WETA 9

Aliho He mẹ Yẹwheho Wẹndagbe lọ Tọn Nọ Yin Didọ te Lẹ

TAIDI lilátọ zohunhunnọ wẹndagbe lọ tọn, Jesu ze apajlẹ de dai na hodotọ etọn lẹ. E ze afọdide tintan nado nọ tọ́nyi gbẹtọ lẹ dè, bo nọ dọhona yé bosọ nọ plọn yé to owhé yetọn lẹ gbè podọ to nọtẹn gbangba tọn lẹ. (Mat. 9:35; 13:36; Luku 8:1) Jesu dọho hẹ mẹdopodopo, plọnnu hẹ devi etọn lẹ to nuglọ, bosọ dọhona gbẹtọgun lẹ he sọha yetọn yì fọtọ́n susu lẹ. (Malku 4:10-13; 6:35-44; Joh. 3:2-21) E yí dotẹnmẹ hundote lẹpo zan nado dọ ohó tulinamẹ po todido po tọn lẹ. (Luku 4:16-19) Etlẹ yin to whenue e tindo nuhudo gbọjẹ po kọfanamẹ po tọn, e yí dotẹnmẹ he hundote lẹpo zan nado dekunnu. (Malku 6:30-34; Joh. 4:4-34) To whenuena mí hia kandai gbọdo lizọnyizọn Jesu tọn, be mí ma nọ yin whinwhàn nado hodo apajlẹ etọn ya? Na nugbo tọn, mí nọ yin whinwhàn kẹdẹdile e yindo na apọsteli lẹ.—Mat. 4:19, 20; Luku 5:27, 28; Joh. 1:43-45.

² Mì gbọ mí ni gbadopọnna dotẹnmẹ he hundote na Klistiani lẹ to egbehe nado tindo mahẹ to azọ́n he Jesu Klisti bẹjẹeji to nudi owhe 2 000 die lọ mẹ.

YẸWHEHODIDỌ SỌN WHÉDEGBÈ JẸ WHÉDEGBÈ

³ Taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, mí yọ́n lehe e yin alenu nado nọ dọyẹwheho wẹndagbe lọ tọn sọn whédegbè jẹ whédegbè to aliho he yin tito-basina ganji de mẹ do. Mí ko yí aliho ehe zan sọmọ bọ ehe ko wá lẹzun ohia de he yè do nọ yọ́n mí. Kọdetọn awuvivinamẹ tọn lọ lẹ ko dohia dọ aliho he yin yiyizan nado jẹ gbẹtọ livi susu lẹ dè to ojlẹ gli de gblamẹ ehe wẹ yin aliho he yọ́n hugan lọ. (Mat. 11:19; 24:14) Kunnudide sọn whédegbè jẹ whédegbè ko sọawuhia nado yin aliho he yọ́n hugan lọ nado do owanyi mítọn na Jehovah po kọmẹnu lẹ po hia.—Mat. 22:34-40.

⁴ Yẹwhehodidọ whédegbè jẹ whédegbè tọn ma yin aliho yọyọ de he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ hẹnwa to egbezangbe gba. Apọsteli Paulu wlanwe gando mẹpinplọn etọn to owhé gbẹtọ lẹ tọn gbè go. To whenue e to zẹẹmẹ lizọnyizọn etọn tọn basi na nugopọntọ Efesu tọn lẹ, e dọmọ: “Sọn azán tintan he gbè yẹn wá ayimatẹn Asia tọn mẹ, . . . yẹn ma gboawupo sọn nuhe na hẹn ale wá lẹ didọna mì mẹ kavi sọn pinplọn mì . . . sọn whédegbè jẹ whédegbè mẹ.” Gbọn aliho ehe po devo lẹ po yiyizan dali, Paulu “dekunnu mlẹnmlẹn na Ju lẹ po Glẹkinu lẹ po dọ yé ni lẹnvọjọ bo lẹhlan Jiwheyẹwhe dè bosọ tindo yise to Oklunọ mítọn Jesu mẹ.” (Owalọ 20:18, 20, 21) To ojlẹ enẹ mẹ, ahọluigbagán Lomu tọn lẹ nọ ze boṣiọ-sinsẹ̀n daga bọ mẹsusu “nọ dibusi yẹwhe lẹ.” Nuhudo niyaniya tọn de tin nado dín “Jiwheyẹwhe he basi aihọn po nuhe tin to e mẹ lẹpo po,” yèdọ Mẹlọ he “to lilá na gbẹtọ lẹpo to filẹpo dọ yé dona lẹnvọjọ.”—Owalọ 17:22-31.

⁵ To egbehe, nado lá wẹndagbe lọ na gbẹtọ lẹ yin onú niyaniya tọn de hú gbede pọ́n tọn. Opodo titonu ylankan ehe tọn to unklẹn ja. Na mí yọ́n nuhudo ehe wutu, mí nọ yin whinwhàn nado hẹn vivẹnudido mítọn jideji. Aliho he ko nọ yin yiyizan sọn ojlẹ dindẹn die ehe wẹ yin aliho he yọ́n hugan lọ nado dín mẹhe huvẹ nugbo lọ tọn to hùhù lẹ mọ sọn whédegbè jẹ whédegbè. Aliho ehe to kọdetọn dagbe tindo to egbehe dile e tindo to azán Jesu po apọsteli lẹ tọn po gbè do.—Malku 13:10.

⁶ Be hiẹ nọ tindo mahẹ to lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn lọ mẹ to gigọ́ mẹ ya? Eyin hiẹ nọ wàmọ, a sọgan deji dọ homẹ Jehovah tọn nọ hùn do gowe. (Ezek. 9:11; Owalọ 20:35) Lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn sọgan nọma bọawuna we. Hiẹ sọgan tindo madogán agbasa tọn lẹ, kavi gbẹtọ lẹ ma nọ jlo nado dotoai to aigba-denamẹ towe ji. E tlẹ sọgan yindọ gandudu lẹ wẹ hẹnalọdotena azọ́n lọ. Vlavo winyan nọ hù we bọ e nọ vẹawuna we taun nado bẹ hodọdopọ jẹeji hẹ mẹhe hiẹ ma yọnẹn lẹ. Enẹ nọ zọ́n bọ obu nọ di we to whedepopenu he a to mahẹ tindo to lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn mẹ. Ehelẹ ni ma hẹn we gbọjọ blo. (Eks. 4:10-12) Ninọmẹ towe lẹ ma gbọnvona mẹmẹsunnu towe lẹ he to awà devo lẹ ji tọn gba.

