Weta 28
Ninọ̀ po Ode Awetọ Mítọn po to Owanyi Mẹ
1. (a) Nawẹ hiẹ sọgan yin apadewhe titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn tọn gbọn? (b) Gbedide tẹwẹ hiẹ dona setonuna to whelọnu?
DILE A TO whinwhẹn to oyọnẹn po pinpẹn nutọn yinyọnẹn Jehovah Jiwheyẹwhe tọn po mẹ, hiẹ na jlo na dogbẹ́ hẹ gbẹtọ lẹ he tindo yise po nukundido dopolọ po. Gbọn mọ bibasi mẹ, hiẹ na lẹzun apadewhe titobasinanu yinukundonọ Jiwheyẹwhe tọn, mẹmẹsunnu-yinyin nugbo Klistiani tọn de. “Mí yiwanna gbẹdido mẹmẹsunnu lẹ pete tọn” na lẹzun gbedide de he a dona sètonuna to whelọnu.—1 Pita 2:17; 5:8, 9.
2. (a) Osẹ́n yọyọ tẹwẹ Jesu na hodotọ etọn lẹ? (b) Etẹwẹ hogbe lọ lẹ “mìnọzo” po “hlan mìnọzo” po dohia hezeheze? (c) Nawẹ e yin nujọnu do sọ nado tindo owanyi?
2 Jesu Klisti zinnudo lehe e yin nujọnu do sọ dọ hodotọ etọn lẹ ni yiwanna ode awetọ yetọn ji. E dọ hlan ye dọ: “Osẹ́n yọyọ de wẹ yẹn na hlan mì, dọ mì ni yiwanna mìnọzo . . . Gbọn ehe dali wẹ gbẹtọ lẹpo na yọnẹn dọ nuplọntọ ṣie wẹ mì, eyin mìwlẹ tindo owanyi hlan mìnọzo.” (Johanu 13:34, 35) Hogbe lọ lẹ “mìnọzo” po “hlan mìnọzo” po yin nuhe dohia gbangba dọ Klistiani nugbo lẹpo na tin topọ to bẹplidopọ kavi titobasinanu dopo mẹ. (Lomunu lẹ 12:5; Efesunu lẹ 4:25) Podọ titobasinanu ehe na yin yinyọnẹn gbọn owanyi he hagbẹ etọn lẹ na tindo na yenọzo lẹ dali. Eyin mẹde ma tindo owanyi, onu he pò lẹpo tata wẹ.—1 Kọlintinu lẹ 13:1-3.
3. Nawẹ Biblu zinnudo nujọnu-yinyin owanyi tintindo po nukunpedo Klistiani hagbẹ mẹtọn lẹ po ji gbọn?
3 Enẹwutu, Klistiani fliflimẹ tọn lẹ nọ saba yin nina nuflinmẹ taidi ehelẹ: “Mí nọ yí homẹdagbe do yiwanna mìnọzo.” “Mì yí mìnọzo.” “Mì nọ yin mẹmẹglọ hlan mìnọzo.” “Mì nọ wa dagbe hlan mìnọzo, mì do homẹmimiọn.” “Mì sọ nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mì nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ do mẹde go.” “Mì nọpọ do miọnhomẹna mìnọzo, bo sọ nọ do mìnọzo daga.” “Mì nọ nọ jijọho hẹ mìnọzo.” “Mì tindo owanyi he hunzo to mìde ṣẹnṣẹn.”—Lomunu lẹ 12:10; 15:7; Galatianu lẹ 5:13; Efesunu lẹ 4:32; Kọlọsinu lẹ 3:13, 14; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:11, 13; 1 Pita 4:8; 1 Johanu 3:23; 4:7, 11.
4. (a) Etẹwẹ dohia dọ Klistiani lẹ dona yiwanna mẹdevo lẹ gbọnvona “yenọzo”? (b) Mẹnu na taun tọn wẹ Klistiani lẹ dona yiwanna?
