Te Mwaane ao te Aine Iai Mwiokoaia ae Rine
E MOAN karika Atam Iehova ae te Atua ao imwina Ewa. E maiu Atam imwain karikan Ewa, ao e a mwaatai n aron te maiu. N te tai naba aei, ao e anganaki taiani kaetieti iroun Iehova. (Karikani Bwaai 2:15-20) Ngkai ana tia taetae te Atua Atam, e riai ni manga tuanga buuna kaetieti aikai. E mataata ngkanne bwa e na kairiri ni bwaai ni kabane aika irekereke ma te taromauri.
Iai te babaire ae aron anne n te ekaretia ni Kristian, ao ti na kabwaia ngkana ti neneria. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “I taku ba e aki riai . . . te aine . . . [n] taua taekan te mwane, ma e riai ba e na kainababu. Ba e karaoaki moa Atam, ao rimwi Ewa.” (1 Timoteo 2:12, 13) E aki nanonaki n aei bwa e na kainabwabu te aine ni bobotakin ekaretia ni Kristian. Ma e na kainabwabu n arona n aki kaiangatoa ma te mwaane, ke ni kataia ni kaira te ekaretia n ana reirei. A a tia n anganaki te mwiokoaki mwaane bwa a na tararuaa te ekaretia ma n reireinia kaaina. Ma, a katamaroaa riki bobotakin te ekaretia ni Kristian aine, n aroia n anga aia ibuobuoki n aanga aika kakaokoro.
E anganira otara ni kaineti ma mwiokoaia mwaane ao aine aika kakaokoro n ana babaire te Atua, te abotoro Bauro ngke e korea ae kangai: “E aki riki te mwane mairoun te aine; ma e riki te aine mairoun te mwane: . . . Ma akea naba te aine ngkana akea te mwane, ao akea naba te mwane ngkana akea te aine, i nanon te Uea [bwa a uaia n reitaki]. Ba ngkae e riki te aine mairoun te mwane, ao ai aron naba te mwane e riki iroun te aine; ao a bane bwaai n riki mairoun te Atua.”—1 I-Korinto 11:8-12.
Mwiokoaia Aine ae Kakawaki
I aan te Tua are e anga te Atua nakoia tibun Iteraera ao iai mwiokoaia ae bati aine ao a inaaomata ni kabonganai rabakauia iai. N te katoto, e taekinaki n Taeka N Rabakau 31:10-31 “te aine ae riai” are e kaboa te maati ni kunnikai ae tamaroa bwa e na itui kunnikai aika moan te tamaroa ibukia kaain ana auti. “E karaoi kunnikai aika rinen ao e kabo”! (Kibuna 13, 21-24) ‘Ai aron aia kaibuke taani bobwai’ te aine ae moan te tamaroa aio ni karekei amwarake aika tamaroa, e ngae ngke e riai ni karekei man taabo aika raroanako. (Kibuna 14) “E tarataraa te aba teuana, ao e kaboa,” ao e “[uniki] aroka aika kurebe.” (Kibuna 16) E kakabwaiaki n ana mwakuri ngke “e nori ana bwai ni bobwai ba a manena.” (Kibuna 18) Irarikin ana mwakuri korakora te aine ae taningamarau ae mamaaka Iehova aei n “taratarai raoi aroia ana utu,” e karekea naba ana tai ni buokiia aomata tabeman ni kainnanoia. (Kibuna 20, 27) Maroaka ae e kamoamoaki iai!—Kibuna 31.
