Karekea Te Kakabwaia Ni Koaua Ni Maium
“Ane ko na kakabaia kawaim iai ao ane ko na [“wanawana,” NW].” —IOTUA 1:8, BG.
KO NA KANGA NI KAEKA?
N aaro raa are e kakabwaiaaki iai Toromon?
N te aro raa are e kakabwaiaaki iai Bauro?
Ko na kanga ni kakabwaiaaki ni koaua?
1, 2. (a) Tera aroia aomata aika bati ni kabwarabwaraa te kakabwaia? (b) Ko na kanga n tuoa am iango ni kaineti ma te kakabwaia?
TERA ae nanonaki n te kakabwaia ni maium? Titirakinia aomata te titiraki anne, ao ane ko na noria bwa a rangi ni kakaokoro aia kaeka. N te katoto, a bati aika a kabwarabwaraa te kakabwaia bwa te aomata ae bati ana mwane, e rietata nakoana ke e bubura ana reirei. A taekinna tabeman riki bwa e kakabwaiaaki naba te aomata ngkana e reke te iraorao ae raoiroi ma ana utu, raoraona, ke raona ni mwakuri. A kona naba tabeman aika a toro iroun te Atua ni kairekerekea te kabwaia ma te mwioko n te ekaretia ke nakoraoini mwin te mwakuri ni minita.
2 Ibukin ataakin am iango ni kaineti ma te kakabwaia, ko kona ni korei araia aomata tabeman ake ko taku bwa a kakabwaiaaki, ake ko rangi n tatangiriia riki ao ni karineia. Aeka n aomata raa aomata akanne? A kaubwai ke a rangi n tanoata taekaia ke a kakannato? E kona ni kaotaraea te baere i nanom am kaeka, ao e kona n rotaki iai am motinnano ke tiam ake ko uaiakini.—Ruka 6:45.
3. (a) Tera are e karaoia Iotua ibukini kakabwaiaana? (b) Tera ae ti na rinanona ngkai?
3 Te bwai ae rangi ni kakawaki iroura bon ana iango Iehova ibukin te kakabwaia. Ti kona ni karekea te maiu are akea tokina tii ngkana e iangoira bwa ti kakabwaiaaki. Ngke e anganaki Iotua mwiokoana ae kakawaki iroun Iehova bwa e na kairiia tibun Iteraera nakon te Aba ni Berita, E tuangnga bwa e na wareka te Tua Rinanoni Mote “ni ngaina ao ni bong” ao n taraia raoi bwa e na ongeaba iai. E berita nakoina ni kangai: “Ane ko na kakabaia kawaim iai ao ane ko na [wanawana, NW].” (Iotua 1:7, 8, BG) Ao ko kakoauaa bwa e boni kakabwaiaaki Iotua. Ma tera arora iai? Ti na kanga n ataia bwa ti iangoa te kakabwaia n aron iangoana iroun te Atua? Ibukini buokara ni kaekai titiraki aikai, ti na iangoi rongorongoia mwaane aika uoman ake a taekinaki n te Baibara.
E KAKABWAIAAKI TOROMON NI MAIUNA?
4. Bukin tera bwa e kona n taekinaki Toromon bwa e kakabwaiaaki?
4 E rangi ni kakabwaiaaki Toromon n aaro aika bati. Bukin tera? Ibukina bwa i nanon ririki aika bati, e maaka Iehova ao n ongeaba ao e rangi kakabwaiaaki irouna. Uringnga bwa ngke e tuangaki Toromon iroun Iehova bwa e na bubutiia ao e boni bubutii te ataibwai ibukini kairaia aomata. E kaekaa ana tataro te Atua ao e anganna bwaai aika uoua ae te rabakau ao te kaubwai. (Wareka 1 Uea 3:10-14.) E “maiti riki rabakaun Toromon nakon rabakauia kaaini mainiku ni kabaneia, ao nakon rabakaun Aikubita ni kabanea.” E butanako kakannaton Toromon “i buakoia botanaomata ni kabaneia.” (1 Uea 4:30, 31, BG) E raka i aon 25 te tan rawawatani kaubwaina ae te koora are e karerekea ni katoa ririki! (2 Rongorongo 9:13) E rabakau ni kateitei, e rangi n raoiroi arona ao ana waaki ni bitineti nakoia botannaomata tabeua. Eng, e teimatoa ni kakaonimaki Toromon i matan te Atua, ao e a kakoauaaki ngkanne bwa e boni kakabwaiaaki.—2 Rongorongo 9:22-24.
