ZASEŊƆ 24
YUUNƐ 98 The Scriptures—Inspired of God (Baabule La Dela Naayinɛ Yelesum)
Ton Wan Ta’an Zamesɛ Sɛla Yakob Yetɔɣebiŋ’a La Poan—Bɔberɛ 1
“Tiihom ya n nɛŋan wa na te n pa’alɛ ya sɛla n wan eŋɛ ya dabahese’a n kena na la poan.”—PIN. 49:1.
YELEKPINE
Ton wan ta’an zamesɛ sɛla Yakob n yuun tɔɣɛ sɛla doose Areuben, Simeon, Levi la Yuda poan.
1-2. Lan yuun gee fii la Yakob ki la, a yuun eŋɛ la bem? (Bisɛ foote.)
YAKOB n yuun kuregɛ la, eŋa la a yidoma yuun yese la Kanaan keŋɛ Egypt tiŋa. Ba yuun kɛ̃ bim paɛ la yuuma 17. (Pin. 47:28) Yakob puurɛ yuun pee mɛ la eŋa n le nyɛ a dayua Yosef la, se’ere n sɔi la a yuun ti’isɛ ti Yosef ki mɛ. Yakob yuun nyaa naɛ la a dayɔɔsi la za’a bɔna. Ge Yakob n yuun baŋɛ ti la kan yue a wan ki la, a yuun yi a dayɔɔsi la za’a laɣesɛ mɛ, se’ere n sɔi la a tari la ninmu’urɛ yele ti a tɔɣɛ bo ba.—Pin. 49:28.
2 Sankaŋa la, yidaana san baŋɛ ti a yeti a ki mɛ a ni laɣesɛ la a yire nɛreba la za’a dekɛ nɔɔrɛ bo ba. (Isa. 38:1) Laɣeŋɔ la poan, a wan basɛ ti ba baŋɛ se’em n wan tee dɛna yidaana a san ka bɔna.
Yakob n zĩ gɔregɔ zuo ge tɔɣera yelese’a n wan ta paɛ a dayɔɔsi 12 la beere sa’am (Bisɛ kaalegɔ zɛ’ɛsi 1-2)
3. To wan ta’an zamesɛ la bem Pin’ileŋɔ 49:1, 2 poan?
3 Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:1, 2. Laɣeŋɔ wa yuun boi la de to’ore. Yakob yuun dela nɔdɛ’ɛsa. Yehowa yuun basɛ ti a tɔɣɛ la ninmu’urɛ yelese’a n wan paɛ a dayɔɔsi la, la ba yaasi beere sa’am. Bala la, Yakob n yuun tɔɣɛ yelese’a bo a dayɔɔsi la yuun dela yetɔɣebiŋ’a.
4. Yakob yuun tɔɣɛ la bem biŋe ge to wan ta’an zamesɛ la bem a yetɔɣum la poan? (Bisɛ daka la zuo n de “Yakob Yidoma.”)
4 Zaseŋɔ wa poan, to wan geele Yakob n yuun tɔɣɛ sɛla doose a dayɔɔsi banaasi n de Areuben, Simeon, Levi la Yuda poan. Zaseŋɔ seko n taɣelɛ la me poan, to wan bisɛ Yakob n yuun tɔɣɛ sɛla doose a dayɔɔsi banii la n gee la. Yakob yuun tɔɣɛ la sɛla n wan paɛ bamam la ba yaasi. Ba yaasi la n yuun wan ta dɛna diimi Israel buuri la. To san bisɛ sɛla n yuun paɛ diimi Israel buuri la, to wan baŋɛ Yakob yetɔɣum la n yuun sirum tum tuuma se’em. To me san geele a pu’ulumbiŋ’a la soŋa soŋa, to wan zamesɛ yɛla zo’e zo’e n wan soŋɛ tɔ ti to ita sɛla n wan pee to saazuo Sɔ Yehowa puurɛ.
AREUBEN
5. Areuben yuun ta’an ti’isa ti eŋa wan nyɛ la bem a sɔ zɛ’an?
5 Yakob yuun tɔɣɛ bo la Areuben yia. A yuun yeti: “Hom n de mam dayɔkeema.” (Pin. 49:3) Areuben yuun ta’an ti’isa ti eŋa n de bikeema la zuo, a wan nyɛ a sɔ lɔɣɔrɔ la zo’e zo’e. A me yuun ta’an le ti’isa ti a sɔ san ka bɔna, eŋa n wan soe dɛna yidaana, ti a yaasi me ta nyɛ yɔ’ɔ wa.