E katauraoaki ana tua Iehova rinanon Mote ibukin anganakia aine aia tai ae bati bwa a na rikirake n te itera n taamnei. N te katoto, ti wareka ae kangai n Iotua 8:35: “Bon akea te taeka teuana i buakon taeka ni kabane ake e tua Mote, ae e aki warekia Iotua i matan te botaki n Iteraera ni kabanea, ma aine, ma ataei, ma iruwa ake a iriia n nakonako.” E taku te Baibara ni kaineti ma Etira ae te ibonga: “E uota te tua nako matan te botaki n aomata, ake mwaane ma aine, ma aomata ni kabaneia ake a kona n ongora n ata nanona, ni moani bongin te kaitiua n namakaina. Ao e wareware i nanona i nanoaan te tabo are rababa are i nanoaan te mataroa n ran man te moa ni karangaina ni katawanou, i mataia mwaane ma aine, ma ake a kona n ata nanona; ao a kan ongora taningaia aomata ni kabaneia n te boki are te tua.” (Neemia 8:2, 3) A kakabwaiaki aine man warekan te Tua aei. A irii naba tooa aika irekereke ma te taromauri. (Te Tua Kaua 12:12, 18; 16:11, 14) Ma ae rangi ni kakawaki riki, e kona n reke aia reitaki ainen Iteraera rimoa ae onoti ma Iehova, ao n tataro nakoina.—1 Tamuera 1:10.
N te moan tienture C.E., ao aine aika mamaaka te Atua a mwiokoaki bwa a na uarongorongoa taekan Iesu. (Ruka 8:1-3) E kabira atun Iesu ma waena te aine temanna n tain te katairiki i Betania. (Mataio 26:6-13; Ioane 12:1-7) Aine naba ake a mena i buakoia te koraki are e kaoti nakoia Iesu imwin kautakina. (Mataio 28:1-10; Ioane 20:1-18) Imwin waeraken Iesu nako karawa, ao a botaki te koraki ake tao 120 n ikotaki naba “ma aine, ma Maria are tinan Iesu.” (Mwakuri 1:3-15) Tao angiia aine a mena n te ruu are i eta i Ierutarem ni bongin Bentekota 33 C.E., ngke e kanakoaki te taamnei ae raoiroi nakoia, ao a taetae taan rimwin Iesu n taetae aika kakaokoro.—Mwakuri 2:1-12.
Boni mwaane ma aine ake a kakoauaa kakoroan bukin Ioera 2:28, 29, n aron are e koreia te abotoro Betero ni bongin Bentekota ni kangai: “N [Iehova] na nurakina Tamneiu i aoia aomata ni kabaneia; ao a na taetae ni burabeti natimi mane ma natimi aine . . . ao N na nurakina naba Tamneiu i aoia toro mwaane ma toro aine ni boong akekei.” (Mwakuri 2:13-18) I nanon tabeua te tai imwin Bentekota 33 C.E., ao a akoaki naba aine aika Kristian n anganaki bwaintangira aika kakawaki man te taamnei ae raoiroi. A bon taetae n taetae aika ianena ao a taetae ni burabeti naba. Tao a aki taetae ni burabeti n te aro are a taekini baika nang riki, ma a tataekina te koaua man te Baibara.
N ana reta te abotoro Bauro nakoia Kristian ake i Rom, ao e taekina iai taekan “Nei Boibe are mwanera,” ni kamoamoaa taekana nakoia. E taekinia naba Nei Terubaina ma Nei Terubota ao e atongia bwa “[aine] ake a makuri i nanon te Uea.” (I-Rom 16:1, 2, 12) E ngae ngke a aki rineaki aine aikai bwa mataniwi ke tooro-ni-minita n te ekaretia ni Kristian rimoa, ma a kakabwaiaki ma aine riki aika mwaiti, bwa a rineaki iroun te Atua bwa a na raona natina are Iesu Kristo n Tautaeka i karawa.—I-Rom 8:16, 17; I-Karatia 3:28, 29.
