Otàn Gbẹzan Tọn

Yẹn Yin Didona Susugege Na Gbigbọ Mẹdehlan Tọn Go Hinhẹn Wutu

DILE E YIN DIDỌ GBỌN TOM COOKE DALI

To ajijimẹ, osò-gbè hẹn jijọho whèmẹ lọ tọn gble. Sòpẹ́n lẹ jugbọn atin lẹ ṣẹnṣẹn to jipa mítọn mẹ. Etẹwẹ to jijọ? To madẹnmẹ mí sè dọ huhlọn yido hò gandudu yí ko jọ podọ Uganda tin to anademẹ Awhàngán Idi Amin tọn glọ todin. Ehe jọ to 1971.

NAEGBỌN yẹn po asi ṣie, Ann, po do sẹtẹn sọn Angleterre, fihe jijọho tin te jẹ obá de mẹ, bo wayi awà owùnọ Aflika tọn ehe ji? N’lẹndọ to jọwamọ-liho yẹn yiwanna gbejizọnlin owùnọ lẹ, ṣigba titengbe apajlẹ mẹjitọ ṣie lẹ tọn to sinsẹ̀nzọn zohunhunnọ Ahọluduta tọn mẹ wẹ zín gbigbọ mẹdehlan tọn do ahun ṣie mẹ.

Yẹn gbẹsọ flin azán yozò tọn août 1946 tọn lọ, to whenuena mẹjitọ ṣie lẹ dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to tintan whenu. Yé ṣite to họntonu bo dọho hẹ jonọ awe lọ lẹ na nudi ganhiho susu. Jonọ ehelẹ, Fraser Bradbury po Mamie Shreve po, lẹkọwa whlasusu, bọ to osun he bọdego lẹ gblamẹ, gbẹzan whẹndo mítọn tọn diọ to aliho jiawu de mẹ.

Apajlẹ Adọgbigbo Mẹjitọ Ṣie lẹ Tọn

Mẹjitọ ṣie lẹ nọ tindo mahẹ to nuwiwa lẹdo tọn susu mẹ. Di apajlẹ, ojlẹ vude whẹpo yé do bẹ Biblu pinplọn jẹeji, fọto daho Winston Churchill tọn lẹ wẹ mí yí do doaṣọna owhé mítọn. To vòbibla otò tọn whenu to awhàn godo, owhé mítọn yin yiyizan taidi ahọ́nkan lẹdo lọ tọn na Wedegbẹ́ Tònudọgbẹ́ Nujọwamọ lẹ tọn. Whẹndo mítọn sọ jẹakọ hẹ omẹ nukundeji sinsẹ̀n tọn po lẹdo lọ tọn susu po. Dile etlẹ yindọ owhe ṣinẹnẹ poun wẹ yẹn tindo to whenẹnu, yẹn doayi síjijọ hẹnnumẹ mítọn lẹ tọn go to whenuena yé mọdọ mí to lilẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ.

Apajlẹ sinsẹ̀n bibasi po alindọn lẹpo po matin obu tọn he Kunnudetọ he mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ zedai whàn mẹjitọ ṣie lẹ nado lẹzun zohunhunnọ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ. To madẹnmẹ, otọ́ ṣie jẹ hodidọ gbangba tọn lẹ na ji gbọn nuyizan gbèzeyiaga tọn de gblamẹ to adà titengbe lẹdo nusatẹn Spondon tọn lẹ tọn mẹ, yèdọ gbetatò he mẹ mí nọnọ̀, to whenue mímẹ ovi lẹ nọ ṣite to aligbọntẹn lẹ bo nọ ze Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po daga. Yẹn dona yigbe etọn dọ eyin wehọmẹvigbẹ́ ṣie lẹ dọnsẹpọ mi, yẹn nọ jlo dọ aigba ni ze mi mì.

Apajlẹ mẹjitọ ṣie lẹ tọn dotuhomẹna nọviyọnnu ṣie mẹho, Daphne, nado jẹ gbehosọnalitọ basi ji. To 1955, e yì Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi tọn bo yin azọ́ndena taidi mẹdehlan de sọyi Japon.a Ṣigba, nọviyọnnu ṣie pẹvi, Zoe, doalọtena sinsẹ̀n bibasi hlan Jehovah.