5. Tera are e taekinna Toromon ibukia aomata ake a kakabwaiaaki iroun te Atua?
5 E kaotaki n te baere e koreia Toromon n te boki ae Te Minita bwa e aki mwamwanaaki n te iango, are tii te koraki ake a kaubwai ao ni kakannato aika a kona ni karekei kabwaiaia ao kukureia. E bon aki kakoauaa anne. E korea ae kangai: “I ataia ba akea te bwai ae raoiroi riki i rouia, nakon te kimareirei, ma te karaoa ae raoiroi ni kabane aia bongi ni maiu. Ao aio ana bwai n akoi te Atua ba a na bane n amamarake ma ni momoi, ma n nonora ae raoiroi n ana makuri ni bane.” (Te Minita 3:12, 13, BG) E a ataia ae a rangi ni manena kakukurei akanne iroun te aomata are reke akoana ao reitakina ae kaan ma te Atua. E taku Toromon: “Aio kabaneani baikai; e a tia n ongo te aba baikai ni kabane: maka te Atua, ao tou mwin ana tua; ba bon anne kabanean te aro ae riai irouia aomata.”—Te Minita 12:13, BG.
6. Ti kanga ni buokaki bwa ti na ota n te kakabwaia ni koaua man ana katoto Toromon?
6 E mamaaka te Atua Toromon ao n ongeaba irouna i nanon ririki aika bati. E taekinaki n te Baibara bwa “e tangira Iehova Toromon, n toutou mwin ana tua nako Tawita are tamana.” (1 Uea 3:3, BG) Ko iangoa anne bwa te kakabwaia ni koaua? E katea te tembora ae moan te tamaroa Toromon ibukin te taromauri ae koaua ao ni korei bokin te Baibara aika tenua man ana kairiri te Atua. Ni koauana, ti aki kona ni karaoa te baere e karaoia Toromon, ma e kaotaki nakoira man ana katoto ni kakaonimaki nakon te Atua arora n nenera te kakabwaia ni koaua bwa ti aonga ni buokaki ni karekea. N te katoto, e kairaki Toromon iroun te Atua bwa e na korea taekan te kaubwai, te rabakau, te kakannato ao te mwaaka. A iangoia aomata aika bati bwa ti kainnanoi baikai ngkana ti na kakabwaiaaki. Bon akea manenani baikanne bwa “boni kaaean te ang.” A bon aki totoki nanoia n te mwane aomata aika tangira te kaubwai. Ao a aki toki n tabeaianga ibukini buan aia bwai. Irarikin anne, a na riki kaubwaia ake a karekei bwa aia bwai tabemwaang n te bong teuana.—Wareka Te Minita 2:9-11, 17; 5:10-12, BG.
7, 8. E kanga ni kakoauaaki bwa e aki kakaonimaki Toromon, ao tera mwina?
7 Ngke e a unimwaane Toromon ao e a aikoa ongeaba iroun Iehova. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “Ngke e a unimwane Toromon, ao a raira nanona buna nakoia anti tabeman: ao e aki eti nanona nakon Iehova ae Atuana, n ai aron nanon Tawita are tamana. . . . E karaoa ae buakaka i matan Iehova.”—1 Uea 11:4-6, BG.
8 E aki kukurei Iehova iroun Toromon ao e tuangnga ni kangai: “Ngkae e karaoaki te aro aei . . . ao ngkai ko aki kawakina au berita ma au tua aika I tuangko, ao N na boni burita ueam mai roum, ao N na angan am toro.” (1 Uea 11:11, BG) Ai boni kananokawakira! E ngae ngke e a tia ni kakabwaiaaki Toromon n aanga aika bati, ma n tokina e boni kauna Iehova. E boni kabwaka Toromon ngke e aki kakaonimaki nakon Iehova ae te bwai ae rangi ni kakawaki ni maiuna. Ti kona n titirakinira n tatabemanira nako ni kangai: ‘N na kamanena raoi reireiau are I karekea ni maiun Toromon bwa I aonga ni kakabwaiaaki?’
