Αύγουστος

Προσέξτε δύο σημαντικά σημεία στον παραπάνω ψαλμό: (1) Οι δίκαιοι αντιμετωπίζουν προβλήματα. (2) Ο Ιεχωβά μάς απελευθερώνει από τις δοκιμασίες μας. Πώς μας απελευθερώνει ο Ιεχωβά; Ένας τρόπος είναι με το να μας βοηθάει να έχουμε ρεαλιστική άποψη για τη ζωή σε αυτό το σύστημα πραγμάτων. Ενώ ο Ιεχωβά όντως υπόσχεται ότι θα έχουμε χαρά στην υπηρεσία του, δεν εγγυάται ξένοιαστη ζωή τώρα. (Ησ. 66:14) Μας προτρέπει να εστιάζουμε στο μέλλον μας​—στον καιρό κατά τον οποίο θα έχουμε τη ζωή που εκείνος θέλει να απολαμβάνουμε για πάντα. (2 Κορ. 4:16-18) Στο μεταξύ, μας βοηθάει να συνεχίζουμε τον αγώνα κάθε μέρα. (Θρ. 3:22-24) Τι μπορούμε να μάθουμε από το παράδειγμα πιστών λάτρεων του Ιεχωβά τόσο στους Βιβλικούς χρόνους όσο και στην εποχή μας; Όπως θα δούμε, μπορεί να αντιμετωπίσουμε απροσδόκητα προβλήματα. Αλλά αν βασιζόμαστε στον Ιεχωβά, εκείνος οπωσδήποτε θα μας στηρίζει.​—Ψαλμ. 55:22. w23.04 17:3-4

Μπορούμε να διδαχτούμε από το παράδειγμα του Ιωσήφ και της Μαρίας, οι οποίοι ήταν πρόθυμοι να υπακούσουν στις ανώτερες εξουσίες ακόμα και όταν αυτό ήταν άβολο. (Λουκ. 2:1-6) Όταν η Μαρία ήταν στον ένατο μήνα της εγκυμοσύνης της, η ίδια και ο Ιωσήφ αντιμετώπισαν μια δοκιμασία της υπακοής τους. Ο Αύγουστος, ο οποίος κυβερνούσε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, διέταξε να γίνει απογραφή. Ο Ιωσήφ και η Μαρία έπρεπε να ταξιδέψουν ως τη Βηθλεέμ, διανύοντας σχεδόν 150 χιλιόμετρα μέσα από λοφώδεις περιοχές. Εκείνο το ταξίδι θα ήταν άβολο, ιδιαίτερα για τη Μαρία. Ίσως ανησυχούσαν για την ασφάλειά της, καθώς και για την ασφάλεια του αγέννητου μωρού τους. Τι θα γινόταν αν την έπιαναν οι πόνοι; Είχε στη μήτρα της τον μελλοντικό Μεσσία. Θα αποτελούσε αυτό δικαιολογία για να μην υπακούσουν στην κυβέρνηση; Ο Ιωσήφ και η Μαρία δεν επέτρεψαν σε καμιά από αυτές τις ανησυχίες να επηρεάσει το αν θα υπάκουαν στον νόμο. Ο Ιεχωβά ευλόγησε την υπακοή τους. Η Μαρία έφτασε ασφαλής στη Βηθλεέμ, γέννησε ένα υγιέστατο μωρό και μάλιστα συνέβαλε στην εκπλήρωση μιας Βιβλικής προφητείας!​—Μιχ. 5:2. w23.10 42:9, 11-12

Τι γίνεται αν αγχώνεστε και μόνο στη σκέψη να κάνετε ένα σχόλιο στις συναθροίσεις; Ίσως το βρείτε χρήσιμο να προετοιμάζεστε καλά. (Παρ. 21:5) Όσο πιο εξοικειωμένοι είστε με την ύλη τόσο πιο εύκολο θα σας είναι να σηκώσετε το χέρι σας. Επίσης, να κάνετε σύντομα σχόλια. (Παρ. 15:23· 17:27) Μια σύντομη απάντηση θα σας αγχώσει λιγότερο. Κάνοντας ένα σύντομο σχόλιο με δικά σας λόγια, θα δείξετε ότι έχετε προετοιμαστεί καλά και ότι έχετε σαφή κατανόηση της ύλης. Τι γίνεται αν δοκιμάσετε κάποιες από αυτές τις συμβουλές αλλά και πάλι το άγχος δεν σας αφήνει να κάνετε πάνω από ένα ή δύο σχόλια; Να είστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα εκτιμήσει τις ειλικρινείς προσπάθειες που θα καταβάλετε για να κάνετε ό,τι μπορείτε. (Λουκ. 21:1-4) Το να δίνετε το καλύτερο που μπορείτε δεν σημαίνει να πιέζετε αφόρητα τον εαυτό σας. (Φιλιπ. 4:5) Εξακριβώστε τι μπορείτε να κάνετε, βάλτε στόχο να το κάνετε και προσευχηθείτε για ήρεμη καρδιά. Αρχικά, αυτός ο στόχος ίσως είναι να κάνετε ένα σύντομο σχόλιο. w23.04 18:6-8

Ο απόστολος Παύλος μάς παρομοιάζει με στρατιώτες που είναι άγρυπνοι και φορούν πολεμική εξάρτυση. Ένας στρατιώτης που βρίσκεται σε υπηρεσία αναμένεται να είναι έτοιμος για μάχη ανά πάσα στιγμή. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με εμάς. Παραμένουμε έτοιμοι για την ημέρα του Ιεχωβά φορώντας έναν θώρακα πίστης και αγάπης, καθώς και μια περικεφαλαία ελπίδας. Ο θώρακας προστάτευε την καρδιά του στρατιώτη. Η πίστη και η αγάπη προστατεύουν τη συμβολική μας καρδιά. Θα μας βοηθούν να συνεχίζουμε να υπηρετούμε τον Θεό και να ακολουθούμε τον Ιησού. Η πίστη μάς διαβεβαιώνει ότι ο Ιεχωβά θα μας ανταμείψει αν τον εκζητούμε ολόκαρδα. (Εβρ. 11:6) Θα μας υποκινεί να παραμένουμε όσιοι στον Ηγέτη μας, τον Ιησού, ακόμα και αν χρειαστεί να υπομείνουμε αντιξοότητες. Μπορούμε να οικοδομούμε την πίστη μας για να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες της ζωής παρατηρώντας σύγχρονα παραδείγματα ατόμων που διακράτησαν ακεραιότητα παρά τον διωγμό ή τα οικονομικά προβλήματα. Και μπορούμε να αποφεύγουμε την παγίδα του υλισμού μιμούμενοι εκείνους που απλοποίησαν τη ζωή τους για να βάζουν τα συμφέροντα της Βασιλείας στην πρώτη θέση. w23.06 26:8-9

