“Weta 23
Oyín Yọyọ De”
1. Jidenamẹ tẹwẹ yin kinkandai to Isaia weta 62 mẹ?
JIDENAMẸ, homẹmiọnnamẹ, todido hẹngọwa tọn—nuhudo nuhe tọn Ju he jẹflumẹ to Babilọni lẹ tindo niyẹn. Owhe ao susu ko juwayi sọn whenue Jelusalẹm po tẹmpli etọn po yin vivasudo. Juda, he dẹn do Babilọni na nudi kilomẹtlu 800 tin to vọjijẹ mẹ, podọ e taidi dọ Jehovah ko wọnji Ju lẹ go nkọtọn. Etẹwẹ na jla ninọmẹ yetọn do? Opagbe Jehovah tọn dọ emi na hẹn yé lẹkọwa whé bo na yé dotẹnmẹ nado hẹn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke gọwá wẹ. To whenẹnu hogbe mọnkọtọn lẹ taidi “gbẹdai” po “vọjijẹ” po heyin yiyizan na ẹn na yin tẹndiọna gbọn oyín devo lẹ dali he nọtena alọkẹyi Jiwheyẹwhe tọn. (Isaia 62:4; Zekalia 2:12) Weta 62 owe Isaia tọn bẹ opagbe ehelẹ susu hẹn. Ṣigba, taidi dọdai hẹngọwa tọn devo lẹ, weta ehe bẹ whẹho devo lẹ hẹn he zẹ̀ tundote Ju lẹ tọn sọn kanlinmọgbenu to Babilọni go. To hẹndi tangan etọn mẹ, Isaia weta 62 hẹn mí deji dọ nujikudo tin na whlẹngán akọta gbigbọmẹ Jehovah tọn, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn.”—Galatianu lẹ 6:16.
Jehovah Ma Nọ Gbọṣi Abọẹ Gba
2. Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah do nukundagbe hia Ziọni whladopo dogọ te?
2 Babilọni yin zinzindai to 539 J.W.M. Enẹgodo, Ahọlu Kilusi Pẹlsia tọn de gbedide de tọ́n he na dotẹnmẹ Ju budisi-Jiwheyẹwhe tọ́ lẹ nado lẹkọyi Jelusalẹm bo hẹn sinsẹ̀n-bibasi Jehovah tọn gọwá. (Ẹzla 1:2-4) To 537 J.W.M., pipli tintan Ju lẹ tọn lẹkọwa otò yetọn mẹ. Whladopo dogọ, Jehovah do nukundagbe hia Jelusalẹm, dile e yin didohia to zohunhun nulila dọdai etọn tọn mẹ do: “Na Ziọni wutu yẹn ma na nabọẹ, podọ na Jelusalẹm wutu yẹn ma na gbọjẹ, kaka dodo etọn na tọ́n di hinhọ́n, podọ whlẹngán etọn di zogbán he to jìjì de.”—Isaia 62:1.
3. (a) Naegbọn Jehovah do gbẹ́ Ziọni aigba ji tọn dai to godo mẹ, podọ mẹnu wẹ jẹ otẹn etọn mẹ? (b) Aijijẹ tẹwẹ wá aimẹ, to whetẹnu, podọ ojlẹ tẹ mẹ wẹ mí to gbẹ̀nọ te to egbehe?
3 To 537 J.W.M., Jehovah hẹn dọdai etọn di nado hẹn Ziọni, kavi Jelusalẹm gọwá. Tòmẹnu etọn lẹ mọ whlẹngán sọn ewọ dè, bọ dodowiwa yetọn họnwun hezeheze. Ṣigba, to godo mẹ, yé buali sọn sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke kọ̀n whladopo dogọ. To godo mẹ, yé gbẹ́ Jesu dai taidi Mẹssia, bọ Jehovah lọsu gbẹ́ yé dai to godo mẹ taidi akọta dide etọn. (Matiu 21:43; 23:38; Johanu 1:9-13) Jehovah hẹn akọta yọyọ de, yèdọ “Islaeli Jiwheyẹwhe tọn,” nado yin jìjì. Akọta yọyọ ehe lẹzun omẹ vonọtaun etọn, podọ to owhe kanweko tintan mẹ, hagbẹ etọn lẹ yí zohunhun do dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn gbọn aihọn heyin yinyọnẹn to whenẹnu lẹpo mẹ. (Galatianu lẹ 6:16; Kọlọsinu lẹ 1:23) E blawu dọ, bọdo okú apọsteli lẹ tọn go, aijijẹ sọn sinsẹ̀n nugbo mẹ wá aimẹ. Taidi kọdetọn de, wunmẹ sinsẹ̀n Klistiani atẹṣitọ de tọn wá aimẹ, dile e yin mimọ to egbehe to Mẹylọhodotọklisti mẹ do. (Matiu 13:24-30, 36-43; Owalọ lẹ 20:29, 30) Na owhe kanweko lẹ, dotẹnmẹ ko yin nina Mẹylọhodotọklisti nado hẹn vlẹko daho wá oyín Jehovah tọn ji. Ṣigba, to godo mẹ, “owhe alọkẹyi” Jehovah tọn bẹjẹeji to 1914, gọna hẹndi tangan adà dọdai Isaia tọn ehe tọn.—Isaia 61:2.