6. Beni n sɔi ti Areuben yuun ka nyɛ sɛla ti bikeema nara ti a nyɛ la? (Pin’ileŋɔ 49:3, 4)
6 Ge Areuben yuun ka nyɛ bikeema n nari sɛla la. (1 Yel. 5:1) Bem zuo? Se’ere n sɔi la Arakel kum pooren, Areuben yuun gã’arɛ la Arakel pɔsɔɔ Bilha. Arakel yuun dekɛ Bilha pa’asɛ la a sira Yakob. (Pin. 35:19, 22) Beni n sɔi ti Areuben yuun gã’arɛ la Bilha? Areuben wa dela Arakel keema Lea, bia. Daanse’ere a yuun eŋɛ bala ti Yakob zaɣesɛ Bilha ge tuɣum nɔŋɛ a ma. La me ta’an dɛna ti a suure n yuun kɛ̃ Bilha ti a ka nyaŋɛ nyɔkɛ amea. Lan yeen dɛna se’em, sɛla ti a yuun eŋɛ la yuun ka pee Yehowa la Yakob puurɛ.—Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:3, 4.
7. Bem n yuun paɛ Areuben la a yaasi? (Bisɛ daka la zuo n de “Yakob Yetɔɣebiŋ’a.”)
7 Yakob yuun yele Areuben ti: “Ho kan le tara zutebehom la kpe’eŋo.” Yele wa yuun tum tuuma mɛ. Zɛ’an ka boi Baabule la poan n pa’alɛ ti Areuben yaaŋa yuun tabelɛ dɛna naba, malemadaana bii nɔdɛ’ɛsa. Ge Yakob yuun kelum bo Areuben la tɔ̃tɛ, ti a yaasi yuun laɣum pa’asɛ Israel yizuto la poan. (Yos. 12:6) Pooren, Areuben yuun eŋɛ pa’alɛ ti a tari halesoma mɛ. Baabule la ka yeti a yuun le tum la yalumtuuma.—Pin. 37:20-22; 42:37.
8. To wan ta’an zamesɛ la bem Areuben yele la poan?
8 To wan ta’an zamesɛ la bem? La nari ti to tiregɛ ta’an nyɔkera tomea ge zaɣesɛ yalumtuuma. La san ana to wuu to tum be’em, la nari ti to su’use ge ti’isɛ bisɛ to itigɔ la n wan basɛ ti Yehowa, to deodoma la basɛba suure sa’am se’em. La nari ti to me tɛ̃ra ti “nɛra me n borɛ sɛla a samanɛ, dene mea te a wan kɛ.” (Ga. 6:7) Leyɛ’ɛsa, Areuben yele la tĩɛ to la Yehowa n tari nimbɔzore se’em. La boi bim ti Yehowa kan te’ele to yese tuure la n wan ta’asɛ yelese’a la ge a wan kã bo to, to san tiregɛ eŋɛ sɛla n ani soŋa.
SIMEON LA LEVI
9. Bem n yuun basɛ ti Yakob puurɛ ka pee la Simeon la Levi? (Pin’ileŋɔ 49:5-7)
9 Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:5-7. Leyɛ’ɛsa, Yakob n yuun yele Simeon la Levi sɛla la pa’alɛ ti a puurɛ yuun ka pee la ba. Kanaan buraa Sekem n yuun zɛ Yakob poyɔa Dinah. Bɔkerɛ boi bim la Yakob dayɔɔsi la sunsɔa n yuun nyie la sɛla n paɛ ba tã la ge Simeon la Levi yuun ka ta’an di’ise suure. Ba yuun pã’asɛ Sekem la a nɛreba la ti, ba buraasi la san ŋma, ba wan tara suma’asum la ba. Sekem la a nɛreba la yuun sakɛ mɛ ge ŋma. Ban yuun ŋma ba’asɛ la ti Simeon la Levi “degehɛ ba so’ahe kɔ zaberɛ la teŋa la, ko teŋa la poan boraahe la zan’an.”—Pin. 34:25-29.
10. Yakob n yuun tɔɣɛ Simeon la Levi yele se’em la yuun tum tuuma la wani? (Bisɛ daka la zuo n de “Yakob Yetɔɣebiŋ’a.”)
10 Yakob sunsɔa yuun nyie mɛ la a dayɔɔsi bayi la n yuun ku nɛreba zo’e zo’e la. A yuun yeti ba wan yiregɛ sain Israel poan. Israeldoma n yuun ta kɛ̃ Pu’ulumbiŋere Tiŋa la, yuun 200 pooren ti yetɔɣebiŋere wa tum tuuma. Simeon yizuo la tɔ̃tɛ ase’a yuun boi la Yuda tisi poan. (Yos. 19:1) Levi yizuo la tɔ̃tɛ yuun dela tisi 48 n yiregɛ sain Israel tiŋa poan.—Yos. 21:41.