Εγκράτεια είναι η ικανότητα να ελέγχουμε τα αισθήματα και τις πράξεις μας. Είναι απαραίτητη για να πετύχουμε τους στόχους μας, ιδίως αν πρόκειται για κάποιον δύσκολο στόχο ή αν δεν έχουμε ισχυρή θέληση. Να θυμάστε ότι η εγκράτεια είναι μέρος του καρπού του πνεύματος, γι’ αυτό να ζητάτε από τον Ιεχωβά άγιο πνεύμα για να σας βοηθήσει να καλλιεργήσετε αυτή τη σημαντική ιδιότητα. (Λουκ. 11:13· Γαλ. 5:22, 23) Μην περιμένετε τις τέλειες περιστάσεις. Σε αυτόν τον κόσμο, πιθανότατα δεν θα έχουμε ποτέ ιδανικές περιστάσεις. Αν περιμένουμε κάτι τέτοιο, μπορεί να μην πετύχουμε ποτέ τον στόχο μας. Ίσως μας λείπει η θέληση επειδή ο στόχος μας φαίνεται πολύ δύσκολος. Αν αυτό ισχύει στην περίπτωσή σας, ίσως θα μπορούσατε να χωρίσετε τον στόχο σας σε μικρότερους. Αν ο στόχος σας είναι να καλλιεργήσετε μια ιδιότητα, αρχίστε προσπαθώντας να την εκδηλώνετε σε σχέση με μικρά πράγματα. Αν ο στόχος σας είναι να διαβάσετε ολόκληρη τη Γραφή, αρχίστε διαβάζοντας λίγη ώρα κάθε φορά. w23.05 24:11-13

Σε όλη τη διάρκεια των τελευταίων ημερών, ο Ιεχωβά χρησιμοποιεί την οργάνωσή του για να παρέχει μια σταθερή ροή πνευματικής τροφής, ώστε να μας βοηθάει όλους να συνεχίζουμε το ταξίδι μας στην “Οδό της Αγιότητας”. (Ησ. 35:8· 48:17· 60:17) Θα μπορούσαμε να πούμε ότι, όταν κάποιος δέχεται να κάνει Γραφική μελέτη, έχει την ευκαιρία να μπει στην “Οδό της Αγιότητας”. Μερικοί διανύουν μόνο μικρή απόσταση και έπειτα βγαίνουν από τον δρόμο. Άλλοι είναι αποφασισμένοι να συνεχίσουν να ταξιδεύουν σε αυτόν ώσπου να φτάσουν στον προορισμό τους. Ποιος είναι αυτός ο προορισμός; Για εκείνους που έχουν την ουράνια ελπίδα, η «Οδός της Αγιότητας» οδηγεί «στον παράδεισο του Θεού» στον ουρανό. (Αποκ. 2:7) Για όσους έχουν την επίγεια ελπίδα, αυτός ο δρόμος οδηγεί στην τελειότητα στο τέλος των 1.000 ετών. Αν ταξιδεύετε σε αυτόν τον δρόμο σήμερα, μην κοιτάζετε πίσω. Και μη βγείτε από τον δρόμο ώσπου να φτάσετε στον νέο κόσμο! w23.05 22:15-18

Η απόφαση να αφιερωθείτε στον Ιεχωβά είναι ό,τι πιο φυσικό αν σκεφτείτε όλα όσα έχει κάνει εκείνος για εσάς. (Ψαλμ. 116:12-14) Η Γραφή αποκαλεί ορθά τον Ιεχωβά Δότη “κάθε καλού και τέλειου δώρου”. (Ιακ. 1:17) Το μεγαλύτερο από αυτά τα δώρα είναι η θυσία του Γιου του, του Ιησού. Σκεφτείτε! Χάρη στο λύτρο, έχει γίνει εφικτό να έχετε στενή σχέση με τον Ιεχωβά. Και εκείνος σάς έχει δώσει την προοπτική της αιώνιας ζωής. (1 Ιωάν. 4:9, 10) Το να αφιερωθείτε στον Ιεχωβά είναι ένας τρόπος να δείξετε την εκτίμησή σας για τη μεγαλύτερη έκφραση αγάπης που έγινε ποτέ, καθώς και για όλες τις άλλες ευλογίες που σας έχει δώσει ο Ιεχωβά.​—Δευτ. 16:17· 2 Κορ. 5:15. w24.03 9:8

Όσον αφορά τα ηθικά πρότυπα που προάγει αυτός ο κόσμος, νιώθουμε όπως και ο δίκαιος Λωτ. Εκείνος «στενοχωριόταν πολύ με την έκλυτη διαγωγή των ανόμων», επειδή γνώριζε ότι ο ουράνιος Πατέρας μας μισεί την κακή διαγωγή. (2 Πέτρ. 2:7, 8) Ο φόβος του Θεού και η αγάπη για αυτόν ωθούσαν τον Λωτ να απορρίπτει τα ξεπεσμένα ηθικά πρότυπα των ανθρώπων που τον περιέβαλλαν. Και εμάς μας περιβάλλουν άνθρωποι που έχουν ελάχιστο ή καθόλου σεβασμό για τους ηθικούς κανόνες του Ιεχωβά. Παρ’ όλα αυτά, μπορούμε να παραμένουμε ηθικά καθαροί αν διατηρούμε την αγάπη μας για τον Θεό και καλλιεργούμε υγιή φόβο για αυτόν. Γι’ αυτόν τον σκοπό, ο Ιεχωβά παρέχει στοργική ενθάρρυνση και ώθηση μέσω του βιβλίου των Παροιμιών. Όλοι οι Χριστιανοί, άντρες και γυναίκες, νέοι και ηλικιωμένοι, μπορούν να ωφεληθούν πραγματικά εξετάζοντας τις σοφές συμβουλές που βρίσκονται εκεί. Όταν φοβόμαστε τον Ιεχωβά, προσέχουμε να μη δικαιολογούμε την κακή διαγωγή. w23.06 28:1-2, 5

