Yise Na Gọalọna We Nado Nọ Basi Nudide Nuyọnẹn Tọn Lẹ!
“Nọ to bibiọ zọnmii to yise mẹ, matindo ayihaawe depope.”—JAK. 1:6.
1. Etẹwẹ zọ́n bọ Kaini gboawupo nado basi nudide nuyọnẹn tọn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ?
KAINI dona basi nudide de: Vlavo e na dava numọtolanmẹ ylando tọn etọn lẹ kavi dike numọtolanmẹ etọn lẹ ni deanana nuyiwa etọn lẹ. Mahopọnna nudide depope he e basi, kọdetọn etọn na yinuwado pipotọ gbẹzan etọn tọn ji janwẹ. A yọ́n nuhe Kaini de; e ma basi nudide dagbe. Nudide etọn po nuhe e wá ji po dekọtọn do okú mẹ na nọvisunnu nugbonọ etọn Abẹli. Podọ nudide Kaini tọn yinuwado haṣinṣan etọn hẹ Mẹdatọ etọn ji.—Jen. 4:3-16.
2. Nawẹ nugopipe mítọn nado basi nudide nuyọnẹn tọn yin nujọnu sọ?
2 Mílọsu nọ basi nudide lẹ. Amọ́ nudide mítọn lẹpo ma nọ yin whẹho okú po ogbẹ̀ po tọn. Ṣigba, suhugan yetọn wẹ sọgan yinuwado mí ji sinsinyẹn. Enẹwutu, nugopipe lọ nado basi nudide dagbe lẹ sọgan gọalọna mí nado zan gbẹzan dagbe podọ jijọho tọn jẹ obá de mẹ, kakati ni yin gbẹzan he gọ́ na nugbajẹmẹji, bẹwlu po flumẹjijẹ po.—Howh. 14:8.
3. (a) Nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ, etẹlẹ mẹ wẹ mí dona tindo yise te? (b) Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
3 Etẹwẹ na gọalọna mí nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ? Na nugbo tọn, mí dona tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ, bo ma na tindo ayihaawe dọ ewọ jlo bosọ tindo nugopipe lọ nado hẹn mí yin nuyọnẹntọ. Mí sọ dona tindo yise to Ohó Jehovah tọn po aliho nuyiwa tọn etọn lẹ po mẹ, bo nọ dejido ayinamẹ gbọdo Jiwheyẹwhe tọn go. (Hia Jakọbu 1:5-8.) Dile mí to dindọnsẹpọ ẹ bo to wanyina Ohó etọn dogọ, mí nọ wá dejido whẹdida etọn go. Gbọnmọ dali, mí nọ wleawuna aṣa lọ nado nọ gbadopọnna Ohó Jiwheyẹwhe tọn whẹpo do basi nudide lẹ. Ṣigba, nawẹ mí sọgan hẹn nugopipe mítọn nado basi nudide lẹ pọnte gbọn? Podọ be jlọjẹ mítọn nado nọ basi nudide lẹ zẹẹmẹdo dọ mí dona nọ tẹdo nuhe mí de nado wà go mahopọnna nudepope he to jijọ wẹ ya?
NUDIDE LẸ BIBASI TO GBẸ̀MẸ YIN DANDAN
4. Nudide tẹwẹ Adam dona basi, podọ etẹwẹ yin kọdetọn etọn lẹ?
4 Sọn bẹjẹeji whenuho gbẹtọvi tọn, sunnu po yọnnu lẹ po nọ basi nudide titengbe lẹ. Adam dona de vlavo nado dotoaina Mẹdatọ etọn kavi na Evi. E desọn ojlo mẹ nado basi nudide de, ṣigba etẹwẹ a lẹn gando nudide he e basi go? Asi etọn he yin yẹdoklọ lọ sisẹ́ ẹ nado basi nudide he ylan taun de, yèdọ nudide de he zọ́n bọ e yin yinyan sọn Paladisi mẹ bo wá hẹn ogbẹ̀ etọn bu. Podọ enẹ wẹ yin bẹjẹeji nuhahun lẹpo tọn. Mí gbẹ́ to oyà kọdetọn nudide ylankan he Adam basi tọn ji kakajẹ egbé.
