A Kona n Riki Kakai?—Taeka n Totoko Aika Ataaki Aika Tenua

TE MOAN TOTOKO: A aki kona n riki kakai ibukina bwa a urui tuua n te karikibwai. E boboto otara i aon tuua n te karikibwai man aia kukune taan rabakau ni bwain te aonnaba, ni baika riiriki aika otabwaninira. E ngae n anne, bon titeboo tuua aikai ma tuan te kuramwa ibukin te taetae teuana ma a kona naba n aki iraki nanon tuua akanne n taai tabetai. Ni koauana e kona n tianaki ara atatai ni kaineti ma tuua n te karikibwai. (Iobi 38:4) E kona te tia rabakau ni bwain te aonnaba ni kabanea maiuna ni karaoa ana ukeuke n reirei i aon tuan te karikibwai teuana. Ma te bwai ae e riai ni karaoia, e na bae ni manga rinanoa riki otana i aon teuana te tua ane e “aki iraki” nanona anne. N aron te taeka n rabakau ae kangai: “Ngkana e noraki temanna bwa a buruu kanoani matana, e a kakeweaki ngkanne te iango are a riai ni bane n roro taiani kanoani mata.”

E na kamatataaki n te karaki ae kamanga aei aroni bebeteni kabotoan te iango teuana i aon te rongorongona ae aki tabwanin raoi. E karakina te karaki aio John Locke (1632-1704) ae rongorongon te tia tei mai Holland ao uean Siam: E kabwarabwaraa abana ae Holland te tia tei aei nakon te uea, bwa n taai tabetai e kona naba te erebwanti n nakonako i aon te ran. E rawa n te iango aei te uea ao e iangoia bwa e a tia ni keweia te tia tei. E ngae n anne, e bon tii kabwarabwaraa te tia tei aei te bwai ae e tuai man nonoria te uea aio. Akea ana atatai te uea bwa ngkana e buraoki te ran ao n riki bwa te aiti ae matoatoa, e a kona n nakonako i aona te erebwanti ae rangi n tinebu. E rangi ni kangaanga kakoauaan aei iroun te uea ibukina bwa e aki tabwanin raoi rongorongona.

Iangoi kukune aika boou tabeua ake a iangoaki ngkoa bwa a aki kona n riki i nanon tatabebwi te ririki n nako:

● E kona te wanikiba n uotiia bwatintia aika e raka i aon 800 n akea motirawana ni kawaina mai New York nako Singapore, ni buti n te raroa ae 900 te kiromita ni katoaa te aoa.

● A karaoaki taiani boowi n te viteo ike a a kona n itaramata iai aomata man abaia aika kakaokoro ngkana a maroro.

● A kona ni karinaki nga ma nga anene i nanon te bwai ae uarereke riki nakon te bwaoki ni matiati.

● A kona taani korokoro ni karaoa aia korokoro n onei mwin taiani buroo aika aoraki ke bwain te rabwata riki tabeua nakon ae marurung.

Tera te iango ae riai ae ti kona ni karekea man rongorongo aikai? Ti kona ni kangai: Ngkana ngaia bwa a kona aomata ni karaoi kukune aika boou ake ti iangoi i nanon tabeua te ririki n nako bwa a aki kona n riki, ni koauana e kona naba te Atua are karika te iuniweeti ao bwaina ni kabane ni karaoi mwakuri aika kamimi aika a riaon ara atatai ke aika ti aki kona ni katotongi n taai aikai.a​—Karikani Bwaai 18:14; Mataio 19:26.

TE KAUOUA N TOTOKO: A karakinaki kakai i nanon te Baibara bwa a aonga ni kakoauaa aomata. E aki taekinaki n te Baibara bwa ti riai ni kakoauai kakai ni kabane. Ni koauana, e boni koaua kaitaraan anne. Ti kauringaki n te Baibara bwa ti na tarataraira raoi ni kaineti ma kakoauaani kakai ao kanikina aika kamimi. Nora te kauring ae mataata aei: “Aron rokona ai aron ana mamakuri Tatan n te mwaka ni kabanea ao n taiani kanikina ma kamimi ni kewe, ao n te mamana-te-aba ni kabanea are ana bwai te buakaka.”​—2 I-Tetaronike 2:​9, 10, Te Baibara.

E kauring naba Iesu Kristo bwa a na bati ake a taku bwa a rimwina ma a aki kona n riki bwa taan rimwina ni koaua. Iai tabeman ake a na kangai naba nakoina: “Te Uea, Te Uea, tiaki ti taetae ni burabeti n aram? ao tiaki ti kanakoia taimonio n aram? ao tiaki ti karaoi kakai aika bati n aram?” (Mataio 7:​22, BG) Ma e kaekaia Iesu bwa e na bon aki butimwaeia te koraki akanne bwa taan rimwina. (Mataio 7:23) E oti iai bwa e bon aki reireinia Iesu ae a roko kakai ni kabane mairoun te Atua.