Πιθανώς έχετε αντιμετωπίσει εναντίωση από μέλη της οικογένειάς σας ή ίσως έχετε θυσιάσει ορισμένες υλικές επιδιώξεις προκειμένου να βάλετε τα συμφέροντα της Βασιλείας στην πρώτη θέση. (Ματθ. 6:33) Αν ναι, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά έχει παρατηρήσει τα πιστά σας έργα. (Εβρ. 6:10) Πιθανότατα, έχετε βιώσει προσωπικά πόσο αληθινά είναι τα λόγια του Ιησού: «Δεν υπάρχει κανείς που να άφησε σπίτι ή αδελφούς ή αδελφές ή μητέρα ή πατέρα ή παιδιά ή αγρούς για χάρη δική μου και των καλών νέων, ο οποίος δεν θα πάρει 100 φορές περισσότερα τώρα, σε αυτή τη χρονική περίοδο​—σπίτια, αδελφούς, αδελφές, μητέρες, παιδιά και αγρούς, με διωγμούς​—και στο ερχόμενο σύστημα πραγμάτων αιώνια ζωή». (Μάρκ. 10:29, 30) Οι ευλογίες που έχετε λάβει είναι πραγματικά μεγαλύτερες από οποιεσδήποτε θυσίες έχετε κάνει.​—Ψαλμ. 37:4. w24.03 10:5

Όταν οι Χριστιανοί στην Ιουδαία αντιμετώπισαν μια μεγάλη πείνα, οι αδελφοί της εκκλησίας στην Αντιόχεια «αποφάσισαν, ο καθένας σύμφωνα με τις δυνατότητές του, να στείλουν βοήθεια στους αδελφούς της Ιουδαίας». (Πράξ. 11:27-30) Παρότι οι αδελφοί που επηρεάστηκαν από την πείνα ζούσαν μακριά, οι Χριστιανοί στην Αντιόχεια ήταν αποφασισμένοι να τους βοηθήσουν. (1 Ιωάν. 3:17, 18) Μπορούμε και εμείς σήμερα να δείχνουμε συμπόνια όταν μαθαίνουμε ότι κάποιοι συλλάτρεις μας έχουν επηρεαστεί από μια καταστροφή. Ανταποκρινόμαστε αμέσως​—ίσως ρωτώντας τους πρεσβυτέρους αν μπορούμε να συμμετάσχουμε σε κάποιο πρόγραμμα παροχής βοήθειας, συνεισφέροντας για το παγκόσμιο έργο ή προσευχόμενοι για εκείνους που έχουν πληγεί από την καταστροφή. Οι αδελφοί και οι αδελφές μας ίσως χρειαστούν βοήθεια για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Όταν ο Βασιλιάς μας, ο Χριστός Ιησούς, έρθει για να εκτελέσει κρίση, είθε να μας βρει να δείχνουμε συμπόνια και να μας προσκαλέσει να “κληρονομήσουμε τη Βασιλεία”.​—Ματθ. 25:34-40. w23.07 29:9-10, 12

Ο Ιησούς μιμούνταν τη λογικότητα του Ιεχωβά. Στάλθηκε στη γη για να κηρύξει «στα χαμένα πρόβατα του οίκου του Ισραήλ». Ωστόσο, έδειχνε λογικότητα καθώς επιτελούσε αυτόν τον διορισμό. Σε κάποια περίπτωση, μια μη Ισραηλίτισσα τον ικέτευσε να γιατρέψει την κόρη της, η οποία “βασανιζόταν από δαίμονα”. Δείχνοντας συμπόνια, ο Ιησούς έκανε ό,τι ζήτησε η γυναίκα και γιάτρεψε την κόρη της. (Ματθ. 15:21-28) Προσέξτε ένα άλλο παράδειγμα. Νωρίτερα κατά τη διάρκεια της διακονίας του, ο Ιησούς δήλωσε: «Όποιον με απαρνηθεί . . . , θα τον απαρνηθώ και εγώ». (Ματθ. 10:33) Αλλά μήπως απαρνήθηκε τον Πέτρο, ο οποίος τον αρνήθηκε τρεις φορές; Όχι. Ο Ιησούς έλαβε υπόψη τη μετάνοια και την πίστη του Πέτρου. Μετά την ανάστασή του, ο Ιησούς εμφανίστηκε στον Πέτρο και πιθανότατα τον διαβεβαίωσε για τη συγχώρηση και την αγάπη του. (Λουκ. 24:33, 34) Και ο Ιεχωβά Θεός και ο Ιησούς Χριστός είναι λογικοί. Τι θα πούμε για εμάς; Ο Ιεχωβά αναμένει να είμαστε λογικοί. w23.07 32:6-7

Ποιες διαβεβαιώσεις μπορούμε να δίνουμε σε όσους αμφιβάλλουν για το ότι η υπόσχεση του Θεού για τον Παράδεισο θα εκπληρωθεί; Πρώτον, ο ίδιος ο Ιεχωβά δίνει τη συγκεκριμένη υπόσχεση. Το βιβλίο της Αποκάλυψης δηλώνει: «Εκείνος που κάθεται στον θρόνο είπε: “Δείτε! Κάνω νέα τα πάντα”». Εκείνος έχει τη σοφία, τη δύναμη και την επιθυμία να εκπληρώσει την υπόσχεσή του. Δεύτερον, η εκπλήρωση της υπόσχεσής του είναι τόσο βέβαιη ώστε από την άποψη του Ιεχωβά έχει ήδη συμβεί. Εκείνος δικαίως λέει: «Αυτά τα λόγια είναι πιστά και αληθινά. . . . Έχουν πραγματοποιηθεί!» Τρίτον, όταν ο Ιεχωβά αρχίζει κάτι, το ολοκληρώνει επιτυχώς, όπως επιβεβαιώνεται με την έκφραση: «Εγώ είμαι το Άλφα και το Ωμέγα». (Αποκ. 21:6) Ο Ιεχωβά θα αποδείξει ότι ο Σατανάς είναι ψεύτης και αποτυχημένος. Γι’ αυτό, όταν κάποιος πει: «Ωραία είναι όλα αυτά, αλλά μου φαίνονται απίστευτα», θα μπορούσατε να διαβάσετε και να εξηγήσετε τα εδάφια Αποκάλυψη 21:5, 6. Δείξτε πώς ο Ιεχωβά έχει εγγυηθεί την υπόσχεσή του, βάζοντας, σαν να λέγαμε, την προσωπική του υπογραφή.​—Ησ. 65:16. w23.11 46:18-19