Nalete, yẹn fó wehọmẹ yìyì ṣie gbọn anazọ́n yẹdide po wekun tito tọn po pinplọn dali. To ojlẹ enẹ mẹ, whẹho titengbe de to wehọmẹvi hatọ ṣie lẹ ṣẹnṣẹn wẹ mẹhinhẹn gánnugánnu nado wadevizọn na otò. To whenuena yẹn dọna yé dọ yẹn ma sọgan tindo mahẹ to awhàn mẹ na ayihadawhẹnamẹnu ṣie wutu, yé lẹndọ aslan de poun wẹ. Whẹho ehe hùn dotẹnmẹ dote na mi nado tindo hodọdopọ sinai do Biblu ji susu hẹ delẹ to wehọmẹvi lọ lẹ mẹ. To madẹnmẹ, yẹn yin whẹdana nado sẹ̀ngàn na osun 12 na yẹn gbẹ́ awhànzọ́n pinplọn dai wutu. Dopo to wehọmẹvi wehọmẹ daho anazọ́n pinplọn tọn lẹ mẹ he do ojlo hia to owẹ̀n Biblu tọn mẹ wá lẹzun asi ṣie to nukọnmẹ. Ṣigba yẹn na gbọ Ann lọsu ni dọ lehe e wá yọ́n nugbo gbọn na mì.

Kosọdudu Ann Tọn hẹ Nugbo

“Whẹndo ṣie mayin sinsẹ̀nnọ podọ yẹn mayin bibaptizi to sinsẹ̀n depope mẹ gba. Ṣigba yẹn yin tlintlindo-dintọ gando whẹho sinsẹ̀n tọn go bosọ nọ yì ṣọṣi depope he họntọn ṣie lẹ nọ yì. Ojlo ṣie to Biblu mẹ fọndote to whenuena yẹn gblató hodọdopọ zohunhun tọn he Tom po Kunnudetọ devo po nọ tindo hẹ wehọmẹvi devo lẹ to wehọmẹ daho lọ. To whenuena Tom po Kunnudetọ devo lọ po yin didohlan ganpamẹ na yé gbẹ́ awhànzọ́n pinplọn dai wutu, yẹn jẹflumẹ.

“Yẹn jẹ wekanhlan Tom ji to whenuena ewọ tin to ganpamẹ, bọ ojlo ṣie to Biblu mẹ sọ siso deji. To whenuena yẹn sẹtẹn yì Londres nado plọnwe yinukọn dogọ, n kẹalọyi plọnmẹ Biblu de hẹ Muriel Albrecht. Muriel ko wadevizọn taidi mẹdehlan de to Estonie, podọ ewọ po onọ̀ etọn po yin asisa tulinamẹ tọn titengbe de na mi. To osẹ vude gblamẹ, yẹn jẹ opli lẹ yì ji bosọ nọ nọte to gbangba ganjihún glintẹn Victoria tọn to Londres nado ze Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po donukọnnamẹ.

“Yẹn nọ kọnawudopọ hẹ Agun Southwark tọn to hùwaji Londres tọn. Agun ehe bẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu po gbigbọnọ he wá sọn otò voovo lẹ mẹ hẹn, podọ agbasanu vude poun wẹ suhugan yetọn tindo. Dile etlẹ yindọ jonọ de wẹ yẹn yin, yé yinuwa hẹ mi taidi dopo to omẹ yetọn titi lẹ mẹ. Owanyi he tin to agun enẹlọ mẹ wẹ hẹn mi kudeji taun dọ ehe wẹ nugbo lọ, bọ yẹn yin bibaptizi to 1960.”

