Hẹnnumẹ Kaifa Tọn de Wẹ Ewọ

To whedelẹnu, nuhe dodinnanu dòkunkun tọn mọ de nọ dlẹnalọdo mẹhe yin nùdego to Biblu mẹ de to aliho tlọlọ kavi mayin tlọlọ mẹ. Di apajlẹ to 2011, weyọnẹntọ Israël tọn lẹ zín nudọnamẹ lẹ jẹgbonu gando dodinnanu de he do nugbo enẹ hia go. Apotin de wẹ he ko yin dìdì sọn owhe 2 000 die, yèdọ apotin zannu tọn whanpẹnọ de he mẹ ohú mẹkúkú de tọn lẹ yin bibẹdo to whenue agbasa etọn ko dù godo.

Nukinkan de sọawuhia to apotin vonọtaun ehe go dọmọ: “Miriam viyọnnu Yeshua he yin visunnu Kaifa tọn, yẹwhenọ Maazia tọn sọn Beth Imri.” Yẹwhenọ daho Ju he tindo mahẹ to whẹdidana Jesu po okú etọn po mẹ wẹ Kaifa. (Joh. 11:48-50) Whenuho-kantọ Flavius Josèphe ylọ ẹ dọ “Joseph, he nọ yin yiylọdọ Kaifa.” Ayihaawe matin dọ hẹnnumẹ etọn de sin ohú lẹ wẹ tin to apotin ehe mẹ. To whenuena e yindọ apotin mọnkọtọn de ko yin mimọ wayi bọ mẹsusu lẹndọ ohú yẹwhenọ daho he nọ yin yiylọdọ Yehosef bar Caiapha kavi Joseph visunnu Kaifaa tọn lẹ wẹ tin to e mẹ, Miriam sọgan ko gando Kaifa go.

Sọgbe hẹ nuhe aṣẹpipa he nọ penukundo whenuho go to Israël dọ, apotin he mẹ ohú Miriam tọn lẹ tin te yin yíyí sọn ajotọ he yì fìn nuhe tin to yọdò hoho de mẹ lẹ si. Dodinnanu he yin bibasi do apotin hoho ehe po nukinkan he tin to e go lẹ po ji dohia dọ nuhe e bẹhẹn lẹpo wẹ sọgbe.

Apotin lọ sọ do onú yọyọ de hia mí. E dọho gando “Maazia” he yin pipli kavi kanta godo tọn to pipli yẹwhenọ lẹ tọn 24 he nọ to yede diọ nado wà sinsẹ̀nzọn to tẹmpli Jelusalẹm tọn mẹ go. (1 Otan. 24:18) Aṣẹpipa he nọ penukundo whenuho go to Israël dọ dọ nukinkan he tin to apotin lọ go dohia dọ “whẹndo Kaifa tọn gando pipli Maazia tọn go.”

Nukinkan lọ sọ donù Beth Imri go. Aliho awe mẹ wẹ nukinkan enẹ sọgan yin nukunnumọjẹemẹ te. Aṣẹpipa he nọ penukundo whenuho go to Israël dọmọ: “Tintan wẹ yindọ, Beth Imri yin yinkọ whẹndo yẹwhenọ de tọn—enẹ wẹ visunnu Immeli tọn lẹ, mẹhe kúnkan yetọn bẹ pipli Maazia tọn hẹn. (Ẹzla 2:36, 37; Nẹhemia 7:39-42) Awetọ wẹ [yindọ Beth Imri yin] yinkọ fihe Miriam yin jiji te tọn kavi yinkọ whẹndo etọn blebu tọn.” Depope he whẹho lọ yin, apotin he mẹ ohú Miriam tọn lẹ yin mimọ te do kunnudenu hia dọ omẹ nujọnu tọn he wá sọn whẹndo tangan lẹ mẹ go wẹ Biblu dọho gando.