Ο Ιεχωβά έδωσε αυτή την υπόσχεση όταν ο Αβραάμ ήταν ένας άτεκνος 75χρονος. Είδε ο Αβραάμ να εκπληρώνεται αυτή η υπόσχεση; Όχι πλήρως. Αφού διέσχισε τον ποταμό Ευφράτη και περίμενε 25 χρόνια, είδε όντως τη θαυματουργική γέννηση του γιου του τού Ισαάκ, και έπειτα από άλλα 60 χρόνια, γεννήθηκαν οι εγγονοί του Ησαύ και Ιακώβ. (Εβρ. 6:15) Αλλά δεν είδε ποτέ τους απογόνους του να γίνονται μεγάλο έθνος και να κληρονομούν την Υποσχεμένη Γη. Εντούτοις, εκείνος ο πιστός άντρας απόλαυσε μια στενή φιλία με τον Δημιουργό του. (Ιακ. 2:23) Και όταν αναστηθεί, πόσο θα ενθουσιαστεί όταν μάθει ότι η πίστη και η υπομονή του έφεραν ευλογίες σε όλα τα έθνη! (Γέν. 22:18) Ποιο είναι το δίδαγμα; Εμείς προσωπικά μπορεί να μη δούμε την εκπλήρωση όλων των υποσχέσεων του Ιεχωβά αμέσως τώρα. Αν όμως είμαστε υπομονετικοί σαν τον Αβραάμ, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά θα μας ανταμείψει τώρα και ακόμα περισσότερο στον υποσχεμένο νέο κόσμο Του.​—Μάρκ. 10:29, 30. w23.08 35:14

Ως νεαρός, ο βασιλιάς Οζίας ήταν ταπεινός. Έμαθε «να φοβάται τον αληθινό Θεό». O Ιεχωβά τον ευλογούσε τα περισσότερα από τα 68 χρόνια της ζωής του. (2 Χρον. 26:1-4) Ο Οζίας νίκησε πολλούς από τους εχθρούς του έθνους και ενίσχυσε το αμυντικό σύστημα της Ιερουσαλήμ. (2 Χρον. 26:6-15) Ο Οζίας ασφαλώς χαιρόταν για όλα όσα τον είχε βοηθήσει ο Θεός να κάνει. (Εκκλ. 3:12, 13) Ο βασιλιάς Οζίας είχε συνηθίσει να δίνει εντολές και οι άλλοι να τις εκτελούν. Μήπως αυτό τον έκανε να νομίζει ότι μπορούσε να κάνει ό,τι ήθελε; Κάποια μέρα, ο Οζίας αποφάσισε να μπει στον ναό του Ιεχωβά και επιχείρησε με αυθάδεια να κάψει θυμίαμα στο θυσιαστήριο, κάτι το οποίο δεν επιτρεπόταν στους βασιλιάδες. (2 Χρον. 26:16-18) Ο αρχιερέας Αζαρίας προσπάθησε να τον διορθώσει, αλλά ο Οζίας θύμωσε πολύ. Δυστυχώς, ο Οζίας κατέστρεψε το ιστορικό της πιστής του υπηρεσίας και τιμωρήθηκε με λέπρα. (2 Χρον. 26:19-21) Πόσο διαφορετικά θα είχε εξελιχθεί η ζωή του αν είχε παραμείνει ταπεινός! w23.09 38:9-10

Ακόμα και αφού έγινε χρισμένος Χριστιανός, ο απόστολος Πέτρος πάλευε με τις αδυναμίες του. Το 36 Κ.Χ., ήταν παρών όταν ο απερίτμητος Εθνικός Κορνήλιος χρίστηκε με άγιο πνεύμα, πράγμα που αποτελούσε σαφή απόδειξη ότι «ο Θεός δεν είναι προσωπολήπτης» και ότι οι Εθνικοί μπορούσαν να γίνουν μέρος της Χριστιανικής εκκλησίας. (Πράξ. 10:34, 44, 45) Έπειτα από αυτό, ο Πέτρος ένιωθε ελεύθερος να τρώει μαζί με Εθνικούς, κάτι που στο παρελθόν δεν θα έκανε σε καμία περίπτωση. Ωστόσο, μερικοί Ιουδαίοι Χριστιανοί πίστευαν ότι οι Ιουδαίοι και οι Εθνικοί δεν έπρεπε να τρώνε μαζί. Όταν κάποιοι που είχαν αυτή την άποψη ήρθαν στην Αντιόχεια, ο Πέτρος σταμάτησε να τρώει μαζί με τους Εθνικούς αδελφούς του, πιθανότατα από φόβο μήπως προσβάλει τους Ιουδαίους Χριστιανούς. Ο απόστολος Παύλος είδε αυτή την υποκρισία και τον επέπληξε δημοσίως. (Γαλ. 2:13, 14) Παρά αυτό το λάθος, ο Πέτρος δεν εγκατέλειψε τις προσπάθειες. w23.09 40:8

Μια ειλικρινής αυτοεξέταση ίσως αποκαλύψει ότι έχετε ορισμένες αδυναμίες, αλλά μην αποθαρρύνεστε. «Ο Κύριος δείχνει καλοσύνη» και θα σας βοηθήσει να βελτιωθείτε. (1 Πέτρ. 2:3) Ο απόστολος Πέτρος μάς διαβεβαιώνει: «Ο Θεός . . . θα τελειώσει ο ίδιος την εκγύμνασή σας. Αυτός θα σας κάνει σταθερούς». Ο Πέτρος κάποτε ένιωσε ανάξιος να βρίσκεται στην παρουσία του Γιου του Θεού. (Λουκ. 5:8) Αλλά με τη στοργική υποστήριξη του Ιεχωβά και του Ιησού, ενέμεινε στις προσπάθειές του ως ακόλουθος του Χριστού. Ως αποτέλεσμα, του χορηγήθηκε «η είσοδος στην αιώνια Βασιλεία του Κυρίου μας και Σωτήρα Ιησού Χριστού». (2 Πέτρ. 1:11) Τι ανταμοιβή! Αν εμμείνετε στις προσπάθειές σας όπως ο Πέτρος και αφήσετε τον εαυτό σας να γυμναστεί από τον Ιεχωβά, θα λάβετε και εσείς την ανταμοιβή της αιώνιας ζωής. Θα “επιτύχετε τον στόχο της πίστης σας, τη σωτηρία σας”.​—1 Πέτρ. 1:9. w23.09 41:16-17