5. Nukun tẹwẹ mí dona nọ yí do pọ́n whẹho nudide bibasi tọn?
5 Mẹdelẹ sọgan nọ lẹndọ ogbẹ̀ na ko vivi dogọ eyin e ma nọ biọ dọ mí ni basi nudide lẹ dai wẹ. Be hiẹ lọsu nọ lẹnmọ wẹ ya? Flindọ Jehovah ma dá gbẹtọvi lẹ taidi maṣinu lẹ, yèdọ nuhe ma sọgan lẹnnupọn kavi basi nudide lẹ na yede. Na nugbo tọn, Biblu plọn mí lehe mí na nọ basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ do. Eyin Jehovah jlo dọ mí ni nọ basi nudide lẹ, na dagbe mítọn wutu wẹ. Mí ni lẹnnupọndo kunnudenu delẹ ji he do enẹ hia.
6, 7. Nudide tẹwẹ Islaelivi hohowhenu tọn lẹ pannukọn, podọ naegbọn e do vẹawuna yé nado basi nudide nuyọnẹn tọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)
6 To whenue Islaelivi hohowhenu tọn lẹ jẹ Aigba Pagbe tọn lọ ji, yé pannukọn nudide titengbe de he sinyẹn taun: Vlavo yé na sẹ̀n Jehovah kavi sẹ̀n yẹwhe devo de (kavi yẹwhe devo lẹ). (Hia Jọṣua 24:15.) Enẹ sọgan ko taidi nudide vlẹkẹsẹ de poun. Etomọṣo, nudide enẹ sọgan dekọtọn do okú kavi ogbẹ̀ mẹ na yé. To ojlẹ Whẹdatọ lẹ tọn mẹ, whlasusu wẹ Islaelivi lẹ basi nudide he ma yin nuyọnẹn tọn lẹ. Yé lẹ́ sọn Jehovah dè bo sẹ̀n yẹwhe lalo lẹ. (Whẹ. 2:3, 11-23) Kavi lẹnnupọndo nujijọ devo ji he wá aimẹ to nukọn mẹ to whenuho omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ to whenue yé to dandannu glọ nado basi nudide de. Yẹwhegán Elija ze nudide lọ donukọnna yé to aliho he họnwun mẹ dọmọ: Mì de nado sẹ̀n Jehovah kavi nado sẹ̀n yẹwhe lalo lọ Baali. (1 Ahọ. 18:21) Elija gbẹnuna omẹ lọ lẹ na ayihaawe tintindo yetọn wutu. Hiẹ sọgan lẹndọ nudide enẹ ma vẹawu, na e họnwun dọ nuyọnẹnnu podọ alenu wẹ e nọ yin to whepoponu nado sẹ̀n Jehovah. Na nugbo tọn, gbẹtọ lẹnpọn dagbenọ depope ma sọgan do ojlo to Baali mẹ kavi yiwanna ẹn. Etomọṣo, Islaelivi enẹlẹ “gbẹ́ to ayihaawe tindo.” Elija gbọn nuyọnẹn dali dotuhomẹna yé nado de aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn dagbe hugan lọ—enẹ wẹ nado sẹ̀n Jehovah.
7 Naegbọn e do sọgan ko vẹawu sọmọ na Islaelivi enẹlẹ nado basi nudide nuyọnẹn tọn? Jẹnukọn whẹ́, yé ko hẹn yise yetọn to Jehovah mẹ bu bosọ gbẹ́ nado dotoaina ogbè etọn. Yé ma wleawuna dodonu dagbe de na nuhe dù oyọnẹn he pegan kavi nuyọnẹn he wá sọn aga; yé masọ dejido Jehovah go. Nuyiwa sọgbe hẹ oyọnẹn he pegan lọ na ko gọalọna yé nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ. (Salm. 25:12) Humọ, yé ko na dotẹnmẹ mẹdevo lẹ nado yinuwado yé ji kavi nado tlẹ basi nudide do otẹn yetọn mẹ. Mẹhe to aigba lọ ji bo ma yin sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn lẹ ko yinuwado pọndohlan Islaelivi lẹ tọn ji bo sisẹ́ yé nado hodo gbẹtọgun he yin kosi lẹ. Jehovah ko na avase sọn ojlẹ dindẹn jẹnukọn dọ onú mọnkọtọn sọgan jọ.—Eks. 23:2.
