Ton Wan Ta’an Zamesɛ Sɛla Yakob Yetɔɣebiŋ’a La Poan—Bɔberɛ 2

1. To wan zamesɛ la bem zaseŋɔ wa poan?

YAKOB dayɔɔsi la yuun kaɛ en mum mɛ ge ana kɛli kɛlesa ba sɔ la n boti a yele ba sɛla la. Zaseŋɔ seko tole la poan, to zamesɛ baŋɛ ti Yakob yuun tɔɣɛ la sɛla bo Areuben, Simeon, Levi, la Yuda ti la yuun eŋɛ ba pakerɛ. Bala la, a dayɔɔsi la inya yuun kiti mɛ ti ba wum eŋa n wan tɔɣɛ sɛla bo sɛba n gee la. Basɛ ya ti to bisɛ ton wan ta’an zamesɛ sɛla Yakob n yuun tɔɣɛ sɛla bo Zebulun, Isakar, Dan, Gad, Aser, Naptali, Yosef, la Benyamin la.a

ZEBULUN

2. Yakob yuun yele Zebulun la bem ge a yetɔɣum la yuun tum tuuma la wani? (Pin’ileŋɔ 49:13) (Bisɛ daka la.)

² Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:13. Yakob yetɔɣum la yuun pa’alɛ ti Zebulun yaasi wan ta kɛ̃’ɛra lɛm la ateko nɔɔren. Ba wan ta kɛ̃’ɛra la Pu’ulumbiŋe Tiŋa la saazuo bɔba. La yuun gaŋɛ yuun 200 n tole ti ba yuun pa’alɛ Zebulundoma la n wan kɛ̃’ɛra zɛ’an. Ban yuun kɛ̃’ɛri zɛ’an la yuun boi la Galilee Ateko, la Mediterranea Ateko la tiŋasuka. Moses yuun tɔɣɛ biŋe ti: “Zebulun, nyeena ho yɛhega woo poan.” (Tɛɛ. 33:18) Daanse’ere bala vuurɛ dela, Zebulun buuri la yuun ta’an bɔna ateko bayi wa tiŋasuka. Bala yuun ta’an basɛ ti la dɛna naana bɔ’ɔra ba ti ba da’ara ge kɔɔsa lɔɣerɔ bɔ’ɔra nɛreba n ze’ele zɛ’ɛsi to’ore to’ore. Lan yeen dɛna se’em, yele aŋa wa yuun basɛ ti Zebulun nɛreba tara la pupeelum.

3. Bem n wan soŋɛ tɔ ti to nini tiɣɛ la sɛla ti to tara la?

³ To wan ta’an zamesɛ la bem? Yɛm boi bim ti to puurɛ pee, la ka pakɛ la ton kɛ̃’ɛri zɛ’an bii to bɔŋa zɛ’an n ani se’em. To san basɛ ti to nini tiɣɛ la ton tari sɛla, la wan basɛ ti to kɔ’ɔn tara pupeelum. (Ym. 16:6; 24:5) To tari yelese’a n bo’ori to pupeelum mɛ ge la ni dɛna la naana ti to ti’isa yelese’a ti to ka tara la yele. Bala me ta’an basɛ ti to suure sa’am. Bala zuo la, basɛ ti ho nini tiɣɛ la sɛla ti ho tara la.—Ga. 6:4.

ISAKAR

4. Yakob yuun yele Isakar la bem ge la yuun tum tuuma la wani? (Pin’ileŋɔ 49:​14, 15) (Bisɛ daka la.)

⁴ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:​14, 15. Yakob yuun pɛ̃ɣɛ Isakar mɛ la eŋa n tuni tunkpe’eŋo la. A yuun yeti Isakar tari la paŋa wuu boŋa n tari paŋa zɛɛra zeero se’em la. Yakob yuun le yeti Isakar wan ta sɔna la tinsɛka n ani soŋa. Yakob n yuun yele sɛla la yuun tum tuuma mɛ sɛla n sɔi la, Isakar buuri la yuun kɛ̃’ɛri la zɛsɛka n lɛm Yordan Kolaa la. Zɛkana wa yuun maali la dia soŋa soŋa. (Yos. 19:22) Isakar buuri la yuun mu’ɛ la nini tuna bisa ba tiŋa la soŋa ge me yuun soŋera nɛreba. (1 Na. 4:​7, 17) Makerɛ, se’em ma’a ti Gãkerɛdaana Barak, la nɔdɛ’ɛsa Deborah yuun yele Israeldoma la ti ba wa’ana soŋɛ ti ba zabɛ la Sisera la, Isakar buuri la yuun laɣum keŋɛ ta soŋɛ mɛ. Ba yuun le basɛ ti ba baŋɛ ti zaberɛ san bɔna, ba wan kelum soŋɛ ba.—Ken. 5:15