4, 5. (a) Mẹnu wẹ Ziọni po ovi etọn lẹ po nọtena to egbehe? (b) Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah ko yí Ziọni zan te nado hẹn “whlẹngán etọn di zòwhán he to jìjì de”?
4 To egbehe opagbe Jehovah tọn nado hẹn Ziọni gọwá ko yin hinhẹndi do titobasinanu olọn mẹ tọn etọn, yèdọ “Jelusalẹm he tin to aga” lọ ji, he ovi etọn lẹ, heyin Klistiani yiamisisadode gbọn gbigbọ dali lẹ nọtena to aigba ji. (Galatianu lẹ 4:26) Titobasinanu olọn mẹ tọn Jehovah tọn nọ yinuwa taidi alọgọtọ mẹdezejotọ de—aṣejinọtọ, owanyinọ, po azọ́n sinsinyẹnwatọ po. Lehe e yin ojlẹ awuvivi tọn to whenuena e jì Ahọluduta Mẹssia tọn to 1914 do sọ! (Osọhia 12:1-5) Sọn 1919 na taun tọn, ovi etọn aigba ji tọn lẹ ko dọyẹwheho na akọta lẹ dogbọn dodowiwa po whlẹngán etọn po dali. Dile Isaia dọdai do, ovi ehelẹ ko tá hinhọ́n to zinvlu mẹ taidi zòwhán de, bo hẹn hinhọ́n yetọn họnwun.—Matiu 5:15, 16; Filippinu lẹ 2:15.
5 Jehovah tindo ojlo sinsinyẹn to sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ mẹ bo ma na gbọjẹ, kavi nabọẹ gba, kakajẹ whenue e na hẹn opagbe etọn lẹpo he e dó na Ziọni po ovi etọn lẹ po di. Pipotọ mẹyiamisisadode lẹ tọn po gbẹdohẹmẹtọ yetọn “lẹngbọ devo lẹ” tọn po lọsu gbẹ́ nado nabọẹ. (Johanu 10:16) Na nugbo tọn yé to awhádo dile yé to anadena gbẹtọ lẹ hlan aliho whlẹngán tọn dopo akàn lọ ji.—Lomunu lẹ 10:10.
“Oyín Yọyọ de” Heyin Nina Gbọn Jehovah Dali
6. Etẹwẹ Jehovah tindo to ayiha mẹ na Ziọni?
6 Etẹwẹ Jehovah tindo to ayiha mẹ na Ziọni, yèdọ “yọnnu” olọn mẹ tọn etọn, heyin tenọna gbọn Jelusalẹm hohowhenu tọn dali? E dọmọ: “[Akọta, NW] lẹ na mọ dodo towe, [hiẹ yọnnu E], ahọlu lẹpo nasọ mọ gigo towe: yè nasọ ylọ we oyín yọyọ de, he onù OKLUNỌ tọn na ylọ.” (Isaia 62:2) Dile Islaelivi lẹ yinuwa to dodowiwa mẹ, akọta lẹ yin hinhẹn po huhlọn po nado dotoai na yé. Yèdọ ahọlu lẹ lọsu yin hinhẹn po huhlọn po nado yọnẹn dọ Jehovah wẹ to Jelusalẹm yizan podọ dọ huhlọn gandudu tọn depope he yé yizan ma sọ̀tẹ́n to Ahọluduta Jehovah tọn nukọn gba.—Isaia 49:23.
7. Etẹwẹ oyín yọyọ Ziọni tọn lọ nọtena?
7 Todin Jehovah zinnudo diọdo ninọmẹ Ziọni tọn ji gbọn oyín yọyọ de nina ẹn dali. Oyín yọyọ enẹ nọtena ninọmẹ dona tọn po ninọmẹ yẹyi tọn po he ovi aigba ji tọn Ziọni tọn lẹ jẹ vivi etọn dù ji bẹsọn 537 J.W.M.a E dohia dọ Jehovah yọ́n Ziọni taidi nutindo etọn. To egbehe, homẹhun Islaeli Jiwheyẹwhe tọn nado yin nuyizan lọ he nọ hẹn awuvivi wá na Jehovah to aliho ehe mẹ, podọ lẹngbọ devo lẹ jaya hẹ yé.
8. Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah ko gbògbéna Ziọni te?