⁷ Jesu dopagbe na devi etọn lẹ dọmọ: “Mì pọ́n! yẹn tin po mì po to azán lẹpo gbè kakajẹ vivọnu titonu lọ tọn.” (Mat. 28:20) Opagbe enẹ nọ dozolanmẹna mí to azọ́n gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi lẹ tọn mẹ. Mí nọ tindo numọtolanmẹ apọsteli Paulu tọn nkọ, mẹhe dọmọ: “To nulẹpo mẹ, yẹn tindo huhlọn lọ gbọn mẹlọ he nọ na mi huhlọn dali.” (Flp. 4:13) Nọ wà nuhe go a pé lẹpo nado tindo mahẹ gigọ́ to tito he agun nọ basi na kunnudide whédegbè jẹ whédegbè tọn mẹ. Gbọn azọ́nwiwa hẹ mẹdevo lẹ dali, hiẹ na mọ tuli po alọgọ po yí. Nọ biọ alọgọ to odẹ̀ mẹ nado duto aliglọnnamẹnu depope he hiẹ sọgan pehẹ lẹ ji, bo nọ dovivẹnu vẹkuvẹku taidi yẹwhehodọtọ wẹndagbe lọ tọn de.—1 Joh. 5:14.

⁸ Dile hiẹ to hodọna mẹdevo lẹ dogbọn wẹndagbe lọ dali, dotẹnmẹ lẹ na hundote na we nado dọ “whẹwhinwhẹ́n todido he [a] tindo lọ tọn” na yé. (1 Pita 3:15) Hiẹ na wá mọ vogbingbọn he tin to mẹhe tindo todido Ahọluduta lọ tọn lẹ po mẹhe ma tindo todido lẹ po ṣẹnṣẹn. (Isa. 65:13, 14) Hiẹ na tindo pekọ to yinyọnẹn mẹ dọ a to tonusena gbedide Jesu tọn nado “dike hinhọ́n [towe] ni họnwun,” podọ a tlẹ sọgan tindo lẹblanulọkẹyi lọ nado gọalọna mẹdevo lẹ nado wá yọ́n Jehovah po nugbo he nọ planmẹ yì ogbẹ̀ madopodo mẹ lọ po.—Mat. 5:16; Joh. 17:3; 1 Tim. 4:16.

⁹ Tito lẹ nọ yin bibasi na azọ́n whédegbè jẹ whédegbè tọn to sẹfifo lẹ podọ to osẹ gblamẹ ga. To awà he ji e nọ vẹawu nado mọ gbẹtọ lẹ to whégbè to okle te, agun delẹ nọ basi tito na kunnudide whèjai tọn. Gbẹtọ lẹ sọgan nọ voawu nado kẹalọyi jonọ lẹ to whèlẹkọ kavi whèjai lẹ hugan afọnnu lẹ.

MẸHE JẸ LẸ DINDINMỌ

¹⁰ Jesu dọna devi etọn lẹ nado dín “mẹhe jẹ lẹ” mọ. (Mat. 10:11) E ma yin lizọnyizọn whédegbè jẹ whédegbè tọn kẹdẹ mẹ wẹ e dín mẹhe jẹ lẹ mọ te gba. Na nugbo tọn, e dekunnu to dotẹnmẹ he hundote lẹpo mẹ, yèdọ to aliho aṣa tọn po mayin aṣa tọn po mẹ. (Luku 8:1; Joh. 4:7-15) Apọsteli lẹ lọsu dekunnuna gbẹtọ lẹ to ofi voovo lẹ.—Owalọ 17:17; 28:16, 23, 30, 31.

Yanwle mítọn wẹ nado hẹn owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn jẹ mẹlẹpo dè dile e sọgan yọnbasi do

¹¹ Mọdopolọ to egbehe, yanwle mítọn wẹ nado hẹn owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn jẹ mẹlẹpo dè dile e sọgan yọnbasi do. Ehe zẹẹmẹdo dọ mí dona hodo apajlẹ aliho he Jesu po apọsteli etọn lẹ po yizan tọn to azọ́n gbẹtọ lẹ hinhẹn zun devi tọn lọ mẹ, podọ mí nasọ hẹn diọdo ojlẹ lẹ tọn po ninọmẹ voovo mẹhe to aigba-denamẹ mítọn ji lẹ tọn po do ayiha mẹ. (1 Kọl. 7:31) Di apajlẹ, wẹnlatọ lẹ ko tindo kọdetọn dagbe to dlapọn bibasi na gbẹtọ lẹ to ajọwatẹn lẹ mẹ. Kunnudide tòhomẹ-liho ji tọn ko tindo kọdetọn dagbe to otò susu mẹ, kẹdẹdile kunnudide to ayidedaitẹn lẹ, to húnglintẹn lẹ, to ahihun lẹ mẹ, kavi to fidepope he gbẹtọ lẹ sọgan yin mimọ te ko tindo do. Agun delẹ nọ yí tafo kavi kẹkẹvi he ji owe lẹ nọ yin titẹdo zan to aigba-denamẹ agun yetọn tọn ji. Humọ, wekantẹn alahọ tọn sọgan basi titona kunnudide gbangba tọn vonọtaun de to fie mẹsusu nọ zọ̀nafọ gbọn to tòdaho de mẹ, bọ wẹnlatọ he na tindo mahẹ to e mẹ lẹ na wá sọn agun voovo lẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, wẹndagbe lọ sọgan yin hinhẹn jẹ mẹhe wẹnlatọ lẹ ma nọ mọ to whégbè lẹ dè.