BE MẸDEVO LẸ WẸ DONA NỌ BASI NUDIDE DO OTẸN MÍTỌN MẸ YA?
8. Onú titengbe tẹwẹ mí plọn sọn whenuho Islaeli tọn mẹ gando nudide bibasi go?
8 Mí mọ onú titengbe de plọn sọn apajlẹ he jẹnukọn lẹ mẹ. Dopodopo mítọn wẹ dona nọ basi nudide etọn lẹ, podọ nudide nuyọnẹn tọn lẹ nọ sinai do oyọnẹn Owe-wiwe tọn he sọgbe lẹ ji. Galatianu lẹ 6:5 flinnu mí dọmọ: “Mẹdopodopo wẹ na hẹn azọngban edetiti tọn.” (Odò.) Mí ma dona jo azọngban mítọn nado basi nudide lẹ do na mẹdevo. Kakatimọ, mílọsu dona plọn nado yọ́n nuhe sọgbe to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ bosọ de nado nọ wà ẹ.
9. Naegbọn e sọgan yin owùnu nado dike mẹdevo lẹ ni basi nudide do otẹn mítọn mẹ?
9 Etẹwẹ sọgan zọ́n bọ mí na jai jẹ owù lọ mẹ he yin dotẹnmẹ nina mẹdevo lẹ nado basi nudide mítọn lẹ do otẹn mítọn mẹ? Kọgbidinamẹ hagbẹ tọn sọgan sisẹ́ mí nado basi nudide ylankan. (Howh. 1:10, 15) Etomọṣo, mahopọnna lehe mẹdevo lẹ sọgan gbidikọna mí sọ, azọngban mítọn wẹ nado hodo ayihadawhẹnamẹnu mítọn he yin pinplọn gbọn Biblu dali lọ. To whẹho susu mẹ, eyin mí dike bọ mẹdevo lẹ nọ basi nudide do otẹn mítọn mẹ, be mí to dide nado “hodo yé yì” niyẹn. Nugbo wẹ dọ mí vò nado wàmọ, amọ́ e sọgan hẹn awugble wá na mí.
10. Etẹ go wẹ Paulu dona na avase Galatianu lẹ gando?
10 Apọsteli Paulu na avase he họnwun Galatianu lẹ gando owù he tin to dotẹnmẹ nina mẹdevo lẹ nado basi nudide mẹdetiti tọn yetọn lẹ na yé mẹ go. (Hia Galatianu lẹ 4:17.) Mẹdelẹ to agun lọ mẹ jlo na basi nudide mẹdetiti tọn lẹ do otẹn mẹdevo lẹ tọn mẹ nado klan yé sọn apọsteli lẹ dè. Etẹwutu? Na ṣejannabinọ enẹlẹ to yindidi dín wutu wẹ. Yé yinuwa zẹ̀ dogbó yetọn go bo ma na sisi azọngban Klistiani hatọ yetọn lẹ tọn nado basi nudide mẹdetiti tọn lẹ.