5. Beni n sɔi ti la nara ti to tuna soŋa soŋa?

⁵ To wan ta’an zamesɛ la bem? Yehowa geele tunkpe’eŋo ti to tuna a tigere la poan ti la dela tuulum bɔ’ɔra en wuu eŋa n yuun geele Isakar buuri se’em la. (Pa. 2:24) Makerɛ, geele bisɛ mabiburaasi n tuni kpe’eŋo kpe’eŋo se’em bisera tansugere la. (1 Tim. 3:1) Mabiburaasi wa ka keni zaberɛ wuu diimi buraasi la n yuun keni zaberɛ se’em la ge ba tuni la kpe’eŋo kpe’eŋo tɛ’ɛla mabiisi ti sɛsɛla da sa’am bamam la Yehowa bɔnsoŋa la. (1 Ko. 5:​1, 5; Yude 17-23) Ba muuri mɛ maasena yetɔɣum ge me ni bo yetɔɣum ti la kpɛmesa mabiisi la giila.—1 Tim. 5:17.

DAN

6. Bem tuuma ti Dan buuri la yuun tuna? (Pin’ileŋɔ 49:​17, 18) (Bisɛ daka la.)

⁶ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:​17, 18. Yakob yuun yeti Dan ani wuu bunsɛla n duni dunkãra maɣesɛ wuu yeho la ka bã’ara. Dan buuri la yuun kɔ’ɔn tara la sukpe’ene ge me maasum ti ba zabɛ la Israel dindoma. Se’em ma’a ti Israel buuri la za’a yuun ye’a Pu’ulumbiŋe Tiŋa la, Dan buuri la n yuun yee pooren dɛna ba “guruba.” (Kan. 10:25) La boi bim ti Dan buuri la n yuun yee pooren tuna tunse’a la yele yuun pakɛ mɛ ge daɣɛ Israel nɛreba za’a n yuun nyɛti bamam n iti sɛla la.

7. La wan ana hon la wani ba san bo ho tuunɛ Yehowa tigere la poan?

⁷ To wan ta’an zamesɛ la bem? Saŋa ase’a ho ta’an tum tuunɛ ti la ana wuu nɛreba ka nyɛti hon tum sɛla la. Daanse’ere ho soŋɛ mɛ duuse bii maalɛ Na’am Pu’usegɔ Deo bii ho tum la laɣesegɔ tuunɛ bii tunsɛka deene. La san dɛna bala, ho nari pɛ̃ka! Tɛ̃ra ti Yehowa nyɛti yelese’a woo ti ho ita bɔ’ɔra en la ge me bisɛ ti la dela tuulum. A puurɛ ni pee mɛ la hon tuni bɔ’ɔra en la, la daɣɛ ti ho boti la nɛreba pɛ̃ɣɛ hɔ zuo ge ho boti la a baŋɛ ti ho nɔŋɛ en mɛ.—Mt. 6:​1-4.

GAD

8. Beni n sɔi ti la yuun dɛna naana bɔ’ɔra Israel dindoma la ti ba zabɛ la Gad buuri la? (Pin’ileŋɔ 49:19) (Bisɛ daka la.)

⁸ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:19. Yakob yuun tɔɣɛ biŋe ti nɛreba wan gbire Gad buuri la. Yuun kɔbesi siyi pooren, Gad buuri la yuun kɛ̃’ɛri la Yordan Kolaa dapɔya bɔba. Ba yuun kɛ̃’ɛri lɛm la ba dindoma la. Bala yuun wan ta’an basɛ ti la dɛna naana bɔ’ɔra ba dindoma la ti ba daam ba. Ge Gad buuri la yuun boti la ba kɛ̃’ɛra bilam se’ere n sɔi la yaama n yuun zo’e bilam bɔba ti ba dusi la wan nyɛta ɔbera. (Kan. 32:​1, 5) Gad buuri wa yuun tari la sukpe’ene paa. Sɛla n gani bala dela, ba yuun dekɛ bamea delum la Yehowa ti a wan soŋɛ ba ti ba ta’an zabera la ba dindoma ge tɛ’ɛla tinsɛka ti Naayinɛ dekɛ bo ba la. Gad buuri yuun sakɛ mɛ basɛ ti ba soogɛpa la yakɛ Yordan Kolaa la ta soŋɛ buuri sɛba n gee la ti ba zabɛ yuuma zo’e zo’e to’e ba tisi. (Kan. 32:​16-19) Ba yuun tari sakerɛ ti Yehowa wan tɛ’ɛla ba pɔɣeba, la ba kɔma se’em ma’a ti ba ka bɔna la. Yehowa yuun kã bo ba mɛ la ban yuun soŋeri nɛreba ge tara sukpe’ene la.—Yos. 22:​1-4.