8 To oyín yọyọ de nina Ziọni pó godo, Jehovah dopagbe todin dọmọ: “Hiẹ ga na yin jẹgbakun gigo tọn de to alọ OKLUNỌ tọn mẹ, podọ tabla ahọlu tọn de to alọ Jiwheyẹwhe towe tọn mẹ.” (Isaia 62:3) Jehovah ze asi yẹhiadonu tọn etọn, yèdọ Ziọni olọn mẹ tọn daga, nado yin pinpọn po nupaṣamẹ po. (Psalm 48:2; 50:2) Jẹgbakun gigo tọn po “tabla ahọlu tọn” po dohia dọ e yin aṣọdona to yẹyi po aṣẹpipa po mẹ. (Zekalia 9:16) To afọ Ziọni olọn mẹ tọn, kavi “Jelusalẹm he tin to aga,” tọn zizedai mẹ, Islaeli Jiwheyẹwhe tọn yin kọdetọn ayidego alọ Jiwheyẹwhe tọn—yèdọ huhlọn yiyizan etọn—to nuyiwa mẹ. (Galatianu lẹ 4:26) Po alọgọ Jehovah tọn po, akọta gbigbọmẹ tọn enẹ ko wleawuna kandai ayidego tenọgligo-hinhẹn po mẹdezejo tọn po. Livi susu, gọna mẹyiamisisadode lẹ po lẹngbọ devo lẹ po, ko yin hinhẹn lodo nado do yise po owanyi ayidego tọn po hia. To Gandudu Owhe Fọtọ́n Klisti tọn whenu, mẹyiamisisadode lẹ, he ko mọ ale gigonọ olọn mẹ tọn yetọn yí lẹ, na yin azọ́nwanu he Jehovah na yizan nado hẹn nudida he to hùnwẹn lẹ biọ ogbẹ̀ madopodo mẹ.—Lomunu lẹ 8:21, 22; Osọhia 22:2.
‘Homẹ Jehovah Tọn Ko Hùn Do Gowe’
9. Basi zẹẹmẹ diọdo he wá Ziọni ji tọn.
9 Oyín yọyọ de nina ẹn yin apadewhe diọdo awuvivi Ziọni olọn mẹ tọn he ovi aigba ji tọn etọn lẹ nọtena. Mí hia dọmọ: “Yè ma na ylọ we dọ, Gbẹdai ba; ṣigba yè na nọ ylọ we dọ [Homẹhun Ṣie Tin to Ewọ Mẹ, NW], podọ aigba towe dọ [Mẹwlealọhẹ, NW]: na homẹ OKLUNỌ tọn hùn do gowe, yè nasọ wlealọhẹ aigba towe.” (Isaia 62:4) Ziọni aigba ji tọn ko yin hinhẹn jẹvọ́ sọn vasudo etọn to 607 J.W.M. mẹ gbọ́n. Ṣigba, ohó Jehovah tọn lẹ na ẹn jide gando hinhẹngọwa po ninọ e ji po go. Ziọni he ko yin vivasudo dai lọ ma nasọ yin yọnnu he yin jijodo mlẹnmlẹn ba, podọ aigba etọn ma nasọ jẹvọ́ ba. Hinhẹngọwa Jelusalẹm tọn to 537 J.W.M. zẹẹmẹdo ninọmẹ yọyọ de na ẹn, to vogbingbọnmẹ pete na ninọmẹ gbakija etọn dai tọn. Jehovah lá dọ Ziọni na yin yiylọdọ “Homẹhun Ṣie Tin to Ewọ Mẹ,” bọ aigba etọn na yin, “Mẹwlealọhẹ.”—Isaia 54:1, 5, 6; 66:8; Jẹlemia 23:5-8; 30:17; Galatianu lẹ 4:27-31.
10. (a) Nawẹ Islaeli Jiwheyẹwhe tọn yin didiọ gbọn? (b) Etẹwẹ yin “aigba” Islaeli Jiwheyẹwhe tọn?
10 Bẹsọn 1919, Islaeli Jiwheyẹwhe tọn lọsu tindo numimọ diọdo mọnkọtọn de tọn. To wẹkẹ-whàn tintan lọ whenu, Klistiani yiamisisadode lẹ sọawuhia taidi mẹhe Jiwheyẹwhe ko wọnji e go lẹ. Ṣigba to 1919 ninọmẹ nukundagbe tọn yetọn yin hinhẹngọwa, bọ aliho sinsẹ̀n-bibasi tọn yetọn, yin kiklọwé. Ehe gando mẹpinplọn yetọn, titobasinanu yetọn, po nuwiwa yetọn po go. Islaeli Jiwheyẹwhe tọn wá “aigba” etọn ji, yèdọ ninọmẹ gbigbọmẹ tọn, kavi agblò nuwiwa tọn etọn mẹ.—Isaia 66:7, 8, 20-22.