11. Nawẹ mí sọgan nọ gọalọna mẹdevo lẹ to whenue yé jlo na basi nudide mẹdetiti tọn lẹ gbọn?
11 Paulu ze apajlẹ dagbe dai na nuhe dù sisi nina mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn mẹmẹsunnu etọn lẹ tọn. (Hia 2 Kọlintinu lẹ 1:24.) To egbehe, to whenue mẹho agun tọn lẹ to ayinamẹ na gando whẹho mẹdetiti tọn lẹ go, yé dona nọ hodo apajlẹ enẹ. Homẹ yetọn nọ hùn nado má nudọnamẹ sinai do Biblu ji lẹ hẹ mẹdevo lẹ to apó lọ mẹ. Etomọṣo, mẹho lẹ nọ payi nado jo dotẹnmẹ do na mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po nado basi nudide yetọn titi lẹ. Enẹ sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, na omẹ enẹlẹ dopodopo wẹ na hẹn agbàn kọdetọn nudide yetọn lẹ tọn. Nuplọnmẹ titengbe dopo die: Mí sọgan nọ dohia mẹdevo lẹ dọ mí jlo na gọalọna yé bo nọ dọ̀n ayidonugo yetọn wá nunọwhinnusẹ́n kavi ayinamẹ Owe-wiwe tọn lẹ ji. Etomọṣo, yelọsu wẹ tindo jlọjẹ lọ podọ azọngban lọ nado basi nudide yetọn titi lẹ. Eyin yé wà ehe po nuyọnẹn po, e nọ hẹn ale wá na yé. E họnwun dọ mí dona dapana pọndohlan lọ dọ mí tindo jlọjẹ nado basi nudide do otẹn mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu devo lẹ po tọn mẹ.
Mẹho agun tọn owanyinọ lẹ nọ gọalọna mẹdevo lẹ nado basi nudide yetọn titi lẹ (Pọ́n hukan 11)
A DIKE NUMỌTOLANMẸ TOWE LẸ NI NỌ YINUWADO NUDIDE TOWE LẸ JI BLO
12, 13. Naegbọn e do yin owùnu nado nọ wà nuhe ahun mítọn dọna mí lẹ poun to whenue mí to homẹgble ji kavi gbọjọ?
12 Gbẹtọ lẹ nọ saba dọ dọ: Wà nue ahun towe dọna we. Ṣigba, mọwiwà sọgan yin owùnu. Podọ to linlẹn de mẹ, mọwiwà ma sọgbe hẹ Owe-wiwe lẹ. Biblu na mí avase ma nado dike ahun mapenọ mítọn kavi numọtolanmẹ mítọn poun ni nọ deanana mí to whenue mí to nudide lẹ basi. (Howh. 28:26) Podọ kandai Biblu tọn lẹ do kọdetọn vẹadi he ahun mẹtọn hihodo nọ hẹnwa lẹ hia. Adọ̀ nuhahun lọ tọn wẹ yindọ to ohò gbẹtọvi mapenọ lẹ tọn mẹ, “ahun nọ klọmẹ hú nulẹpo bosọ yin owùnu.” (Jel. 3:17; 13:10; 17:9; 1 Ahọ. 11:9) Enẹwutu, etẹ mẹ wẹ e sọgan dekọtọn do eyin mí nọ wà nuhe ahun mítọn dọna mí poun?
13 Ahun Klistiani de tọn yin nujọnu, na mí yin gbedena nado yí ahun lẹpo do yiwanna Jehovah bosọ yiwanna kọmẹnu mítọn di míde. (Mat. 22:37-39) Ṣigba, to hukan he jẹnukọn mẹ, wefọ he yin nùdego lẹ zinnudo owù he dotẹnmẹ nina numọtolanmẹ lẹ nado deanana pọndohlan po nuyiwa mítọn lẹ po bẹhẹn ji. Di apajlẹ, etẹwẹ sọgan jọ eyin mí basi nudide to whenue mí to homẹgble ji? Gblọndo lọ sọgan họnwun taun eyin mí ko wàmọ pọ́n. (Howh. 14:17; 29:22) Kavi be e yọnbasi nado basi nudide dagbe lẹ to whenue mí gbọjọ ya? (Sọh. 32:6-12; Howh. 24:10) Hẹn do ayiha mẹ dọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn dohia dọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado yin “afanumẹ de na osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn.” (Lom. 7:25) E họnwun dọ numọtolanmẹ mítọn lẹ sọgan doyẹklọ mí po awubibọ po eyin mí na dotẹnmẹ yé nado deanana mí to nudide titengbe lẹ bibasi whenu.