11. Bem tunsoma ti Simeon la Levi yizuo la yuun tum?
11 Simeon la Levi yaasi la yuun ka doose ba sɔyaabedoma nataka la. Levidoma la zo’e zo’e yuun kɔ’ɔn tara la yelemɛŋɛrɛ pu’usa Yehowa. Moses n yuun zom Sinai Zoore la zuo ti a ta to’e Yehowa Lɔɔ la, Israeldoma la zo’e zo’e yuun pu’useri la naɣebila baɣerɛ. Ge Levidoma la yuun ka pu’useri baɣerɛ wa. Pooren, ba yuun soŋɛ Moses mɛ ti a sa’am sɛba n pu’useri baɣerɛ la za’a. (Yɛh. 32:26-29) Yehowa yuun loe la buraasi Levi yizuo la poan ti ba dɛna malemadoma Israel tiŋa. (Yɛh. 40:12-15; Kan. 3:11, 12) Pooren, Simeon yizuo la n yuun soŋɛ Yudadoma la ti ba zabɛ nyaŋɛ Kanaandoma ge to’e Pu’ulumbiŋere Tiŋa la.—Ken. 1:3, 17.
12. To wan ta’an zamesɛ la bem Simeon la Levi yele la poan?
12 To wan ta’an zamesɛ la bem? La nari ti to nyɔkera tomea to sunsɔa san nyie. Nɛra san eŋɛ hon bii ho nɛra sɛla n ka ani soŋa, ho sunsɔa ta’an nyie. (Ym. 4:4) La nari ti to tɛ̃ra ti to san yele bii eŋɛ sɛla ti la daam se’em n tue to la, Yehowa puurɛ kan pee. (Yam. 1:20) Mina n tue to la san puɣum ka pu’usa Yehowa, la nari ti to eŋɛ sɛla n wan pee Yehowa puurɛ. Bala wan basɛ ti to kan yele bii eŋɛ sɛla n wan daam nɛreba. (Arom 12:17, 19; 1 Pe. 3:9) Ho dɔɣereba san puɣum ita sɛla ti Yehowa ka bɔta, la ka nari ti ho tɔɣesa ba. Da makɛ ti’isɛ ti ho kan ta’an eŋɛ sɛla pee Yehowa puurɛ. Yehowa wan soŋɛ hɔ ti ho ita sɛla n ani soŋa ge me wan kã bo ho.
YUDA
13. Yakob n yuun yeti a tɔɣɛ bo Yuda la, beni n sɔi ti Yuda paleŋa yuun ɛ̃ɣera?
13 Yuda n yuun taɣelɛ ti Yakob tɔɣɛ bo en. Yuda n yuun wum sɛla ti Yakob tɔɣɛ bo a keendoma la, a ta’an fabela amea yele, sɛla n sɔi la a yuun tabelɛ tum la tunbe’ero. A yuun laɣum doose la a suurɔ la keŋɛ Sekem ta vaɛ nɛreba la lɔɣɔrɔ za’a. (Pin. 34:27) A yuun naɛ la a suurɔ la ti ba koose Yosef ti a dɛna yameŋa ge le pã’asɛ ba sɔ la ti sɛla n ku en. (Pin. 37:31-33) Pooren, a yuun gã’arɛ mɛ la amea poyɔa Tamar, ti’isa ti a dela tuutuu.—Pin. 38:15-18.
14. Yuda yuun tum la bem tunsoma? (Pin’ileŋɔ 49:8, 9)
14 La bala za’a la, Yakob yuun pɛ̃ɣɛ Yuda mɛ ge pu’ulum biŋe ti eŋa la a yidoma wan nyɛ kã’a. (Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:8, 9.) Yuda yuun eŋɛ pa’alɛ ti a fabeli a sɔ la n kuregɛ la yele mɛ. A me yuun le eŋɛ pa’alɛ ti a tari giile bɔ’ɔra Benyamin.—Pin. 44:18, 30-34.