TE KAKABWAIA NI KOAUA NI MAIUM
9. Bukin tera bwa a iangoia angiia aomata bwa e aki kakabwaiaaki maiuni Bauro?
9 E rangi ni kaokoro maiun te abotoro Bauro ma te Uea are Toromon. E aki maeka Bauro n te baareti ae rangi ni kamwengaraoi ke n amwamwarake ao ni momoi ma ueea. Bon iai taai ake e aki amwarake iai, ni moi ke ni kunnikainna. (2 I-Korinto 11:24-27) N te tai are e butimwaeaki Iesu irouni Bauro bwa te Mesia, ao e aikoa naba karineaki n te Aro n Iutaia. Irarikin anne, e ribaaki irouia mataniwi n te Aro n Iutaia. E kabureaki, e kataereaki, e oreaki ni kai ni kataere ao e karebanaaki. E taekinna Bauro bwa e ribaaki, e bwainikirinaki ao e kabuakakaaki naba ma raona ni Kristian. E reitia ni kangai: “Ti iangoaki ni karokoa ngkai bwa maange irouia kaain te aonnaba, ae te baareka ae riai ni kakeaaki mani bwaai nako.”—1 I-Korinto 4:11-13.
10. E aera ngke e taraa n rawa Bauro nakoni kakabwaiaana?
10 E taraa n rangi ni bati kakabwaiaan Tauro ae te abotoro Bauro ngke te roro n rikirake. E bae n roko man te utu ae kakannato, e reireiaki irouni Kamariera ae te tia reirei ae karineaki. Imwina e korea ae kangai: “E raka riki arou n te Aro n Iutaia nakoia tabonrorou aika bati.” (I-Karatia 1:14) Ibukin rabakaun Tauro n taetae n Ebera ao ni Kuriiti, e a riki iai bwa kaain Rom ike e a korakora iai mataaiakinani mwioko aika okoro ao inaomatana. Ngke arona bwa e rineia bwa e na teimatoa n ukoukori aeka ni kakabwaia n te aonnaba akanne, e na bae ni kaubwai ao ni kakannato. N oneani mwin anne, e rinea te maiu are a iangoia tabemwaang ao tao bon ana utu naba bwa e rangi n nanobaba iai. Bukin tera?
11. Tera tiani Bauro ao bwaai ake a rangi ni kakawaki irouna, ao bukin tera?
11 E tangira Iehova Bauro ao e tangira riki akoana mairouna nakon te kaubwai ma te riki ni kakannato i buakoia aomata. Ngke e a ataa te koaua, a a moanna ni kakawaki baike a aki ataaki ke n tabeakinaki irouia angiia kaain n te aonnaba, n aron ana karea ni kaboomwi Kristo, te mwakuri n uarongorongo ao kantaningaan te maiu i karawa. E ataa te bwai are e a tia n taekinna Tatan ibukia aomata, Bauro. E taekinna Tatan bwa e kona ni katannakoia aomata man aia beku ibukin te Atua. (Iobi 1:9-11; 2:3-5) E motinnanoia Bauro bwa e na kakaonimaki nakon te Atua ao n teimatoa n te taromauri ae koaua, n aki ongei kataaki ake e aitara ma ngaai. Anne te tia ae akea irouia kaain te aonnaba ake a tangira te kakabwaia.
12. E aera ngkai ko motinnanoia bwa ko na onimakina te Atua?
12 Titeboo am motinnano ma Bauro? E ngae ngke ti maeka n te maiu ae e aki bebete iai te kakaonimaki n taai nako, ma ti ataia bwa ti na kakabwaiaaki ao n akoaki iai iroun Iehova bwa bon anne te kakabwaia ni koaua nakon temanna. (Taeka N Rabakau 10:22) Ti kakabwaiaaki ngkai ao ni kantaningaa naba kakabwaiaakira nakon taai aika a na roko. (Wareka Mareko 10:29, 30.) Mangaia are ti aki riai n onimakina “te kaubwai ae kai mauna ma ti na onimakina te Atua, are e anganganira bwaai ni kabane ni kabatiai ibukini kakukureiara.” Ti ‘kaikoa aara ae raoiroi ibukin taai aika a na roko bwa ara bwai ae kakawaki, bwa ti aonga n taua raoi te maiu ni koaua.’ (1 Timoteo 6:17-19) Eng, ti kona ni kakoauaa raoi bwa tebubua ke tenga te ririki mangkai ke e nako riki, ti a kona ngkanne n tanrikaaki ao ni kangai: “I a bon tia n rinea te kakabwaia ni koaua ni maiu!”