WHENUE MÍ DONA DIỌLINLẸN
14. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ e nọ sọgbe to whedelẹnu nado diọ nudide mẹtọn?
14 Mí dona nọ basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ. Ṣigba, enẹ ma zẹẹmẹdo dọ to whenue mí ko basi nudide de godo, mí na gbẹ́ dọ mí ma sọgan diọ ẹ ba gba. To whedelẹnu, e na biọ dọ mí ni vọ́ nudide de gbeje pọ́n bo diọ ẹ eyin e biọ domọ. Di apajlẹ, pọ́n lehe Jehovah yinuwa hẹ Ninevenu lẹ do to azán Jona tọn gbè. “Whenue Jiwheyẹwhe nugbo lọ mọ nuhe yé ko wà, lehe yé ko lẹ́ sọn aliho ylankan yetọn lẹ ji do, ewọ diọlinlẹn gando nugbajẹmẹji he e dọ dọ emi na hẹnwa yé ji lọ go bo masọ hẹn ẹn wá ba.” (Jona 3:10) To whenue Jehovah doayi e go dọ Ninevenu lẹ lẹnvọjọ, bo diọ walọyizan yetọn, ewọ diọ nudide etọn. Gbọnmọ dali, ewọ do lẹnpọn dagbe, whiwhẹ po awuvẹmẹ po hia. Humọ, to whenue Jiwheyẹwhe gblehomẹ, e ma nọ plaplaji do basi nudide nuhe e na wà tọn gba, yèdọ nuyiwa homẹgble tọn he gbẹtọvi susu nọ saba dohia.
15. Etẹwẹ sọgan hẹn mí nado diọ nudide de?
15 To whedelẹnu, nudide de vivọ́ gbeje pọ́n sọgan hẹn ale wá na mí. Vlavo na ninọmẹ he to aimẹ dai lẹ diọ wutu. Jehovah nọ diọ nudide etọn lẹ to whedelẹnu eyin ninọmẹ lẹ diọ. (1 Ahọ. 21:20, 21, 27-29; 2 Ahọ. 20:1-5) Kavi nudọnamẹ yọyọ lẹ sọgan zọ́n bọ e na biọ dọ mí ni diọ nudide de. Nudọnamẹ agọ̀ lẹ yin nina Ahọlu Davidi gando ovivi sunnu Sauli tọn Mẹfiboṣẹti go. To nukọn mẹ, to whenue Davidi wá sè nugbo lọ, e diọ nudide etọn. (2 Sam. 16:3, 4; 19:24-29) To whedelẹnu, e sọgan yin nuyọnẹnnu dọ mílọsu ni wà nudopolọ.
16. (a) Etẹwẹ yin delẹ to nuhe sọgan gọalọna mí nado nọ basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ mẹ? (b) Naegbọn mí dona nọ vọ́ nudide he ko yin bibasi wayi delẹ gbeje pọ́n, podọ nawẹ mí dona wàmọ gbọn?