Ai raoiroira kakabwaiakia aine aika tangira te Atua ni boong aikai! E taku Taian Areru 68: 11: “E anga te taeka te Uea: Bon te taanga ae ababaki aine aika tataekina te rongorongo.” A bon riai ni kamoamoaki aine aikai. N te katoto, rabakauia n angareirei ni waakin reirei man te Baibara e a kairiia aomata aika bati bwa a na butimwaei reirei aika koaua, ao ma ni kakukureia te Atua. A riai naba ni kamoamoaki aine aika Kristian aika a a tia ni mareaki, n aroia ni buokiia natiia bwa a na riki bwa taan onimaki ao ni boutokaia buuia aika iai mwiokoaia ae bati n te ekaretia. (Taekan Rabakau 31:10-12, 28) Iai mwiokoaia ae rine aine aika tuai mareaki aika Kristian n ana babaire te Atua, ao a kaumakaki mwaane aika Kristian bwa a na ‘karautaeka nakoia unaine bwa kanga tinaia, nakoia ataeinaine bwa kanga maneia, n te aro ae itiaki raoi.’—1 Timoteo 5:1, 2, BK.
Mwiokoaia Mwaane Aika Kakaokoro
Iai oin tabeia Kristian aika mwaane ake a riai ni kakoroi nanoia. E taku Bauro: “I tangiringkami ba kam na ataia ba bon atun te aomata nako Kristo; ao atun te aine te mwane; ao atuni Kristo te Atua.” (1 I-Korinto 11:3) Iai naba atun te mwaane, bwa te Kristo. Ni koauana, a na motikaki taekaia mwaane iroun Kristo ao te Atua ni kaineti ma aroia ni kaakaraoa aia mwakuri aei. Ma e tangiriia mwaane te Atua bwa a na karaoa mwiokoaia ae taani kairiri n te utu ma te tangira. (I-Ebeto 5:25) Aio bon ana kaantaninga te Atua man moan karikaia aomata.
E kaotia te Baibara bwa e angan te mwaane te Atua tabena aika kakaokoro aika irekereke ma mwiokoana ni kairiri n te utu. N te katoto, e rinea te mwaane ae Noa Iehova bwa e na kabaa te ake ibukin kamaiuaia n tain te ieka. (Karikani Bwaai 6:9–7:24) E beritanaki nakon Aberaam bwa a na bane ni kakabwaiaki utu ma natannaomata n te aonnaba, rinanon ana kariki. Kaain te kariki anne ae kakannato riki, bon Iesu Kristo. (Karikani Bwaai 12:3; 22:18; I-Karatia 3:8-16) E rinea te mwaane ae Mote te Atua bwa e na kaotinakoia tibun Iteraera mai Aikubita. (Te Otinako 3:9, 10, 12, 18) E kabongana Mote Iehova n anganna taian tua ae e ataaki n arana ae te Berita n Tua ke te Tua Rinanon Mote. (Te Otinako 24:1-18) Taani korea te Baibara boni mwaane ni kabane.
“E anga bwaai n tituaraoi aika mwaane” Iesu, ngkai atun te ekaretia ni Kristian ngaia. (I-Ebeto 1:22, NW; 4:7-13) Ngke e taekin Bauro aroaro aika tau ibukin te mataniwi n te ekaretia, e boni kainetia nakoia mwaane. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9) Mangaia are a kairaki aia ekaretia Ana Tia Kakoaua Iehova irouia mwaane aika beku bwa mataniwi ke unimwaane, ao tooro-ni-minita. (I-Biribi 1:1, 2; 1 Timoteo 3:8-10, 12) Tii mwaane aika beku n aroia taani kawakin-tiibu n te ekaretia ni Kristian. (1 Betero 5:1-4) Ma n aron ae kaotaki, iai naba mwioko aika tamaroa ibukia aine ae e angania te Atua.
A Kukurei ni Mwiokoaia
A karekea te kukurei mwaane ao aine aika kakoroa nanon mwiokoaia are e angania Atuaia. E nakoraoi aia mare mwaane ao aine aika katotonga aron Kristo ao ana ekaretia. E korea ae kangai Bauro: “Mwaane, kam na tangiriia bumi, n ai aron naba Kristo ngke E tangira te ekaretia, ao E anga boni Ngaia, i bukina; . . . “kam na bane n tangiriia bumi, te mwane e na tangira buna n ai arona n tangiria boni ngaia.” (I-Ebeto 5:25-33) Mangaia are, a tangiraki buu-mwaane bwa a na karaoa aia kairiri ma te tangira ao tiaki n oin nanoia. E ngae ngkai a aki kororaoi kaain ana ekaretia Kristo, ma e bon tangiriia ma n tabeakinia raoi. N aron naba anne, a riai buu-mwaane n tangiriia ma n tabeakinia buuia.