E aki tuangia te Atua naake a taromauria bwa a na kabotoi aia onimaki tii i aoni kakai. Ma a riai ni kabotoi aia onimaki i aoni baika koaua.​—I-Ebera 11:1.

N te katoto, ti na rinanon te kakai teuana ae rangi n ataaki are koreaki n te Baibara ae kautan Iesu Kristo. N ririki aika bati imwin te bae riki aei, ao a a moanna n nanououa tabeman Kristian i aoni Korinto bwa e kautaki Iesu ke e aki. E kanga ni buokiia Kristian akanne te abotoro Bauro? E tii kangai nakoia: “Kakorakoraa riki ami onimaki”? E bon aki. Ma nora arona ngke e kauringia ibukini kakoauaani baika a ataaki bwa a koaua. E taekinna Iesu bwa “e taunaki ao e a manga kautaki n te katenua ni bong n aron taekana n te Koroboki ae Tabu, ao e kaoti nakoni Keba, ao imwina nakoia naake tengauni ma uoman. Imwin anne e kaoti nakoia taari aika nimabubua tabun n tii te taina, ae angia a maiu naba ngkai.”​—1 I-Korinto 15:​4-8.

E kakawaki bwa a na kakoauaa te kakai anne Kristian? E reitia n taku Bauro: “Ngkana e aki kautaki Kristo, ao e matebuaka ara uarongorongo, ao e matebuaka naba ara onimaki.” (1 I-Korinto 15:14) E iaiangoa aei Bauro bwa te bwai ae rangi ni kakawaki, bwa tao e koaua ke e aki te kakai ibukini kautan Iesu! Ma e ataia Bauro ae e boni koaua ibukina bwa bubua ma bubua aomata ake a maiu n te tai anne ake a nora koauana. Ni koauana, a kukurei ni mate n oneani mwin are a na kakewei baike a a tia n nori.​—1 I-Korinto 15:​17-19.

TE KATENUA N TOTOKO: Taiani kakai boni baika riiriki aika a kangaanga ootaia iai aomata aika uarereke aia reirei. A kataia taan rabakau tabeman ni kabwarabwarai kakai ake n te Baibara bwa bon tii baika riiriki n akea ana ibuobuoki te Atua. Ao ibukin aei, a a iangoia bwa a na kakoauaaki riki rongorongo aika n te Baibara. E ngae ngke e koaua bwa a irekereke baika riiriki ma kakai tabeua n aroni mwaeiei, aoraki aika kamamate ao umunakon te tano n taabo aika bati, ma iai bukini kabwarabwaraaia ae a katiteuanaaki iai. A kakeaa bonganan te tai are e riki iai te kakai n aron ae kabwarabwaraaki n te Baibara.

N te katoto, a kauntaekaia tabeman bwa te moan rekenikai are riki i aon Aikubita ae bitakin te Karaanga ae te Naire nakon te raraa, bon te bwai ae riki man tanon te aba ae uraura are e raanga nakon ranin te Naire n ikotaki naba ma bwaai aika a rangi ni bingingi aika uraura ae a aranaki bwa flagellates. Ma rongorongona are e taekinaki n te Baibara, e boni bitaki nakon te raraa te karaanga anne ao tiaki te bokaboka ae uraura. Ngkana e karauaki raoi ni warekaki rongorongona n Te Otinako 7:​14-21, e kaotaki iai bwa e bon riki te kakai aio n te tai are e orea te Karaanga ae te Naire Aaron n okona, i aan ana kairiri Mote. E ngae ngke onikakin te karaanga e riki mani baika riiriki, ma bon te kakai orean te karaanga iroun Aaron n te tai arei!

N te katoto riki teuana ibukini kakawakin tain rikin te kakai, iangoa te bwai are e riki irouia tibun Iteraera ngke a a tauraoi n rin n te Aba ni Berita. E tukaki kawaia n te Karaanga ae Ioretan ngke e iekaki. E taekinaki te bwai are e riki imwina n te Baibara ni kangai: “Ngke a roko i Ioretan uake a amoa te ati, ao ngke a katebo waeia ibonga ake a amoa te ati i nanoni mataniwin te ran . . . , ao raan ake a raanga rio mai eta a tei, ao a tei rake ba kanga te tabuki ae ti teuana, i kiraroa, i Atam.” (Iotua 3:​15, 16, BG) E riki aei imwin te mwaeiei ke umunakon tanon te aba? E aki taekinaki anne n te rongorongo. Ma e bon rangi ni kamimi te tai are e riki iai. E bon riki raoi n te tai are e taekinna Iehova.​—Iotua 3:​7, 8, 13.

Ngaia are iai bwaai n aroni kakai aikai? E taekinaki n te Baibara bwa bon iai. Ni kaineti ma te bwai ae taekinaki nakoira, bon tiaki bwaai aika riiriki. Ngaia are, e riai ngkanne n taekinaki bwa a aki kona n riki baikanne tii ibukin ae a aki riki ni katoabong?

[Kabwarabwara mai nano]