Yanwle Dopolọ Mahopọnna Ninọmẹ Voovo Lẹ

Yẹn po Ann po wlealọ to godo mẹ to 1960, podọ mí tindo yanwle lọ nado biọ sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn mẹ. Ṣigba ninọmẹ mítọn lẹ diọ to whenuena mí doayi e go dọ Ann tin to ohò. To whenuena viyọnnu mítọn Sara ko yin jiji godo, yẹn po Ann po gbẹsọ tindo ojlo lọ nado wadevizọn to otò he mẹ nuhudo wẹnlatọ Ahọluduta tọn sù te. Yẹn ze yinkọ dai to otò susu mẹ bo to azọ́n dín, podọ to godo mẹ, to mai 1966, wekanhlanmẹ de wá sọn Azọ́nwatẹn Wepinplọn tọn to Uganda bo to didohia dọ azọ́ntẹn de tin na mi. Ṣigba to ojlẹ enẹ mẹ, Ann tin to ohò ovi mítọn awetọ tọn. Mẹdelẹ mọdọ nudide mítọn nado sẹtẹn jẹ fidevo ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe. Mí dọho hẹ doto mítọn, bọ ewọ dọmọ: “Eyin mì jlo na yì, mì dona dó agahun whẹpo ohò asi towe tọn nido pé osun ṣinawe.” Enẹwutu mí sẹtẹn jẹ Uganda hadopo. Taidi kọdetọn de, mẹjitọ mítọn lẹ ma sọnukunmọ viyọnnu mítọn awetọ, Rachel, kakajẹ whenue ewọ tindo owhe awe. Todin he mílọsu ko yin mẹjitọ daho lẹ, mí yọ́n pinpẹn gbigbọ mẹde-yido-sanvọ́ mẹjitọ vivẹ mítọn lẹ tọn.

Uganda wiwá mítọn to 1966 yin awuvivinamẹnu de podọ ahungbadonamẹnu ga. To whenuena mí to tejẹ sọn agahun mẹ, sinmẹ lẹ wẹ yinuwado mí ji to afọdopolọji. Yé to sisẹ́ mlanmlan. Owhé mítọn tintan sẹpọ tòpẹvi Iganga, he dẹn do Jinja na kilomẹtlu 50, yèdọ tòpẹvi de he tin to Tọ̀sisa Nile tó. Kunnudetọ he sẹpọ owhé mítọn hugan lẹ tin to kándo de mẹ to Jinja. Mẹdehlan Gilbert po Joan Walters po gọna Stephen po Barbara Hardy po wẹ nọ penukundo pipli lọ go. Yẹn ze yinkọ dai nado yin tẹnsẹna to azọ́nmẹ yì Jinja na mí nido penugo bo gọalọna pipli lọ ganji. Ojlẹ vude to whenuena Rachel yin jiji godo, mí sẹtẹn yì Jinja. To finẹ mí tindo ayajẹ nado wadevizọn hẹ pipli pẹvi Kunnudetọ nugbonọ lẹ tọn he whẹ́n bo wá lẹzun agun awetọ Uganda tọn.

Devizọnwiwa Taidi Whẹndo de to Aigba Jonọ Tọn de Ji

Numọtolanmẹ yẹn po Ann po tọn wẹ yindọ mí ma sọgan ko de lẹdo dagbe devo hugan ehe nado pọ́n whẹndo mítọn go whẹ́n gba. Homẹ mítọn hùn nado wadevizọn to pọmẹ hẹ mẹdehlan lẹ sọn otò voovo lẹ mẹ podọ nado gọalọ na agun yọyọ lọ nado whẹ́ndeji. Mí yiwanna gbẹdohẹmẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn Uganda-nu lẹ tọn po, he nọ saba dla mí pọ́n to owhé mítọn gbè. Stanley po Esinala Makumba po yin asisa tulinamẹ tọn de na mí taun.

Ṣigba e mayin mẹmẹsunnu lẹ kẹdẹ wẹ nọ bajonọ mí gba, na gbekanlin wunmẹwunmẹ lẹ wẹ tin to lẹdo mítọn mẹ. Dẹgbó lẹ nọ tọ́njẹgbonu sọn Tọ̀sisa Nile mẹ to zánmẹ bo nọ zinzọnlin sẹpọ owhé mítọn. Yẹn gbẹsọ flin ganji ojlẹ he mẹ mí mọ ohọ̀n he dite na mẹtlu ṣidopo to jipa mítọn mẹ te. To whedelẹnu, mí nọ yì pọ́n gbekanlin lẹ to kanlin-pọntẹn lẹ, fie kinnikinni lẹ po gbekanlin ylankan devo lẹ po nọ disa te to vivomẹ.