11. Nawẹ Ju lẹ wlealọhẹ onọ̀ yetọn taidi asi de gbọn?
11 To nùzinzindo ninọmẹ yọyọ, nukundagbe omẹ etọn lẹ tọn ji yinukọn dogọ mẹ, Jehovah lá dọmọ: “Dile dẹpẹ nọ wlealọhẹ awhli, mọ visunnu towe lẹ na wlealọhẹ we do; podọ dile asisunọ nọ jaya do asiyọyọ ji, mọ Jiwheyẹwhe towe na jaya do oji we do.” (Isaia 62:5) Nawẹ Ju lẹ, yèdọ “visunnu” Ziọni tọn lẹ, na wlealọhẹ onọ̀ yetọn taidi asi de gbọn? To linlẹn lọ mẹ dọ visunnu Ziọni tọn he yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu to Babilọni he lẹkọwa whé lẹ na dugu tòdaho tatọ-tònọ yetọn hoho lọ tọn bo nasọ nọ nọ̀ e mẹ whladopo dogọ. Whenuena enẹ jọ, Ziọni ma tin to vọjijẹ mẹ ba ṣigba yin hinhẹn gọ́ po visunnu lẹ po.—Jẹlemia 3:14.
12. (a) Aliho tẹ mẹ wẹ Jehovah ko hẹn ẹn họnwun dọ Klistiani yiamisisadode lẹ yin apadewhe titobasinanu he yin kinkọndopọ to alọwle mẹ hẹ ẹ te? (b) Nawẹ nuyiwa Jehovah tọn hẹ omẹ etọn lẹ wleawu apajlẹ he yiaga de tọn na alọwle to egbehe gbọn? (Pọ́n apotin to weda 342.)
12 To aliho dopolọ mẹ, sọn 1919 gbọ́n wẹ ovi Ziọni olọn mẹ tọn lẹ ko dugu aigba yetọn tọn, yèdọ ninọmẹ gbigbọmẹ tọn yetọn, ehe tindo oyín dọdai tọn “Mẹwlealọhẹ.” Nuwiwa Klistiani tọn yetọn to aigba enẹ ji ko hẹn ẹn họnwun dọ Klistiani yiamisisadode ehelẹ wẹ yin ‘omẹ oyín Jehovah tọn.’ (Owalọ lẹ 15:14) Sinsẹ́n Ahọluduta lọ tọn lẹ didetọ́n yetọn po oyín Jehovah tọn lilá po ko hẹn ẹn họnwun dọ homẹ Jehovah tọn hùn do Klistiani ehelẹ go. E ko hẹn ẹn diun dọ yé yin apadewhe titobasinanu lọ tọn he ko yin sinsindopọ hẹ ẹ to pọninọ he ma sọgan yọ́n klan de mẹ. Gbọn yíyí amisisadode Klistiani ehelẹ po gbigbọ wiwe po, bo tún yé dote sọn kanlinmọgbenu gbigbọmẹ tọn mẹ, po yíyí yé zan nado dọyẹwheho todido Ahọluduta lọ tọn na gbẹtọvi lẹpo po dali, Jehovah ko dohia dọ emi jaya do yé ji dile asisunọ de nọ jaya do asiyọyọ de ji do.—Jẹlemia 32:41.
“Mì Do Onù Abọẹ Blo”
13, 14. (a) To ojlẹ hohowhenu tọn lẹ mẹ, nawẹ Jelusalẹm lẹzun tòdaho he nọ basi hihọ́ namẹ de gbọn? (b) To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, nawẹ Ziọni ko lẹzun “pipà to aihọn mẹ” gbọn?
13 Oyín yọyọ yẹhiadonu tọn he Jehovah na omẹ etọn lẹ hẹn yé tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn. Yé yọnẹn dọ e yọ́n yé bọ yé sọ yin nutindo etọn. Todin to nuyijlẹdonugo devo yiyizan mẹ, Jehovah dọhona omẹ etọn lẹ taidi tòdaho he adó lẹdo pé de: “Yẹn ko dè nuhọ́tọ lẹ do odòkọ towe ji, hiẹ Jelusalẹm, he ma na do onù yetọn abọẹ gbedegbede to okle kavi to zánmẹ: mì he to oflin OKLUNỌ tọn basi lẹ, mì do onù abọẹ blo. Mì na gbọjẹ ẹ blo, kaka ewọ na do yí Jelusalẹm yonu hẹnai, bosọ yí ì do basi pipà to aihọn mẹ.” (Isaia 62:6, 7) To ojlẹ dide Jehovah tọn mẹ to lilẹkọwa whé pipotọ nugbonọ lẹ tọn sọn Babilọni godo, Jelusalẹm lẹzun “pipà to aihọn mẹ”—yèdọ tòdaho he adó lẹdo pé de nado basi hihọ́na tòmẹnu etọn lẹ. To okle po ozán po, nuhọ́tọ he tin to adó lọ ji lẹ nọ hẹn ẹn diun dọ tòdaho lọ tin to hihọ́ mẹ podọ nado lá owẹ̀n avase tọn na tòvi lẹ.—Nẹhemia 6:15; 7:3; Isaia 52:8.