4 Ṣigba, ehe ma zẹẹmẹdo dọ Klistiani nugbo lẹ na yiwanna kiki hagbẹ yetọn lẹ kẹdẹ to agun Jiwheyẹwhe tọn mẹ wẹ gba. Ye dona yiwanna mẹdevo lẹ ga. Biblu, na nugbo tọn, vẹ ye nado sudeji “to owanyi mẹ hlan mìnọzo, podọ hlan gbẹtọ lẹpo.” (1 Tẹsalonikanu lẹ 3:12; 5:15) Nina linlẹn jlẹmẹninọ tọn, apọsteli Paulu wlanwe dọ: “Mì gbọ mí ni nọ wà dagbe hlan omẹ popo, humọ hlan ye he yin yise whedo tọn lẹ.” (Galatianu lẹ 6:10) Enẹwutu dile e ko yindọ Klistiani lẹ dona yiwanna omẹ popo, gọna kẹntọ yetọn lẹ, na titengbe tọn wẹ ye dona yiwanna hagbẹ yetọn lẹ to titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu yetọn lẹ po to gbigbọmẹ.—Matiu 5:44.
5. Etẹwẹ dohia dọ Klistiani nugbo lẹ, to ojlẹ fliflimẹ tọn lẹ po egbehe tọn po mẹ, ko yin mẹdoayiego na owanyi yetọn wutu?
5 Klistiani fliflimẹ tọn lẹ yin yinyọnẹn ganji na owanyi ehe he ye tindo na yenọzo. Sọgbe hẹ wekantọ owhe kanweko awetọ tọn lọ Tertullien, omẹ lẹ nọ dọ gbọn yelẹ dali dọ: ‘Bo pọn le ye yiwanna yenọzo do, podọ le ye sọgbe do nado ku na yenọzo!’ Owanyi mọnkọtọn sọ yin mimọ to Klistiani nugbo lẹ ṣẹnṣẹn to egbehe. Ṣigba be ehe zẹẹmẹdo dọ tukla lẹ kavi whẹgbe lẹ ma nọ tin gbede to Klistiani nugbo lẹ ṣẹnṣẹn wẹ?
KỌDETỌN MAPE TỌN LẸ
6. Naegbọn Klistiani nugbo lẹ lọsu to whedelẹnu nọ wà oylan do yenọzo?
6 Sọn oplọn Biblu tọn towe mẹ hiẹ ko wa yọnẹn dọ mímẹpo wẹ ko dugu mape tọn sọn mẹjitọ mítọn dowhenu tọn lẹ de, Adam po Evi po. (Lomunu lẹ 5:12) Enẹwutu didẹhlan lọ tin nado waylan. “Onu susu mẹ wẹ mí omẹ popo to oylanwa te,” wẹ Biblu dọ. (Jakobu 3:2; Lomunu lẹ 3:23) Podọ hiẹ dona yọnẹn dọ hagbẹ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn lẹ sọ yin mapenọ ga podọ whedelẹnu nọ wà onu he ma jlọ lẹ. Ehe sọgan hẹn tukla lẹ po whẹgbe lẹ po wá to Klistiani nugbo lẹ ṣẹnṣẹn.
7. (a) Naegbọn Euodia po Sintiki po do jẹ nado yin didọ na nado “tin to homẹ dopolọ mẹ”? (b) Etẹwẹ dohia dọ na taun tọn Klistiani dagbe lẹ wẹ yọnnu helẹ ko yin?
7 Lẹn ninọmẹ lọ pọn po yọnnu awe lẹ po he nọ yin Euodia po Sintiki po to agun fliflimẹ Filippinu lẹ tọn mẹ. Apọsteli Paulu wlanwe dọ: “Yẹn to vẹvẹ na Euodia, yẹn sọ to vẹvẹ na Sintiki, na ye ni tin to homẹ dopolọ mẹ to Oklunọ mẹ.” Naegbọn Paulu do na tuli yọnnu awe helẹ nado “tin to homẹ dopolọ mẹ”? E họnwun dọ tukla de tin to ṣẹnṣẹn yetọn. Biblu ma dọ nuhe e yin lọ gba. Vlavo wunmẹ awuwhinwhan tọn de na ko tin to dopodopo yetọn mẹ. Ṣogan, yọnnu dagbe lẹ wẹ ehelẹ ko yin. Ye ko yin Klistiani lẹ na whenu de, owhe susu lẹ whẹpo ye do wá tindo mahẹ po Paulu po to azọn yẹwhehodidọ tọn mẹ. Enẹwutu e wlanwe dohlan agun lọ dọ: “Gọalọna yọnnu he to azọ́n wà hẹ mi to wẹndagbe mẹ lẹ.”—Filippinu lẹ 4:1-3.
