મોંઘવારીનો સામનો કઈ રીતે કરી શકો?

સમજી-વિચારીને પૈસા વાપરો

ચીજવસ્તુઓના ભાવ વધતા જાય છે તેમ, આપણી મુશ્કેલીઓ પણ વધતી જાય છે. પણ તમે એવું ન વિચારશો કે સંજોગો તમારા હાથ બહાર જતા રહ્યા છે. તમે સંજોગો સુધારવા અમુક પગલાં ભરી શકો છો.

એ કેમ જરૂરી છે?

જો તમે સમજી-વિચારીને પૈસા નહિ વાપરો, તો તમારી મુશ્કેલીઓ વધી શકે છે. ભલે તમારી પાસે ઓછા પૈસા હોય, તોપણ એને સમજી-વિચારીને વાપરવા તમે અમુક બાબતો કરી શકો છો.

તમે શું કરી શકો?

જેટલું છે એમાં જીવવાનું શીખો. એમ કરશો તો પૈસા સાચવીને વાપરી શકશો અને અચાનક કોઈ મોટો ખર્ચો આવી પડે તો તમારી પાસે થોડી-ઘણી બચત હશે.

જેટલું છે એમાં જીવવા સારું બજેટ બનાવો. જો તમે બજેટમાં લખી લેશો કે તમારી આવક કેટલી હશે અને સામે ખર્ચાઓ કેટલા હશે, તો તમને આવક કરતાં વધારે પૈસા ન વાપરવા મદદ મળશે. બજેટ બનાવતી વખતે એવી જ વસ્તુઓ પાછળ પૈસા ખર્ચો, જેની ખરેખર જરૂર હોય. પછી બજેટને વળગી રહો. પણ તમારી આવકમાં અથવા વસ્તુઓના ભાવમાં ફેરફાર થાય તો બજેટમાં પણ જરૂરી ફેરફાર કરો. અને હા, જો તમે પરણેલા હો, તો કોઈ પણ નિર્ણય લેતા પહેલાં તમારા જીવનસાથી જોડે વાત કરો.

અજમાવી જુઓ: ક્રૅડિટ-કાર્ડ, હપ્તા (ઈએમઆઈ) કે ઉધાર પર વસ્તુઓ ખરીદવાને બદલે પૂરેપૂરા પૈસા આપીને ખરીદો. જો શક્ય હોય તો રોકડા પૈસા આપીને ખરીદો. અમુક લોકો આ રીતે ખરીદી કરે છે ત્યારે, બજેટને વળગી રહી શકે છે અને દેવું કરવાથી બચી શકે છે. વધુમાં, સમય કાઢીને તપાસો કે તમારા બૅન્ક ખાતામાં કેટલા પૈસા છે. એનાથી તમે પહેલેથી નક્કી કરી શકશો કે કેટલો ખર્ચો કરવો. આમ પૈસાને લગતી તમારી ચિંતા ઓછી થશે.

જેટલું છે એમાં જીવવું અઘરું લાગી શકે. પણ સમજી-વિચારીને બજેટ બનાવ્યું હશે તો ઘણી મદદ મળશે. અરે, ટેન્શન પણ ઓછું થશે!

‘પહેલા બેસીને હિસાબ કરો.’—લૂક ૧૪:૨૮.

નોકરી ટકાવી રાખવા મહેનત કરો. નોકરી હાથમાંથી જતી ન રહે એ માટે શું કરી શકો? આ અમુક સૂચનો પાળી જુઓ: દરેક કામ સમયસર કરો. કામ વિશે સારું વલણ રાખો. કામ કરવા પહેલ કરો અને મહેનતુ બનો. બીજાઓ સાથે આદરથી વાત કરો. નિયમો પાળો અને આવડતો નિખારવા મહેનત કરો.

પૈસા વેડફવાનું ટાળો. પોતાને પૂછો, ‘શું હું વારેઘડીએ બિનજરૂરી બાબતો પાછળ અથવા ખોટી આદતો પાછળ ખર્ચા કરું છું?’ દાખલા તરીકે, અમુક લોકો પોતાની મહેનતની કમાણી ડ્રગ્સ, જુગાર, ધૂમ્રપાન કે દારૂની લત પાછળ વેડફી નાખે છે. અરે, આવી આદતોને લીધે તેઓની તબિયત અને નોકરી બંને ખતરામાં આવી શકે છે.

“સુખી છે એ માણસ, જે બુદ્ધિ મેળવે છે . . . ચાંદી કરતાં બુદ્ધિ મેળવવી વધારે સારું.”—નીતિવચનો ૩:૧૩, ૧૪.

અણધાર્યા સંજોગો માટે પૈસા બચાવો. જો શક્ય હોય તો અણધાર્યા સંજોગો માટે થોડી રકમ બાજુ પર રાખો. એટલે જો અચાનક તમને કે તમારા કુટુંબને સ્વાસ્થ્યને લગતી તકલીફ ઊભી થાય, નોકરી છૂટી જાય અથવા કંઈક ન બનવાનું બને તો તમારા હાથમાં થોડા પૈસા હશે.

“સમય અને અણધાર્યા સંજોગોની અસર બધાને થાય છે.”—સભાશિક્ષક ૯:૧૧.

બચત કરવાની રીતો

ઘરે જમવાનું બનાવો.