¹² Eyin mí dukosọna mẹde to nọtẹn gbangba tọn lẹ bọ e do ojlo hia to owẹ̀n Biblu tọn mẹ, mí sọgan ze owe he jẹ hẹ ẹ de donukọnna ẹn. Nado doafọna ojlo lọ, a sọgan na adlẹsi towe mẹlọ bo basi tito gọyìpọn de tọn hẹ ẹ, deanana ẹn sọyi jw.org ji kavi na ẹn adlẹsi plitẹnhọ he to yakẹ de tọn. Hiẹ sọgan mọ kunnudide to nọtẹn gbangba tọn lẹ taidi aliho awuvivi tọn de nado hẹn lizọnyizọn towe gblodeji.

¹³ Ṣigba, azọ́n he yin didena Klistiani lẹ to egbehe bẹ nususu hẹn hú wẹndagbe lọ lilá poun. Eyin hiẹ na tindo kọdetọn dagbe to alọgigọna mẹdevo lẹ nado kẹalọyi nugbo he nọ planmẹ yì ogbẹ̀ mẹ lọ mẹ, hiẹ sọgan jlo nado nọ basi dlapọn pludopludo yì jlodotọ lẹ dè, na yé nido sọgan zindonukọn bo lẹzun Klistiani he whèwhín lẹ.

GỌYÌPỌN LẸ BIBASI

¹⁴ Jesu dọna hodotọ etọn lẹ dọmọ: “Mìwlẹ na yin kunnudetọ ṣie . . . kaka yì awà he dẹn hugan aigba tọn lẹ ji.” (Owalọ 1:8) Ṣigba, e sọ dọna yé dọmọ: “Enẹwutu, mì yì bo hẹn gbẹtọ lẹ sọn akọta lẹpo mẹ zun devi lẹ, . . . bo nọ plọn yé nado payi nuhe yẹn ko degbe etọn na mì lẹpo go.” (Mat. 28:19, 20) Gọyìpọn lẹ bibasi sọgan yin asisa ayajẹ tọn to sinsẹ̀nzọn Jehovah tọn mẹ. Mẹhe do ojlo hia to wẹndagbe lọ mẹ to whenuena hiẹ dla yé pọ́n to tintan whenu lẹ sọgan hùnhomẹ nado mọ we whladopo dogọ. Gbọn nudọnamẹ Biblu tọn lẹ didohia yé yinukọn dogọ dali, hiẹ sọgan penugo nado hẹn yise yetọn to Jiwheyẹwhe mẹ lodo bo gọalọna yé nado doayi nuhudo gbigbọmẹ tọn yetọn go. (Mat. 5:3) Eyin hiẹ wleawu ganji bo basi tito nado basi gọyìpọn to ojlẹ he bọawuna yé de mẹ, hiẹ sọgan penugo nado bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji. Ehe wẹ dona nọ yin yanwle towe to whenuena a to gọyìpọn lẹ basi. Mí ma nọ do okún nugbo lọ tọn poun gba, ṣigba mí sọ nọ húsinna ẹn ga.—1 Kọl. 3:6.

¹⁵ Gọyìpọn lẹ bibasi sọgan nọ vẹawuna mẹdelẹ. Vlavo hiẹ ko lẹzun azọ́nyọnẹntọ na nuhe dù wẹndagbe lọ zizedonukọnnamẹ to kleun mẹ bo nọ duvivi adà lizọnyizọn lọ tọn enẹ tọn. Ṣigba, to whenue a lẹnnupọn gando gọyìpọn bibasi nado dọhodopọ hẹ whétọ lọ do Biblu ji go, e sọgan taidi nuhe vẹawu taun. Awuwiwle dagbe na zọ́n bọ a na tindo jidide dogọ. Hẹn ẹn diun dọ emi nọ yí ayinamẹ yọ́n-na-yizan he nọ yin nina to opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn ji lẹ do yizan mẹ. A sọgan sọ jlo nado basi oylọna wẹnlatọ he do numimọ hú we de nado hodo we sọyi.

ANADIDENA PLỌNMẸ BIBLU LẸ

¹⁶ To whenue wẹndagbe-jlatọ Filipi to hodọna mẹdiọzun Juvi de he to Ohó Jiwheyẹwhe tọn hia, e kanse dawe lọ dọmọ: “Na nugbo tọn, be hiẹ mọnukunnujẹ nuhe hia a te mẹ ya?” Dawe lọ gblọn dọmọ: “Na taun tọn, nawẹ yẹn sọgan wàmọ do, adavo mẹde deanana mi?” Enẹgodo, kandai Biblu tọn lọ he tin to Owalọ lẹ weta 8 mẹ dọna mí dọ, bẹsọn adà Owe-wiwe tọn he dawe lọ to hihia ji, Filipi “lá wẹndagbe he gando Jesu go na ẹn.” (Owalọ 8:26-36) Mí ma yọ́n lehe Filipi nọ dawe lọ dè dẹnsọ, ṣigba Filipi basi zẹẹmẹ wẹndagbe lọ tọn na dawe lọ hezeheze sọmọ bọ e lẹzun yisenọ bo biọ nado yí baptẹm. Ewọ sọ lẹzun devi Jesu Klisti tọn.

¹⁷ Mẹsusu to egbehe ma jẹakọ hẹ Biblu, enẹwutu e sọgan biọ dọ gọyìpọn ni yin bibasi na yé whlasusu bọ plọnmẹ Biblu he bẹ zẹẹmẹ gigọ́ lẹ hẹn ni yin bibasi hẹ yé na osẹ lẹ, osun lẹ, kavi etlẹ yin owhe dopo kavi humọ whẹpo yé nido penugo nado wleawuna yise bo pegan na baptẹm. Ṣigba, linsinsinyẹn po alọgọ owanyinọ towe po to alọgigọna ahunjijlọnọ lẹ nado lẹzun devi lẹ mẹ na hẹn ale wá na we, dile Jesu tlẹ dọ do dọmọ: “Ayajẹ sù to nunamẹ mẹ hú to mimọyi mẹ.”—Owalọ 20:35.

¹⁸ Matin ayihaawe, hiẹ na jlo nado deanana plọnmẹ Biblu de gbọn dopo to owe he yin awuwlena na lẹndai enẹ lẹ mẹ yiyizan dali. Dile a to ayinamẹ he nọ yin nina to opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn ji lẹ yido yizan mẹ, bosọ to azọ́nwadopọ hẹ mẹplọntọ numimọnọ lẹ to agun lọ mẹ, a na penugo dogọ nado deanana plọnmẹ Biblu kọdetọn dagbenọ lẹ, bo gọalọna mẹdevo lẹ nado lẹzun devi Jesu Klisti tọn.