14 To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ Jehovah ko yí nuhọ́tọ mẹyiamisisadode lẹ zan nado do aliho tundote tọn hia homẹmiọnnọ lẹ sọn kanlinmọgbenu sinsẹ̀n lalo tọn mẹ. Omẹ ehelẹ ko yin oylọ-basina nado wá titobasinanu etọn mẹ, fie yé nọ mọ hihọ́ sọn hẹnflu gbigbọmẹ tọn, nuyiwadomẹji jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn lẹ, po homẹgble Jehovah tọn po mẹ te. (Jẹlemia 33:9; Zẹfania 3:19) Nuhe yin titengbe na hihọ́-basinamẹ mọnkọtọn wẹ yin azọngban hagbẹ nuhọ́tọ lẹ, heyin “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ tọn, he nọ na “núdùdù [gbigbọmẹ tọn] yetọn yé to osaa sisọ mẹ.” (Matiu 24:45-47) To azọ́nwiwa dopọ hẹ hagbẹ nuhọ́tọ lọ tọn mẹ, “gbẹtọ susugege” lọ lẹ lọsu sọ yí azọngban titengbe de wà nado hẹn Ziọni zun “pipà to aihọn mẹ.”—Osọhia 7:9.
15. Nawẹ hagbẹ nuhọ́tọ lọ tọn lẹ po gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po to Jehovah sẹ̀n to whepoponu gbọn?
15 Sinsẹ̀nzọn hagbẹ nuhọ́tọ lọ tọn po gbẹdohẹmẹtọ yetọn lẹ po tọn zindonukọn! Walọyizan vivẹnu ahun lẹpo tọn yetọn yin mimọ to nuwiwa zohunhunnọ gbẹtọ livi susu nugbonọ lẹ tọn mẹ heyin godonọna gbọn nugopọntọ tomẹyitọ lẹ po asi yetọn lẹ po; mẹdezejotọ lẹ to owhé Bẹtẹli tọn voovo lẹ po azọ́nwatẹn wezinzin Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ po; mẹdehlan lẹ; gọna gbehosọnalitọ titengbe, whepoponu, po alọgọtọ lẹ po tọn dali. To yidogọmẹ, yé nọ wazọ́n sinsinyẹn nado gbá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn yọyọ lẹ, dlá awutunọ lẹ pọ́n, gọalọna mẹhe pannukọn ninọmẹ avùnnukundiọsọmẹ dotowhé tọn lẹ, bo nọ wleawu kọgbọ tọn to ojlẹ he sọgbe mẹ na mẹhe go nugbajẹmẹji po nujijọ ajiji lẹ po gando lẹ. Suhugan mẹde-yido-sanvọ́tọ ehelẹ wẹ nọ wà devizọn to “okle po ozán po” to paa mẹ!—Osọhia 7:14, 15.
16. Aliho tẹ mẹ wẹ devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ “ma na gbọjẹ ẹ” te?
16 Devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ yin tulina nado nọ hodẹ̀ madoalọte, nado biọ Jiwheyẹwhe dọ “ojlo [etọn] ni yin wiwà to aigba go, dile e te to olọn mẹ.” (Matiu 6:9, 10; 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:17) Yé yin tudohomẹna dọmọ: “Mì na gbọjẹ [Jehovah] blo” kakajẹ whenue ojlo po todido lẹ po gando hẹngọwa sinsẹ̀n-bibasi nugbo go ko yin nina mì. Jesu zinnudo nuhudo lọ ji nado nọ hodẹ̀ to whepoponu, bo dotuhomẹna hodotọ etọn lẹ nado “to awhádo hlan [Jiwheyẹwhe] to okle po ozán po.”—Luku 18:1-8.
Sinsẹ̀nzọnwiwa Hlan Jiwheyẹwhe na Yin Ahọsuna
17, 18. (a) Aliho tẹ mẹ wẹ tòmẹnu Ziọni tọn lẹ sọgan donukun nado duvivi sinsẹ́n tuklajẹ yetọn tọn te? (b) Nawẹ omẹ Jehovah tọn lẹ nọ duvivi sinsẹ́n tuklajẹ yetọn lẹ tọn to egbehe gbọn?