Η αρχαία σκηνή της μαρτυρίας είχε μία αυλή​—έναν περιφραγμένο, ανοιχτό χώρο όπου οι ιερείς εκτελούσαν τα καθήκοντά τους. Το μεγάλο χάλκινο θυσιαστήριο του ολοκαυτώματος βρισκόταν στην αυλή μαζί με μια χάλκινη λεκάνη με νερό, την οποία οι ιερείς χρησιμοποιούσαν για να καθαριστούν προτού αποδώσουν την ιερή τους υπηρεσία. (Έξοδ. 30:17-20· 40:6-8) Σήμερα, εκείνοι που απομένουν από τους χρισμένους αδελφούς του Χριστού υπηρετούν πιστά στην επίγεια εσωτερική αυλή του πνευματικού ναού. Η παρουσία της μεγάλης λεκάνης με νερό είναι μια σημαντική υπενθύμιση για αυτούς, όπως και για όλους τους Χριστιανούς, να παραμένουν ηθικά και πνευματικά καθαροί. Αλλά πού αποδίδουν τη λατρεία τους όσοι αποτελούν το «μεγάλο πλήθος»; Ο απόστολος Ιωάννης τούς είδε να “στέκονται ενώπιον του θρόνου”, θέση που στη γη αντιστοιχεί με την εξωτερική αυλή, όπου «αποδίδουν [στον Θεό] ιερή υπηρεσία ημέρα και νύχτα στον ναό του». (Αποκ. 7:9, 13-15) Πόσο εκτιμούμε το ότι έχουμε μια θέση στη διευθέτηση του Ιεχωβά για αγνή λατρεία! w23.10 45:15-16

Ένας τρόπος με τον οποίο ο Ιεχωβά μάς δίνει δύναμη είναι μέσω των πρεσβυτέρων. (Ησ. 32:1, 2) Όταν λοιπόν νιώθετε ανησυχία, να μιλάτε για αυτό που σας απασχολεί στους πρεσβυτέρους. Όταν σας προσφέρουν βοήθεια, να τη δέχεστε με ευγνωμοσύνη. Μέσω αυτών, ο Ιεχωβά μπορεί να σας κάνει ισχυρούς. Η βασισμένη στη Γραφή ελπίδα της αιώνιας ζωής​—είτε στον επίγειο Παράδεισο είτε στην ουράνια Βασιλεία​—μπορεί επίσης να μας γεμίσει δύναμη. (Ρωμ. 4:3, 18, 19) Η ελπίδα μας μάς ενισχύει για να υπομένουμε δοκιμασίες, να κηρύττουμε τα καλά νέα και να επιτελούμε διάφορους διορισμούς στην εκκλησία. (1 Θεσ. 1:3) Η ίδια ελπίδα ενίσχυε και τον απόστολο Παύλο. Ο Παύλος “πιεζόταν πολύ”, “βρισκόταν σε αμηχανία”, “διωκόταν” και “τον έριχναν κάτω”. Μάλιστα είχε κινδυνεύσει και η ζωή του. (2 Κορ. 4:8-10) Βρήκε τη δύναμη να υπομείνει εστιάζοντας στην ελπίδα του. (2 Κορ. 4:16-18) Εστίαζε στη μελλοντική ελπίδα του για αιώνια ζωή στον ουρανό. Ο Παύλος έκανε στοχασμούς γύρω από αυτή την ελπίδα και, ως αποτέλεσμα, ένιωθε ότι “ανανεωνόταν από ημέρα σε ημέρα”. w23.10 43:14-17

Όταν προσεύχεστε, να σκέφτεστε αν είναι ο καιρός του Ιεχωβά να ικανοποιήσει το αίτημά σας. Ίσως νιώθουμε ότι χρειαζόμαστε άμεση απάντηση στις προσευχές μας. Στην πραγματικότητα όμως ο Ιεχωβά ξέρει ποιος είναι ο καλύτερος καιρός για να μας βοηθήσει. (Εβρ. 4:16) Όταν δεν λαβαίνουμε αμέσως αυτό που ζητάμε, ίσως νομίζουμε ότι η απάντηση του Ιεχωβά είναι “Όχι”. Αλλά στην πραγματικότητα, η απάντησή του μπορεί να είναι “Όχι ακόμα”. Για παράδειγμα, ένας νεαρός αδελφός προσευχόταν να θεραπευτεί από την αρρώστια του. Αλλά η υγεία του δεν βελτιώθηκε. Αν ο Ιεχωβά τον είχε θεραπεύσει θαυματουργικά, ο Σατανάς θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι ο αδελφός συνέχισε να υπηρετεί τον Ιεχωβά μόνο και μόνο επειδή είχε γιατρευτεί. (Ιώβ 1:9-11· 2:4) Επιπρόσθετα, ο Ιεχωβά έχει ήδη ορίσει τον χρόνο κατά τον οποίο θα θεραπεύσει όλες τις ασθένειες. (Ησ. 33:24· Αποκ. 21:3, 4) Μέχρι τότε, δεν μπορούμε να αναμένουμε θαυματουργικές θεραπείες. Άρα ο αδελφός θα μπορούσε να ζητήσει από τον Ιεχωβά να του δώσει δύναμη και ειρήνη διάνοιας για να υπομείνει την αρρώστια του και να συνεχίσει να υπηρετεί τον Θεό πιστά. w23.11 49:13