¹⁹ Eyin hiẹ tindo nuhudo alọgọ tọn nado bẹ plọnmẹ Biblu de jẹeji bo deanana ẹn, voawu nado dọho hẹ dopo to mẹho agun tọn lẹ mẹ kavi hẹ Kunnudetọ hatọ de he nọ tindo kọdetọn dagbe to azọ́n Biblu pinplọnmẹ tọn mẹ. Ayinamẹ he nọ sọawuhia to Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn mẹ bọ yè ko basi wadohia etọn to opli ji lẹ nasọ gọalọna we ga. Ganjẹ Jehovah go bo hodẹ̀ na ẹn gando ojlo towe enẹ go. (1 Joh. 3:22) Enẹwutu eyin e yọnbasi, yí i do basi yanwle towe nado nọ deanana plọnmẹ Biblu dopo, to yidogọ mẹ na oplọn depope he a sọgan nọ basi hẹ whẹndo towe. Gbọn anadidena plọnmẹ Biblu lẹ dali, hiẹ na hẹn ayajẹ towe jideji to lizọnyizọn lọ mẹ.

ANADIDENA JLODOTỌ LẸ WÁ TITOBASINANU JEHOVAH TỌN MẸ

²⁰ To whenue mí gọalọna gbẹtọ lẹ nado wá yọ́n Jehovah Jiwheyẹwhe bo lẹzun devi Jesu Klisti tọn lẹ, yé nọ lẹzun apadewhe agun lọ tọn. Biblu plọntọ lẹ na yinukọn bo jẹ whinwhẹ́n kọ̀n eyin yé yọ́n titobasinanu Jehovah tọn bo kọngbedopọ hẹ ẹ. Onú titengbe de wẹ e yin nado plọn yé lehe yé sọgan wàmọ gbọn. Video lẹ po alọnuwe lọ Mẹnu lẹ Wẹ to Ojlo Jehovah Tọn Wà to Egbehe? po ko yin awuwlena tlọlọ na lẹndai ehe. Delẹ to nudọnamẹ he tin to Weta 4tọ owe ehe tọn mẹ lẹ sọgan gọalọ ga.

²¹ Sọn bẹjẹeji hodọdopọ sinai do Biblu ji mìtọn lẹ tọn, gọalọna nuplọntọ lọ nado mọdọ Jehovah to titobasinanu de yizan to egbehe nado hẹn azọ́n yẹwhehodidọ tọn yin wiwà to aigba ji. Do nuhọakuẹ-yinyin owe he mí nọ yizan nado plọn Biblu hẹ gbẹtọ lẹ tọn hia ẹ, bo basi zẹẹmẹ lehe yé nọ yin awuwlena bo nọ yin mimá lẹdo aihọn pé gbọn azọ́nwatọ mẹdezejotọ he ko klan yede do wiwe hlan Jiwheyẹwhe lẹ dali do tọn na ẹn. Basi oylọna Biblu plọntọ towe nado hodo we yì opli lẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ. Basi zẹẹmẹ lehe opli lẹ nọ yin anadena do tọn na ẹn, bo do e hia họntọn he to finẹ lẹ. Hiẹ nasọ jlo nado gọalọna ẹn nado jẹakọ hẹ Kunnudetọ devo lẹ to plidopọ lẹ ji. To ojlẹ ehelẹ po devo lẹ po whenu, dike mẹyọyọ lọ lọsu ni doayi e go na ede lehe omẹ Jehovah tọn lẹ nọ do owanyi hia do, yèdọ ohia he yè do nọ yọ́n Klistiani nugbo lẹ. (Joh. 13:35) Eyin pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn jlodotọ lọ tọn na titobasinanu Jehovah tọn wá siso dogọ, e na dọnsẹpọ Jehovah dogọ.

OWE SINAI DO BIBLU JI LẸ YIYIZAN

²² Klistiani dowhenu tọn lẹ lẹzun lilátọ zohunhunnọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Yé basi vọkan Owe-wiwe tọn lẹ na yizan yedetiti tọn podọ na oplọn agun tọn. Yé dotuhomẹna mẹdevo lẹ nado nọ hia Ohó nugbo Jiwheyẹwhe tọn. Sọha vọkan he yé yí alọ do kàn lẹ tọn ma sù sọmọ ṣigba yé yin pinpọn taidi nuhọakuẹ taun. (Kol. 4:16; 2 Tim. 2:15; 3:14-17; 4:13; 1 Pita 1:1) To egbehe, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí aliho wezinzin tọn egbezangbe tọn lẹ zan nado zín Biblu gọna owe sinai do Biblu ji livi donu kanweko lẹ jẹgbonu. Owe ehelẹ bẹ alọnuwe pẹvi lẹ, alọnuwe lẹ, owe lẹ po linlinnamẹwe lẹ po hẹn, to ogbè kanweko susu mẹ.

²³ Dile hiẹ to wẹndagbe lọ lá na mẹdevo lẹ, dovivẹnu nado yí owe he titobasinanu Jehovah tọn ko zinjẹgbonu, ehe nọ gọalọ nado plọn Biblu lẹ zan. Na hiẹ yọ́n lehe ale he hiẹ lọsu titi ko mọyi sọn owe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn hihia po pinplọn yé po mẹ sù sọ wutu, enẹ na whàn we nado má nuhe hiẹ ko plọn lẹ hẹ mẹdevo lẹ.—Heb. 13:15, 16.

²⁴ Mẹsusu lẹ wẹ to Intẹnẹt yizan nado mọ nudọnamẹ lẹ yí to egbehe. Enẹwutu, gbọnvona owe sinai do Biblu ji lẹ, nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn jw.org, yin nuyizan dagbe de nado hẹn wẹndagbe lọ gbayipe. Gbẹtọ lẹ lẹdo aihọn pé sọgan yí ọdinatẹẹ zan nado hia kavi dotoaina hoyidokanji Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ po tọn to ogbè kanweko susu lẹ mẹ. Mẹhe nọ whleawu nado dọhodopọ hẹ mí lẹ kavi mẹhe nọ nọ̀ lẹdo he mẹ yé ma tindo dotẹnmẹ hundote sọmọ nado dọho hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ te sọgan penugo nado yí jw.org zan nado basi dodinnanu to owhé yetọn lẹ gbè gando nuyise mítọn lẹ go.