8. (a) Tukla tẹwẹ fọ́n to Paulu po Balnaba po ṣẹnṣẹn? (b) Eyin hiẹ ko tin to finẹ bo ko sọ mọ tukla ehe lọ wẹ, etẹwẹ hiẹ na ko dọ?
8 To whedenu mọ tukla sọ fọn to apọsteli Paulu po hagbẹ tomẹyitọ etọn Balnaba po ṣẹnṣẹn. To whenue ye dibla jẹ gbejizọnlin mẹdehlan tọn awetọ yetọn ji, Balnaba jlo na hẹn hẹnnuvi etọn Malku yì. Ṣigba, Paulu ma jlo dọ Malku ni yì po ye po gba, na Malku ko jo ye do dai bo lẹkọ yì whé to gbejizọnlin mẹdehlan tọn yetọn tintan tọn whenu wutu. (Owalọ lẹ 13:13) Biblu dọ dọ: “Wiwọ lọ susọmọ to ye ṣẹnṣẹn, bọ ye vun dawe, omẹ de sọn omẹ de go.” (Owalọ lẹ 15:37-40) A ma to nu mọ! Eyin a ko tin to finẹ wẹ bọ a ko sọ mọ “wiwọ susọmọ” ehe lọ, be a ma na ko dọ dọ Paulu po Balnaba po ma yin apadewhe titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn do le ye wanu gbọn wutu?
9. (a) Ylando tẹwẹ Pita wà, podọ etẹwẹ hẹn ẹn nado yinuwa to alọpa mọ mẹ? (b) Etẹwẹ Paulu wà whenuena e mọ nuhe to jijọ?
9 To ojlẹ devo mẹ apọsteli Pita wàylan. E doalọte sọn gbẹ́dido pẹkipẹki mẹ po Klistiani Kosi lẹ po na obu yiyi nukun ylankan do pọn ẹn tọn wutu gbọn Klistiani Ju lẹ de yewu mẹhe nọ gbọn nuṣiwa dali do to mẹmẹsunnu yetọn Kosi lẹ pọn di onu tata. (Galatianu lẹ 2:11-14) Whenuena apọsteli Paulu mọ nuhe Pita to wiwa, e gblewhẹdo walọ masọgbe Pita tọn to mẹhe tin to finẹ lẹpo nukọn. Numọtolanmẹ tẹwẹ hiẹ na ko tindo eyin hiẹ wẹ Pita?—Heblu lẹ 12:11.
DIDỌ WHẸGBE LẸ GBO PO OWANYI PO
10. (a) Nawẹ Pita yinuwa gbọn whenuena yè gọkọna ẹn? (b) Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Pita tọn mẹ?
10 Pita sọgan ko gblehomẹ do Paulu go. Uwọ sọgan ko yi i taidi homẹgblenamẹnu alọpa he mẹ Paulu gọkọna ẹn do to mẹdevo lẹ nukọn. Ṣigba e ma wà mọ gba. (Yẹwhehodọtọ 7:9) Pita yin whiwhẹnọ. E kẹalọyi kọgọnamẹ lọ, podọ e ma sọ dike na enẹ ni hẹn owanyi etọn na Paulu nado miọn gba. (1 Pita 3:8, 9) Doayi lehe Pita to godo etọn dlẹnalọ do Paulu do to wekanhlanmẹ de mẹ nado na tuli Klistiani hagbẹ etọn lẹ: “Na mì ni sọ lẹn ẹn dọ, linsinsinyẹn Oklunọ mítọn tọn whlẹngan wẹ: yedọ dile Paulu, mẹyiwanna mẹmẹsunnu mítọn, wlanwe hlan mì do ga.” (2 Pita 3:15) Mọwẹ, Pita dike na owanyi ni ṣinyọnnudo tukla lọ, he to ojlẹ ehe mẹ ko wa sọn walọ masọgbe etọn titi mẹ.—Howhinwhẹn lẹ 10:12.