To lizọnyizọn lọ mẹ mí nọ lẹzun nupinpọn na omẹ lẹdo lọ tọn lẹ, he ma ko mọ kẹkẹ afọ-ẹnẹnọ he mẹ viyẹyẹ nọnọ̀ de pọ́n dai. Eyin mí to yìyì sọn whédegbè-jẹ-whédegbè, ovi pẹvi lẹ nọ to hihodo mí. Omẹ lẹ nọ pọ́n mí tlintlin po sisi po podọ to enẹgodo nọ doalọ viyẹyẹ yovo lọ go. Homẹhunnu wẹ e yin nado dekunnu, na omẹ lọ lẹ jọmẹ taun. Mí lẹndọ mẹlẹpo wẹ na wá nugbo mẹ, na e bọawu tlala nado bẹ plọnmẹ Biblu lẹ jẹeji. Ṣigba, e sinyẹnawu na mẹsusu nado doalọtena aṣa he ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ. Etomọṣo mẹsusu kẹalọyi nujinọtedo walọyizan dagbe he yiaga Biblu tọn lẹ, bọ agun lọ jideji to sọha mẹ. Plidopọ lẹdo tọn mítọn tintan to Jinja to 1968 yin nujijọ ayidego tọn de. Baptẹm mẹhe mí plọnnu hẹ delẹ tọn to Tọ̀sisa Nile mẹ yin nuhọakuẹ de he yẹn gbẹnọ flin. Ṣigba jijọho mítọn yin hinhẹngble to madẹnmẹ.

Alọhẹndotenamẹ—Whlepọn Yise po Zinzin po Tọn

To 1971, Awhàngán Idi Amin hò gandudu yí. Bẹwlu sinsinyẹn de tin to Jinja; nujijọ heyin zẹẹmẹ basina to bẹjẹeji lọ wá aimẹ to whenuena mí to vivi tii tọn dù to jipa mítọn mẹ. To owhe awe he bọdego lẹ gblamẹ, pipli daho Asie-nu lẹ tọn yin yinyan jẹgbonu. Jonọ susu basi nudide nado yì sọn otò lọ mẹ, bọ wehọmẹ lẹ po dotowhé lẹ po jiya sinsinyẹn. To whenẹnu wẹ nulila sẹhundaga lọ wá dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin alọhẹndotena. Na e yin ahunmẹduna tlala gando hihọ́ mítọn go wutu, Azọ́nwatẹn Wepinplọn tọn lọ sẹtẹn na mí yì tòdaho tatọ́-tònọ, Kampala mẹ. Tẹnsisẹ ehe yin alenu to aliho awe mẹ. Mí ma yin yinyọnẹn sọmọ to Kampala podọ enẹwutu mí tindo mẹdekannujẹ nuwiwa tọn susu. Azọ́n susu sọ tin nado wà to agun lọ mẹ podọ to lizọnyizọn kunnudegbe tọn mẹ.

Brian po Marion Wallace po tin to ninọmẹ mítọn nkọ mẹ, bọ yelọsu basi nudide nado gbọṣi Uganda. Mí duvivi gbẹdohẹmẹ yetọn tọn tlala to whenuena mí wadevizọn dopọ to Agun Kampala tọn mẹ to ojlẹ awusinyẹn tọn enẹ mẹ. Linlin he mí ko hia dogbọn mẹmẹsunnu mítọn he to devizọnwa to alọhẹndotenamẹ glọ to otò devo lẹ mẹ dali wá lẹzun tulinamẹnu titengbe de na mí todin. Mímẹ sọha kleun de wẹ nọ pli, podọ whladopo to osun mẹ, mí nọ basi opli daho lẹ to Jipa Atin-pinplọn Entebbe tọn lẹ mẹ, bo nọ diọ nuwiwa lọ taidi ayidedai pọmẹ tọn de. Viyọnnu mítọn lẹ mọdọ linlẹn dagbe de wẹ ehe yin.