²⁵ Enẹwutu, mí nọ yí dotẹnmẹ hundote lẹpo zan nado hẹn nọtẹn jw.org lọ zun yinyọnẹn. Eyin whétọ de kanhose gando nuyise mítọn lẹ go, mí sọgan yí alokan apòmẹ tọn kavi ọdinatẹẹ zan nado do gblọndo lọ hia ẹ to nọtẹn lọ ji to afọdopolọji. Eyin mí dukosọ hẹ mẹde he nọ do ogbè devo, etlẹ yin tókunọ-gbè, mí sọgan deanana ẹn hlan nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn ji nado mọ Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ po to ogbè etọn mẹ. Wẹnlatọ susu wẹ ko yí video he to nọtẹn lọ ji de zan nado bẹ hodọdopọ sinai do Biblu ji de jẹeji.

KUNNUDIDE MAYIN AṢA TỌN

²⁶ Jesu dọna mẹhe nọ payi ohó etọn go lẹ dọmọ: “Mìwlẹ wẹ hinhọ́n aihọn tọn. . . . Mì dike hinhọ́n mìtọn ni họnwun to gbẹtọ lẹ nukọn, na yé nido sọgan mọ azọ́n dagbe mìtọn lẹ bo na gigo Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ.” (Mat. 5:14-16) Gbẹzan devi ehelẹ tọn dohia dọ yé to aliho Jiwheyẹwhe tọn lẹ hodo gbọn apajlẹ Jesu tọn hihodo dali, mẹhe dọ gando ede go dọmọ: “Yẹn wẹ hinhọ́n aihọn tọn.” Jesu ze apajlẹ dai na Klistiani lẹ to “hinhọ́n ogbẹ̀ tọn” lọ hinhẹn họnwun mẹ, nado hẹn ale wá na mẹhe dotoai lẹpo.—Joh. 8:12.

²⁷ Mọdopolọ, apọsteli Paulu ze apajlẹ de dai na mí nado hodo. (1 Kọl. 4:16; 11:1) To whenue e tin to Atẹni, egbesọegbesọ wẹ e nọ dọyẹwheho to ahimẹ na mẹhe e dukosọ hẹ lẹ. (Owalọ 17:17) Klistiani he to otò Filipi tọn mẹ lẹ hodo apajlẹ etọn. Enẹ wẹ zọ́n bọ Paulu sọgan kanwehlan yé dọ yé to gbẹnọ “to whẹndo jijọ gbíngbánnọ po bublunọ de po ṣẹnṣẹn,” yèdọ mẹhe ṣẹnṣẹn yé to “wunhọ́n te taidi hinhọ́n lẹ to aihọn lọ mẹ.” (Flp. 2:15) Mílọsu lẹ to egbehe sọgan dike nugbo Ahọluduta lọ tọn ni họnwun jẹgbonu gbọn hogbe po nuyiwa mítọn lẹ po dali to whedepopenu he dotẹnmẹ lọ hundote na mí nado lá wẹndagbe lọ na mẹdevo lẹ. Nugbo wẹ dọ, apajlẹ dagbe mítọn taidi nugbodọtọ po omẹ ahunjijlọnọ lẹ po sọgan dohia mẹdevo lẹ dọ mí gbọnvona aihọn lọ. Ṣigba, eyin mí dọhona yé gando wẹndagbe lọ go, yé na yọ́n nuhewutu mí do gbọnvo.

²⁸ Susu omẹ Jehovah tọn lẹ tọn lẹ wẹ nọ ze wẹndagbe lọ donukọnna mẹhe yé nọ dukosọ hẹ lẹ to azọ́nmẹ, to wehọmẹ, to whenue yé dohún, kavi to whenue yé to nuwiwa egbesọegbesọ tọn yetọn lẹ kọ̀n. To whenue mí to gbejizọnlin basi, dotẹnmẹ lọ sọgan hundote nado dọho hẹ mẹhe to gbejizọnlin basi hẹ mí lẹ. Dopodopo mítọn dona tin to aṣeji na dotẹnmẹ hundote lẹ nado diọ hodọdopọ paa de zun kunnudide. Mì gbọ mí ni nọ wleawu nado dọhona mẹdevo lẹ to dotẹnmẹ he hundote lẹpo mẹ.

²⁹ Mí na yin whinwhàn nado wàmọ eyin mí hẹn do ayiha mẹ dọ Mẹdatọ mítọn wẹ mí to pipà hẹnwa na bosọ to yẹyi hẹnwa na oyín etọn. Humọ, mí sọgan penugo nado gọalọna ahunjijlọnọ lẹ nado wá yọ́n Jehovah, na yelọsu nido sọgan sẹ̀n ẹn bo wá tindo todido he yise tintindo to Jesu Klisti mẹ nọ hẹnwa. Homẹ Jehovah tọn nọ hùn do vivẹnudido enẹ nkọ lẹ go bọ e nọ pọ́n ẹn hlan di sinsẹ̀nzọn wiwe.—Heb. 12:28; Osọ. 7:9, 10.

AIGBA-DENAMẸ

³⁰ Ojlo Jehovah tọn wẹ yindọ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn ni yin lilá lẹdo aihọn pé, to tòdaho lẹ po gbétatò lẹ po mẹ. Nado jẹ yanwle ehe kọ̀n, wekantẹn alahọ tọn nọ má aigba-denamẹ na agun lẹ podọ na mẹhe nọ dekunnu to lẹdo he tin to olá lẹ ji lẹ. (1 Kọl. 14:40) Ehe sọgbe pẹpẹ hẹ tito Jiwheyẹwhe tọn he yin zizedai to owhe kanweko tintan whenu. (2 Kọl. 10:13; Gal. 2:9) Na azọ́n Ahọluduta lọ tọn to nukọnyi po awuyiya po to azán godo tọn ehelẹ mẹ wutu, nususu wẹ nọ yin wiwadotana eyin aigba-denamẹ lẹ yin mimá ganji.