E riai te buu-te-aine ae te Kristian ni “karinea buna.” (I-Ebeto 5:33) Ni kaineti ma aei, e kona n taraa te ekaretia bwa te katoto. E taekina ae kangai I-Ebeto 5:21-24: “Kam na iriri nanoia raomi, temanna e na ira nanon temanna, ni maka Kristo. Ainenuma, kam na iriri nanoia bumi, n ai aron te ira nanon te Uea. Ba atun te aine te mwane, n ai aron naba Kristo ngkai atun te ekaretia, are rabatana, ao boni Ngaia ana Tia Kamaiu. Ma aron te ekaretia ngkae e ira nanoni Kristo, ao ai aroia naba ainenuma ba a na iri nanoia buia ni bwaai ni kabane.” Tao n tabetai e kona ni kangaanga iroun te aine, bwa e na aantaeka nakon buuna, e ngae ngke e “riai i nanon te Uea.” (I-Korote 3:18) E na bebete riki te aantaeka nakon buuna ngkana e uringnga bwa e kukurei te Uea ae Iesu Kristo ngkana e karaoa anne.
E ngae ngke tiaki kaain te onimaki te buu-te-mwaane, ma e na bon aantaeka naba te buu-te-aine n ana kairiri buuna. E taku te abotoro Betero: “Ngkami aika ainenuma, kam na iriri nanoia oini bumi; ba ngkana a aki ira nanon ana taeka te Atua mwaane, ao ngkai akea te taeka, ao a na anaaki nanoia n aroaroia buuia ni maeka: Ngkana a nora aroaromi ni maeka ae itiaki ae raonaki n te maku.” (1 Betero 3:1, 2) E karinea buuna ae Aberaam Nei Tara ao e kakabwaiaki ni karikan Itaaka ao e riki naba bwa ana bakatibu Iesu Kristo. (Ebera 11:11, 12; 1 Betero 3:5, 6) A na bon kakabwaiaki buu-aine iroun te Atua n aron Tara.
A rau ao a kukurei mwaane ma aine ngkana a kakororaoa mwiokoaia are e angania Atuaia. Aei are e a karekea te raunnano ma te kukurei. A karineaki aomata aika ira nanon ana kaetieti te Baibara, ngkai e a reke nneia i aan ana babaire te Atua.
[Bwaoki n te iteraniba 7]
Aia Namakin ni Mwiokoaia Are a Anganaki Iroun te Atua
E taku Nei Susan: “E karaoa ana kairiri buu ma te tangira ao te atataiaomata. Ti mamaroroakini ara motinnano, ao ngkana e baireia bwa ti na karaoia ke ti na aki, I ataia bwa e baireia ibukin kabwaiara. I rangi ni kukurei n ana babaire Iehova ibukia buu-aine aika Kristian, ao e korakora naba iai nakoraoin ara mare. E a kaan riki ara reitaki ao ti a kaai ni mwakuri ni kakororaoa tiara n te onimaki.”
E taku temanna te aine ae arana Mindy: “E oti raoi ana tangira Iehova nakoira, man te mwioko are e baireia ibukia ana toro aika aine. Ngai irou, I kaota raoi au kakaitau nakon Iehova n te babaire aei, ngkana I karinea buu ma ni boutokaia ni mwiokoana n te ekaretia.”
[Taamnei n iteraniba 5]
N aron ae kaotaki n nakoaia mwaane ni kairiri, e angan Noa, Aberaam, ao Mote mwiokoaia aika kakaokoro te Atua
[Taamnei n iteraniba 7]
“Bon te taanga ae ababaki aine aika tataekina te rongorongo”