9. To san dekɛ tomea delum Yehowa, to wan kɔ’ɛ to puti’irɛ la wani?

⁹ To wan ta’an zamesɛ la bem? Sɛla n wan soŋɛ tɔ ti to ta’an kelum pu’usa Yehowa biɣi biɣi saŋa dela to tara sakerɛ bɔ’ɔra Yehowa. (Ym. 37:3) La boi bim ti la daɣɛ naana ge zina beere wa, mabiisi zo’e zo’e muuri mɛ soŋera mɛta Na’am Pu’usegɔ Deto, la mɛa tuuma ase’a. Basɛba me ni keŋɛ la zɛ’an n eeri soŋerɛ ta mɔɔla, ti basɛba me soŋera tuuma ase’a. Sɛla n sɔi ti ba ita bala dela ba tari sakerɛ ti Yehowa wan bisa ba saŋa woo.—Ym. 23:1.

ASER

10. Bem ti Aser buuri la yuun ka eŋɛ? (Pin’ileŋɔ 49:20) (Bisɛ daka la.)

¹⁰ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:20. Yakob yuun tɔɣɛ biŋe ti Aser buuri wan dɛna buntateba. Bala me n yuun sirum eŋɛ. Ban yuun dekɛ tinsɛka bo Aser buuri la yuun dela tinsɛka n maali dia paa Israel tiŋa poan. (Tɛɛ. 33:24) Aser buuri la n yuun kɛ̃’ɛri zɛsɛka la yuun lɛm la Mediterranea Ateko la. Foenisia tinsɛka n de Sidon la, yuun dela tiŋa n tari taresum ge lɛɛbera. Sidon tiŋa wa me yuun lɛm la Ateko la. Ge Aser buuri la yuun ka sa’ɛ Kanaandoma la tiŋa la poan. (Ken. 1:​31, 32) Daanse’ere sɛla n yuun basɛ ti Aser buuri la ka le mu’ɛ nini la Yehowa pu’usegɔ dela ba tarega la, la Kanaandoma la n yuun dekɛ ba halebe’ero la taɛ ba la. Makerɛ, se’em ma’a ti Gãkeredaana Barak yuun yele Israeldoma ti ba wa’ana soŋɛ ti ba zabɛ la Kanaan soogɛpa la, Aser buuri la yuun ka keŋɛ ta soŋɛ. Bala zuo la, ba yuun ka nyɛ Yehowa n yuun tum yelekirisi se’em ta’an soŋɛ Israeldoma ti ba zabɛ nyaŋɛ ba dindoma “Megido kolehe” bɔba la. (Ken. 5:​19-21) Daanse’ere vi yuun nyɔkɛ Aser buuri mɛ se’em ma’a ti ba yuun wum Barak la Deborah n yuuni ti: ‘Aserdoma kɛ̃’ɛri la mɔɣekãtɛ nɔɔren nyaa yee bim sa ba ma’a.’—Ken. 5:17.

11. Beni n sɔi ti la ka nara ti to mu’ɛ nini ɛɛra taresum?

¹¹ To wan ta’an zamesɛ la bem? To boti la to dekɛ to paŋa za’a tum bo Yehowa. La nari ti to bisɛ tomea soŋa ti to da ti’isa wuu tingɔŋɔ wa nɛreba n ti’iseri se’em la. Ba ti’isɛ ti ligeri la lɔɣɔrɔ yele n pakɛ paa to vom poan. (Mag. 18:11) La boi bim ti ligeri yele pakɛ to mɛ ge ligeri zo’e zo’e yele ka pakɛ, gana ton pu’useri Yehowa. (Pa. 7:12; Heb. 13:5) To ka sa’ani to saŋa ɛɛra lɔɣese’a yele n ka pakɛ ti la gu’ura tɔ ti to kan pu’usa Yehowa la to paŋa za’a. To tuɣum bɔta la to dekɛ sɛla woo ti to tara tum bo Yehowa. To mi ti to san tara sakerɛ, Yehowa wan basɛ ti to ta tara vom somɔ tinpaalega la poan beere sa’am.—Ym. 4:8.