Mí dona nọnọ̀ aṣeji tlala gando aliho he mẹ mí nọ tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mẹ te go. Eyin yovo de to owhé Uganda-nu lẹ tọn dlapọn, e na yawu fọ́n nuvẹdomẹ dote. Enẹwutu nusatẹn lẹ, owhé nukundeji lẹ, po wehọmẹ delẹ po lẹzun aigba-denamẹ mítọn. Aliho nuyiwa tọn dopo he yẹn nọ yizan to nusatẹn lẹ wẹ nado kàn nuhe yẹn yọnẹn dọ e masọ tin-to-aimẹ ba de biọ, taidi yovojẹ kavi lẹsi. Eyin nusàtọ lọ do awubla hia gando nuhe to jijọ to otò lọ mẹ go, n nọ ze owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn donukọnna ẹn. Aliho mẹdọnsẹpọ tọn ehe wàzọn taun. To whedelẹnu, yẹn nọ tọ́nsọn nusatẹn lọ e mayin po gọyìpọn de kẹdẹ po gba, ṣigba po núzinzan he vẹawu nado mọ vude po.

To ojlẹ enẹ mẹ, danuwiwa to gbigbayipe lẹdo mí pé. Na haṣinṣan lẹ fọ́n bo to gbigble deji to Uganda-nu lẹ po Angleterre-nu lẹ po ṣẹnṣẹn wutu, aṣẹpatọ lẹ ma basi gbekọndopọ azọ́n tọn devo hẹ mi ba. Enẹwutu to 1974, to whenuena mí ko zan owhe ṣinatọ̀n to Uganda godo, ojlẹ lọ sọ na mílọsu nado dọ e yì whedevonu na mẹmẹsunnu mítọn lẹ po awubla po. Etomọṣo, gbigbọ mẹdehlan tọn mítọn ma kupẹ́ gba.

Tẹnsisẹ Yì Nouvelle-Guinée

To janvier 1975, mí yí dotẹnmẹ hundote de zan nado wàzọn to Papouasie-Nouvelle-Guinée. Lehe sinsẹ̀nzọn ayajẹnọ owhe ṣinatọ̀n tọn bẹjẹeji do niyẹn to agbegbe Pacifique tọn ehe mẹ. Gbẹzan mítọn hẹ mẹmẹsunnu lẹ podọ to lizọnyizọn lọ mẹ gọ́ na ale po dona susu po.

Whẹndo mítọn nọ flin whenue mí nọ̀ Papouasie-Nouvelle-Guinée taidi ojlẹ nupinpọn-do-plọnnu lẹ tọn—yèdọ nupinpọn-do-plọnnu sinai do Biblu ji lẹ. To owhe lẹpo mẹ, mí nọ tindo mahẹ to awuwiwle na nupinpọn-do-plọnnu lẹ mẹ na plidopọ agbegbe tọn, podọ e nọ yin awuvivinu taun na mí. Mí duvivi gbẹdohẹmẹ whẹndo susu he onú gbigbọmẹ tọn nọ duahunmẹna lẹ tọn, podọ ehe sọ tindo nuyiwadomẹji dagbe do viyọnnu mítọn lẹ ji. Viyọnnu mítọn mẹho, Sara, wlealọ hẹ gbehosọnalitọ titengbe de, Ray Smith, bọ to pọmẹ yé wadevizọn taidi gbehosọnalitọ titengbe sẹpọ dogbó Irian Jaya tọn (todin Papouasie, agbegbe Indonésie tọn). Kíhọ de wẹ yin owhé yetọn to gbetatò lẹdo lọ tọn mẹ, podọ Sara dọ dọ ojlẹ he ewọ yizan to azọ́ndenamẹ ehe mẹ plọn ẹn nuhọakuẹ susu.

Adadidiọ Sọgbe hẹ Ninọmẹ He to Didiọ Lẹ

To ojlẹ enẹ mẹ, mẹjitọ ṣie lẹ tindo nuhudo nukunpedomẹgo dogọ tọn. Kakati nado gbọ míwlẹ ni lẹkọyi Angleterre, mẹjitọ ṣie lẹ yigbe nado wá nọpọ́ hẹ mí, bọ mímẹpo sẹtẹn yì Australie to 1983. Yé sọ yí whenu vude zan hẹ nọviyọnnu ṣie Daphne, he gbẹ́ tin to Japon. To whenuena mẹjitọ ṣie lẹ kú godo, yẹn po Ann po basi nudide nado biọ sinsẹ̀nzọn gbehosọnalitọ whepoponu tọn mẹ, podọ ehe dekọtọn do lẹblanulọkẹyi he yẹn mọ taidi avùnnukundiọsọmẹnu titengbe de mẹ.