16 Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí ayinamẹ ma nado nọ nọ̀ plaplaji to whenue mí jlo na basi nudide titengbe de. (Howh. 21:5) Eyin mí yí whenu do lẹnnupọndo adà kavi nudọnamẹ he gando nudide de go lẹpo ji po sọwhiwhe po, e yọnbasi taun dọ mí ni tindo kọdetọn dagbe. (1 Tẹs. 5:21) Whẹpo tatọ́ whẹndo tọn de na de nuhe e na wà, e na biọ dọ ni yí whenu zan nado basi dodinnanu to Owe-wiwe lẹ po owe Klistiani tọn lẹ po mẹ, bosọ nọ hò linlẹn kavi pọndohlan mẹdevo lẹ tọn pọ́n to whẹndo etọn mẹ. Flindọ Jiwheyẹwhe dotuhomẹna Ablaham nado dotoaina nuhe asi etọn jlo na dọ. (Jen. 21:9-12) Mẹho agun tọn lẹ lọsu dona nọ yí whenu zan nado basi dodinnanu. Podọ eyin yé yin lẹnpọn dagbenọ podọ whiwhẹnọ, yé ma na nọ dibu dọ yé na hẹn osi mẹdetiti tọn yetọn bu eyin yé mọ nudọnamẹ yọyọ he sọgbe de yí, ehe biọ dọ yé ni vọ́ nudide he yé ko basi de gbeje pọ́n. Yé dona wleawufo nado nọ vọ́ pọndohlan po nudide yetọn lẹ po jlado eyin e biọ domọ, podọ mímẹpo na wà dagbe nado nọ hodo apajlẹ yetọn. Ehe sọgan yidogọna jijọho po titojininọ po to agun lọ mẹ.—Owalọ 6:1-4.
NỌ YINUWA SỌGBE HẸ NUDIDE TOWE LẸ
17. Nawẹ mí sọgan tindo kọdetọn dagbe dogọ to nudide mítọn lẹ mẹ gbọn?
17 Nudide delẹ nọ sinyẹn hú devo lẹ. Nudide sinsinyẹn lẹ nọ biọ nulẹnpọn po odẹ̀ susu po, podọ ehe sọgan yí whenu. Klistiani delẹ nọ pannukọn nudide lọ vlavo nado wlealọ kavi lala. Nudide sinsinyẹn devo he sọgan dekọtọn do dona susu mẹ wẹ lehe mẹde na biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ do, podọ whenue e na wàmọ. To whẹho mọnkọtọn lẹ mẹ, nujọnu wẹ e yin nado deji mlẹnmlẹn dọ Jehovah sọgan na mí anademẹ nuyọnẹn tọn lẹ podọ e sọ nọ wàmọ. (Howh. 1:5) Enẹwutu, onú titengbe wẹ e yin nado nọ ganjẹ Biblu go taidi asisa ayinamẹ tọn dagbe hugan lọ bosọ nọ biọ anademẹ Jehovah tọn to odẹ̀ mẹ. Sọ hẹn do ayiha mẹ dọ Jehovah sọgan na mí jẹhẹnu he mí do hudo etọn lẹ nado basi nudide dagbe he sọgbe hẹ ojlo etọn lẹ. To whenue a pannukọn nudide titengbe lẹ, yí i do dó aṣa nado nọ kanse dewe dọ: ‘Be nudide ehe na dohia dọ n’yiwanna Jehovah ya? Be e na hẹn ayajẹ po jijọho po wá na whẹndo ṣie ya? Podọ be e na dohia dọ n’nọ fahomẹ bosọ jọmẹ ya?’
18. Naegbọn Jehovah nọ donukun dọ mílọsu ni nọ basi nudide mítọn titi lẹ?
18 Jehovah ma nọ hẹn mí gbọ́gúngún-kangúngún nado yiwanna ẹn podọ nado sẹ̀n ẹn gba. Nudide mítọn wẹ. Na e na mí mẹdekannujẹ nudide bibasi tọn wutu, e nọ na sisi azọngban mítọn po jlọjẹ mítọn po nado ‘de na mídelẹ’ eyin mí na sẹ̀n ẹn kavi lala. (Jọṣ. 24:15; Yẹwh. 5:4) Ṣigba, e sọ nọ donukun dọ mí ni nọ yinuwa to kọndopọ mẹ hẹ nudide devo lẹ he mí basi sọgbe hẹ anademẹ etọn lẹ. Yise tintindo to aliho he mẹ Jehovah nọ wà nulẹ te mẹ podọ to nunọwhinnusẹ́n he e gbọn homẹdagbe dali na mí lẹ mẹ sọgan gọalọna mí nado basi nudide nuyọnẹn tọn lẹ bo do míde hia taidi mẹhe lodo to aliho mítọn lẹpo ji.—Jak. 1:5-8; 4:8.