15. Sarɔtuni poan ti Yuda yuun nyɛ kã’a?
15 Yakob yuun tɔɣɛ biŋe ti Yuda wan bɔna a suurɔ la nɛŋa. Ge yetɔɣebiŋere wa yuun yue mɛ ge nyaa tum. Yuun 200 pooren ti Israeldoma la yuun yese Egypt ta kɛ̃ pɔɣentia la poan yea Pu’ulumbiŋere Tiŋa la, Yuda buuri la n yuun boi Israeldoma la nɛŋa. (Kan. 10:14) Yuuma zo’e zo’e pooren la, Yuda n yuun le deŋɛ nɛŋa ta zabɛ nyaŋɛ nɛresɛba n boi Pu’ulumbiŋere Tiŋa la poan la. (Ken. 1:1, 2) David me n de Yuda yaaŋa la, dela nasɛka n deŋɛ nɛŋa Yuda nadoma la woo poan. Ge yɛla ase’a n le pa’asɛ.
16. Yetɔɣebiŋere la n boi Pin’ileŋɔ 49:10 la tum tuuma la wani? (Bisɛ daka la zuo n de “Yakob Yetɔɣebiŋ’a.”)
16 Yakob yuun yeti se’em n wan ta Bisera asaala woo la wan ze’ele la Yuda tuusum la poan ge me wan bisera wuusa. (Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:10.) Bisegadaana wa dela Yezu Krista, se’em ti Yakob yuun yeti a dela Silo la. Maleka ayima yuun tɔɣɛ Yezu yele ti: “To Daana Na’ayenɛ n yeti a bahɛ en te [a] de’a naba wo a sɔyaaba David.” (Lu. 1:32, 33) Ba me le yeti Yezu dela “Gbegenɛ la n yehe Yuda buuri poan na la.”—Lil. 5:5.
17. To wan eŋɛ la wani ta’an tɔɣesa Yehowa la ton geele nɛreba ge ita ba se’em la?
17 To wan ta’an zamesɛ la bem? La boi bim ti Yuda yuun tabelɛ tum la be’em ge Yehowa yuun kã bo en mɛ. Ge Yuda suurɔ la yuun ta’an ti’isa ti Yehowa tuɣum nyɛ la bem Yuda poan ge kã bo en wa? Lan yeen dɛna se’em, Yehowa yuun nyɛ la yelesonɛ Yuda poan ge kã bo en. To wan ta’an tɔɣesa Yehowa la wani? Ba san bo mabia yɔ’ɔ n boi de to’ore ge ti to mina a tuure yɛla, to ta’an kan bɔkɛ sɛla n sɔi ti ba dekɛ tuunɛ la bo en. Ge la nari ti to mina soŋa soŋa ti Yehowa puurɛ pee mɛ la a halesoma la. Yehowa biseri la a yamesi halesoma la. Tomam me nari ti to tiregɛ ita la bala.
18. Beni n sɔi n ti la nara ti to di’isa suure?
18 Ton wan ta’an le zamesɛ sɛla Yuda yele la poan dela, to di’isa suure. Yehowa san pu’ulum sɛla biŋe, la ni tum mɛ ge a ni ka basɛ ti la tum wuu tomam n boti se’em bii sansɛka ti to bɔta. La yuun daɣɛ bilam bilam ti Yuda yaasi yuun bɔna Israeldoma la nɛŋa. Ge ba yuun yese la ba suure za’a soŋera sɛba ti Yehowa loe ba ti ba nan bɔna nɛŋa la n de wuu Moses n de Levi nɛra, Yosua n de Efraim nɛra, bii Naba Saul n de Benyamin nɛra la. Zina beere wa, tomam me nari ti to soŋera sɛba ti Yehowa loe ti ba bɔna nɛŋa la.—Heb. 6:12.
19. To zamesɛ Yehowa yele la wani, Yakob ba’asegɔ yetɔɣum la poan?
19 Yakob yetɔɣebiŋ’a la poan, to zamesɛ la bem la eŋa n yuun tɔɣɛ sɛla bo a dayɔɔsi banaasi la? La niɛ peelumi ti “Na’ayenɛ ka behere wo nɛresaala n behere se’em la.” (1 Sa. 16:7) Yehowa di’iseri la suure ge me dita sugeri. La boi bim ti a ka boti be’em ge a ka eeri ti a yamesi ana kasi. Hali a ta’an kã bo nɛresɛba n tabelɛ tum be’em ge nyaa basɛ ba be’em ge ita sɛla n ani soŋa la. Zaseŋɔ seko n taɣelɛ la poan, to wan sɔsɛ Yakob n yuun tɔɣɛ sɛla bo a dayɔɔsi banii la n gee la.
YUUNƐ 124 Ever Loyal (Kɔ’ɔn Tara Yelemɛŋɛrɛ)