³¹ Nugopọntọ sinsẹ̀nzọn tọn wẹ nọ penukundo tito ehe go. Devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de sọgan penukundo aigba-denamẹ lọ mimá namẹ go. Aigba-denamẹ wunmẹ awe wẹ tin, enẹ wẹ aigba-denamẹ pọmẹ tọn po aigba-denamẹ mẹdetiti tọn lẹ po. To fie aigba-denamẹ lẹ ma sù sọmọ te, nugopọntọ pipli lẹ tọn lẹ na tindo aigba-denamẹ pọmẹ tọn lẹ ehe ji wẹnlatọ he tin to pipli yetọn mẹ lẹ sọgan nọ dọyẹwheho te. To alọ devo mẹ, to fie aigba-denamẹ lẹ sù te, wẹnlatọ lẹ sọgan biọ nado tindo aigba-denamẹ mẹdetiti tọn lẹ.

³² Wẹnlatọ de he tindo aigba-denamẹ edetiti tọn na tindo fihe e na dọyẹwheho te to whenue opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn de ma yin tito-basina kavi to whenue e ma yọnbasi nado pli hẹ pipli lọ. Di apajlẹ, wẹnlatọ delẹ nọ mọ aigba-denamẹ de yí sẹpọ fie yé nọ wazọ́n te bo nọ dọyẹwheho to filọ to gbọjẹ whèmẹ tọn whenu kavi to azọ́n godo. Whẹndo delẹ nọ mọ aigba-denamẹ mẹdetiti tọn de yí to lẹdo he mẹ yé nọ nọ̀, bọ yé nọ dọyẹwheho to finẹ to whèjai delẹ. Aigba-denamẹ mẹdetiti tọn he to yakẹ de tintindo sọgan gọalọna wẹnlatọ de nado yí whenu he e sọgan klandovo na sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lẹ zan ganji. Na nugbo tọn, aigba-denamẹ mẹdetiti tọn lẹ sọ sọgan yin yiyizan na kunnudide pọmẹ tọn ga. Eyin hiẹ jlo nado tindo aigba-denamẹ mẹdetiti tọn de, a sọgan biọ sọn mẹhe nọ penukundo aigba-denamẹ go si.

³³ Vlavo eyin nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn wẹ mọ aigba-denamẹ de yí na pipli de kavi wẹnlatọ de wẹ mọ aigba-denamẹ mẹdetiti tọn de yí, mẹhe mọ aigba-denamẹ yí lọ na wà nuhe go e pé lẹpo sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe nado mọ mẹde to owhé dopodopo gbè. Tito he yin bibasi nado wazọ́n gbọn aigba-denamẹ de blebu ji lẹ dona sọgbe hẹ osẹ́n he gando hihọ́-bibasina nudọnamẹ mẹdetiti tọn lẹ go to otò lọ mẹ. Nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn kavi wẹnlatọ depope he mọ aigba-denamẹ de yí dona wazọ́n gbọn e ji to osun ẹnẹ gblamẹ. To whenue aigba-denamẹ lọ ko yin tadona, mẹlọ dona dọna mẹhe nọ penukundo aigba-denamẹ lẹ go. Sọgbe hẹ ninọmẹ lẹ, nugopọntọ pipli kunnudegbe tọn kavi wẹnlatọ lọ sọgan hẹn aigba-denamẹ lọ go nado vọ́ azọ́nwa gbọn e ji kavi gọ̀ ẹ jo na mẹhe nọ penukundo aigba-denamẹ go lọ.

³⁴ Eyin mẹhe tin to agun lọ mẹ lẹpo kọngbedopọ, aigba-denamẹ lọ sọgan yin azọ́nwadeji mlẹnmlẹn. Podọ, ehe sọgan zọ́n bọ wẹnlatọ voovo awe kavi humọ ma na wazọ́n to lẹdo dopolọ mẹ to ojlẹ dopolọ mẹ, yèdọ nude he sọgan doadi na whétọ lẹ. Gbọnmọ dali, mí nọ do mẹtọnhopọn hia mẹmẹsunnu mítọn lẹ, podọ mẹhe tin to aigba-denamẹ lọ ji lẹ.

GBEKỌNDOPỌ NADO DỌYẸWHEHO NA MẸHE NỌ DO JONỌGBÈ LẸPO

³⁵ Mẹlẹpo wẹ dona plọnnu dogbọn Jehovah Jiwheyẹwhe, Visunnu etọn po Ahọluduta lọ po dali. (Osọ. 14:6, 7) Ojlo mítọn wẹ nado gọalọna mẹhe nọ do jonọgbè lẹpo nado dawhá ylọ oyín Jehovah tọn nado sọgan mọ whlẹngán podọ nado ze gbẹtọ-yinyin Klistiani tọn dogo. (Lom. 10:12, 13; Kol. 3:10, 11) Nuhahun tẹlẹ wẹ sọgan fọ́n to whenue mí to wẹndagbe lọ zedonukọnnamẹ to fie ogbè susu nọ yin dido te lẹ? Etẹwẹ sọgan yin wiwà nado hùn dotẹnmẹ dote na mẹsusu dile e sọgan yọnbasi do nado sè owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn to ogbè he yé sè hugan lọ mẹ?—Lom. 10:14.

³⁶ Aigba-denamẹ lẹ nọ yin mimá na agun dopodopo sọgbe hẹ ogbè etọn. Enẹwutu, to lẹdo he mẹ ogbè susu nọ yin dido te lẹ, wẹnlatọ he to agun voovo mẹ lẹ nọ dọyẹwheho to aigba-denamẹ dopolọ lẹ ji. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, e nọ yọ́n hugan eyin wẹnlatọ agun dopodopo tọn lẹ nọ dọyẹwheho na mẹhe nọ do ogbè he mẹ agun yetọn nọ basi opli te lẹ. Nudopolọ wẹ e na yin to nujijla oylọ-basinamẹwe whemẹwhemẹ tọn lẹ mimá whenu. Ṣigba, to whenue wẹnlatọ lẹ to mahẹ tindo to kunnudide gbangba tọn kavi mayin aṣa tọn mẹ, yé sọgan dọhona mẹdepope bo ze owe lẹ donukọnnamẹ to ogbè depope mẹ.