Mí jẹ gbehosọnalitọ basi ji tlolo wẹ mí yin oylọ-basina nado wadevizọn taidi nugopọntọ tomẹyitọ. Sọn ovu-whenu gbọ́n, yẹn nọ mọ dlapọn nugopọntọ lẹdo tọn taidi nuwiwa vonọtaun de. Todin yẹn yin nugopọntọ lẹdo tọn. Ehe wẹ yin azọ́ndenamẹ he sinyẹnawu hugan he mí ko duvivi etọn kakajẹ whenẹnu to gbẹzan mítọn mẹ, ṣigba whlasusu Jehovah gọalọna mí to aliho he mí ma ko tindo numimọ etọn dai pọ́n lẹ mẹ.

To whenuena Mẹmẹsunnu Theodore Jaracz basi dlapọn pọ̀nla tọn wá Australie to 1990, mí kanbiọ ẹ eyin e lẹndọ mí ko poyọnho gbau nado wadevizọn to azọ́n whenu-gigọ́ tògodo tọn mẹ. E dọmọ: “Etẹwẹ dogbọn Lopo Salomon tọn lẹ dali?” Enẹwutu, to godo mẹ, to whenuena yẹn po Ann po ko tin to owhe 50 mẹvi yinyin mítọn mẹ, mí pànta nuhe na wá lẹzun azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn nujọnu tọn mítọn tintan kọ̀n.

Devizọnwiwa to “Lopo Ayajẹnọ lẹ” Ji

Lopo Salomon tọn lẹ yin yinyọnẹn taidi Lopo Ayajẹnọ lẹ, podọ na nugbo tọn, sinsẹ̀nzọn mítọn tofi to owhe ao he wayi lẹ gblamẹ ko yin ojlẹ ayajẹ tọn de. Yẹn po Ann po mọ homẹdagbe mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po tọn to Lopo Salomon tọn lẹ ji, to whenuena yẹn wadevizọn taidi nugopọntọ agbegbe tọn. Johẹmẹ heyin didohia mí yinuwado ahun mítọn lẹ ji, podọ mẹdopodopo nọ yọ́n pinpẹn vivẹnudido ṣie lẹ tọn nado basi zẹẹmẹ nulẹ tọn to nuhe yẹn lẹndọ e yin alọkẹyi to ogbè Pidgin mẹ he nọ yin dido to Lopo Salomon tọn lẹ ji—yèdọ ogbè de heyin dopo to dehe tindo hogbe he whè hugan to aihọn mẹ lẹ mẹ.

To madẹnmẹ to Lopo Salomon tọn lẹ ji wiwá mítọn godo, agọjẹdomẹtọ lẹ tẹnpọn nado glọnalina mí nado yí Plitẹnhọ Plidopọ tọn mítọn zan. Ṣọṣi Anglicane tọn ylọwhẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, bo dọ dọ apadewhe Plitẹnhọ Plidopọ tọn mítọn yọyọ he tin to Honiara tọn biọ aigba yetọn ji. Tòhọluduta nọgodona whẹsadokọnamẹ yetọn, enẹwutu mí vọ́ whẹ̀ylọ gando nudide lọ go to Whẹdatẹn Daho. Kọdetọn whẹ̀-vọ́-ylọ ehe tọn wẹ na dohia eyin mí dona tún Plitẹnhọ Plidopọ tọn mítọn yọyọ he tindo aisinnu 1 200 lọ.

Whẹho lọ nọ̀ whẹdatẹn na osẹ dopo blebu. To whenuena whẹho lọ yin didọ sọta mí, whẹ̀yidọtọ agọjẹdomẹtọ lọ do jidide sakla tọn de hia. Enẹgodo, po hoyijlẹdohogo debọdo-dego he dutomẹji lẹ po, whẹ̀yidọtọ mítọn, Mẹmẹsunnu Warren Cathcart sọn Nouvelle Zélande, do adà dopodopo whẹsadokọnamẹ lọ tọn lẹ hia taidi lalo. To vendredi, linlin nujijọ whẹdatẹn tọn lọ ko gbayipe yì fidindẹn, podọ whẹdatẹn lọ gọ́ na omẹ diyin ṣọṣi tọn lẹ, azọ́nwatọ tòhọluduta tọn lẹ, po mẹmẹsunnu mítọn lẹ po. Yẹn gbẹsọ flin nuṣiwa he tin to todohukanji nudọnamẹ whẹdatẹn tọn lọ ji. E hia dọmọ: “Tohọluduta Lopo Salomon tọn lẹ tọn po Ṣọṣi Mélanésie tọn po sọta Jehovah.” Mí duto yé ji.