17 Oyín yọyọ he Jehovah na omẹ etọn lẹ hẹn yé deji dọ vivẹnudido yetọn lẹ ma yin to ovọ́ mẹ gba. “[Jehovah, NW] ko yí adusilọ etọn po alọ huhlọn etọn po tọn do whle, Nugbo, yẹn ma na yí gbàdo towe do na núdùdù kẹntọ towe lẹ ba; visunnu jonọ lẹ tọn ma na nù vẹnhàn towe he hiẹ jẹtukla na: ṣigba yé he bẹ ẹ pli lẹ wẹ na dù i, bosọ pà OKLUNỌ; yé he dọ̀n ẹn pli dopọ lẹ wẹ na nù in to awá wiwe ṣie mẹ.” (Isaia 62:8, 9) Adusilọ Jehovah tọn po awà huhlọnnọ etọn po yin yẹhiadonu huhlọn po hlọnhlọn etọn po tọn. (Deutelonomi 32:40; Ezekiẹli 20:5) Whiwhle gbọn onú helẹ dali dohia dọ e ko basi nudide nujikudo tọn nado diọ ninọmẹ onú lẹ tọn to Ziọni. To 607 J.W.M., Jehovah dike na kẹntọ Ziọni tọn lẹ nado jẹajo do e bo bẹ nutindo etọn lẹ yì. (Deutelonomi 28:33, 51) Ṣigba todin, mẹhe tindo jlọjẹ etọn lẹ kẹdẹ wẹ na duvivi nutindo Ziọni tọn lẹ.—Deutelonomi 14:22-27.
18 To hẹndi egbezangbe tọn na opagbe ehe mẹ, omẹ Jehovah tọn heyin hinhẹngọwa lẹ tindo kọdetọn dagbe gbigbọmẹ tọn daho de. Yé nọ duvivi sinsẹ́n tuklajẹ yetọn lẹ tọn to gigọ́mẹ—yèdọ jideji to sọha devi Klistiani lẹ tọn mẹ po núdùdù gbigbọmẹ tọn susugege po. (Isaia 55:1, 2; 65:14) Na omẹ etọn lẹ yin nugbonọ wutu, Jehovah ma dike na kẹntọ yetọn lẹ ni glọnalina kọdetọn dagbe gbigbọmẹ tọn yetọn kavi glọnalina kọdetọn sinsẹ̀nzọn ahun lẹpo tọn yetọn lẹ gba. Depope to azọ́n heyin wiwà to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ lẹ ma yin ovọ́ gba.—Malaki 3:10-12; Heblu lẹ 6:10.
19, 20. (a) Nawẹ aliho lọ yin jijlado na Ju lẹ nado lẹkọyi Jelusalẹm gbọn? (b) Nawẹ aliho lọ ko yin jijlado na homẹmiọnnọ lẹ to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ nado wá titobasinanu Jehovah tọn mẹ gbọn?
19 Oyín yọyọ lọ sọ hẹn titobasinanu Jehovah tọn nado dọ̀n ahunjijlọnọ lẹ dogo. Gbẹtọgun lẹ to wiwọ̀ biọ e mẹ, podọ aliho lọ yin jijodo hùnhùn na yé. Dọdai Isaia tọn dọmọ: “Mì gbọn ṣẹnṣẹn, mì gbọn ṣẹnṣẹn họngbó lẹ tọn; mì jla aliho gbẹtọ lẹ tọn do, mì bẹ pli, mì bẹ alihogbó lẹ pli; mì ṣinyan zannu sẹ̀; mì ze asia daga na gbẹtọ lẹ.” (Isaia 62:10) To nujijọ tintan lọ mẹ, oylọ ehe sọgan dlẹnalọdo gbingbọn họngbó tòdaho Babilọni tọn lẹ mẹ jẹgbonu nado sọgan lẹkọyi Jelusalẹm. Mẹhe lẹkọjei whé lẹ dona ṣinyan zannu lẹ sẹ̀ sọn aliho ji nado hẹn gbejizọnlin lọ bọawu podọ nado ze asia daga nado jlẹ-ali namẹ.—Isaia 11:12.
20 Sọn 1919, Klistiani yiamisisadode lẹ ko yin kinklandovo na sinsẹ̀nzọn sọn olọn mẹ wá bọ yé to zọnlinzin gbọn “Aliho Walọwiwe tọn” ji. (Isaia 35:8) Yewlẹ wẹ yin omẹ tintan lẹ he zinzọnlin gbọn alihogbó gbigbọmẹ tọn lọ ji bo tọ́nsọn Babilọni Daho lọ mẹ. (Isaia 40:3; 48:20) Jiwheyẹwhe na yé lẹblanulọkẹyi lọ nado yin nukọntọ to azọ́n huhlọnnọ etọn lẹ lilá mẹ podọ to anadidena mẹdevo lẹ yì alihogbó lọ ji mẹ. Zannu lẹ bibẹsẹ̀—yèdọ zannu ahlida tọn lẹ bibẹsẹ̀ sọn aliho ji—na taun tọn yin na dagbe yedetiti tọn. (Isaia 57:14) Yé dona yọ́n lẹndai po nuplọnmẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ po hezeheze. Zannu ahlida tọn lẹ wẹ nuyise lalo tọn lẹ yin to aliho ogbẹ̀ tọn ji, ṣigba Ohó Jehovah tọn yin “ogọ̀mẹ de he nọ gbà osé hanyanhanyan.” Klistiani yiamisisadode lẹ yí ì zan nado gbà zannu ahlida tọn he sọgan klẹ́n-afọ na mẹhe jlo na sẹ̀n Jehovah lẹ do flinflin.—Jẹlemia 23:29.