A MENA IA AM BWAI AIKA KAKAWAKI?
13. Tera te reirei ni kaetieti are e anga Iesu ibukini kaikoani baika kakawaki?
13 E taekina ae kangai Iesu ibukini baika kakawaki: “Katoka kaikoan ami bwai aika kakawaki i aon te aba, ike e kang bwaai iai te koa ma te raraa, ao a urubwai ma ni kimoa iai taan iraa. Ma kaikoi baika kakawaki ibukimi i karawa, ike e aki kang bwaai iai te koa ma te raraa, ao a aki urubwai ma ni kimoa iai taan iraa. Bwa ike e mena iai am bwai ae kakawaki, ao e mena naba iai nanom.”—Mataio 6:19-21.
14. Bukin tera bwa ti aki wanawana ngkana ti ukoukori baika kakawaki n te aonnaba aei?
14 E kona ni bati riki ana bwai te aomata aika kakawaki n te aonnaba nakon tii te mwane. E kona n nanoni bwaai riki tabeua ake e korei taekaia Toromon aika irekereke ma taiani kakabwaia n aia taratara aomata n aron te karineaki, te kakannato ao te mwaaka. Titeboo te reirei ae kakawaki are e taekinna Iesu ma are iroun Toromon n te boki ae Te Minita, are a aki teimatoa baika kakawaki n te aonnaba aei. N aron ae ko ataia, a kona ni kamaunaaki ke ni kai bua baikanne. E korea ae kangai te tia rabakau ae F. Dale Bruner ibukini baika kakawaki akanne: “E rangi n ataaki bwa e aki teimaan tangiran te kaubwai. E kona te aomata ae tanoata taekana n te bong aei ni waekoa ni bua uringana. Te aomata ae bati ana mwane n te ririki aei, e kona n ruuti n te ririki ae na roko . . . . E tangiriia aomata [Iesu]. E kaumakiia bwa a na rarawa nakon te karineaki ae waekoa ni bua ike a a tiku iai n akea aia kantaninga. E aki tangiriia taan rimwina Iesu bwa a na bwara nanoia. ‘A bwara nanoia aomata aika onimakina te mwane ao karineaia ni katoabong.’ ” A boraoi n iango angiia aomata ma te bwai ae taekinna te tia koroboki anne. Ma iraman aika a kariaia bwa a na rotaki maiuia n ana taeka Iesu? Ko na kariaia naba ngkoe?
15. Te aeka ni kakabwaia raa ae ti riai ni kakorakoraira ni karekea?
15 A tataekinna tabeman mataniwi n Aaro bwa e kairua te kakorakora ibukini karekean te kabwaia ao a riai ni bane n toki. Ma noria, bwa e aki bane ni kabuakakaa te kakorakora anne Iesu. N oneani mwin anne, e kaungaia taan rimwina bwa a na kaetii aia iango ibukin aia kakorakora ni karekea te kabwaia, ao ni kaikoi ‘baika kakawaki i karawa’ aika aki kona ni mauna. Ma te bwai ae kakawaki, ti riai ni kakorakoraira ni karekei kakabwaiaara n aron ae e iangoia Iehova. Eng, ti kauringaki n ana taeka Iesu bwa ti kona n rinea te bwai ae ti na ukeria ni maiura. Ngaia are ni koauana, te bwai ae i nanora ke bwaai aika rangi ni kakawaki iroura boni baika ti na kakorakoraira n ukeri ni maiura.