Ṣigba, jijọho jẹ obá de mẹ Lopo Ayajẹnọ lọ lẹ tọn ma dẹn-to-aimẹ gba. Whladopo dogọ, yẹn po Ann po sọ mọ míde to hunyanhunyan po danuwiwa huhlọn yido hò gandudu yí tọn po ṣẹnṣẹn. Nudindọn hẹnnu tọn lẹ wá dekọtọn do tòwhan mẹ. To 5 juin 2000, gandudu lọ jai bọ tatọ́-tònọ lọ wá anademẹ aṣẹpipa awhànfuntọ lẹ tọn glọ. Na osẹ delẹ, Plitẹnhọ Plidopọ tọn mítọn lẹzun nọtẹn de na mẹhe ma tindo owhé lẹ. E paṣa aṣẹpatọ lẹ dọ mẹmẹsunnu Klistiani mítọn lẹ he sọn hẹnnu he to nukundiọsọ yedelẹ mẹ, to gbẹ̀nọ taidi whẹndo jijọhonọ dopo to Plitẹnhọ Plidopọ tọn lọ mẹ. Lehe ehe yin kunnudide dagbe de do sọ!

Awhànfuntọ lẹ lọsu tlẹ do sisi hia na kadaninọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn. Ehe gọalọna mí nado diọlinlẹn na dopo to awhàngan lọ lẹ mẹ na nido dike na agbànbẹhun he bẹ owe lẹ po núzinzan devo lẹ po hẹn ni yin kùnkùn yì pipli pẹvi mẹmẹsunnu lẹ tọn he tin to lẹdo he awhànfuntọ agọjẹdomẹtọ lẹ paṣẹna de mẹ. To whenuena mí mọ whẹndo he ko yin kinklandovo sọn mí go na osun susu lẹ, nukun mímẹpo tọn wẹ ja dasin.

Nususu Wẹ Jẹna Pẹdido

Eyin mí lẹnnupọndo gbẹzan mítọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ ji, mí nọ mọdọ mí tindo nususu he jẹna pẹdido. Taidi mẹjitọ lẹ, mí ko tindo ayajẹ lọ nado mọdọ viyọnnu mítọn awe lẹ gọna asu yetọn lẹ, Ray po John po, zindonukọn nado to Jehovah sẹ̀n po nugbonọ-yinyin po. Yé ko yin alọgọ titengbe de na mí to azọ́ndenamẹ mẹdehlan tọn mítọn mẹ.

Na owhe 12 he wayi lẹ, yẹn po Ann po tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado wadevizọn to wekantẹn alahọ Lopo Salomon tọn lẹ tọn mẹ, podọ to ojlẹ enẹ gblamẹ, mí ko mọ sọha wẹnlatọ Ahọluduta tọn lẹ tọn jideji whlaawe to Lopo Salomon tọn lẹ ji, bo zẹ̀ 1 800 go. To agọe, yẹn mọ lẹblanulọkẹyi dogọ de yí nado yì Wehọmẹ Hagbẹ Wedegbẹ́ Alahọ tọn lẹ tọn to Patterson, New York. Na nugbo tọn, mí ko duvivi gbẹzan he tindo pekọ po dona susu po tọn na gbigbọ mẹdehlan tọn go hinhẹn wutu.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 23]

To azán alọwle mítọn tọn gbè, to 1960

[Yẹdide lẹ to weda 24]

To Uganda, Stanley po Esinala Makumba po yin asisa tulinamẹ tọn de na whẹndo mítọn

Sara to zọnlinzin yì kíhọ kọmẹnu de tọn mẹ

[Yẹdide lẹ to weda 25]

Yẹn de yẹdide lẹ nado sọgan plọnnu mẹhe nọ nọ̀ Lopo Salomon tọn lẹ ji

Pipli hẹ agun de he tin to olá to Lopo Salomon tọn lẹ ji

[Yẹdide to weda 26]

Whẹndo mítọn to egbehe