21, 22. Asia tẹwẹ Jehovah ko zedaga na mẹhe to tintọ́nsọn sinsẹ̀n lalo mẹ lẹ, podọ nawẹ mí yọnẹn gbọn?
21 To 537 J.W.M., Jelusalẹm lẹzun asia lọ he kọ̀n pipotọ Juvi lẹ lẹkọwa bo vọ́ tẹmpli lọ gbá. (Isaia 49:22) To whenuena pipotọ mẹyiamisisadode lẹ yin tuntundote sọn kanlinmọgbenu sinsẹ̀n lalo tọn to 1919, yé ma salèlè bo flupé gba. Yé yọ́n fie yé jei, na Jehovah ko ze asia de daga na yé wutu. Asia tẹwẹ? Asia dopolọ heyin didọdai to Isaia 11:10 mẹ wẹ, ehe hia dọmọ: “To azán nẹ gbè, adọ̀ Jẹse tọn de na tin ehe na nọte na asia gbẹtọ lẹ tọn.” Apọsteli Paulu yí ohó helẹ zan na Jesu. (Lomunu lẹ 15:8, 12) Mọwẹ, asia lọ yin Klisti Jesu, he to gandu taidi Ahọlu to Osó Ziọni olọn mẹ tọn ji!—Heblu lẹ 12:22; Osọhia 14:1.
22 Klistiani yiamisisadode lẹ po lẹngbọ devo lẹ po yin bibẹpli lẹdo Jesu Klisti, nado tindo mahẹ to sinsẹ̀n-bibasi pọmẹ tọn lọ mẹ hlan Jiwheyẹwhe Nupojipetọ lọ. Gandudu etọn to nuyiwa nado suwhẹna nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn to wẹkẹ lọ mẹ podọ nado dona ahunjijlọnọ lẹ sọn akọta lẹpo mẹ to aigba ji. Be ehe ma yin whẹwhinwhẹ́n de na dopodopo mítọn nado kọnawudopọ to pipà yí do pagigona ẹn mẹ ya?
“Whlẹngán Towe Wá”!
23, 24. Nawẹ whlẹngán to yinyin hinhẹnwa na mẹhe tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ lẹ gbọn?
23 Oyín yọyọ he Jehovah na titobasinanu he taidi asi etọn tindo kanṣiṣa hẹ whlẹngán madopodo ovi etọn lẹ tọn. Isaia wlan dọmọ: “Doayi e go, [Jehovah, NW] ko lá kakajẹ opodo aigba tọn, Mì dọhlan viyọnnu Ziọni tọn, dọ, Pọ́n, whlẹngán towe wá; pọ́n, ale etọn tin to e dè, po ahọsuyi etọn po to nukọn etọn.” (Isaia 62:11) Whlẹngán wá na Ju lẹ to whenuena Babilọni jai bọ yé sọ lẹkọyi otò yetọn mẹ. Ṣigba ohó helẹ dlẹnalọdo onú daho de. Nulila Jehovah tọn flin mí dọdai Zekalia tọn gando Jelusalẹm go dọmọ: “Viyọnnu Ziọni tọn E, jaya dahodaho, dabobo hiẹ viyọnnu Jelusalẹm tọn E: doayi e go, ahọlu towe ja dè we; nugbonọ wẹ ewọ, bo tindo whlẹngán; whiwhẹnọ, bo hẹ kẹtẹkẹtẹ de ji, yèdọ kẹtẹkẹtẹ-siwhe de ji, ovú kẹtẹkẹtẹ de tọn.”—Zekalia 9:9.
24 Owhe atọ̀n daa to baptẹm Jesu tọn to osin mẹ po yíyí amisisadode gbọn gbigbọ wiwe dali po godo, e hẹ kẹtẹkẹtẹ de ji yì Jelusalẹm bo klọ́ tẹmpli etọn wé. (Matiu 21:1-5; Johanu 12:14-16) To egbehe, Jesu Klisti wẹ yin mẹhe to whlẹngán hẹnwa sọn Jehovah dè na mẹhe tindo yise to Jiwheyẹwhe mẹ lẹpo. Sọn zizedo ofìn ji etọn whenu to 1914 gbọ́n, Jesu wẹ sọ yin Whẹdatọ po Whẹdida-hẹnṣẹtọ Jehovah tọn he yin dide lọ po. To 1918, yèdọ owhe atọ̀n daa to zizedo ofìn ji etọn godo, e klọ́ tẹmpli gbigbọmẹ Jehovah tọn wé, heyin tenọna to aigba ji gbọn agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn dali. (Malaki 3:1-5) Zize e daga taidi asia de dohiagona bẹjẹeji bibẹpli daho gbẹtọ lẹ tọn de sọn aigba lẹpo ji, nado nọgodona Ahọluduta Mẹssia tọn. To tito hohowhenu tọn hihodo mẹ, “whlẹngán” wá na Islaeli Jiwheyẹwhe tọn to whenuena yé yin tuntundote sọn Babilọni Daho lọ mẹ to 1919. “Ahọsuyi” lọ kavi “ale” he tin to sẹdotẹnmẹ na azọ́nwatọ jibẹwawhétọ mẹde-yido-sanvọ́tọ lẹ wẹ yin vlavo ogbẹ̀ jọmaku to olọn mẹ kavi ogbẹ̀ madopodo to aigba ji. Mẹhe gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ lẹpo sọgan deji dọ “tuklajẹ [yetọn] ma yin ovọ́ to Oklunọ mẹ gba.”—1 Kọlintinu lẹ 15:58.