³⁷ To ninọmẹ delẹ mẹ, agun he nọ basi opli to ogbè devo mẹ lẹ ma nọ penugo nado wazọ́n gbọn aigba-denamẹ yetọn he to olá taun lẹ ji whẹwhẹ. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, nugopọntọ sinsẹ̀nzọn tọn agun he go e gando lọ lẹ tọn dona dọhodopọ nado wleawuna tito de sọgbe hẹ nuhudo agun dopodopo tọn, gando lehe yè na wazọ́n gbọn aigba-denamẹ lọ ji do go. Ehe na hùn dotẹnmẹ dote na mẹlẹpo nado sè owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn, podọ nado dapana vivẹnudido do whla awe ji.—Howh. 15:22.

³⁸ Etẹwẹ mí dona wà eyin mẹhe wá ohọ̀n ji lọ ma nọ do ogbè mítọn? Mí ma dona lẹndọ wẹnlatọ he nọ do ogbè etọn lẹ na wá dla ẹ pọ́n. Wẹnlatọ delẹ ko plọn nuzedonukọnnamẹ kleun de do ogbè he yé nọ saba dukosọ hẹ to aigba-denamẹ yetọn ji de mẹ. Mí sọgan dohia mẹlọ lehe ewọ sọgan hia owe lẹ kavi mọ yé yí to ogbè etọn mẹ to nọtẹn Intẹnẹt tọn mítọn jw.org ji do, kavi mí sọgan dọna ẹn dọ mí na hẹn owe de wá na ẹn to ogbè etọn mẹ.

³⁹ Eyin mẹlọ do ojlo ahundopo tọn hia, mí dona tẹnpọn bo dín mẹhe sè ogbè etọn de nado gọalọna ẹn. Mí sọ sọgan jlẹ fie sẹpọ ẹ bọ opli lẹ nọ yin bibasi to ogbè etọn mẹ te na ẹn. Eyin e jlo dọ mẹhe nọ do ogbè etọn de ni wá dla ẹ pọ́n, mí sọgan do lehe ewọ sọgan na adlẹsi etọn to jw.org ji do hia ẹ. Enẹgodo, wekantẹn alahọ tọn na tẹnpọn nado mọ wẹnlatọ, kándo kavi agun he to yakẹ de he sọgan gọalọna ẹn yinukọn dogọ.

⁴⁰ Mí dona zindonukọn nado to jlodotọ lọ dlapọn kakajẹ whenue e na dọna mí dọ mẹhe nọ do ogbè emitọn de ko to emi dlapọn. To ninọmẹ delẹ mẹ, wekantẹn alahọ tọn na dọna mẹho lẹ dọ mẹhe nọ do ogbè mẹlọ tọn de ma sọgan yin mimọ. Eyin e wá jọ domọ, mí dona wà nuhe go mí pé lẹpo nado to afọdona ojlo whétọ lọ tọn. Mí sọgan plọn Biblu hẹ ẹ eyin e yọnbasi, vlavo po owe he tin to ogbè etọn mẹ de po. Eyin mí yí yẹdide lẹ zan ganji bo dọna mẹlọ nado nọ hia wefọ he yin dide lẹ to ogbè etọn mẹ, e na tindo nukunnumọjẹnumẹ dodonu Biblu tọn delẹ. Mẹde sọn whẹndo jlodotọ lọ tọn mẹ he sè ogbè etọn ganji bosọ sè ogbè towe ga sọgan jlo nado yinuwa taidi gbesetọ.

⁴¹ Nado sọgan deanana jlodotọ lọ wá titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn mẹ, mí dona basi oylọna ẹn wá opli mítọn lẹ, eyin ewọ ma tlẹ sọgan mọnukunnujẹ tito-to-whinnu lọ mẹ to gigọ́ mẹ. To whenue yè to wefọ lẹ hia, mí sọgan gọalọna ẹn nado mọ yé to Biblu he tin to ogbè etọn mẹ de mẹ, eyin e tin. Gbẹdido hẹ mẹdevo lẹ to agun lọ mẹ lọsu sọgan jlọ ẹ dote bo na gọalọna ẹn nado yinukọn to gbigbọ-liho.

⁴² Pipli He Ma Ko Lẹzun Kándo Lẹ: Pipli he ma ko lẹzun kándo de nọ bẹ wẹnlatọ sọha kleun de hẹn, he nọ dọyẹwheho to ogbè de mẹ he gbọnvona ogbè agun lọ tọn, dile etlẹ yindọ mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de ma tin nado deanana opli sẹmẹsẹmẹ tọn de to ogbè enẹ mẹ. Wekantẹn alahọ tọn sọgan kẹalọyi dọ pipli he ma ko lẹzun kándo de yin didoai to agun de glọ eyin nubiọtomẹsi he bọdego ehe lẹpo sọgbe:

(1) Gbẹtọ sọha de to lẹdo lọ mẹ dona nọ do ogbè devo de gbọnvona ogbè agun lọ tọn.
(2) E whè gbau wẹnlatọ delẹ dona sè ogbè lọ kavi tindo ojlo nado plọn ẹn.
(3) Pipli mẹho lẹ tọn lọ to gbesisọ mẹ nado deanana tito yẹwhehodidọ tọn to ogbè enẹ mẹ.

Eyin pipli mẹho lẹ tọn jlo dọ pipli he ma ko lẹzun kándo de ni yin didoai to anademẹ emitọn glọ, yé na dọho hẹ nugopọntọ lẹdo tọn. Ewọ sọgan yọ́n agun devo lẹ he ko to tintẹnpọn nado dọyẹwheho na mẹhe nọ do ogbè enẹ lẹ, podọ e sọgan na nudọnamẹ yọ́n-na-yizan lẹ, he na gọalọ nado magbe agun he glọ e na yọ́n hugan dọ pipli he ma ko lẹzun kándo lọ ni yin didoai te tọn. Tlolo he agun enẹ yin dide, mẹho lọ lẹ na do wekanhlanmẹ de hlan wekantẹn alahọ tọn bo biọgbè, na yè nido kẹalọyi dọ pipli he ma ko lẹzun kándo de yin didoai to anademẹ agun lọ tọn glọ.