11. (a) Na mahopọnna homẹgble sinsinyẹn yetọn tọn, nawẹ Paulu po Balnaba po dohia gbọn dọ ye yin Klistiani nugbo lẹ? (b) Nawẹ mí sọgan duale sọn apajlẹ yetọn mẹ tọn gbọn?
11 Etẹwẹ dogbọn whẹgbe he tin to Paulu po Balnaba po ṣẹnṣẹn dali? Ehe lọsu ga wẹ yé dọgbo to owanyi mẹ. Na to nukọnmẹ, whenuena Paulu wlanwe dohlan agun Kọlinti tọn, e dọho Balnaba tọn di azọnwatọ hagbẹ mẹtọn de. (1 Kọlintinu lẹ 9:5, 6) Podọ dile etlẹ yindọ Paulu sọawuhia nado tindo nujikudo dagbe na ayihaawe tintindo na nuhọakuẹ-yinyin Malku tọn di gbejizọnlinyihẹmẹtọ de, dawe jọja ehe wa tindo whinwhẹn to nukọnmẹ sọmọ bọ Paulu do sọgan wlanwe hlan Timoti dọmọ: “Yí Malku bo hẹn ẹn wá po hiẹ po, na ewọ doale hlan mi na devizọn lọ.” (2 Timoti 4:11) Mí sọgan mọ ale yi sọn apajlẹ ehe mẹ nado dọ whẹgbe lẹ gbo.
12. (a) Naegbọn mí dona yí dọ Euodia po Sintiki po ko dọ whẹgbe yetọn gbo? (b) Sọgbe hẹ Galatianu lẹ 5:13-15, naegbọn e do yin nujọnu dọ Klistiani lẹ ninọ didẹ whẹgbe yetọn lẹ to owanyi mẹ?
12 Eyọn, Euodia po Sintiki po lo? Be ye dọ whẹgbe yetọn lẹ gbo, bo sọ dike na owanyi ni ṣinyọnnudo ylando depope he ye sọgan ko wa hlan ode awetọ yetọn? Biblu ma dọ na mí nuhe wá jọ do ye go to godomẹ gba. Ṣigba, yinyin hetọn ye yin yọnnu dagbe lẹ he ko wazọn pẹkipẹki po Paulu po to lizọnyizọn Klistiani tọn etọn mẹ, mí sọgan gbọn nujikudo dagbe dali do yí dọ ye ko gbọn whiwhẹ dali do kẹalọyi ayinamẹ he yin nina lọ. Whenuena Paulu sin wekanhlanmẹ yin mimọyi, mí sọgan mọ dohlan dọ ye ko yì yenọzo de bosọ dọ nuhahunnamẹ yetọn lẹ gbo to gbigbọ owanyi tọn de mẹ.—Galatianu lẹ 5:13-15.
13. Apajlẹ tẹ to owanyi didohia mẹ wẹ Jehovah Jiwheyẹwhe zedai?
13 Hiẹ lọsu sọgan mọ dọ e yin nuhe sinyẹn nado nọ̀ po mẹde po, kavi gbẹtọ delẹ po, to agun mẹ. Dile etlẹ yindọ ye sọgan tindo nususu nado wà nado sọgan wleawuna jẹhẹnu Klistiani tọn nugbo lẹ, lẹnnupọn dogbọn ehe dali: Be Jehovah Jiwheyẹwhe nọ nọte pọn gbẹtọ lẹ kaka jẹ whenue ye jo aliho ylankan yetọn lẹ do whẹ whẹpo uwọ do yiwanna ye? Lala; Biblu dọmọ: “Jiwheyẹwhe de owanyi etọn hia hlan mí dali, na, whenuena mí gbẹ to ylandonọ yin, Klisti ku na mí.” (Lomunu lẹ 5:8) E jẹ na mí ni hodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn bo sọ do owanyi hia hlan enẹnọ lẹ he nọ wà onu ylankan lẹ po onu dakandakan lẹ po.—Efesunu lẹ 5:1, 2; 1 Johanu 4:9-11; Psalm 103:10.