25. Jidenamẹ tẹwẹ yin nina omẹ Jehovah tọn lẹ?
25 Lehe sọgodo titobasinanu olọn mẹ Jehovah tọn, afọzedaitọ mẹyiamisisadode etọn he gbẹ́ pò to aigba ji lẹ, po mẹlẹpo he yí zohunhun do kọnawudopọ hẹ ẹ lẹ po tọn gọ́ na todido do sọ! (Deutelonomi 26:19) Isaia dọdai dọmọ: “Yé nasọ nọ ylọ yé, dọ, Omẹ Wiwe, Omẹ fligọ [Jehovah, NW] tọn: yè nasọ nọ ylọ we dọ, Mẹdinmọ, otò magbẹdai.” (Isaia 62:12) To ojlẹ de mẹ “Jelusalẹm he tin to aga,” heyin tenọna gbọn Islaeli Jiwheyẹwhe tọn dali, lẹndọ emi ko yin gbigbẹdai. E ma nasọ lẹnmọ pọ́n gbede. Omẹ Jehovah tọn lẹ yin yanwle nukunpedomẹgo hihọ́-basinamẹ etọn tọn, bo na to vivi nukundagbe alọkẹyi etọn tọn dù.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a To dọdai Biblu tọn mẹ “oyín yọyọ de” sọgan zẹẹmẹdo otẹn kavi lẹblanulọkẹyi yọyọ de.—Osọhia 2:17; 3:12.
[Apotin to weda 342]
Apajlẹ Sẹhundaga de na Alọwle
To whenuena gbẹtọ lẹ wlealọ, yé nọ hẹn nukundido yedetiti tọn lẹ wá kanṣiṣa alọwle tọn lọ mẹ. Ṣigba etẹwẹ yin nukundido Jiwheyẹwhe tọn lẹ? Ewọ wẹ yin dowatọ tito alọwle tọn. Lẹndai tẹwẹ e tindo na ẹn?
Dopo to nuhe do pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn na whẹho ehe hia wẹ yin haṣinṣan etọn hẹ akọta Islaeli tọn. Isaia do haṣinṣan ehe hia taidi alọwle de. (Isaia 62:1-5) Doayi nuhe Jehovah Jiwheyẹwhe wà taidi “asisunọ” de na “asiyọyọ” etọn go. E basi hihọ́na ẹn bo klan ẹn dowiwe. (Isaia 62:6, 7, 12) E gbògbéna ẹn bo yọ́n nuhọakuẹ etọn. (Isaia 62:3, 8, 9) Podọ e tindo awuvivi to e mẹ, dile oyín yọyọ he e na ẹn lọ dohia do.—Isaia 62:4, 5, 12.
To Owe-wiwe Glẹki Klistiani tọn mẹ, Paulu lá zẹẹmẹ he Isaia basi gando haṣinṣan he tin to Jehovah po Islaeli po ṣẹnṣẹn to whenuena e yí haṣinṣan asu po asi po tọn de jlẹdo dehe tin to Klisti po agun Klistiani yiamisisadode lẹ tọn po go.—Efesunu lẹ 5:21-27.
Paulu dotuhomẹna Klistiani lẹ nado hodo apajlẹ haṣinṣan he tin to Jesu po agun lọ po ṣẹnṣẹn tọn to alọwle yetọn lẹ mẹ. Owanyi devo depope ma sọgan klohugan enẹ he Jehovah dohia hlan Islaeli po enẹ he Klisti dohia hlan agun lọ po gba. Haṣinṣan yẹhiadonu tọn enẹlẹ wleawuna apajlẹ he yiaga de na alọwle kọdetọn dagbenọ po ayajẹnọ de po to Klistiani lẹ ṣẹnṣẹn.—Efesunu lẹ 5:28-33.
[Yẹdide to weda 339]
Jehovah na yí oyín yọyọ de do ylọ Ziọni olọn mẹ tọn
[Yẹdide to weda 347]
Hagbẹ nuhọ́tọ Jehovah tọn lẹ ma ko nabọẹ to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ gba