, ao e kamota ana maroro n taeka aika kaunganano aikai: “Ao aio kabanean au taeka; kam na bane n nanona te nano ae ti te arona, kam na atataiaomata, kam na tangiriia taari, kam na nanoanga, kam na nanorinano. Kam na tai kabooa te buakaka n te buakaka, ao te kaberebere n te kaberebere; ma kam na taetae ni kakabaiaia aomata; ba kam weteaki nakon aei, ba kam aonga ni karekea te kakabaiaki.” (1 Betero 3:8, 9) A raraoi taeka n reirei aikai ibukia aomata ni kabane, ao e moamoa riki ibukia taanga ni mare!

Ko Uringnga?

• Tera aroia mwaane-n-umwa ni Kristian ni katotonga Iesu?

• A kanga aine-n-umwa aika Kristian ni katotonga te ekaretia?

• N te aro raa are a kona iai mwaane-n-umwa ni karineia buia?

• Tera te kabanea n raoiroi ni mwakuri are e na karaoia te aine-n-umwa ae te Kristian are buna tiaki kaain te onimaki?