Ο Σαμψών είχε κάνει ένα σοβαρό λάθος, αλλά δεν παραιτήθηκε. Αναζήτησε μια ευκαιρία να εκπληρώσει τον θεόδοτο διορισμό του εναντίον των Φιλισταίων. (Κριτ. 16:28-30) Ικέτευσε τον Ιεχωβά να τον βοηθήσει “να εκδικηθεί τους Φιλισταίους”. Ο αληθινός Θεός απάντησε στην ικεσία του και αποκατέστησε τη θαυματουργική του δύναμη. Ως αποτέλεσμα, ο Σαμψών σε εκείνη την περίπτωση σκότωσε περισσότερους Φιλισταίους από κάθε άλλη φορά. Αν και ο Σαμψών υπέστη τις οδυνηρές συνέπειες του λάθους του, δεν έπαψε να προσπαθεί να κάνει το θέλημα του Ιεχωβά. Ακόμα και αν κάνουμε κάποιο λάθος και χρειαστούμε έλεγχο ή χάσουμε ένα προνόμιο, δεν πρέπει να παραιτηθούμε. Να θυμάστε ότι ο Ιεχωβά δεν μας θεωρεί χαμένη υπόθεση. (Ψαλμ. 103:8, 9) Παρά τα λάθη μας, μπορούμε ακόμα να είμαστε χρήσιμοι στον Ιεχωβά, όπως ήταν ο Σαμψών. w23.09 37:15-16

Η υπομονή σας φέρνει την επιδοκιμασία του Ιεχωβά. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Ιεχωβά χαίρεται που αντιμετωπίζετε δοκιμασίες ή προβλήματα. Ο Θεός επιδοκιμάζει εσάς. Η υπομονή σας οδηγεί σε επιδοκιμασμένη κατάσταση. Τι εκπληκτική ευλογία! (Ψαλμ. 5:12) Θυμηθείτε ότι ο Αβραάμ υπέμεινε δοκιμασίες και έλαβε τη θεϊκή επιδοκιμασία. Ο Ιεχωβά τον έβλεπε ως φίλο του και τον θεωρούσε δίκαιο. (Γέν. 15:6· Ρωμ. 4:13, 22) Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για εμάς. Ο Θεός δεν βασίζει την επιδοκιμασία του στο πόσα κάνουμε στην υπηρεσία του ούτε στο τι προνόμια έχουμε. Μας δίνει την επιδοκιμασία του λόγω της πιστής μας υπομονής. Όλοι μπορούμε να υπομείνουμε, ανεξάρτητα από την ηλικία, τις περιστάσεις και τις ικανότητές μας. Μήπως υπομένετε πιστά κάποια δοκιμασία αυτή τη στιγμή; Αν ναι, ας σας παρηγορεί η γνώση ότι έχετε την επιδοκιμασία του Θεού. Όταν συνειδητοποιούμε ότι έχουμε την επιδοκιμασία του Θεού, αυτό μπορεί να ασκήσει ισχυρή επίδραση πάνω μας. Μπορεί να ενισχύσει την ελπίδα μας. w23.12 51:13-14

Ο Χριστιανός πρέπει να μάθει να επικοινωνεί καλά. Ο άντρας που είναι καλός στην επικοινωνία ακούει προσεκτικά τους άλλους και καταλαβαίνει τις σκέψεις και τα αισθήματά τους. (Παρ. 20:5) Μπορεί να μάθει να διαβάζει τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος του συνομιλητή του. Δεν μπορείτε να μάθετε να το κάνετε αυτό αν δεν περνάτε χρόνο μαζί με άλλους ανθρώπους. Αν επικοινωνείτε διαρκώς με ηλεκτρονικά εργαλεία, όπως το e-mail και τα γραπτά μηνύματα, η ικανότητά σας να επικοινωνείτε πρόσωπο με πρόσωπο μπορεί να εξασθενήσει. Γι’ αυτό, να δημιουργείτε ευκαιρίες για να μιλάτε με τους άλλους πρόσωπο με πρόσωπο. (2 Ιωάν. 12) Ένας ώριμος Χριστιανός πρέπει επίσης να είναι σε θέση να συντηρεί τον εαυτό του και το σπιτικό του. (1 Τιμ. 5:8) Είναι καλό να αποκτήσετε κάποια δεξιότητα που θα σας βοηθήσει να βρείτε εργασία. (Πράξ. 18:2, 3· 20:34· Εφεσ. 4:28) Αποκτήστε τη φήμη ατόμου που εργάζεται σκληρά και που ολοκληρώνει ό,τι αρχίζει. Τότε θα έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να βρείτε μια δουλειά και να την κρατήσετε. w23.12 53:12-13

Όταν η Αγία Γραφή μιλάει για την «ημέρα του Ιεχωβά», αναφέρεται στον καιρό κατά τον οποίο ο Ιεχωβά κρίνει τους εχθρούς του και φέρνει σωτηρία στον λαό του. Στο παρελθόν, ο Ιεχωβά επανειλημμένα εκτέλεσε κρίσεις. (Ησ. 13:1, 6· Ιεζ. 13:5· Σοφ. 1:8) Στον καιρό μας, η «ημέρα του Ιεχωβά» αρχίζει με την επίθεση στη Βαβυλώνα τη Μεγάλη και κορυφώνεται με τη μάχη του Αρμαγεδδώνα. Για να επιζήσουμε από εκείνη την «ημέρα», χρειάζεται να προετοιμαστούμε από τώρα. Ο Ιησούς δίδαξε ότι πρέπει, όχι μόνο να ετοιμαστούμε για τη «μεγάλη θλίψη», αλλά επίσης να “είμαστε συνεχώς έτοιμοι” για αυτήν. (Ματθ. 24:21· Λουκ. 12:40) Στην πρώτη θεόπνευστη επιστολή του προς τους Θεσσαλονικείς, ο απόστολος Παύλος χρησιμοποίησε μερικά παραδείγματα για να βοηθήσει τους Χριστιανούς να είναι συνεχώς έτοιμοι για τη μεγάλη ημέρα κρίσης του Ιεχωβά. Ο Παύλος ήξερε ότι η ημέρα του Ιεχωβά δεν θα ερχόταν τότε. (2 Θεσ. 2:1-3) Παρ’ όλα αυτά, πρότρεψε τους αδελφούς του να προετοιμαστούν για εκείνη την ημέρα σαν να επρόκειτο να έρθει αύριο, συμβουλή την οποία μπορούμε να εφαρμόσουμε και εμείς. w23.06 26:1-2