14. Ayinamẹ tẹwẹ Jesu na do ma nado nọ dọ onu agọ gbọn mẹdevo lẹ dali ji?
14 Dile e ko yindọ mímẹpo ko yin mapenọ sọmọ, Jesu plọnmẹ dọ mí ma dona nọ dọho agọ dogbọn mẹdevo lẹ dali gba. Nugbo, mẹdevo lẹ tindo nuwayindò yetọn lẹ, ṣigba mílọsu tindo ye ga. “Etẹwutu wẹ hiẹ to nuyọ he tin to nukun mẹmẹsunnu towe tọn mẹ pọn, ṣigba hiẹ ma lẹn atinpo he tin to nukun hiẹlọsu tọn mẹ pọn?” wẹ Jesu kanse. (Matiu 7:1-5) Gbọn hinhẹn ayinamẹ nuyọnẹn tọn mọnkọtọn do ayiha mẹ dali, mí sọgan yin mẹhe ye gọalọna nado nọ po mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po dile e jẹ do.
15. (a) Naegbọn e do yin nujọnu dọ mí ni jona mẹdevo lẹ yedọ whenuena mí tlẹ tindo nujikudo nado wọ hẹ ye? (b) To olodido etọn to Matiu weta 18 mẹ, nawẹ Jesu plọnmẹ nuhudo lọ gbọn nado nọ jonamẹ?
15 Onu he jẹ taun de wẹ e yin dọ mí ni yin lẹblanunọ po jonamẹtọ po. Nugbo, hiẹ sọgan tindo nujikudo de na wiwọ jẹagọdo mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de. Ṣigba flin dọ Biblu namẹ ayinamẹ dọ: “Mì sọ nọ sinyẹnlin hẹ mìnọzo, mì nọ jona mìnọzo, eyin mẹde tindo wiwọ do mẹde go.” Ṣigba naegbọn a dona jona mẹdevo lẹ to whenue hiẹ tindo whẹwhinwhẹn tangan nado wọ po ye po? Do “Jehovah nọ jona we,” wutu wẹ Biblu gblọn. (Kọlọsinu lẹ 3:13) Podọ eyin mí na mọ jona etọn yi, Jesu dọmọ, mí dona jona mẹdevo lẹ. (Matiu 6:9-12, 14, 15) Jehovah, taidi ahọlu lọ to dopo to olodido Jesu tọn lẹ mẹ, ko jona mí whla fọtọ́n fọtọ́n lẹ, enẹwutu be mí ma sọgan jona mẹmẹsunnu mítọn lẹ whla sọha vude lẹ?—Matiu 18:21-35; Howhinwhẹn lẹ 19:11.
16. (a) Sọgbe hẹ 1 Johanu 4:20, 21, nawẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn gando owanyi hagbẹ Klistiani mẹtọn lẹ go gbọn? (b) Nuyiwa tẹwẹ jẹ eyin mẹmẹsunnu towe tindo nude do ogo we?
16 Mí ma sọgan to nugbo lọ zan podọ to ojlẹ dopolọ mẹ na to nuyiwa hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po to aliho matindo owanyi, matindo jona tọn de mẹ gba. (1 Johanu 4:20, 21; 3:14-16) Enẹwutu, to whelọnu lo, eyin e wá jọ bọ hiẹ tindo whẹgbe de po Klistiani hagbẹ towe de po, a doalọtena hodidọ po e po blo. A hẹn adì do homẹ blo, ṣigba jla whẹho lọ do to gbigbọ owanyi tọn mẹ. Eyin hiẹ ko wa oylan do mẹmẹsunnu towe, yawu nado dọ jaale bosọ biọ jona.—Matiu 5:23, 24.