NAPTALI

12. Yakob n yuun tɔɣɛ Naptali buuri la yele se’em la yuun tum tuuma la wani? (Pin’ileŋɔ 49:21) (Bisɛ daka la.)

¹² Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:21. Yakob yuun yeti Naptali yetɔɣum wan tara ‘tebesum.’ Yele wa pa’alɛ la Yezu n yuun tɔɣeri se’em a na’am mɔɔlegɔ tuuma la poan. Yezu yuun kɛ̃ la Kapernaum tiŋa yue. Kapernaum yuun dela Naptali buuri la tiŋa. Bala n sɔi ti ba yuun yeti Kapernaum dela “a mɛŋa teŋa” la. (Mt. 4:13; 9:1; Yon 7:46) Nɔdɛ’ɛsa Isaiah yuun tɔɣɛ biŋe ti Yezu wan dɛna la “nɛɛhom n nɛɛ” bɔ’ɔra Zebulun la Naptali buuri la za’a. (Isa. 9:​1, 2) Yezu n yuun pa’ali se’em la yuun basɛ ti la niɛ peelumi ti eŋa n de “yelemɛŋɛrɛ nɛɛhom la kena teŋa wa zuo na te a nɛɛ bo nɛreba zan’an.”—Yon 1:9.

13. To wan eŋɛ la wani ti to yetɔɣum pee Yehowa puurɛ?

¹³ To wan ta’an zamesɛ la bem? Ton tɔɣeri sɛla, la ton ni tɔɣɛ de se’em la yele pakɛ Yehowa mɛ. To wan eŋɛ la wani ti to yetɔɣum la tara ‘tebesum’ ti la pee Yehowa puurɛ? Yia la, to tɔɣera yelemɛŋɛrɛ. (Ym. 15:​1, 2) To ni tɔɣɛ yetɔɣesebo n wan kpemese nɛreba giila. Makerɛ, to ni pɛ̃ɣɛ nɛreba ba san tum sɛla n ani soŋa. Ba me san tue, to kan zɛregɛ ba. (Ep. 4:29) To wan ta’an tiregɛ nyɛ nɛŋa tɔlega la ton sɔseri la nɛreba na’am mɔɔlegɔ poan se’em. To san eŋɛ bala, to wan ta’an tɔɣɛ Yehowa, la a na’am yelesoma la yele bo ba.

YOSEF

14. Yakob n yuun tɔɣɛ Yosef yele se’em la yuun tum tuuma la wani? (Pin’ileŋɔ 49:​22, 26) (Bisɛ daka la.)

¹⁴ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:​22, 26. Yakob zuo yuun ta’an zɛ̃kɛ mɛ paa la a bia Yosef. Yehowa yuun yele Yosef ti: “Hom se’em n boe ho yema ho sɔɔnrɔ wa poan.” Bala la, Yakob yuun yeti “Yosef dela [yile] n wone.” Yakob n de tia la, ti Yosef dɛna yile la. Yosef yuun dela Yakob pɔɣa Arakel bikeema. Yakob yuun nɔŋɛ Arakel mɛ paa. Yakob yuun tɔɣɛ biŋe ti Yosef n wan to’e sɛla ti Areuben n de bikeema la nara ti a to’e la. (Pin. 48:​5, 6; 1 Yel. 5:​1, 2) Yetɔɣebiŋere wa yuun tum tuuma mɛ sansɛka ti Yosef kɔma n de Efraim la Manase yuun ta dɛna buuri bayi ge tara bamea tisi la.—Pin. 49:25; Yos. 14:4.