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ένας ουρανοξύστης 60 ορόφων άρχισε να δεσπόζει στον ορίζοντα του Τόκιο, στην Ιαπωνία. Οι άνθρωποι αναρωτιούνταν πώς θα άντεχε αυτό το κτίριο τους σεισμούς που γίνονται συχνά σε εκείνη την πόλη. Ποιο ήταν το μυστικό; Οι μηχανικοί το σχεδίασαν έτσι ώστε να είναι μεν σταθερό αλλά και αρκετά ευέλικτο για να απορροφά τις σεισμικές δονήσεις. Οι Χριστιανοί μοιάζουν με εκείνον τον ουρανοξύστη. Με ποια έννοια; Ο Χριστιανός πρέπει να κρατάει ισορροπία ανάμεσα στη σταθερότητα και στην ευελιξία. Χρειάζεται να είναι ισχυρός και αμετακίνητος όσον αφορά την τήρηση των νόμων και των κανόνων του Ιεχωβά. Είναι “πρόθυμος να υπακούει” και δεν συμβιβάζεται. Από την άλλη πλευρά, χρειάζεται να είναι “λογικός”, ή αλλιώς ευέλικτος, όταν η κατάσταση το επιτρέπει ή και το απαιτεί. (Ιακ. 3:17) Ο Χριστιανός που έχει μάθει να έχει αυτή την ισορροπημένη άποψη θα αποφεύγει τα άκρα. Δεν θα είναι ούτε υπερβολικά αυστηρός ούτε υπερβολικά ανεκτικός. w23.07 31:1-2

Ο Ιησούς χρειάστηκε να απορρίψει τους πειρασμούς του Σατανά του Διαβόλου, ο οποίος, μεταξύ άλλων, επιτέθηκε άμεσα στην οσιότητά του στον Θεό. (Ματθ. 4:1-11) Ο Σατανάς ήταν αποφασισμένος να κάνει τον Ιησού να αμαρτήσει ώστε να μην είναι σε θέση να καταβάλει το λύτρο. Κατά τη διάρκεια της επίγειας διακονίας του, ο Ιησούς υπέμεινε και άλλες δοκιμασίες. Αντιμετώπισε διωγμό, ενώ απειλήθηκε και η ζωή του. (Λουκ. 4:28, 29· 13:31) Υπέμενε τις ατέλειες των ακολούθων του. (Μάρκ. 9:33, 34) Κατά τη διάρκεια της δίκης από την οποία κρινόταν η ζωή του, υπέστη βασανιστήρια και χλευασμό. Έπειτα, εκτελέστηκε με τρομερά οδυνηρό και ταπεινωτικό τρόπο. (Εβρ. 12:1-3) Χρειάστηκε να υπομείνει το τελικό μέρος της δοκιμασίας του εντελώς μόνος του, χωρίς την προστασία του Ιεχωβά. (Ματθ. 27:46) Σαφώς, το λύτρο κόστισε πάρα πολλά στον Ιησού. Δεν νιώθουμε βαθιά αγάπη για τον Ιησού όταν συλλογιζόμαστε ότι θυσίασε πρόθυμα τόσο πολλά για χάρη μας; w24.01 2:7-9

Η μακροθυμία μάς βοηθάει στις σχέσεις μας με τους άλλους. Μας βοηθάει να ακούμε προσεκτικά όταν μιλούν οι άλλοι. (Ιακ. 1:19) Επίσης, η μακροθυμία προάγει την ειρήνη. Μας προστατεύει ώστε να μην αντιδράσουμε βιαστικά και πούμε κάτι άστοργο όταν είμαστε υπό πίεση. Και αν είμαστε μακρόθυμοι, δεν θα οργιζόμαστε εύκολα όταν κάποιος πληγώνει τα αισθήματά μας. Αντί να ανταποδίδουμε, «θα ανεχόμαστε ο ένας τον άλλον και θα συγχωρούμε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα». (Κολ. 3:12, 13) Η μακροθυμία μάς βοηθάει επίσης να παίρνουμε καλύτερες αποφάσεις. Αντί να ενεργούμε βιαστικά ή παρορμητικά, αφιερώνουμε χρόνο για να κάνουμε έρευνα και να αξιολογήσουμε τις επιλογές που έχουμε. Για παράδειγμα, αν ψάχνουμε για δουλειά, ίσως μπούμε στον πειρασμό να δεχτούμε την πρώτη δουλειά που θα μας προτείνουν. Ωστόσο, αν είμαστε μακρόθυμοι, υπομονετικοί, θα αφιερώσουμε χρόνο για να εξετάσουμε παράγοντες όπως η επίδραση που μπορεί να έχει αυτή η δουλειά στην οικογενειακή και στην πνευματική μας ζωή. Η μακροθυμία μπορεί να μας γλιτώσει από μια λάθος απόφαση. w23.08 35:8-9

Αν σας αποθαρρύνουν οι αμαρτωλές τάσεις σας, το να σκέφτεστε την υπόσχεση που δώσατε στον Ιεχωβά όταν αφιερωθήκατε σε αυτόν θα σας κάνει ακόμα πιο αποφασισμένους να καταπολεμάτε τον πειρασμό. Πώς; Όταν αφιερώνεστε στον Ιεχωβά, απαρνείστε τον εαυτό σας. Αυτό σημαίνει ότι λέτε όχι σε προσωπικές επιθυμίες και φιλοδοξίες που θα μπορούσαν να δυσαρεστήσουν τον Ιεχωβά. (Ματθ. 16:24) Όταν λοιπόν αντιμετωπίζετε μια δοκιμασία, δεν θα χρειαστεί να δαπανήσετε χρόνο για να σκεφτείτε τι να κάνετε. Θα έχετε ήδη κλείσει την πόρτα σε όλες τις επιλογές εκτός από μία​—την πιστότητα στον Ιεχωβά. Θα παραμείνετε σταθερά αποφασισμένοι να ευαρεστείτε τον Ιεχωβά. Με αυτή την έννοια θα είστε σαν τον Ιώβ. Παρότι αντιμετώπισε τρομερά δύσκολες δοκιμασίες, δήλωσε με αποφασιστικότητα: «Δεν θα απαρνηθώ την ακεραιότητά μου!»​—Ιώβ 27:5. w24.03 10:6-7