અવાર-નવાર બહાર જઈને ખાવું અથવા બહારથી ખાવાનું ઘરે મંગાવવું મોંઘું પડી શકે છે. ખરું કે, ઘરે જમવાનું બનાવવાથી સમય-શક્તિ તો ખર્ચાશે, પણ ઘણા પૈસા બચશે. એટલું જ નહિ, તમારું ખાવાનું ભેળસેળ વગરનું અને સારું હશે.

સમજી-વિચારીને ખરીદી કરો.

કરિયાણાનું લિસ્ટ બનાવો અને એને વળગી રહો. વિચાર્યા વગર ખરીદી ન કરો.
વસ્તુઓ સસ્તી મળે ત્યારે બની શકે તો જથ્થામાં ખરીદો. બગડી જાય એવી વસ્તુઓ હોય તો એનો યોગ્ય રીતે સંગ્રહ કરો.
અમુક કંપનીની વસ્તુઓ સસ્તી હોય છે. જો એ વસ્તુઓની ગુણવત્તા સારી હોય તો એ ખરીદવાનું વિચારો.
જો ઓનલાઇન વસ્તુઓ સસ્તી મળતી હોય, તો ત્યાંથી ખરીદો. અમુક વાર એવું બને કે દુકાને એક વસ્તુ લેવા જઈએ અને ચાર ખરીદીને લાવીએ! તમારી સાથે એવું ન થાય અને ખર્ચા પર નજર રાખી શકો એ માટે ઓનલાઇન ખરીદી કરીને જુઓ.
સેલ, ડિસ્કાઉન્ટ અને કૂપનનો ફાયદો લો. વસ્તુઓની કિંમતને અલગ અલગ કંપનીની કિંમત સાથે સરખાવી જુઓ. અમુક જગ્યાઓએ અલગ અલગ કંપનીઓ વીજળી, પાણી, ગેસ જેવી સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે, એ કંપનીઓની કિંમત પણ સરખાવી જુઓ.

નવી વસ્તુઓ લેતા પહેલા બે વાર વિચારો.

કંપનીઓ ફોન અને બીજી વસ્તુઓનાં નવાં નવાં મોડલ બહાર પાડતાં રહે છે, જેથી તેઓને નફો થાય. પણ થોભો અને પોતાને પૂછો, ‘મારી પાસે જે મોડલ છે, શું એનાથી લેટેસ્ટ મોડલ લઈને મને ફાયદો થશે? શું હમણાં મને એની જરૂર છે? જો જરૂર હોય તો શું એકદમ નવામાં નવું મોડલ લેવું જરૂરી છે?’

વસ્તુઓ રિપેર કરીને વાપરો.

સાધનો સાચવીને વાપરો, જેથી એ લાંબો સમય ચાલે. જો બગડી ગયેલાં સાધનોને રિપેર કરાવવું સસ્તું પડતું હોય, તો રિપેર કરીને વાપરો. તમે સેકન્ડહૅન્ડ કે વાપરેલી વસ્તુઓ ખરીદવાનું પણ વિચારી શકો.

શાકભાજી અને ફળ પોતે ઉગાડો.

શું તમે ઘરે શાકભાજી અને ફળ ઉગાડી શકો? એનાથી તમે પૈસા બચાવી શકશો. બીજાઓને એ આપી શકશો અથવા વેચી શકશો. અરે, એ શાકભાજી અને ફળના બદલામાં તમે બીજાઓ પાસેથી કંઈક લઈ શકશો.

“મહેનતુ માણસની યોજનાઓ સફળ થાય છે.”—નીતિવચનો ૨૧:૫.

“અમે રોજબરોજની વસ્તુઓ ખરીદતા પહેલાં પણ એના ભાવ જોતાં રહીએ છીએ અને ક્રૅડિટ-કાર્ડના વપરાશ પર ચાંપતી નજર રાખીએ છીએ.”—માઈલ્સ, ઇંગ્લૅન્ડ.

“કરિયાણું ખરીદવા જતા પહેલાં હું અને મારું કુટુંબ હંમેશાં લિસ્ટ બનાવીએ છીએ કે અમને કઈ કઈ વસ્તુઓની જરૂર છે.”—જેરમી, યુ.એસ.એ.

“અમે સમયે સમયે બજેટમાં ફેરફાર કરતા રહીએ છીએ, કેમ કે અમુક વસ્તુઓ ક્યારેક પોસાતી હોય છે તો ક્યારેક નથી પોસાતી. અમે અણધાર્યા સંજોગો માટે થોડા પૈસા બાજુ પર રાખીએ છીએ.”—યાએલ, ઇઝરાયેલ.

“અમે બાળકોને શીખવ્યું છે કે વસ્તુઓ બગડી જાય તો નવી ખરીદવાને બદલે રિપેર કરીને વાપરવી. એમાં અમારી કાર અને બીજાં સાધનો પણ આવી જાય છે. હું અને મારી પત્ની વસ્તુઓનાં લેટેસ્ટ મોડલો ખરીદવાનું પણ ટાળીએ છીએ.”—જૅફરી, યુ.એસ.એ.

“હું ઘરે શાકભાજી ઉગાડું છું અને મરઘીઓ ઉછેરું છું. એનાથી મારો ઘણો ખરો ખર્ચો બચી જાય છે. હું એ શાકભાજીમાંથી બીજાઓને પણ આપી શકું છું.”—હોનો, મ્યાનમાર.

એક માણસ વાડીમાંથી અલગ અલગ પ્રકારની શાકભાજી તોડી રહ્યો છે.