17. Etẹwẹ jẹ nado yiwa eyin mẹde wà oylan do we?
17 Ṣigba eyin mẹde ka zun we lo, kavi wa oylan de do we to aliho de mẹ? Biblu na ayinamẹ mẹ dọ: “A dọ blo dọ, mọwẹ yẹn na wa do e, dile e wa do mi do.” (Howhinwhẹn lẹ 24:29; Lomunu lẹ 12:17, 18) Jesu Klisti na ayinamẹ dọ: “Mẹdepope he ho alaka adusi tọn na we, lẹ́ amiyọn tọn hlan ẹn ga.” (Matiu 5:39) Alakahiho namẹ de ma yin nuhe ye do linlẹn etọn nado gbleawunamẹ gbọn agbasa dali gba, ṣigba tin kiki nado dinhómẹnu kavi nado dọnmẹ do avun mẹ. Jesu gbọnmọ dali do to devi lẹ plọn nado gbẹkọ mẹdindọn do avun kavi nudindọn mẹ go. Kakati nado yi “oylan do su oylan họ́ kavi ozun yi do su ozun họ́,” hiẹ dona “din jijọho bo sọ nọ doafọna ẹn.”—1 Pita 3:9, 11; Lomunu lẹ 12:14.
18. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ he yin owanyi tintindo na gbẹtọ lẹpo?
18 Flindọ mí dona “tindo owanyi na gbẹdido mẹmẹsunnu lẹpo tọn pete.” (1 Pita 2:17) Jehovah Jiwheyẹwhe ze apajlẹ lọ dai. Uwọ ma yin mẹnukuntahopọntọ gba. Akọ lẹpo wẹ sọzẹn to nukọn etọn. (Owalọ lẹ 10:34, 35; 17:26) Enẹnọ lẹ he na yin hihọ́ gbọn “nukunbibia daho” he ja lọ mẹ luntọ́n yin yíyí sọn “akọta lẹpo mẹ podọ sọn gbẹtọ lẹpo mẹ podọ sọn ogbè lẹpo mẹ.” (Osọhia 7:9, 14-17) Enẹwutu to hihodo apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí ma dona de owanyi mítọn pò na mẹdevo lẹ do ye yin sọn akọ he gbọnvo, akọtayintọ he gbọnvo mẹ wá kavi sọn ninọmẹ he gbọnvo de gbọn gbẹ́dido dali, kavi na ye tindo wunmẹ agbasa he gbọnvo wutu.
19. (a) Nawẹ mí na nọ pọn hagbẹ Klistiani mítọn lẹ gbọn bo sọ nọ yinuwa po ye po? (b) Lẹblanulọkẹyi daho tẹwẹ sọgan yin mítọn tọn?
19 Tẹnpọn nado yọn enẹnọ he tin to agun Klistiani tọn mẹ lẹpo ganji, podọ hiẹ nasọ wa yiwanna ye bosọ yọnpinpẹn yetọn. Nọ yinuwa po mẹhe yin mẹho lẹ po di otọ́ lẹ po onọ lẹ po, jọja lẹ di mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu lẹ po. (1 Timoti 5:1, 2) E yin lẹblanulọkẹyi de nugbo nugbo nado yin apadewhe titobasinanu yinukundomọ di whẹndo Jiwheyẹwhe tọn tọn, he sin hagbẹ lẹ nọ nọ̀ po yenọzo po to owanyi mẹ. Lehe e na yin onu dagbe do sọ nado nọgbẹ̀ kakadoi to paladisi mẹ to aigba ji po whẹndo owanyinanọ mọnkọtọn de po!—1 Kọlintinu lẹ 13:4-8.
[Yẹdide to weda 233]
Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn nujijọ he gando Euodia po Sintiki po go mẹ?
[Yẹdide to weda 235]
Be nudindọn lọ to Paulu po Balnaba po ṣẹnṣẹn zẹẹmẹdo dọ ye ma yin hagbẹ titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn tọn lẹ wẹ?
[Yẹdide lẹ to weda 236]
Klistiani nugbo lẹ nọ dike na owanyi ni ṣinyọnnudo wiwọ lẹ
[Yẹdide to weda 237]
To titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ, Klistiani lẹ nọ yin mẹsisẹ gbọn owanyi dali nado nọhẹ yedelẹ di omẹ dopolọ lẹ