Ο Ιεχωβά, «ο Θεός της αγάπης», είναι μαζί μας! (2 Κορ. 13:11) Εκείνος ενδιαφέρεται για εμάς προσωπικά. Είμαστε βέβαιοι ότι “περιβαλλόμαστε με την όσια αγάπη Του”. (Ψαλμ. 32:10) Όσο περισσότερο στοχαζόμαστε το πώς μας έχει δείξει την αγάπη του, τόσο πιο πραγματικός γίνεται και τόσο πιο κοντά του νιώθουμε. Μπορούμε να τον πλησιάζουμε ελεύθερα και να του λέμε πόσο χρειαζόμαστε την αγάπη του. Μπορούμε να του εκφράζουμε όλες μας τις ανησυχίες με τη βεβαιότητα ότι καταλαβαίνει και ότι είναι πρόθυμος να μας βοηθήσει. (Ψαλμ. 145:19) Όπως ελκυόμαστε στη θαλπωρή της φωτιάς μια κρύα μέρα, έτσι ελκυόμαστε και στη θερμή αγάπη του Ιεχωβά. Αν και η αγάπη του Ιεχωβά είναι ισχυρή, είναι επίσης και τρυφερή. Γι’ αυτό, να καλοδέχεστε τη θερμή αγάπη του Ιεχωβά στη ζωή σας. Και όλοι μας ας ανταποκρινόμαστε στην αγάπη του λέγοντας με ενθουσιασμό: «Αγαπώ τον Ιεχωβά»!​—Ψαλμ. 116:1. w24.01 4:19-20

Ο Ιησούς δεν αρκέστηκε απλώς στο να πληροφορήσει τους ανθρώπους ότι το όνομα του Θεού είναι Ιεχωβά. Οι Ιουδαίοι τους οποίους δίδασκε γνώριζαν ήδη το όνομα του Θεού. Αλλά ο Ιησούς πρωτοστάτησε στο να είναι “εκείνος που Τον εξήγησε”. (Ιωάν. 1:17, 18) Για παράδειγμα, οι Εβραϊκές Γραφές αποκαλύπτουν ότι ο Ιεχωβά είναι ελεήμων και συμπονετικός. (Έξοδ. 34:5-7) Ο Ιησούς έκανε αυτή την αλήθεια πιο ξεκάθαρη από ποτέ όταν αφηγήθηκε την παραβολή για τον άσωτο γιο και τον πατέρα του. Όταν διαβάζουμε για εκείνον τον πατέρα που είδε τον μετανοημένο γιο του «ενώ ήταν ακόμη μακριά», έτρεξε να τον συναντήσει, τον αγκάλιασε και τον συγχώρησε ολόκαρδα, βλέπουμε μια εξαιρετικά παραστατική εικόνα του ελέους και της συμπόνιας του Ιεχωβά. (Λουκ. 15:11-32) Ο Ιησούς αποκάλυψε τον Πατέρα του όπως πραγματικά είναι. w24.02 6:8-9

Ο Ιεχωβά αναζωογονεί και παρηγορεί εκείνους που υποφέρουν. Πώς μπορούμε να μιμούμαστε τον Ιεχωβά στα αισθήματα συμπόνιας και στην παροχή παρηγοριάς; Ένας τρόπος είναι με το να καλλιεργούμε στην καρδιά μας ιδιότητες που συνδέονται με την παροχή παρηγοριάς. Ποιες είναι μερικές από αυτές τις ιδιότητες; Τι θα μας βοηθήσει να διατηρούμε την αγάπη που χρειαζόμαστε προκειμένου να συνεχίσουμε “να παρηγορούμε ο ένας τον άλλον” τη μια μέρα μετά την άλλη; (1 Θεσ. 4:18) Χρειάζεται να καλλιεργούμε τρυφερές ιδιότητες όπως κατανόηση για τους άλλους, αδελφική στοργή και καλοσύνη. (Κολ. 3:12· 1 Πέτρ. 3:8) Πώς θα μας βοηθήσουν αυτές οι ιδιότητες; Όταν τα αισθήματα συμπόνιας και οι ιδιότητες που συνδέονται με αυτά γίνουν μέρος της προσωπικότητάς μας, θα μας είναι αδύνατον να μην παρηγορούμε εκείνους που υποφέρουν. Όπως είπε ο Ιησούς: «Από την αφθονία της καρδιάς μιλάει το στόμα. Ο αγαθός άνθρωπος βγάζει από τον αγαθό θησαυρό του αγαθά πράγματα». (Ματθ. 12:34, 35) Το να παρηγορούμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας που βρίσκονται σε ανάγκη είναι πραγματικά ένας σημαντικός τρόπος για να τους εκφράζουμε την αγάπη μας. w23.11 47:10-11

Για να κατανοήσουμε τις Βιβλικές προφητείες, χρειάζεται να ζητήσουμε βοήθεια. Σκεφτείτε το εξής παράδειγμα: Φανταστείτε ότι επισκέπτεστε ένα άγνωστο μέρος αλλά κάποιος φίλος σας που ταξιδεύει μαζί σας είναι καλά εξοικειωμένος με την περιοχή. Ξέρει ακριβώς πού βρίσκεστε και πού βγάζει ο κάθε δρόμος. Αναμφίβολα, θα χαιρόσασταν που ο φίλος σας δέχτηκε να έρθει μαζί σας! Παρόμοια, ο Ιεχωβά ξέρει πού βρισκόμαστε στο ρεύμα του χρόνου, καθώς και τι υπάρχει στον δρόμο μπροστά μας. Επομένως, για να κατανοήσουμε τις Βιβλικές προφητείες, πρέπει να ζητήσουμε ταπεινά τη βοήθεια του Ιεχωβά. (Δαν. 2:28· 2 Πέτρ. 1:19, 20) Όπως κάθε καλός γονέας, έτσι και ο Ιεχωβά θέλει να έχουν τα παιδιά του ευτυχισμένο μέλλον. (Ιερ. 29:11) Αλλά ανόμοια με τους ανθρώπινους γονείς, ο Ιεχωβά μπορεί να προλέγει το μέλλον με απόλυτη ακρίβεια. Φρόντισε να καταγραφούν προφητείες στον Λόγο του έτσι ώστε να είμαστε ενήμεροι για σημαντικά γεγονότα προτού συμβούν.​—Ησ. 46:10. w23.08 34:3-4