15. Nɛreba n yuun ka eŋɛ Yosef soŋa la, a yuun eŋɛ la wani?

¹⁵ Yakob yuun tɔɣɛ Yosef yele ti, pɛɛntɛɛreba wan “tɛɛnra hɔ ge digera hɔ.” (Pin. 49:23) Yele wa yuun pa’alɛ la Yosef suurɔ la nini n yuun tɛ̃ti en ti ba zɛregera en ge me yuun basɛ ti a nyɛ namesegɔ zo’e zo’e la. Ge Yosef yuun ka yaɛ a suurɔ la bii a ti’isɛ ti Yehowa n yuun basɛ ti namesegɔ la paɛ en. Yakob yuun tuɣum yeti: “[Yosef] tanhɔ kelom zanla la bala. Ho nu’uhe kan malom taregɛ.” (Pin. 49:24) Yosef yuun dekɛ amea delum la Yehowa a namesegɔ la poan. Yosef yuun di sugeri bo a suurɔ la mɛ ge me le eŋɛ som bo ba. (Pin. 47:​11, 12) Yosef yuun basɛ ti a namesegɔ la kumesɛ en mɛ. (Ym. 105:​17-19) Bala zuo la, Yehowa yuun doose a poan tum la ninmu’urɛ tuuma zo’e zo’e.

16. Yosef makesonɛ la wan soŋɛ to la wani yeledaaŋɔ san paɛ tɔ?

¹⁶ To wan ta’an zamesɛ la bem? Yeledaaŋɔ san paɛ tɔ, to kɔ’ɔn ana tapi lapi la Yehowa la mabiisi la. Tɛ̃ra ti yeledaaŋɔ san paɛ tɔ, Yehowa wan ta’an doose bim kumesɛ tɔ, to san kelum pu’usa en. (Heb. 12:7.) Kumesegɔ ana wa ta’an soŋɛ tɔ ti to tɔɣesa Yehowa hala la n de nimbɔzore la sugeri dia. (Heb. 12:11) To san ŋmibera, Yehowa wan kã bo to wuu eŋa n yuun kã bo Yosef se’em la.

BENYAMIN

17. Yakob n yuun tɔɣɛ Benyamin yele se’em la yuun tum tuuma la wani? (Pin’ileŋɔ 49:27) (Bisɛ daka la.)

¹⁷ Kaalɛ Pin’ileŋɔ 49:27. Yakob yuun yeti Benyamin buuri la wan ana wuu sãseŋa ge me mina zaberɛ. (Ken. 20:​15, 16; 1 Yel. 12:2) Saul yuun dela Israel naba n deŋɛ nɛŋa. A yuun ze’ele la Benyamin buuri la poan. A yuun dela zabezabera n tari sukpe’ene, zabera la Filistidoma la. (1 Sa. 9:​15-17, 21) Yuuma zo’e zo’e pooren, Pɔɣenaba Ester la Mordekai n yuun ze’ele Benyamin buuri la poan la, yuun faaɛ Israeldoma kum poan basɛ mɛ.—Es. 2:​5-7; 8:3; 10:3.

18. To wan eŋɛ la wani tɔɣesa Benyamin buuri la n yuun tari yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra Yehowa se’em la?

¹⁸ To wan ta’an zamesɛ la bem? Benyamin buuri la za’a puurɛ yuun ta’an pee mɛ la Saul n de Israel naba la. Ge pooren, Yehowa yuun basɛ ti David n ze’ele Yuda buuri la poan la n dɛna naba. La bala za’a la, Benyamin buuri la yuun pa la a poore. (2 Sa. 3:​17-19) Yuuma zo’e zo’e pooren, Israel buuri pia la yuun eŋɛ la kpenkpasi la Yuda. Ge Benyamin buuri la yuun kelum tara la yelemɛŋɛrɛ nɔŋerɛ bɔ’ɔra Yuda buuri la, la naba David. (1 Na. 11:​31, 32; 12:​19, 21) Wuu Benyamin buuri la, tomam me san tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra sɛba n boi to nɛŋa la, la pa’alɛ ti to tari yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra Yehowa.—1 Tes. 5:12.

19. To wan nyɛ nyuurɔ la wani Yakob yetɔɣebiŋere la poan?

¹⁹ Yakob yetɔɣebiŋere la wan ta’an soŋɛ tɔ. Yakob yetɔɣebiŋ’a n yuun tum tuuma se’em la basɛ ti to tara suure lua ti Baabule la n tɔɣɛ sɛla za’a la wan sirum tum. Yehowa n yuun kã bo Yakob dayɔɔsi la se’em la, basɛ ti to bɔkɛ tomam me n wan ta’an eŋɛ sɛla ti Yehowa puurɛ pee.