⁴³ Kándo Lẹ: Wekantẹn alahọ tọn sọgan kẹalọyi dọ kándo de yin didoai to agun de glọ eyin nubiọtomẹsi he bọdego ehe lẹpo sọgbe:

(1) Jlodotọ susu dona tin, podọ e na yọnbasi dọ jideji ni tin to ogbè lọ mẹ.
(2) E whè gbau, wẹnlatọ delẹ dona nọ do ogbè lọ kavi to ogbè lọ plọn.
(3) Mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de dona tin nado nọ penukundo nulẹ go bo nọ deanana e whè gbau opli sẹmẹsẹmẹ tọn dopo—kavi adà opli sẹmẹsẹmẹ tọn de, taidi hodidọ na mẹlẹpo kavi Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn—to ogbè enẹ mẹ.

Eyin yé jẹ nubiọtomẹsi ehelẹ kọ̀n jẹ obá de mẹ, pipli mẹho lẹ tọn na do wekanhlanmẹ he bẹ nudọnamẹ gigọ́ lẹ hẹn de hlan wekantẹn alahọ tọn, nado biọgbè dọ yè ni kẹalọyi dọ kándo de yin didoai to anademẹ agun lọ tọn glọ. Mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he to anadena pipli lọ na nọ yin pinpọnhlan taidi “nugopọntọ kándo tọn” kavi “devizọnwatọ kándo tọn” he na penukundo kándo lọ go.

⁴⁴ Tlolo he kándo de yin didoai, pipli mẹho lẹ tọn agun he to nukunpedego tọn na magbe eyin vlavo adà opli lẹ tọn devo lẹ dona yin yiyidogọ, podọ whla nẹmu he opli lẹ dona nọ yin bibasi to osun dopo mẹ. Tito opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn sọgan sọ yin bibasi na kándo lọ. Mẹhe tin to kándo lọ mẹ lẹpo na nọ wazọ́n to anademẹ pipli mẹho agun tọn he to nukunpedo kándo lọ go lẹ tọn glọ. Mẹho lọ lẹ na nọ wleawuna anademẹ he sọgbe lẹ bo nasọ nọ ze afọdide lẹ nado penukundo nuhudo kándo lọ tọn lẹ go. To whenue nugopọntọ lẹdo tọn de wazọ́n hẹ kándo lọ to osẹ he mẹ e to agun he glọ kándo lọ tin te dlapọn, e na wleawuna linlin kleun de hlan wekantẹn alahọ tọn gando nukọnyiyi kándo lọ tọn go bo na donù nuhudo depope he tin go. To ojlẹ sisọ mẹ, kándo he nọ do jonọgbè lọ sọgan lẹzun agun de. Eyin mẹhe go e gando lẹpo hodo anademẹ titobasinanu lọ tọn lẹ, homẹ Jehovah tọn na hùn.—1 Kọl. 1:10; 3:5, 6.

KUNNUDIDE PỌMẸ TỌN

⁴⁵ Klistiani he ko klan yede do wiwe lẹpo wẹ tindo azọngban lọ nado nọ lá wẹndagbe lọ na mẹdevo lẹ. Aliho susu mẹ wẹ ehe sọgan yin wiwà te, ṣigba suhugan mítọn lẹ wẹ nọ yiwanna nado tọ́n hẹ mẹdevo lẹ to sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn mẹ. (Luku 10:1) Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, agun lẹ nọ pli na sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn to sẹfifo lẹ podọ to osẹ lọ gblamẹ. Gbọjẹzan aihọn tọn lẹ sọ yin dotẹnmẹ hundote dagbe devo na kunnudide pọmẹ tọn, na mẹmẹsunnu susu ma nọ yì agbasazọ́n mẹ to azán lọ lẹ gbè wutu. Wedegbẹ́ Sinsẹ̀nzọn tọn nọ basi tito opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn lẹ tọn do ogàn po nọtẹn he sọgbe lẹ po mẹ, to afọnnu lẹ podọ to whèjai lẹ.

⁴⁶ Kunnudide pọmẹ tọn nọ gọalọna wẹnlatọ lẹ nado wazọ́n dopọ bo duvivi “tulinina ode awetọ” tọn. (Lom. 1:12) Wẹnlatọ yọyọ lẹ sọgan wazọ́n dopọ hẹ wẹnlatọ azọ́nyọnẹntọ he tindo numimọ lẹ bo mọ azọ́nplọnmẹ yí. E sọgan yọ́n hugan dọ wẹnlatọ awe kavi humọ ni wazọ́n dopọ to awà delẹ ji, na hihọ́ yetọn wutu. Eyin hiẹ tlẹ to tito basi nado wazọ́n hiẹ ṣokẹdẹ to aigba-denamẹ lọ ji, tintin to opli lọ tẹnmẹ sọgan yin tulinamẹnu de na mẹlẹpo he to finẹ. Yinyọnẹn poun dọ mẹdevo lẹ to mahẹ tindo to lizọnyizọn lọ mẹ bo to azọ́nwa to lẹdo dopolọ mẹ hẹ we sọgan na we jide. Gbehosọnalitọ lẹ po mẹdevo lẹ po ma to dandannu glọ nado nọ tin to opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn he agun lọ basi tito etọn lẹpo tẹnmẹ gba, titengbe eyin opli ehelẹ nọ yin bibasi to azán lẹpo gbè. Etomọṣo, e yọnbasi dọ yé ni nọ tin to opli sinsẹ̀nzọn kunnudegbe tọn delẹ tẹnmẹ to osẹ dopodopo mẹ.

⁴⁷ Mì gbọ mímẹpo ni hodo apajlẹ he Jesu po apọsteli etọn lẹ po zedai! Eyin mí dovivẹnu nado tindo mahẹ gigọ́ to azọ́n titengbe lọ he yin yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn didọ mẹ, mí sọgan kudeji dọ Jehovah na dona azọ́n lọ.—Luku 9:57-62.