16. Tera ae ti kona n onimakinna raoi?
16 Ti kakoauaa bwa e na boni karekei baika ti kainnanoi Iehova ngkana ti motinnanoia bwa ti na kakorakoraira ni kakukureia. N aron te abotoro Bauro, ti kona naba n rinanon te baki ao te bwatakataka n tabetai. (1 I-Korinto 4:11) Ma e ngae n anne, ti bon onimakina raoi ana taeka n reirei Iesu aika manena aikai: “Tai raraoma ma ni kangai, ‘Tera kanara?’ ke ‘Tera nimara?’ ke ‘Tera karabaara?’ A ukoukori baikai ni kabane kaain te aonnaba, ma e ataia Tamami are i karawa bwa kam kainnanoi baikai ni kabane. Mangaia are teimatoa n ukoukora moa ana tautaeka n uea te Atua ma ana raoiroi, ao a na karekeaki baikai nakoimi.”—Mataio 6:31-33.
KAREKEA KABWAIAM I MATAN TE ATUA
17, 18. (a) E boto te kabwaia ni koaua i aon tera? (b) Tera are e aki boto iai te kabwaia ni koaua?
17 Aio te reirei ae kakawaki: E aki boto karekean te kabwaia ni koaua iroura ni baika ti karaoi ke aroni kakannatora n te aonnaba aei. Irarikina, e aki naba boto karekean te kabwaia ni koaua ni mwioko tabeua n te ekaretia. Ma e kona n irekereke te kabwaia anne ma ongeabara ao kakaonimakira nakon te Atua are e karaunanora ni kangai: “Te bae ukeraki mairouia tooro aika mwiokoaki, bon aroia bwa a na kuneaki ni kakaonimaki.” (1 I-Korinto 4:2) Ao ti riai n nanomwaaka ni kakaonimaki. E taku Iesu: “Ane nanomwaaka ni karokoa te toki, e na kamaiuaki.” (Mataio 10:22) Ngkana a kamaiuaki akana kakaonimaki, e a teretere iai bwa a kakabwaiaaki ni koaua!
18 E boto karekean te kabwaia ni koaua n te kakaonimaki nakon te Atua, ao ti bane ni kona ni kakaonimaki nakoina n aki ongei baika ti na rinanoi. E aki boto kakaonimakira i aoni mwaitini kaubwaira, ara reirei, ke ara mwane are ti karekei. Ao e aki naba boto i aon wanawanara, ara tarena ke konabwaira. Bon iai tabeman mai buakoia ana aomata te Atua n te moan tienture aika a kaubwai, ao tabeman a kainnano. E angania te reirei ni kairiri Bauro nakoia Kristian rimoa aika kaubwai bwa e kakawaki bwa “a na karaoa ae raoiroi, a na kabatiai aia mwakuri aika raraoi, a na tituaraoi, ao a na tauraoi n ibuokanibwai.” A kona aomata aika kaubwai ao aika kainnano akanne “n taua raoi te maiu ni koaua.” (1 Timoteo 6:17-19) E kakoauaaki naba anne ni boong aikai. Ti bane ni kona ni karekei angara ao mwiokoara aika tii te arona ae te teimatoa ni kakaonimaki ao ni “kabatiai [ara] mwakuri aika raraoi.” Ngkana ti karaoa anne, ti na boni kakabwaiaaki i matan ara tia Karikiriki ao ni karekea te kukurei n ataakin ae ti boni kakukureia.—Taeka N Rabakau 27:11.
19. Tera am motinnano ni kaineti ma te kabwaia?
19 Tao ti aki kona ni bitii aia iango ibukira kaain te aonnaba ma ti kona ni bita arora n iaiangoa te baere ti rinanona. Kakorakorako ni kakaonimaki n aki ongei baika ko rinanoi. E uaana am kakorakora. Ko riai ni kakoauaa raoi bwa e na kabatiai kakabwaiaam Iehova ngkai ao n aki totoki. Tai mwaninga ana taeka Iesu nakoia Kristian aika kabiraki ae kangai: “Kaotiko bwa ko kakaonimaki ni karokoa matem, ao N na anganiko te bau are te maiu.” (Te Kaotioti 2:10) Bon te kakabwaia ni koaua aei!
[Taamnei n iteraniba 14]
E taraa ni kakabwaiaaki Tauro n aia taratara aomata
[Taamnei n iteraniba 15]
E kakoauaaki bwa e kakabwaiaaki ni koaua Bauro